Πρόβα

Πρόβα όπερας του Μάρκο Ρίτσι (1709)

Πρόβα είναι μια δραστηριότητα στις παραστατικές τέχνες που γίνεται ως προετοιμασία για μια παράσταση μουσικής, θεατρού, χορού και συναφών τεχνών, όπως η όπερα, το μουσικό θέατρο και η παραγωγή ταινιών. Λαμβάνει χώρα ως μια μορφή εξάσκησης, για να διασφαλιστεί ότι όλες οι λεπτομέρειες της επικείμενης παράστασης έχουν συντονιστεί επαρκώς. Ο όρος πρόβα αναφέρεται συνήθως σε δραστηριότητες που αναλαμβάνονται από μια ομάδα ανθρώπων. Για παράδειγμα, όταν ένας μουσικός ετοιμάζει ένα κοντσέρτο για πιάνο στο στούντιο, αυτό ονομάζεται μελέτη, αλλά όταν γίνεται από μια ορχήστρα, αυτό ονομάζεται πρόβα.

Μια πρόβα μπορεί να γίνει από δύο μόνο άτομα, όπως σε ένα έργο με δύο ηθοποιούς, ένα τραγούδι από έναν τραγουδιστή και έναν πιανίστα ή ένα λαϊκό ντουέτο από έναν τραγουδιστή και έναν κιθαρίστα. Στην άλλη άκρη του φάσματος, μπορεί να γίνει πρόβα για μια μεγάλη ορχήστρα με πάνω από 100 ερμηνευτές και χορωδία. Μια πρόβα μπορεί να περιλαμβάνει καλλιτέχνες ενός μόνο τύπου, όπως σε μια παράσταση χορωδίας α καπέλα, στην οποία μια ομάδα χορωδών ερμηνεύει χωρίς τη συνοδεία οργάνων ή σε ένα θεατρικό έργο με ηθοποιούς. Μπορεί ακόμα να περιλαμβάνει ερμηνευτές διαφορετικών οργάνων, όπως ορχήστρα, ροκ συγκρότημα ή μεγάλη μπάντα τζαζ, ερμηνευτές έργων όπερας που συνοδεύονται από ορχήστρα ή μια μείξη ηθοποιών, τραγουδιστών, οργανοπαίχτων και χορευτών, όπως συμβαίνει στο μουσικό θέατρο.

Οι πρόβες μικρών ομάδων, όπως τα μικρά ροκ συγκροτήματα, τα κουαρτέτα τζαζ ή τα τρίο μουσικών οργάνων μπορούν να γίνουν χωρίς αρχηγό. Σε αυτές τις περιπτώσεις, οι ερμηνευτές καθορίζουν από κοινού πώς θα κάνουν την πρόβα, ποια τραγούδια θα παίξουν και ούτω καθεξής. Κάποιες μικρές ομάδες μπορεί να κάνουν πρόβες με τον συντονισμό κάποιου αρχηγού. Αυτό το άτομο μπορεί να είναι αρχηγός συγκροτήματος ροκ, κάντρι ή τζαζ μουσικής, μαέστρος κλασικής μουσικής, σκηνοθέτης θεάτρου, μιούζικαλ ή κινηματογράφου.

Ενώ ο όρος χρησιμοποιείται πιο συχνά στις παραστατικές τέχνες για την προετοιμασία μιας δημόσιας παρουσίασης, χρησιμοποιείται επίσης για την προετοιμασία σε άλλες επικείμενες δραστηριότητες, όπως γαμήλιες τελετές, προσομοιώσεις έκτακτης ανάγκης από παραϊατρικά επαγγάλματα ή προσομοιώσεις επίθεσης από στρατεύματα.

Γενική πρόβα

Μέλη του Ρωσικού Στρατού Ξηράς σε γενική πρόβα για στρατιωτικής παρέλασης στο όμπλαστ της Μόσχας.

Η γενική πρόβα ή πρόβα τζενεράλε είναι μια πρόβα όπου οι ηθοποιοί, μουσικοί ή άλλοι συμμετέχοντες εκτελούν κάθε λεπτομέρεια της επικείμενης παράστασης. Σε μια θεατρική παράσταση, τα μέλη του θιάσου φορούν τα κοστούμια τους. Οι ηθοποιοί χρησιμοποιούν αξεσουάρ και σκηνικά και δεν διαβάζουν το σενάριο, αν και ο διευθυντής σκηνής και ο σκηνοθέτης μπορεί να το κάνουν.

