Μετάβαση στο περιεχόμενο

Μιτάννι

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Το βασίλειο των Μιτάννι στην μέγιστη επέκταση του τον 15ο αιώνα π.Χ.

Οι Μιτάννι (περί το 1550 π.Χ.-1260 π.Χ. ή 1600 π.Χ. σύμφωνα με την Παλαιά Βαβυλωνιακή Χρονολόγηση) ήταν γνωστοί ως "Χανιγκαλμπάτ" στις Ασσυριακές επιγραφές ή "Ναχαρίν" στις Αιγυπτιακές επιγραφές.[1] Οι Μιτάννι ήταν ένας Χουρρίτικος πληθυσμός που μιλούσε μία από τις Ινδοάριες γλώσσες, βρισκόταν στην βόρεια Συρία και στην νοτιοανατολική Μικρά Ασία, σημερινή Τουρκία. Δεν υπάρχουν ευρήματα ανασκαφών που σχετίζονται αποκλειστικά με τους Μιτάννι, τις πληροφορίες για αυτούς τις γνωρίζουμε από τα βασιλικά χρονικά και τα κείμενα γειτονικών μεγάλων βασιλείων. Οι Χουρρίτες βρισκόντουσαν στην περιοχή τουλάχιστον από τα τέλη της 3ης χιλιετίας π.Χ.[2] Ένας βασιλιάς της Ουρκές με το όνομα Τουπκίς βρέθηκε σε πινακίδα στο Τελλ-Μοζάν, χρονολογείται από το 2300 π.Χ.[3][4] Η πρώτη επίσημη επιγραφή της γλώσσας τους ανήκε στον βασιλιά της Ουρκές Τις-ατάλ, χρονολογείται τον 21ο αιώνα π.Χ.[5] Οι Χουρρίτες αποτελούσαν τον κύριο πληθυσμό του Μιτάννι, ήταν γνωστοί στην Βαβυλώνα ως "Χανιγκαλμπάτ". Τα δύο κείμενα χρονολογούνται την Πσλαιά Βαβυλωνιακή Περίοδο επί της βασιλείας του Αμμί Σαντούκα (1638 π.Χ.-1618 π.Χ.) σύμφωνα με την Μέση Χρονολόγηση.[1][6] Ο Αιγύπτιος αστρονόμος και χρονομέτρης Αμενεμχέτ διέταξε να γράψουν στον τάφο του ότι επέστρεφε από μια ξένη γη "με το όνομα Μτν".[7][8]

