Παναμάξ

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Αυτό το λήμμα αφορά τους περιορισμούς μεγεθών των πλοίων που διασχίζουν την διώρυγα του Παναμά . Για το φάρμακο που ονομάζεται "Panamax", δείτε: Παρακεταμόλη.
Τα δύο πλοία σε αυτήν την φωτογραφία μοιάζουν σαν να ακουμπούν τα τοιχώματα την δεξαμενών Miraflores.

Panamax και New Panamax είναι όροι που χρησιμοποιούνται για να περιγράψουν τους περιορισμούς στο μέγεθος των πλοίων που ταξιδεύουν δια μέσω της Διώρυγας του Παναμά που θεσμοθετούνται από την υπεύθυνη για τη διώρυγα, υπηρεσία της κυβέρνησης του Παναμά (ACP).[1]. Η ACP πέρα από τα όρια για το μέγεθος των πλοίων θέτει και άλλους περιορισμούς, που αφορούν τις επικοινωνίες και την ταχύτητα κατά τη διέλευση, περιπτώσεις έντονης ξηρασίας κ.α.

Το μέγιστο επιτρεπόμενο μέγεθος των πλοίων περιορίζεται από το μήκος και το πλάτος των διαθέσιμων δεξαμενών, από το βάθος του νερού στο κανάλι αλλά και από το ύψος της γέφυρας "Bridge of the Americas" από τότε που κατασκευάστηκε. Αυτές οι διαστάσεις προσδιορίζουν ακριβώς τα όρια των πλοίων που προορίζονται για να περνάνε την διώρυγα και έχουν επηρεάσει τον σχεδιασμό όλων των ειδών των πλοίων.

Οι περιορισμοί Panamax υπάρχουν από την εποχή που άνοιξε η διώρυγα το 1914. Το 2009 η ACP δημοσίευσε νέους - διαφοροποιημένους περιορισμούς (New Panamax)[2] για να ανταποκρίνονται στα σχέδια επέκτασης της διώρυγας και την καινούρια, τρίτη σειρά δεξαμενών, μεγαλύτερες των άλλων δύο, που τελικά εγκαινιάστηκαν στις 26 Ιουνίου 2016. Πλοία που υπερβαίνουν τις διαστάσεις αυτές ονομάζονται post-Panamax ή super-Panamax.

Η διαρκώς αυξανόμενη προσέλευση πλοίων με το μέγιστο επιτρεπόμενο μέγεθος είναι ένα πρόβλημα για την διώρυγα καθώς αυτά τα πλοία απαιτούν πολύ προσεκτικούς χειρισμούς στην εισαγωγή τους στις δεξαμενές, το οποίο σημαίνει μεγαλύτερη παραμονή και επομένως μεγαλύτερο χρόνο διέλευσης, καθώς και την απαίτηση αυτό να γίνεται μόνο κατά την διάρκεια της ημέρας, με ότι αυτό συνεπάγεται σε κόστος για τις λειτουργίες της διώρυγας. Και επειδή τα μεγάλα πλοία όταν ταξιδεύουν σε αντίθετες κατευθύνσεις δεν διέρχονται με ασφάλεια από το πέρασμα Culebra Cut, κατά την διέλευσή τους το πέρασμα λειτουργεί ως μονόδρομος.

Διαστάσεις Πλοίων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ένας αξιωματικός ελέγχει το περιθώριο του κρουαζιερόπλοιου MS Ryndam καθώς περνάει μέσα από την δεξαμενή.
Panamax container ship
To USS Missouri, ένα από τα θωρηκτά κλάσης Iowa, περνάει οριακά μέσα από τις δεξαμενές Miraflores τον Οκτώβριο του 1945.