Σε μια μουσική συναυλία, η γενική πρόβα δεν απαιτεί επίσημες στολές. Στη μουσική, η πρόβα τζενεράλε είναι η τελευταία πρόβα πριν από την παράσταση. Οι αρχικές πρόβες συχνά περιλαμβάνουν δύσκολα τμήματα του κομματιού ή των κομματιών, αλλά στη διάρκεια της πρόβας, το κομμάτι ή τα κομμάτια παίζονται συνήθως στο σύνολό τους.

Θέατρο και όπερα

Η Λάουρα Λιγκουόρι στον ρόλο της Λίλια Μπρικ σε πρόβα του έργου Μαγιακόφσκι και Στάλιν.

Στο θέατρο, ο θίασος κάνει πρόβες σε ένα έργο στο πλαίσιο προετοιμασίας για μια παράσταση ενώπιον θεατών. Οι πρόβες που γίνονται στα πρώτα στάδια της παραγωγής συνήθως δεν εμπεριέχουν τις περισσότερες τεχνικές πτυχές μιας παράστασης, όπως κοστούμια, φώτα και ήχο και γίνονται κυρίως για να βοηθήσουν τους καλλιτέχνες στην εκμάθηση των διαλόγων, της μουσικής ή της χορογραφίας.

Η τεχνική δοκιμή είναι ένα είδος πρόβας που προορίζεται κυρίως για τους τεχνικούς φωτισμού και ήχου που συμμετέχουν σε μια παράσταση. Σκοπός της είναι να επιτρέψει στους τεχνικούς και τον διευθυντή σκηνής να κάνουν πρόβες για τις τεχνικές πτυχές μιας παράστασης (πότε πρέπει να ανάψουν τα φώτα, να ενεργοποιηθούν τα ηχητικά εφέ και λοιπά) και να εντοπίσουν και να επιλύσουν τυχόν σφάλματα που μπορεί να προκύψουν. Οι ερμηνευτές συνήθως δεν προβάρουν ολόκληρες σκηνές στη διάρκεια μιας τεχνικής δοκιμής, αλλά εκτελούν διαλόγους ή ενέργειες που χρησιμοποιούνται από τον διευθυντή σκηνής μόνο ως δείκτης για το πότε πρέπει να γίνουν τεχνικές προσαρμογές.

Στο παραδοσιακό ιαπωνικό θέατρο Νο, οι ερμηνευτές κάνουν κυρίως πρόβες χωριστά, ενώ κάνουν μόνο μία κοινή πρόβα, λίγες μέρες πριν από την παράσταση.

Μουσική

Επαγγελματικά κλασικά σύνολα

Μια επαγγελματική ορχήστρα, χορωδία ή σύνολο δωματίου (π.χ. κουαρτέτο εγχόρδων ή κουιντέτο πνευστών) κάνει πρόβες ενός κομματιού (ή τραγουδιού) για να συντονίσει το ρυθμικό σύνολο. Ένα μουσικό σύνολο κάνει συνήθως μόνο δύο ή τρεις πρόβες που πραγματοποιούνται αρκετές ημέρες πριν από την πρεμιέρα. Συνήθως, ένα επαγγελματικό μουσικό σύνολο παίζει χαρακτηριστικά αποσπάσματα στις πρόβες, τα οποία παρουσιάζουν δυσκολίες από πλευράς ρυθμικού ή αρμονικού συντονισμού.

Ο μαέστρος διευθύνει τις πρόβες της ορχήστρας, επιλέγοντας τα τμήματα για εκτέλεση. Ενώ οι κλασικοί μαέστροι συνήθως δεν μιλούν στη διάρκεια των συναυλιών, κατά τη διάρκεια των προβών, ο μαέστρος μιλά για να επικοινωνήσει το καλλιτεχνικό του όραμα για το κομμάτι και να εξηγήσει την «άρθρωση», τα ηχοχρώματα και τους ρυθμούς που θα ήθελε να χρησιμοποιήσει. Στη διάρκεια των αρχικών προβών, ο μαέστρος σταματά συχνά την πρόβα για να ζητήσει από τους μουσικούς να αλλάξουν τον τρόπο που παίζουν ή για να καθοδηγήσει την ορχήστρα. Σε μια χορωδία, ο μαέστρος επίσης διευθύνει τις πρόβες. Σε περιπτώσεις που μια χορωδία ετοιμάζει ένα κομμάτι που θα τραγουδηθεί μαζί με ορχήστρα, οι αρχικές πρόβες μπορεί να διευθύνονται από τον μαέστρο της χορωδίας, ενώ στις πρόβες πιο κοντά στη συναυλία από τον μαέστρο της ορχήστρας.

