Ραούφ Ντενκτάς

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Ραούφ Ντενκτάς
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα
Rauf Raif Denktaş (Τουρκικά)
Γέννηση27  Ιανουαρίου 1924[1]
Πάφος[2] ή Βρετανική Κύπρος
Θάνατος13  Ιανουαρίου 2012[3][4][1]
Βόρεια Λευκωσία[5]
Αιτία θανάτουΣύνδρομο πολυοργανικής ανεπάρκειας
Τόπος ταφήςΒόρεια Λευκωσία
Χώρα πολιτογράφησηςΚύπρος
Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου
ΘρησκείαΣουνιτισμός
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςτουρκικά[6]
ΣπουδέςΛίνκολνς Ιν
Αγγλική Σχολή Λευκωσίας
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταπολιτικός
δικηγόρος
Πολιτική τοποθέτηση
Πολιτικό κόμμα/ΚίνημαΚόμμα Εθνικής Ενότητας
Οικογένεια
ΤέκναSerdar Denktaş
Raif Denktaş
Αξιώματα και βραβεύσεις
ΑξίωμαΠρόεδρος της Βόρειας Κύπρου (1983–2005)
Αντιπρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας (1973–1974)
Ιστότοπος
denktas.info
Υπογραφή
Commons page Σχετικά πολυμέσα

Ο Ραούφ Ντενκτάς (Rauf Denktaş, Πάφος, 27 Ιανουαρίου 1924 - Βόρεια Λευκωσία, 13 Ιανουαρίου 2012) ήταν Τουρκοκύπριος πολιτικός. Συμμετείχε στις συνομιλίες για την επίλυση του Κυπριακού ζητήματος.

Πρώιμος βίος και εκπαίδευση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Γεννήθηκε στην Πάφο το 1924 και ήταν το 6ο παιδί της οικογένειας του. Ο πατέρας του, Ραΐφ Μεχμέτ Εφέντι. Ο πατέρας του, Ραΐφ Μεχμέτ Εφέντι, καταγόταν από το αμιγώς τουρκοκυπριακό χωριό Άγιος Επιφάνιος. Στο χωριό αυτό, όπως υποδηλοί και η ονομασία του, όλοι οι κάτοικοι ήταν απόγονοι εξισλαμισμένων χριστιανών.

Ανήκε σε μια ποιμενική οικογένεια. Αφού τελείωσε το Δημοτικό σχολείο παρέμεινε στο χωριό του δουλεύοντας ως βοσκός διπλά στον πατερά του. Ωστόσο μελετούσε Αγγλικά και Ελληνικά. Όταν ενηλικιώθηκε, λόγο του ψηλού του αναστήματος, τον προέτρεψαν να καταταγεί στην Κυπριακή Αστυνομία. Διορίστηκε στην Λευκωσία, οπού συνέχισε να μελετά, ενώ παρακολουθούσε μαθήματα στο Οθωμανικό Γυμνάσιο Λευκωσίας (Idadi). Παρέμεινε στην αστυνομία για επτά χρονιά, φτάνοντας μέχρι τον βαθμό του λοχία, οπόταν και παραιτήθηκε όταν αποφοίτησε από το Οθωμανικό Γυμνάσιο. Έπειτα μπήκε στην Δημοσιά Υπηρεσία και ταυτόχρονα άρχισε να σπουδάζει νομική δια αλληλογραφίας. Τέσσερα χρονιά αργότερα, αφότου έλαβε το πτυχίο νομικής, εισήλθε στην νομική υπηρεσία, όπου και διέπρεψε αναγορευμένος σε δικαστή. Ο Ράφι Μεχμέτ Εφέντι είχε ενστερνιστεί πλήρως την κοσμική Κεφαλική ιδεολογία ενώ ήταν θετικά προσκείμενος προς την Βρετανική Διοίκηση. Λόγο της πορείας του ήταν αρκετά σεβαστός από την Τουρκοκυπριακή κοινότητα, με τις πολίτικες απόψεις να έχουν αντίκρισμα προς τους Τουρκοκυπρίους. Το 1938 αναγορεύτηκε από τους Βρεττανούς σε MBE. Ο Ντενκτάς είχε επηρεαστεί από την ιδεολογία του πατερά του.