Τα μεγέθη των πλοίων Παναμάξ Panamax προσδιορίζονται κυρίως από τις διαστάσεις των αρχικών δεξαμενών της διώρυγας (canal's lock chambers), κάθε μία από τις οποίες είναι 110 ft (33,53 m) σε πλάτος, 1,050 ft (320,04 m) σε μήκος και 41,2 ft (12,56 m) σε βάθος. Το ωφέλιμο μήκος κάθε δεξαμενής είναι 1,000 ft (304,8 m). Το διαθέσιμο βάθος στις δεξαμενές δεν είναι σταθερό αλλά κυμαινόμενο, το μικρότερο όμως είναι στο νότιο άκρο των δεξαμενών Pedro Miguel και είναι 41,2 ft (12,56 m) όταν η στάθμη στη λίμνη Miraflores βρίσκεται στα 54 ft 6 in (16,61 m). Από την άλλη, το ύψος στην γέφυρα Bridge of the Americas στην είσοδο του καναλιού από τον Ειρηνικό Ωκεανό, κοντά στο λιμάνι Balboa, είναι ο περιοριστικός παράγοντας στο συνολικό επιτρεπόμενο προς διέλευση ύψος των πλοίων και ο ακριβής αριθμός μεταβάλλεται ανάλογα με την στάθμη του νερού.

Οι μέγιστες επιτρεπόμενες διαστάσεις πλοίων για τη διέλευση της διώρυγας είναι:[1]

Μήκος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Συνολικό (περιλαμβάνει προεξοχές ): 950 ft (289,56 m).

Εξαιρέσεις:

Το Νέο Κανάλι Panamax (2016-) αυξάνει το επιτρεπόμενο μήκος σε 1,201 ft (366,06 m)[2]

Πλάτος (beam)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το πλάτος στην εξωτερική πλευρά του κελύφους του σκάφους: 106 ft (32,31 m). Γενική εξαίρεση: 107 ft (32,61 m), όταν το βύθισμα είναι λιγότερο από 37 ft (11,3 m) σε Τροπικό Γλυκό Νερό.

Στα πλοία προδιαγραφών New Panamax επιτρέπεται πλάτος 49 m (161 ft).[2], το οποίο αυξήθηκε σε 51,25 m (168,14 ft) τον Ιούνιο του 2018.[3]

Βύθισμα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το μέγιστο επιτρεπτό βύθισμα ανέρχεται 39,5 ft (12,04 m) σε Τροπικό Γλυκό Νερό - Tropical Fresh Water (TFW). Το όνομα και ο ορισμός TFW προέρχεται από την ACP που χρησιμοποιεί το γλυκό νερό της λίμνης Gatún ως σημείο αναφοράς, αφού εκεί συναντάμε το ορισμό του μέγιστου βυθίσματος. Η αλμυρότητα και η θερμοκρασία επηρεάζουν την πυκνότητά του και επομένως και το επιτρεπόμενο βύθισμα του πλοίου. Τροπικό Γλυκό Νερό (TFW) είναι το γλυκό νερό από την λίμνη Gatún, με πυκνότητα 0.9954 gms/cc [0.9954 g/cm3], στους 29,1 °C (84 °F).[4] Το φυσικό όριο καθορίζεται από την χαμηλότερη πλευρά (προς την θάλασσα) στην είσοδο των δεξαμενών Pedro Miguel. Όταν το επίπεδο του νερού στην λίμνη Gatún είναι χαμηλό κατά την διάρκεια έντονης ξηρασίας, το μέγιστο επιτρεπόμενο βύθισμα μπορεί να μειωθεί. Τέτοιοι περιορισμοί ανακοινώνονται τρεις εβδομάδες νωρίτερα από την εφαρμογή τους, ώστε να μπορεί να γίνει ο κατάλληλος προγραμματισμός από τις ναυτιλιακές εταιρίες.

Το Νέο Κανάλι Panamax αυξάνει το επιτρεπόμενο βύθισμα σε 49,9 ft (15,21 m)[2]. Όμως, λόγω χαμηλής βροχόπτωσης κατά τα εγκαίνια των νέων δεξαμενών τον Ιούνιο του 2016, οι αρχές του καναλιού περιόρισαν το βύθισμα σε 43 ft (13,11 m), με περαιτέρω αύξηση σε 44 ft (13,41 m) τον Αύγουστο, "βασιζόμενοι στο τρέχον ύψος της λίμνης Gatún και την πρόγνωση του καιρού για τις επόμενες εβδομάδες"[5].