Η Αλεξάντρα φον Λίβεν (2016) και Έβα φον Ντάσοου (2022) γράφουν ωστόσο ότι την εκστρατεία είχε διατάξει ο Φαραώ Άμωσις Α΄ (1550 π.Χ.-1525 π.Χ.) και ήταν ο πατέρας του Αμενεμχέτ.[9][10] Την περίοδο της βασιλείας του Τούθμωσις Α' (1506 π.Χ.-1496 π.Χ.) τα ονόματα "Μιτάννι" και "Ναχαρίν" βρίσκονταν σχεδόν πάντα στις επιγραφές με τα κατορθώματα του Φαραώ.[11] Μετά την "μάχη του Μέντιγγο" ο αξιωματούχος του Φαραώ Τούθμωσις Γ΄ (1479 π.Χ.-1425 π.Χ.) στο 22ο έτος της βασιλείας του ανέφερε "Ο εχθρός αυτός στο Καντές εισέβαλε στο Μέντιγκο. Ο εχθρός συγκέντρωσε μια σειρά από ξένους ισχυρούς πρίγκιπες πιστούς στην Αίγυπτο όπως Μιτάννι, Ναχαρίν, Χουρρίτες με τα άλογα και τον οπλισμό τους".[12] Σε πολλές μετέπειτα εκστρατείες τα "Χρονικά του Τούθμωσις Γ΄" καταγράφουν τους "Ναχαρίν", ιδιαίτερα σε αυτές που αναφέρονται στα έτη 33, 35 και 42.[13] Τα επόμενα χρόνια οι αναφορές γίνονται διαθέσιμες από τοπικές πηγές τουλάχιστον μέχρι την κατάρρευση της αυτοκρατορίας στα μέσα του 13ου αιώνα.[14] Το βασίλειο των Μιτάννι έμεινε γνωστό στην Βαβυλώνα την εποχή του βασιλιά Αμμί Σαντούκα πριν το 1600 π.Χ. ως "Χανιγκαλμπάτ", το όνομα αυτό βρέθηκε σε δύο κείμενα στα τέλη της Αρχαίας Βαβυλωνιακής Περιόδου.[1][6] Οι Αιγύπτιοι τους καταγράφουν ως "Μιταννί" ή "Ναχαρίν", οι Χετταίοι ως "Χουρρί" και οι Ασσύριοι επίσης ως "Χανιγκαλμπάτ".[15][16] Ο Μίχαελ Αστούρ αναφέρει ότι τα ονόματα αυτά χρησιμοποιούνται εναλλακτικά από διαφορετικούς λαούς για να προσδιορίσουν τον ίδιο λαό.[17] Τα Χρονικά των Χετταίων καταγράφουν έναν λαό με το όνομα "Χουρρί" που ζούσε στην βορειοανατολική Συρία. Ένα Χιττίτικο θραύσμα την εποχή του Μουρσίλις Α΄ καταγράφει έναν "βασιλιά των Χουρρί" όπου στην Ακκαδική γλώσσα το όνομα "Χουρρί" προσδιορίζεται ως "Χανιγκαλμπάτ". Ο Τουσράττα αναφέρεται ως "βασιλεύς των Μιτάννι", στις Ακκαδικές Επιστολές της Αμάρνα το βασίλειο του προσδιορίζεται ως "Χανιγκαλμπάτ".[18] Η αρχαιότερη εκδοχή της ορολογίας "Χανιγκαλμπάτ" βεβαιώνεται στους Ακκάδες παράλληλα με τους Χιττίτες που τους αναφέρουν ως "Χουρρίτη εχθρό".[19] Η ίδια ορολογία βρίσκεται σε ένα αντίγραφο του 13ου αιώνα των "Χρονικών του Χατουσίλις Α΄", ο ίδιος είχε βασιλεύσει πριν το 1630 π.Χ.[20]

Ιστορία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Κυλινδρική σφραγίδα των Μιτάννι του 15ο αιώνα π.Χ.

Η πρώτη χρήση Ινδοευρωπαϊκού ονόματος για τους κυβερνήτες των Μιτάννι ξεκινάει με τον Σουττάρνα Α΄ που διαδέχθηκε στον θρόνο τον πατέρα του Κίρτα.[21] Ο βασιλεύς των Μιτάννι Μπαρρατάρνα επέκτεινε το βασίλειο του δυτικά στο Χαλέπι και έκανε υποτελή του τον βασιλιά του Αλαλακή Ιδριμί, ακολούθησαν πέντε γενεές στις οποίες το βασίλειο γνώρισε μεγάλη επέκταση.[22][23] Το κράτος του Κιζουβάτνα στα δυτικά δήλωσε την υποταγή του, ακολούθησε στα μέσα του 15ου αιώνα η υποταγή της Ασσυρίας στα ανατολικά. Το έθνος τους έγινε ισχυρότερο την εποχή της βασιλείας του Σαούσταταρ αλλά εμφανίστηκαν οι Χετταίοι και τους εμπόδισαν να επεκταθούν ανατολικότερα. Οι Κιζουβάτνα στα δυτικά και οι Ισούβα στα βόρεια στάθηκαν για τους Μιτάννι οι ισχυρότεροι σύμμαχοι απέναντι στους Χετταίους. Ο κύριος αντίπαλος των Μιτάννι έγινε η Αίγυπτος υπό την Δέκατη όγδοη δυναστεία Φαραώ, τα δύο κράτη αναγκάστηκαν ωστόσο να συμμαχήσουν για να αντιμετωπίσουν την κοινή απειλή των Χετταίων. Μετά από μερικές συγκρούσεις μεταξύ τους για τον έλεγχο της Συρίας έκλεισαν ειρήνη και δημιούργησαν συμμαχία. Στις αρχές του 14ου αιώνα π.Χ., την εποχή του Σουττάρνα Β΄ οι σχέσεις έγιναν τόσο στενές που ο ίδιος ο βασιλιάς έστειλε την κόρη του σε γάμο με τον Φαραώ Αμένοφις Γ', οι Μιτάννι ήταν στο μέγιστο της ισχύος τους.