Το 1930 ο Ντενκτάς στάλθηκε σε οικοτροφείο στην Κωνσταντινούπολη, όπου τελείωσε το Δημοτικό και τις πρώτες τάξεις του Γυμνάσιου. Το 1939, λόγο της έναρξης του ΄Β Παγκοσμίου Πολέμου, παρέμεινε στην Κύπρο και τελικώς αποφοίτησε από την Αγγλική Σχολή Λευκωσίας. Κατά την διάρκεια των ετών 1941-1943 εργάστηκε ως μεταφραστής, δημοδιδάσκαλος, καθώς και ως δικαστικός υπάλληλος στο Επαρχιακό Δικαστήριο Αμμοχώστου. Το 1944, μετέβη στο Λονδίνο, όπου σπούδασε Νομικά στο Λίνκολς Ινν με υποτροφία του Βρετανικού Συμβουλίου (British Council). Αποφοίτησε το 1947 και επέστρεψε στην Κύπρο, όπου άρχισε να αναμειγνύεται και στην πολιτική.

Πολιτική σταδιοδρομία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ως Δικηγόρος του Στέμματος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αναμείχθηκε για πρώτη φορά στα κοινά υπέρ της τουρκοκυπριακής κοινότητος το 1948, οπότε υπηρέτησε ως μέλος της τουρκοκυπριακής αντιπροσωπείας κατά την Διασκεπτική Συνέλευση. Η διάσκεψη αυτή συνεκλήθη από τον τότε Κυβερνήτη της Κύπρου Λόρδο Γουίνστερ, με σκοπό να διερευνηθεί η δυνατότητα εισαγωγής νέου συντάγματος στην Κύπρο. Λίγο αργότερα (1949) διορίστηκε από τους Άγγλους αποικιοκράτες Δικηγόρος του Στέμματος (της Εισαγγελίας), ενώ το 1953 έγινε Βοηθός Γενικός Εισαγγελεύς. Κατά το διάστημα 1956-1958 υπηρέτησε ως Γενικός Εισαγγελεύς, συμμετέχοντας σε δίκες αγωνιστών της ΕΟΚΑ συντελώντας στην καταδίκη αρκετών. Μεταξύ αυτών ήταν και ο Μιχαλάκης Καραολής που καταδικάστηκε σε απαγχονισμό το 1954.[7]

Στην ηγεσία της Τ.Μ.Τ.[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Από το 1957 υπήρξε από τα ηγετικά στελέχη της τουρκοκυπριακής οργανώσεως Τ.Μ.Τ. (Türk Mükavemet Teşkilatι=Τουρκική Αντιστασιακή Οργάνωση), η οποία είχε ιδρυθεί από την επίσημη Τουρκία στο πλαίσιο της πολιτικής της για την «επανάκτηση» της Κύπρου. Παράλληλα εξελίχθηκε σε ηγετική φυσιογνωμία των Τουρκοκυπρίων, οι οποίοι αντέτασσαν στο αίτημα των Ελλήνων της Κύπρου για Ένωση με την Ελλάδα την διχοτόμηση (ταξίμ).

Μετά την ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μετά την παραίτησή του από την θέση του Δικηγόρου του Στέμματος εξελέγη –με την πλήρη υποστήριξη της Τουρκίας– πρόεδρος της Ομοσπονδίας Τουρκοκυπριακών Συνδέσμων.