Ύψος (πάνω από την ίσαλο γραμμή)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το μέγιστο ύψος των πλοίων, από την ίσαλο γραμμή έως το ψηλότερο σημείο τους είναι 190 ft (57,91 m). Το ίδιο ισχύει και για τα πλοία New Panamax, για να μπορούν να περνούν κάτω από την γέφυρα Bridge of the Americas, στο λιμάνι Balboa[6].

Εξαίρεση: 205 ft (62,5 m) ισχύει όταν η διέλευση μπορεί να πραγματοποιηθεί με χαμηλό ύψος υδάτων (MLWS) στο λιμάνι Balboa.

Όλες οι παρεκκλίσεις είναι δυνατές μόνο αφού προηγηθούν συγκεκριμένα αιτήματα και διερευνηθεί η δυνατότητα πραγματοποίησής τους για μία η δύο φορές.

Χωρητικότητα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ένα τυπικό πλοίο κατηγορίας Panamax έχει Μέγιστη Χωρητικότητα Εκτοπίσματος DWT περίπου 65,000–80,000 τόνους, αλλά το μέγιστο δυνατό φορτίο θα είναι περίπου 52,500 τόνοι κατά την διάρκεια της διέλευσης, λόγω περιορισμών στο μέγιστο δυνατό βάθος διέλευσης της διώρυγας .[7] Τα ποία προδιαγραφών New Panamax μπορούν να μεταφέρουν 120,000 DWT φορτίου.[8]

Στοιχεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το μακρύτερο πλοίο που που πέρασε ποτέ τις αρχικές δεξαμενές ήταν το San Juan Prospector, τώρα ονομαζόμενο Marcona Prospector, ένα φορτηγό μεταλλεύματος-χύδην - πετρελαίου με μήκος 973 ft (296,57 m), με πλάτος, 106 ft (32,31 m).[9]

Τα πλατύτερα πλοία που διέπλευσαν ήταν τα τέσσερα θωρηκτά κλάσης South Dakota class και Iowa class με μέγιστο πλάτος 108 ft (33 m), αφήνοντας λιγότερο από 6 in (15 cm) περιθώριο λάθους μεταξύ των σκαφών και των τοιχωμάτων των δεξαμενών[10].

Επέκταση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ακόμα και από την δεκαετία του '30 είχαν γίνει προτάσεις για νέες δεξαμενές στο κανάλι του Παναμά, για να χαλαρώσει η έντονη κίνηση και να γίνει εφικτή η διέλευση και από μεγαλύτερα πλοία. Τα σχέδια εγκαταλείφθηκαν το 1942.

Στις 22 Οκτωβρίου 2006, η Αρχή της Διώρυγας του Παναμά (με την στήριξη του Εκλεκτορικού Σώματος) διοργάνωσε ένα δημοψήφισμα για τους πολίτες του Παναμά, με σκοπό να ψηφιστεί το πλάνο για την επέκταση της διώρυγας. Η επέκταση επικυρώθηκε με ευρύ ποσοστό 78%. Οι εργασίες άρχισαν το 2007 και μετά από αρκετή καθυστέρηση και αναβολές, οι νέες δεξαμενές άνοιξαν για εμπορική χρήση στις 26 Ιουνίου 2016.[11]

Neopanamax[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο σχεδιασμός για την κατασκευή νέων μεγαλύτερων δεξαμενών έφερε την νέα κατηγορία πλοίων Neopanamax ή New Panamax, βασισμένη στις διαστάσεις νέων δεξαμενών 427 m (1,401 ft) σε μήκος, 55 m (180 ft) σε πλάτος και 18,3 m (60,0 ft) σε βάθος. [2] Αρχιτέκτονες ναυσιπλοΐας και Πολιτικοί μηχανικοί λαμβάνουν υπόψη τους αυτές τις διαστάσεις για τα καινούργια πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων .[12] Με τις νέες αυτές δεξαμενές, η διώρυγα του Παναμά μπορεί να δεχθεί πλοία με μήκος 366 μ. (1201 πόδια), πλάτος 49 μ. (αυξημένο σε 51.25 μέτρα από τις Αρχές του Καναλιού ούτως ώστε να δέχεται πλοία με 20 σειρές κοντέινερ από την 1η Ιουνίου 2018 και έπειτα), βύθισμα 15,2 μ.[2] και δυνατότητα μεταφοράς 13.000 εμπορευματοκιβωτίων[13] ή ανάλογης διάστασης. Πρωτύτερα, μπορούσε να δεχθεί πλοία που μετέφεραν μόνο έως 5.000 TEU[14]. Οι προδιαγραφές Neopanamax επιτρέπουν την διέλευση σε πλοία έως 120.000 DWT[8].

