Μετάβαση στο περιεχόμενο

Σάλσο

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Συντεταγμένες: 37°49′45.80″N 14°8′56.51″E / 37.8293889°N 14.1490306°E / 37.8293889; 14.1490306

Σάλσο
ΠηγέςΌρη Μαντονίε
ΕκβολέςΜεσόγειος Θάλασσα
Χώρες ΛεκάνηςΙταλία
ΙταλίαΙταλία
Μήκος144 km
Υψόμετρο Πηγώνπερ. 420 μέτρα
Υψόμετρο Εκβολών0 μέτρα
Μέση εκροή5,1 κυβικά μέτρα το δευτερόλεπτο
Λεκάνη απορροής2.122 km²
ΠαραπόταμοιMorello, Cerami και Salso river
wikidata (π • σ • ε )

Ο Σάλσο (ιταλικά: Salso), γνωστός και ως Ιμέρα Μεριντιονάλε από το αρχαία ελληνική ονομασία του (ο Ιμέρας), είναι ο μεγαλύτερος σε μήκος ποταμός της Σικελίας, του μεγαλύτερου νησιού της Μεσογείου.

Γεωγραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Σάλσο έχει μήκος 144 χιλιόμετρα. Πηγάζει στα όρη Μαντονίε και διασχίζει κατά σειρά τις επαρχίες Έννα, Καλτανισσέττα και Αγκριτζέντο. Εκβάλλει στη Μεσόγειο Θάλασσα στη νότια ακτή της Σικελίας, στο δυτικό άκρο του Κόλπου της Τζέλα, στον λιμένα Λικάτα. Το μικρό δέλτα του εκεί κυριαρχείται από θαλάσσιες, παρά ποτάμιες γεωλογικές διεργασίες. Ο Σάλσο έχει χειμαρρώδη ροή, με σύντομες αλλά βίαιες πλημμύρες την περίοδο των χειμερινών βροχοπτώσεων (από τον Νοέμβριο μέχρι τον Φεβρουάριο) και σχεδόν μηδενική παροχή το καλοκαίρι. Τον Νοέμβριο του 1915 η μεταλλική γέφυρα στις εκβολές του ποταμού κατέρρευσε κατά τη διάρκεια μιας πλημμύρας του και 119 άνθρωποι παρασύρθηκαν από τα νερά και χάθηκαν.[1] Η λεκάνη απορροής του Σάλσο έχει έκταση περίπου 2.122 τετραγωνικά χιλιόμετρα.

Οι μεταβαλλόμενοι κατά τη διάρκεια της ιστορίας αδιέξοδοι μαίανδροι του ποταμού στη χαμηλή παραλιακή πεδιάδα έχουν σήμερα παροχετευθεί στον Πορθμό της Σικελίας, ενώ οι περιβάλλοντες βάλτοι έχουν αποστραγγισθεί για να καλλιεργηθεί η έκτασή τους. Μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα ο ποταμός είχε δύο διανεμητικά κανάλια, με το δεύτερο να εκβάλλει 5 χιλιόμετρα στα δυτικά των εκβολών του ποταμού. Ο άνεμος και τα θαλάσσια κύματα απλώνουν την άμμο και την ιλύ της εκβολής του στις παραλίες του Κόλπου της Τζέλα.[1]