Οι Συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου του 1959 βρήκαν αντίθετο τον Ντενκτάς, ο οποίος θεωρούσε ότι η προτεινόμενη λύση ήταν μη λειτουργήσιμη και ότι η πλέον εφικτή (και δίκαιη) λύση ήταν αυτή της διχοτομήσεως. Εν τούτοις, δεν εξεδήλωσε κατά τρόπον ακραίο τις θέσεις του αυτές. Ανέλαβε, μάλιστα, επικεφαλής της τουρκοκυπριακής αντιπροσωπείας στην τετραμερή επιτροπή για την σύνταξη του Συντάγματος της Κυπριακής Δημοκρατίας. Προκριθέντος του Φαζίλ Κιουτσούκ για το αξίωμα του Αντιπροέδρου, ο ίδιος δεν διεκδίκησε κάποιο από τα τρία υπουργεία (Αμύνης, Γεωργίας, Υγείας), τα οποία, σύμφωνα με το Σύνταγμα, προορίζονταν για τους Τουρκοκυπρίους. Εξελέγη στο αξίωμα του προέδρου της Τουρκικής Κοινοτικής Συνελεύσεως, ένα είδος κοινοτικής Βουλής με αρμοδιότητες σε ζητήματα Παιδείας και Θρησκείας. Παράλληλα ήταν ο πολιτικός ηγέτης της Τ.Μ.Τ., η οποία, σε αντίθεση με την ΕΟΚΑ, όχι μόνο δεν είχε διαλυθεί, αλλά ενισχυόταν με άντρες και οπλισμό από την Τουρκία.

Μετά την ανακήρυξη της Κυπριακής Δημοκρατίας (16 Αυγούστου 1960) και μέχρι τον Δεκέμβριο του 1963 ο Ντενκτάς εργάστηκε συνειδητά προς την κατεύθυνση της υπονομεύσεως του κυπριακού κράτους, ακόμη και σε περιόδους που η επίσημη Τουρκία υποστήριζε την διατήρηση του καθεστώτος που είχε καθιερωθεί από τη Συμφωνία της Ζυρίχης. Προπαγάνδιζε υπέρ της μη συνεργασίας των Τουρκοκυπρίων με τους Έλληνες της Κύπρου, αποθάρρυνε τους ομοθρήσκους του να έχουν εμπορικές σχέσεις με τους Ελληνοκυπρίους και προσπάθησε να εμποδίσει την επιστροφή των Τουρκοκυπρίων που είχαν καταφύγει σε αμιγώς τουρκοκυπριακά χωριά κατά την διάρκεια του αγώνος της ΕΟΚΑ στα χωριά τους. Ως μέλος της Τ.Μ.Τ., ασφαλώς ο Ντενκτάς θα είχε υπ’ όψιν και θα ενέκρινε και ενέργειες της τρομοκρατικής αυτής οργανώσεως, όπως την ανατίναξη του ίδιου του του δικηγορικού γραφείου, καθώς και δύο τεμενών, μέσα στο 1962. Το ίδιο έτος κατηγορήθηκε, εξάλλου, ως ηθικός αυτουργός της δολοφονίας των προοδευτικών Τουρκοκυπρίων δημοσιογράφων Αϊχάν Χικμέτ και Αχμέτ Μουσαφέρ Γκιουρκάν, οι οποίοι αρθρογραφούσαν υπέρ της συνεργασίας των δύο «κοινοτήτων».

Κατά την διάρκεια των αιματηρών γεγονότων της τουρκοκυπριακής ανταρσίας, που ξέσπασαν τον Δεκέμβριο του 1963 εξ αφορμής της προτάσεως του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου για τροποποίηση δεκατριών σημείων του Συντάγματος, ο Ντενκτάς είχε πρωταγωνιστικό ρόλο [εκκρεμεί παραπομπή].

Υπονόμευση της Κυπριακής Δημοκρατίας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τον Ιανουάριο του 1964 έλαβε μέρος στην πενταμερή διάσκεψη του Λονδίνου για το Κυπριακό ζήτημα και τον επόμενο μήνα εμφανίσθηκε ως εκπρόσωπος των Τουρκοκυπρίων στα Ηνωμένα Έθνη, όπου υπεραμύνθηκε των τουρκοκυπριακών θέσεων και, διαστρέφοντας τα γεγονότα της ένοπλης τουρκοκυπριακής ανταρσίας, προσήψε ψευδείς κατηγορίες κατά της Κυπριακής Κυβερνήσεως. Ένεκα τούτου η κυβέρνηση της Δημοκρατίας τον κήρυξε ανεπιθύμητο πρόσωπο και του απαγόρευσε την επάνοδο στην Κύπρο.