Παρόλα αυτά, ακόμα και με τις νέες, αρκετά μεγαλύτερες δεξαμενές, υπάρχουν ακόμα αρκετά πλοία που δεν χωρούν σε αυτές. Αυτά περιλαμβάνουν τα πλοία κοντέινερ Maersk E-class και Maersk Triple E class, TI class supertankers, και μεταλλευματοφόρα Valemax. Επίσης, Ενώ πολλά από τα μεγαλύτερα κρουαζιερόπλοια χωρούν μέσα στις δεξαμενές, είναι πολύ ψηλά για να περάσουν κάτω από την γέφυρα Bridge of the Americas, ακόμα και σε χαμηλή παλίρροια.

Αντίκτυπος σε άλλα λιμάνια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αρκετά λιμάνια, συμπεριλαμβανομένων της Νέας Υόρκης, του Νιου Τζέρσεϊ, του Νόρφολκ και της Βαλτιμόρης, όλα στην ανατολική ακτή των Η.Π.Α., έχουν ήδη αυξήσει το βάθος τους στα 15 μ. (50 πόδια) για να δέχονται τα πλοία New Panamax. Το 2015 το λιμάνι του Μαϊάμι κατάφερε με ένα έργο που έγινε γνωστό ως "The Deep Dredge"[15], να φτάσει το ίδιο βάθος και έγινε το πλησιέστερο λιμάνι μεγάλου βάθους των Ηνωμένων Πολιτειών στην διώρυγα. Στην Αγγλία, στο Λίβερπουλ χτίστηκε ένας νέος μώλος με όνομα Liverpool2, όπου τα πλοία αγκυροβολούν στα βαθύτερα νερά του ποταμού Mersey αντί για τις κλειστές αποβάθρες. Τα εγκαίνιά του συνέπεσαν με αυτά των νέων δεξαμενών στον Παναμά. Στο Χάλιφαξ, μια ευρεία επέκταση του Νότιου Σταθμού Εμπορευματοκιβωτίων ολοκληρώθηκε το 2012, επεκτείνοντας τον μώλο και αυξάνοντας το βάθος από 14,5 στα 16 μ. (από 48 στα 52 πόδια)[16]. Το 2017, οι αρχές των λιμανιών της Νέας Υόρκης και του Νιου Τζέρσεϊ αύξησαν το περιθώριο διέλευσης της γέφυρας Bayonne στα 66 μ. (215 πόδια), με κόστος $1,7 εκ. για να μπορούν τα πλοία New Panamax να φτάνουν τις αποβάθρες στο λιμάνι Newark-Elizabeth[17].

Από τον Απρίλιο του 2012, μια διαμάχη άρχισε μεταξύ των πόλεων Σαβάνα στην Τζόρτζια και Τσάρλεστον στην Νότια Καρολίνα, όσον αφορά τις περιορισμένες χρηματοδοτήσεις για διανοίξεις/εκβαθύνσεις, περιλαμβάνοντας διάφορες μηνύσεις από περιβαλλοντικές ομάδες αντίθετες στις διαδικασίες εκβάθυνσης του ποταμού Σαβάνα. Σημαντικό ρόλο είχε επίσης και η αναμενόμενη αύξηση της κινησιμότητας ελκύοντας εταιρίες που περιλαμβάνουν πλοία New Panamax. Από τότε, τα προβλήματα έχουν λυθεί και τα δύο λιμάνια έχουν δεχθεί τέτοιου τύπου πλοία, με το λιμάνι της Σαβάνα να περιλαμβάνει σήμερα 30 γερανούς Post-Panamax. Το Τζάκσονβιλ στην Φλόριντα έχει ξεκινήσει από το 2018 το δικό του έργο διάνοιξης/εκβάθυνσης Mile Point από 40 στα 47 μ., με σκοπό να ολοκληρωθεί σε 5-6 χρόνια και με αναμενόμενο κόστος τα $484 εκ. Επίσης, το λιμάνι στο Mobile, στην Αλαμπάμα έχει και αυτό ολοκληρώσει την εκβάθυνση του δικού του λιμανιού στα 45 μ. Αναμένεται να ακολουθήσουν και άλλα λιμάνια.