Για έργα που παρουσιάζουν ιδιαίτερη δυσκολία σε ορισμένα τμήματα, οι ορχήστρες μπορεί να κάνουν πρόβες ανά τμήματα.

Πριν από την πρόβα ενός κοντσέρτου με ορχήστρα, ένας σολίστας θα κάνει πρόβα με έναν πιανίστα που αντικαθιστά τα μέρη που παίζει η ορχήστρα (έτσι, δύο πιανίστες στην περίπτωση κοντσέρτων για πιάνο ή ένας βιολιστής και ένας πιανίστας που προετοιμάζονται για ένα κονσέρτο για βιολί). Για να βοηθήσει στο τέμπο σε πρόβες ορχήστρας, σόλο ή δωματίου, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ένας μετρονόμος για να κρατάει το τέμπο πριν από την έναρξη ενός κομματιού. Σε μουσικές παραστάσεις, η γενική πρόβα ή πρόβα τζενεράλε είναι μια τελευταία πρόβα πριν από τη συναυλία όπου γενικά το σύνολο εκτελεί το πρόγραμμα σαν να υπάρχει κοινό. Σε ορισμένες ορχήστρες, μπορεί να υπάρχει ολιγομελές κοινό στη διάρκεια της πρόβας (συνήθως φοιτητές μουσικών σχολών ή άλλοι προσκεκλημένοι).

Ερασιτεχνικά κλασικά σύνολα

Ο Τζακ Μπένι σε πρόβα με μέλη της California Junior Symphony Orchestra (1959)

Οι ερασιτεχνικές ορχήστρες ή σύνολα δωματίου κάνουν πρόβες για διάφορους λόγους. Ενώ ένα ερασιτεχνικό σύνολο κάνει πρόβες για πολλούς παρόμοιους λόγους με ένα επαγγελματικό σύνολο - για να συντονίσει το ρυθμικό σύνολο και τον τονισμό - σε μια ερασιτεχνική ομάδα, ο μαέστρος πρέπει να κάνει πολύ περισσότερα μαθήματα στην ορχήστρα. Οι ερασιτέχνες μουσικοί είναι πολύ πιο πιθανό να κάνουν λάθη σε νότες, τονισμό ή ρυθμό, οπότε ο μαέστρος πρέπει να επισημάνει αυτά τα θέματα στους μουσικούς και να τους δώσει συμβουλές για να τα διορθώσουν. Σε ερασιτεχνικές ομάδες, οι μουσικοί μπορεί να μην έχουν καλές δεξιότητες για να παίζουν ομαδικά, επομένως ο μαέστρος μπορεί να πρέπει να τους καθοδηγεί.

Οι πρόβες χρησιμοποιούνται επίσης για να διδαχθούν τα μέλη του συνόλου σχετικά με την ιστορία της μουσικής και την ιστορικά τεκμηριωμένη εκτέλεση, έτσι ώστε να μπορούν να μάθουν τα διαφορετικά στιλ ερμηνείας και τους ήχους που χρησιμοποιούνται στη μουσική από διαφορετικές εποχές.

Σε μια ερασιτεχνική παράσταση που αποτελείται από διάφορα στοιχεία, όπως τραγούδια, θεατρικές παραστάσεις, σκετς και μουσικά κομμάτια, είναι σύνηθες να γίνεται πρόβα την ημέρα της παράστασης. Αυτή απαιτεί από τους μουσικούς, τους τραγουδιστές και τους ηθοποιούς να κινούνται πάνω και έξω από τη σκηνή χωρίς να ερμηνεύουν πραγματικά τα πλήρη κομμάτια τους.