Ονομασία και ιστορική σημασία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Με την ονομασία «Ιμέρας» (ο Ιμέρας) αναφέρονται κατά την αρχαιότητα δύο διαφορετικοί ποταμοί στη Σικελία: ο σήμερα αποκαλούμενος Ποταμός Γκράντε (πολύ μικρότερος, παρά το όνομα), που εκβάλλει στα βόρεια, στην Τυρρηνική θάλασσα, δίπλα στην ομώνυμη πόλη Ιμέρα, και ο σημερινός Σάλσο που εκβάλλει στα νότια. Αλλά κατά μια παράδοξη σύγχυση οι δύο θεωρούντο από πολλούς αρχαίους συγγραφείς ως ένας και μόνος ποταμός, ο οποίος περιγραφόταν συνακόλουθα ότι πήγαζε στο κέντρο της νήσου και έρρεε από εκεί προς δύο αντίθετες κατευθύνσεις, έτσι ώστε να διαχωρίζει τελείως τη Σικελία σε δύο τμήματα. Το λάθος «διασώζεται» σε δεύτερες σύγχρονες ιταλικές ονομασίες των δύο ποταμών: Ιμέρα Μεριντιονάλε (= «νότιος Ιμέρας») για τον Σάλσο και Ιμέρα Σεττεντριονάλε (= «βόρειος Ιμέρας») για τον Γκράντε. Σύμφωνα με τον Βίμπιους Σεκουέστερ, αυτή η ιδέα χρονολογείται από την εποχή του Στησιχόρου, που καταγόταν και ο ίδιος από την πόλη Ιμέρα. Ωστόσο, από τους καθαυτό γεωγράφους της αρχαιότητας μόνο ο Πομπόνιος Μέλας υιοθετεί την εκδοχή του ενός ποταμού.[2]

Ο Σάλσο χύνεται στη θάλασσα στη Λικάτ (αρχ. Φιντίας). Στον άνω ρου του αποτελείται από δύο σχεδόν παράλληλους κλάδους: τον έναν που πηγάζει κοντά στην κωμόπολη Γκάντζι και τον άλλον, τον «Φιούμε ντι Πετράλια», που πηγάζει κοντά στην κωμόπολη Πετράλια Σοπράνα. Μόνο μετά τη συμβολή των δύο αυτών ρευμάτων ο ποταμός αποκαλείται Σάλσο. Είναι αδύνατο να διακριβωθεί ποιος από τους δύο κλάδους θεωρείτο από τους αρχαίους ο πραγματικός Ιμέρας. Αλλά σε κάθε περίπτωση ο ποταμός διανύει υπερτετραπλάσια απόσταση από όσο απέχουν οι πηγές του από τη βόρεια ακτή του νησιού. Επομένως οι Πολύβιος και Τίτος Λίβιος έχουν δίκιο όταν ισχυρίζονται πως ο Ιμέρας σχεδόν χωρίζει όλη τη Σικελία σε δύο μέρη.[3] Ο Στράβων δεν αναφέρει τον νότιο Ιμέρα και περιγράφει με τα ίδια λόγια με τον Πολύβιο (προφανώς εκ παραδρομής) τον βόρειο ομώνυμο ποταμό.[4] Ο Πτολεμαίος τοποθετεί σωστά τις εκβολές του νότιου Ιμέρα στα ανατολικά του Ακράγαντα[5] και είναι ο μοναδικός αρχαίος γεωγράφος που αναφέρει αμφότερους τους ποταμούς «Ιμέρες». Ο Διόδωρος Σικελιώτης αναφέρει ότι τα νερά του Ιμέρα ήταν υφάλμυρα, κάτι που έδωσε στον Σάλσο το σημερινό του όνομα (Salso = «αλατερός»). Η ιδιότητα αυτή προκαλείται από τη συμβολή ενός ρυακιού κοντά στην Καλτανισσέττα, το οποίο ρέει από τα αλατωρυχεία της περιοχής.[6] Ο Γάιος Ιούλιος Σολίνος λανθασμένα αποδίδει την αλμυρότητα στον βόρειο Ιμέρα[7], ενώ ο Βιτρούβιος την αποδίδει σωστά μόνο στον νότιο Ιμέρα.[8]