Με την άνοδο ωστόσο του Εριμπά Αντάντ Α΄ η επιρροή των Μιτάννι στους Ασσυρίους εξασθένησε σημαντικά. Ο Εριμπά Αντάντ Α΄ ενεπλάκη στην δυναστική διαμάχη ανάμεσα στον Τουσράττα, τον αδελφό του Αρταράμα Β΄ και κατόπιν τον γιο του Σουττάρνα Γ΄ που αναζήτησε την υποστήριξη των Ασσυρίων. Στην αυλή των Μιτάννι δημιουργήθηκε ένα μεγάλο κύμα στήριξης στους Ασσυρίους αφού ο Εριμπά Αντάντ Α΄ μπόρεσε αν και υποτελής να εμπλακεί στις υποθέσεις του κράτους.[24] Ο βασιλιάς Ασούρ Ουμπαλίτ Α΄ επιτέθηκε στον Σουττάρνα Β΄ και μπόρεσε να τινάξει οριστικά τον ζυγό των Μιτάννι, στα μέσα του 14ου αιώνα η Ασσυρία έγινε ξανά μεγάλη δύναμη.[25] Με τον θάνατο του Σουττάρνα Β΄ ξέσπασε ξανά κρίση διαδοχής, ένας γιος του ο Τουσράττα ανέβηκε στον θρόνο αλλά το βασίλειο είχε εξασθενήσει σημαντικά από τις επιθέσεις τόσο των Ασσυρίων όσο και των Χετταίων. Ο βασιλιάς των Χετταίων Σουπιλουλιούμας Α΄ επιτέθηκε στα υποτελή κράτη των Μιτάννι στην βόρεια Συρία και τοποθέτησε δικούς του ηγεμόνες. Στην πρωτεύουσα των Μιτάννι Ουασουκάννι ξέσπασε νέα κρίση διαδοχής αφού οι Ασσύριοι και οι Χετταίοι υποστήριζαν διαφορετικούς διεκδικητές του θρόνου. Ο στρατός των Χετταίων κατέκτησε τελικά την Ουασουκάννι στα τέλη του 14ου αιώνα και τοποθέτησε ως υποτελή βασιλέα τον γιο του Τουσράττα Σαττιβάζα.[26] Το βασίλειο είχε συρρικνωθεί σημαντικά στην κοιλάδα του ποταμού Αβώρ, οι Ασσύριοι απέσυραν προσωρινά τις διεκδικήσεις τους μέχρι τον 14ο αιώνα που κατέκτησε οριστικά την γη τους ο Σαλμανασέρ Α΄. Η δυναστεία των Μιτάννι είχε κυβερνήσει την πεδιάδα μεταξύ του Τίγρη και του Ευφράτη από το 1600 μέχρι το 1350 π.Χ., αλλά κατακτήθηκε αρχικά από τους Χετταίους και κατόπιν από τους Ασσυρίους.[27] Την περίοδο 1350 - 1260 π.Χ. αποτελούσε επαρχεία της Μέσης Ασσυριακής Αυτοκρατορίας, θεωρούνται οι πρόγονοι των Ουραρτού και κατόπιν των Αρμενίων.[27]