Λαϊκή και παραδοσιακή μουσική

Μέλη του συγκροτήματος Steamcog σε πρόβα τον Σεπτέμβριο του 2019

Οι ποπ, ροκ, κάντρι και μπλουζ μπάντες κάνουν πρόβες πριν από τις συναυλίες. Οι πρόβες συγκεντρώνουν τα στοιχεία μιας μουσικής εκδήλωσης, προσφέροντας έναν πειραματικό χώρο όπου συνδυάζονται ήχοι και ρυθμοί. Σε αυτά τα μουσικά είδη, οι πρόβες μπορεί να είναι λιγότερο επίσημες από ό,τι σε ένα πλαίσιο κλασικής ορχήστρας. Ωστόσο, ο σκοπός είναι ο ίδιος: να διασφαλιστεί ότι όλα τα μέλη του συγκροτήματος μπορούν να παίξουν ή/και να τραγουδήσουν τα μέρη τους με καλό ρυθμό, σωστό τονισμό και σωστό στιλ. Όπως και με τις κλασικές πρόβες, οι πρόβες εδώ συχνά επικεντρώνονται περισσότερο στην επεξεργασία των πιο δύσκολων τμημάτων των τραγουδιών. Οι πρόβες που γίνονται πιο κοντά στη συναυλία είναι πιο πιθανό να περιλαμβάνουν ολόκληρα τραγούδια. Ενώ οι πρόβες κλασικής μουσικής διευθύνονται από τον μαέστρο ή τον αρχηγό της χορωδίας, οι πρόβες των συγκροτημάτων συνήθως διευθύνονται από τον αρχηγό του συγκροτήματος. Αυτό το άτομο συνήθως ορίζει τους ρυθμούς για τα τραγούδια, επιλέγει ποια όργανα θα παίξουν σόλο και καθορίζει την έναρξη νέων τμημάτων ενός τραγουδιού.

Ο αρχηγός της μπάντας συνήθως επιλέγει τα μέλη του ρυθμικού τμήματος: τα όργανα που δίνουν τον ρυθμό και την μετάβαση των συγχορδιών στα τραγούδια. Το ρυθμικό τμήμα ποικίλλει μεταξύ των ειδών, αλλά γενικά περιλαμβάνει έγχορδα όργανα (π.χ. πιάνο, κιθάρα, πλήκτρα), ένα όργανο μπάσου (π.χ. ηλεκτρικό μπάσο ή κοντραμπάσο) και τύμπανα ή/και άλλα κρουστά.

Σε μεγάλα συγκροτήματα που έχουν έντονη σκηνική παρουσία, με φώτα, πυροτεχνήματα, τεράστια σκηνικά κ.λπ., μπορεί να γίνουν πολλές πρόβες για τα τεχνικά στοιχεία, εκτός από τις αμιγώς μουσικές πρόβες που πραγματοποιεί η μπάντα.

Όταν ένα ποπ ή ροκ συγκρότημα συνοδεύεται σε μια συναυλία από μια ορχήστρα, χρησιμοποιείται συχνά μαέστρος για να ηγηθεί της ορχήστρας. Σε ορισμένες συναυλίες ποπ ή ροκ όπου εμφανίζεται μεγάλο σύνολο, όπως μια ομάδα που περιλαμβάνει πολλούς κιθαρίστες, πολλά κρουστά και ρυθμικό τμήμα, μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί μαέστρος για να ηγηθεί του συνόλου. Για αυτούς τους τύπους παραστάσεων, ο μαέστρος και ο αρχηγός της μπάντας συντονίζουν τις πρόβες από κοινού.

Σε άλλα πλαίσια

Πρόβες γίνονται και πέρα των παραστατικών τεχνών. Όταν ένας οργανισμός πρέπει να μάθει να εφαρμόζει μια νέα διαδικασία, μπορεί να την προβάρει εκ των προτέρων. Οι οργανώσεις σχεδιασμού έκτακτων αναγκών συχνά κάνουν δοκιμές για την αντιμετώπιση καταστροφών. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να υπάρχουν ακόμη και ηθοποιοί που παίζουν το ρόλο των «θυμάτων», έτσι ώστε οι εργαζόμενοι στα επείγοντα να μάθουν να παρέχουν βοήθεια. Οι στρατοί που σχεδιάζουν επίθεση σε έναν συγκεκριμένο στόχο μπορούν να δημιουργήσουν μια μακέτα του στόχου και να κάνουν πρόβα για την επίθεση. Οι Δυνάμεις Άμυνας του Ισραήλ χρησιμοποίησαν αυτή την προσέγγιση στην Επιχείρηση Εντέμπε, η οποία απελευθέρωσε ομήρους αεροπειρατείας. Δημιουργήθηκε ακριβές μοντέλο του κτηρίου του αεροδρομίου όπου κρατούνταν οι όμηροι από ενόπλους, έτσι ώστε οι καταδρομείς να μπορέσουν να κάνουν τους επιθετικούς ελιγμούς τους.