Τον Αύγουστο του 1964, κατά την διάρκεια των μαχών που έγιναν στην περιοχή της Τηλλυρίας, ο Ντενκτάς αποβιβάσθηκε στην περιοχή της των Κοκκίνων μαζί με αξιωματικούς από την Τουρκία και φοιτητές. Λόγω της σφοδρής αντεπιθέσεως των δυνάμεων της Εθνικής Φρουράς στην περιοχή, ο Ντενκτάς και οι σύντροφοί του αναγκάστηκαν να αποχωρήσουν με τουρκικό πολεμικό πλοίο για να αποφύγουν την σύλληψη.

Τον Οκτώβριο του 1967, ο Ντενκτάς επεχείρησε για δεύτερη φορά να εισέλθει παράνομα στην Κύπρο. Λόγω όμως των άσχημων καιρικών συνθηκών το ψαροκάικο που τον μετέφερε αναγκάστηκε να τον αποβιβάσει σε ακτή της Καρπασίας, αντί στη Λάρνακα, όπως προβλέπετο. Αργότερα συνελήφθη από αγροφύλακα και παραδόθηκε στην Εθνική Φρουρά. Ανακρίθηκε από Ελλαδίτες αξιωματικούς και ομολόγησε ότι ήλθε στην Κύπρο κατ’ εντολήν των τουρκικών αρχών. Το γεγονός της συλλήψεως του Ντενκτάς είχε όμως διαρρεύσει, συνεπώς, εκτός από την Τουρκία, οι διπλωματικές αποστολές των ΗΠΑ και της Μ. Βρετανίας, ζήτησαν φορτικά την απόλυσή του. Με παρέμβαση του Μακαρίου μεταφέρθηκε από τα στρατιωτικά κρατητήρια στις Κεντρικές Φυλακές και σε 48 ώρες απελάθηκε στην Τουρκία, εις ένδειξιν «καλής θελήσεως» εκ μέρους της Κυβερνήσεως. Προηγουμένως υπέγραψε και απέστειλε στον Γενικό Εισαγγελέα δήλωση μετάνοιας και σεβασμού στους νόμους της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Εκπρόσωπος των Τουρκοκυπρίων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μετά τα γεγονότα της Κοφίνου, τον Νοέμβριο του 1967, και την αποχώρηση της ελληνικής μεραρχίας, που ευρίσκετο στην νήσο από το 1964, ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος αναγκάσθηκε να αλλάξει πολιτική. Ξεκίνησαν συνομιλίες με την τουρκοκυπριακή πλευρά τον Απρίλιο του 1968, οι οποίες διευρύνθηκαν αργότερα με την συμμετοχή του Έλληνα συνταγματολόγου Μιχ. Δεκλερή και του Τούρκου Ορχάν Αλντικαστί. Ο Ντενκτάς, επέστρεψε, τότε, νομίμως στην Κύπρο και ορίστηκε εκπρόσωπος των Τουρκοκυπρίων. Στις συνομιλίες που διήρκεσαν μέχρι τις παραμονές της τουρκικής εισβολής, ο Ντενκτάς φάνηκε επιδέξιος διαπραγματευτής. Ακολούθησε παρελκυστική πολιτική, μέχρι που έγινε η τουρκική εισβολή, η οποία κατέληξε στην κατοχή του 37% του εδάφους της Κυπριακής Δημοκρατίας. Εν τω μεταξύ, συνέχισε να κρατά εγκλωβισμένες μεγάλες μάζες Τουρκοκυπρίων σε θυλάκους ελεγχόμενους πλήρως από τους εξτρεμιστές και να παρακωλύει την συνεργασία των ομοθρήσκων του με τους Ελληνοκυπρίους.