Σύγκριση Μεγεθών[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Comparison of bounding box of Panamax and New Panamax with some other sizes in isometric view.
Δεξαμενή-Locks Panamax Νέες Δεξαμενές [n 1] New Panamax[n 1]
Μήκος 320,04 m (1,050 ft) 294,13 m (965 ft) 427 m (1,400 ft) 366 m (1,200 ft)
Πλάτος 33,53 m (110 ft) 32,31 m (106 ft) 55 m (180 ft) 49 m (161 ft)
Βύθισμα[n 2] 12,56 m (41,2 ft) 12,04 m (39,5 ft) 18,3 m (60 ft) 15,2 m (50 ft)
TEU 5,000 12,000
  1. ↑ 1,0 1,1 New Panamax sizes are published in the metric system[2]
  2. ↑ Draft in Tropical Freshwater (TF)

Πλοία Post-Panamax[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο όρος Post-Panamax ή over-Panamax σημαίνει πλοία που είναι μεγαλύτερα από την κατηγορία Panamax και δεν μπορούν να διέλθουν από τις αρχικές δεξαμενές της διώρυγας, όπως τα supertankers και τα μεγάλα σύγχρονα container και επιβατικά. Το πρώτο γνωστό πλοίο κατηγορίας post-Panamax είναι το RMS Queen Mary, που καθελκύστηκε το 1934 και κατασκευάστηκε με πλάτος 118 πόδια, καθώς προοριζόταν μόνο για διαδρομές στον Βόρειο Ατλαντικό .Όταν χρειάστηκε να μεταφερθεί στο Λονγκ Μπιτς της Καλιφόρνια το 1967 για να προσελκύσει τουρίστες, χρειάστηκε να κάνει ένα μακρύ ταξίδι γύρω από το Ακρωτήριο Χορν .[18] Τα πρώτα πολεμικά πλοία που ανήκουν στην κατηγορία post-Panamax ήταν τα ιαπωνικά θωρηκτά της κλάση Γιαμάτο, που καθελκύστηκαν το 1940.[19] Μέχρι τον Β'ΠΠ, το Πολεμικό Ναυτικό των ΗΠΑ. είχε ορίσει ότι όλα τα πολεμικά του πλοία έπρεπε να μπορούν να διαπλέουν την διώρυγα του Παναμά. Το πρώτο πλοίο του Αμερικανικού Πολεμικού Ναυτικού που ξεπέρασε τα όρια Panamax, ήταν τα θωρηκτά κλάσης Montana, τα οποία σχεδιάστηκαν το 1940 αλλά δεν κατασκευάστηκαν ποτέ. Τα κατασκευαστικά όρια καταργήθηκαν από τον υπουργό του Ναυτικού στις 12 Φεβρουαρίου του 1940, με σκοπό να δημιουργηθούν νέες δεξαμενές με πλάτος 140 ft (42,67 m), κάτι που δεν συνέβη ποτέ[20]. Τα αεροπλανοφόρα κλάσης Essex σχεδιάστηκαν με αναδιπλούμενους πλαϊνούς ανελκυστήρες για να μπορούν να διαπλέουν την διώρυγα. Τα μετέπειτα αεροπλανοφόρα των Η.Π.Α. δεν εφάρμοσαν τους εν λόγω περιορισμούς[21].