Σύμφωνα με τον Διόδωρο Σικελιώτη[9], μετά από σειρά προϊστορικών συγκρούσεων ανάμεσα στους Σικελούς και τους Σικανούς, ο Σάλσο έγινε το μεταξύ τους σύνορο που όριζε τα εδάφη τους, με τους Σικελούς να κατοικούν στα ανατολικά του ποταμού και τους Σικανούς στα δυτικά του.[1] Το 446 π.Χ. the Ακραγαντίνοι νικήθηκαν στις όχθες του ποταμού από τους Συρακουσίους.[10] Αργότερα ο ποταμός έγινε το ανατολικό σύνορο των καρχηδονιακών εδαφών στη Σικελία με τη συνθήκη που υπογράφηκε με τον Διονύσιο Α΄ των Συρακουσών το 374 π.Χ., μέχρι το 339 π.Χ., οπότε μετατοπίσθηκε προς τα δυτικά και τον ποταμό Λύκο (Πλατάνι) με τη συνθήκη που συνήψε ο Τιμολέων.[11] Το 311 π.Χ., οι Καρχηδόνιοι κατήγαγαν μεγάλη νίκη επί του τυράννου των Συρακουσών Αγαθοκλέους, κοντά στις εκβολές του ποταμού, όπου οι Καρχηδόνιοι είχαν καταλάβει τον λόφο Έκνομο (Ecnomus), ενώ ο Αγαθοκλής ήταν στρατοπεδευμένος στην ανατολική όχθη.[12] Περί το 280 π.Χ. ο βασιλιάς του Ακράγαντα Φιντίας ίδρυσε πόλη στο στόμιο του Σάλσο, στην οποία έδωσε το όνομά του (Φιντίας) και είναι η σημερινή Λικάτα. Εκεί μετέφερε όλους τους κατοίκους της Γέλας. Κατά τον Β΄ Καρχηδονιακό Πόλεμο, η Καρχηδόνα και ο Ιερώνυμος των Συρακουσών συμφώνησαν να μοιρασθούν ολόκληρη τη Σικελία, με τον ποταμό Σάλσο να αποτελεί και πάλι το μεταξύ τους σύνορο.[13] Αλλά οι Καρχηδόνιοι νικήθηκαν από τους Ρωμαίους και κατέφυγαν στον Ακράγαντα[14], οπότε η συμφωνία μεταξύ Καρχηδονίων και Ιερωνύμου δεν ίσχυσε ποτέ.

Μια επιγραφή με την αφιέρωση «ΑΣΚΛΗΠΙΩ KAI IMEPA ΠΟΤΑΜΩ» πρέπει να αναφέρεται στον νότιο Ιμέρα (τον Σάλσο), καθώς βρέθηκε στην Καλτανισσέττα.[15]

  • Το όνομα Σάλσο φέρει και άλλος, μικρός ποταμός στην ανατολική Σικελία, παραπόταμος του ποταμού Σιμέτο.


Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 C. Amore et al.: «Historical evolution of the Salso River mouth, with respect to the Licata harbour system», στοLittoral 2002 του Eurocoast/EUCC (on-line Αρχειοθετήθηκε 2007-09-27 στο Wayback Machine.)
  2. ↑ Pomponius Mela ii.7. § 17. Gaius Julius Solinus v. § 17. Vib. Sequest, σελ. 12. Sil. Ital. xiv. 233, Antig. Caryst. 133, Vitruv. viii 3 § 7
  3. ↑ Pol. vii 4, Liv. xxiv 6
  4. ↑ Strab. vi. σελ. 266
  5. ↑ Ptol. iii. 4. § 7
  6. ↑ Diod. xix. 109. Γουίλιαμ Χένρυ Σμάυθ: Sicily, σελ. 198.
  7. ↑ Solin. v. § 17)
  8. ↑ viii. 3. § 7
  9. ↑ Diod. v.6.3-4
  10. ↑ Diod. xii. 8
  11. ↑ De Vincenzo: Tra Cartagine e Roma: I centri urbani dell’eparchia punica di Sicilia tra VI e I sec. a.C., 2012, σσ. 21 & 24
  12. ↑ Diod. xix. 107-10.
  13. ↑ Polyb. vii. 4; Liv. xxiv. 6
  14. ↑ Liv. xxv. 40, 41.
  15. ↑ Castell. Inscr. Sicil., σελ. 4, και Boeckh. C.I., no. 5747

Πηγές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Smith, William (επιμ.): Dictionary of Greek and Roman Geography, εκδ. John Murray, Λονδίνο 1854-1857
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Σάλσο&oldid=8683862"