Το 1973, ο Ντενκτάς εξελέγη άνευ αντίπαλου υποψήφιου Αντιπρόεδρος της Κύπρου, αφού ο Φαζίλ Κιουτσούκ εξαναγκάστηκε από την Τουρκία να μην διεκδικήσει την αντιπροεδρία, ενώ ο Α. Μπερμπέρογλου, ο οποίος είχε ξεκινήσει προεκλογική εκστρατεία, εξαναγκάστηκε με βίαια μέσα να αποσύρει την υποψηφιότητά του.

Δράση κατά την τουρκική εισβολή στην Κύπρο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μετά την τουρκική εισβολή (20-22 Ιουλίου και 14-16 Αυγούστου 1974), ο Ντενκτάς κατέστη παντοδύναμος, έχοντας, εξάλλου, την πλήρη υποστήριξη των κατοχικών στρατευμάτων. Έπραξε το παν διά την εδραίωση του εδαφικού και πληθυσμιακού διαχωρισμού της Κύπρου. Εκδίωξε είκοσι περίπου χιλιάδες εγκλωβισμένους Ελληνοκυπρίους που ζούσαν στην χερσόνησο της Καρπασίας, ενώ εξανάγκασε και χιλιάδες Τουρκοκυπρίους που ζούσαν στις ελεύθερες περιοχές να μεταβούν στα κατεχόμενα από τον τουρκικό στρατό εδάφη. Ανακήρυξε στις 13 Φεβρουαρίου 1975 τα κατεχόμενα εδάφη σε «Ομόσπονδο Τουρκοκυπριακό Κράτος», ενώ στις 15 Νοεμβρίου 1983 προέβη στην ανακήρυξη της «Τουρκικής Δημοκρατίας Βορείου Κύπρου», ενός «κράτους» που αναγνωρίζεται μόνο από την Τουρκία. Ακόμη, μετέφερε δεκάδες χιλιάδες εποίκους από την Τουρκία με σκοπό την αλλοίωση του δημογραφικού χαρακτήρος της Κύπρου.

Ο Ντενκτάς είχε συνομιλήσει μετά την τουρκική εισβολή με όλους τους προέδρους της Κυπριακής Δημοκρατίας, δηλαδή με τους Αρχιεπίσκοπο Μακάριο, Σπύρο Κυπριανού, Γιώργο Βασιλείου, Γλαύκο Κληρίδη και Τάσσο Παπαδόπουλο. Στις συνομιλίες πάντοτε φαινόταν σκληρός, αδιάλλακτος και ανυποχώρητος στις αρχικές του θέσεις.

Ο Ντενκτάς εργάστηκε μεθοδικά υπέρ των συμφερόντων της Τουρκίας, αγνοώντας τους Τουρκοκυπρίους, οι οποίοι υπέφεραν και αυτοί από την πολιτική του, τόσο κατά το διάστημα 1955-1974, όσο και κατά το διάστημα μετά την τουρκική εισβολή. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι μισοί περίπου γηγενείς Τουρκοκύπριοι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την Κύπρο μετά την εισβολή. Αποσύρθηκε από την πολιτική τον Απρίλιο του 2005, αφού είχε ήδη αναγγείλει τον Μάιο του 2004 ότι δεν θα διεκδικούσε και πέμπτη «προεδρική θητεία». Στην κατοχική ηγεσία τον διαδέχθηκε ο Μεχμέτ Αλί Ταλάτ.

Θάνατος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Νενκτάς πέθανε στις 13 Ιανουαρίου 2012. Τις τελευταίες ημέρες της ζωής του νοσηλευόταν σε νοσοκομείο της κατεχόμενης πλευράς της Λευκωσίας με ανεπάρκεια σε ζωτικά όργανα.

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Δρουσιώτη, Μακάριου, Ραούφ Ραΐφ Ντενκτάς, ο βεζίρης της Κύπρου, εφημ. Ελευθεροτυπία, 23.11.2002
  • Ταχσίν, Αρίφ Χασάν, Η άνοδος του Ντενκτάς στην κορυφή, εκδόσεις αρχείο, Λευκωσία 2001
  • Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάννικα, τ.46
  • Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια, τ.10, εκδόσεις Φιλόκυπρος, Λευκωσία 1989