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ 1,0 1,1 «Vessel Requirements» (PDF). ACP. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 11 Ιουνίου 2011. Ανακτήθηκε στις 23 Ιουνίου 2016. 
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 Manuel E. Benítez, ACP (19 Ιανουαρίου 2009). «Dimensions for Future Lock Chambers and "New Panamax" Vessels» (PDF). ACP. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 6 Μαΐου 2009. Ανακτήθηκε στις 2 Μαΐου 2010. 
  3. ↑ «Watch: Largest Vessel In Dimension To Pass Through Expanded Panama Canal». Marine Insight. 16 Μαΐου 2019. As of June 2018, the Canal increased the beam from 49 meters to 51.25 meters due to the training and experience acquired by the team during the operation of the neopanamax locks in almost three years. 
  4. ↑ «Regulation on navigation in Panama Canal Waters» (PDF). The Panama Canal Authority. 3 Ιουνίου 1999. σελ. 10. Ανακτήθηκε στις 10 Δεκεμβρίου 2012. 
  5. ↑ Canal adds foot to maximum draft of neo-Panamax locks, Joseph Bonney, joc.com, Aug 08, 2016, Accessed December 11, 2016
  6. ↑ OP NOTICE TO SHIPPING No. N-1-2010, Rev. 1 To: Steamship Agents, Owners and Operators Subject: Vessel Requirements Αρχειοθετήθηκε 2021-12-04 στο Wayback Machine. page 4. 16 April 2010 www.pancanal.com, accessed 10 April 2021
  7. ↑ Modern ship size definitions, Lloyd's register, http://www.lr.org/Images/30%20ship%20sizes_tcm155-173543.pdf, ανακτήθηκε στις 2016-06-23 .
  8. ↑ 8,0 8,1 «The New Panamax; 13,200-TEU Containership, 120,000 dwt Bulk Carrier». 12 Σεπτεμβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 4 Ιανουαρίου 2014. 
  9. ↑ Background of the Panama Canal, Montclair State University, http://rainforest.montclair.edu/pwebrf/rainforest/Region/panama.html .
  10. ↑ «BB-61 Iowa-class». Ανακτήθηκε στις 4 Ιανουαρίου 2014. 
  11. ↑ «Panama Canal Opens $5B Locks, Bullish Despite Shipping Woes». The New York Times. Associated Press. 2016-06-26. https://www.nytimes.com/aponline/2016/06/26/world/americas/ap-lt-panama-canal-expansion.html?ref=world&_r=0. Ανακτήθηκε στις 2016-06-26. 
  12. ↑ Propulsion Trends in Container Vessels, MAN B&W Two-stroke Engines, http://www.manbw.com/files/news/filesof4672/Propulsion_trends_in_container_vessels.pdf, ανακτήθηκε στις 2016-06-23 .
  13. ↑ «Panama canal expansion, reordering maritime trade». CMA CGA. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017. 
  14. ↑ «'Maersk Djibouti' 5,000 TEU container ship», Fleet, Rickmers Maritime, http://www.rickmers-maritime.com/fleet/MAERSK%20DJIBOUTI_RM.pdf .
  15. ↑ «Bill Johnson, Director of the Port of Miami, presented on the Port of Miami's Deep Dredge Project to the Miami Beach Chamber of Commerce's…». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Νοεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 4 Ιανουαρίου 2014. 
  16. ↑ Power, Bill (13 February 2012). «$35m port terminal project nearing completion». Halifax Chronicle-Herald. 
  17. ↑ «Navigational Clearance Project - Bayonne Bridge - The Port Authority of NY & NJ». www.panynj.gov. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Οκτωβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 12 Ιουλίου 2023. 
  18. ↑ Tramp to Queen: The Autobiography of Captain John Treasure Jones. The History Press. 2008. ISBN 0752446258. 
  19. ↑ «Yamato Class Battleship - Japan (Pacific 1940)». Ανακτήθηκε στις 4 Ιανουαρίου 2014. 
  20. ↑ Friedman, Norman (1985). U.S. Battleships: An Illustrated Design HistoryΔωρεάν πρόσβαση υπoκείμενη σε περιορισμένη δοκιμή, συνήθως απαιτείται συνδρομή. Annapolis, Maryland: Naval Institute Press. σελ. 332. ISBN 978-0-87021-715-9. 
  21. ↑ "70 years of schemes to improve and enlarge the Panama Canal", p. 1 (Essex-class aircraft carriers were the "last fleet carriers capable of passing through the canal’s original locks"). The paper is linked from Dr. Roger's website, Panama Canal, web.mst.edu, accessed 10 April 2021

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Παναμάξ&oldid=10148186"