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 https://www.academia.edu/2462202/_The_Geography_of_the_Slave_Trade_and_Northern_Mesopotamia_in_the_Late_Old_Babylonian_Period_in_H_Hunger_and_R_Pruzsinszky_ed_Mesopotamian_Dark_Age_Revisited_Vienna_%C3%96sterreichische_Akademie_der_Wissenschaften_2004_9_3
  2. ↑ Buccellati, Giorgio, and Marilyn Kelly-Buccellati, (1997). "Urkesh: The First Hurrian Capital", The Biblical Archaeologist, Τομ. 60, Νο. 2, 1997, σσ. 77–96
  3. ↑ Salvini, Mirjo. "The earliest evidences of the Hurrians before the formation of the reign of Mittanni." Urkesh and the Hurrians Studies in Honor of Lloyd Cotsen. Urkesh/Mozan Studies Bibliotheca Mesopotamica. Malibu: Undena Publications (1998): 99-115
  4. ↑ Lawler, Andrew. “Who Were the Hurrians?” Archaeology, vol. 61, no. 4, 2008, σσ. 46–52
  5. ↑ Yakubovich, I. (2011). [Review of Einführung in die hurritsche Sprache, by I. Wegner]. Journal of Near Eastern Studies, 70(2), 337–339
  6. ↑ 6,0 6,1 von Dassow, Eva, (2022). "Mittani and Its Empire", in Karen Radner, Nadine Moeller, D. T. Potts (eds.), The Oxford History of the Ancient Near East, Volume III: From the Hyksos to the Late Second Millennium BC, Oxford University Press, σσ. 467, 469
  7. ↑ Amenemhet's memoir was published in: Borchardt, L., (1930). "Altägyptische Zeitmessung", in E. von Basserman-Jordan, Die Geschichte der Zeitmessung und der Ühre, Τομ. 1., 1930, Berlin/Leipzig, σ. 60
  8. ↑ https://123dok.org/document/8yd06e1z-political-cultural-relations-kingdom-subordinated-polities-southeast-anatolia.html
  9. ↑ https://www.academia.edu/28449812/von%20Lieven%20Clockmaker%20Amenemhet%20pdf
  10. ↑ https://books.google.gr/books?id=Hr9qEAAAQBAJ&dq=astronomer+and+clockmaker+Amenemhet&pg=PA466&redir_esc=y#v=onepage&q=astronomer%20and%20clockmaker%20Amenemhet&f=false
  11. ↑ Redford, Donald B., (1979). "A Gate Inscription from Karnak and Egyptian Involvement in Western Asia during the Early 18th Dynasty", in: Journal of the American Oriental Society, Τομ. 99, Νο. 2, σ. 275
  12. ↑ Wilson, John A.. "VII. Egyptian Historical Texts". The Ancient Near East: An Anthology of Texts and Pictures, edited by James B. Pritchard, Princeton: Princeton University Press, 2021, σσ. 226-245
  13. ↑ Spalinger, Anthony. “A Critical Analysis of the ‘Annals’ of Thutmose III (Stücke V-VI).” Journal of the American Research Center in Egypt, Τομ. 14, 1977, σσ. 41–54
  14. ↑ Leonard, Albert. “Archaeological Sources for the History of Palestine: The Late Bronze Age.” The Biblical Archaeologist, Τομ. 52, Νο. 1, 1989, σσ. 4–39
  15. ↑ Gauthier, Henri (1926). Dictionnaire des Noms Géographiques Contenus dans les Textes Hiéroglyphiques Τομ. 3. σ. 25
  16. ↑ Wallis Budge, E. A. (1920). An Egyptian hieroglyphic dictionary: with an index of English words, king list and geological list with indexes, list of hieroglyphic characters, Coptic and Semitic alphabets, etc. Τομ. 2. John Murray. σ. 999
  17. ↑ Astour, "Ḫattusilis̆, Ḫalab, and Ḫanigalbat" Journal of Near Eastern Studies 31.2 (April 1972:102–109) σ. 103
  18. ↑ Astour 1972:103, noting Amarna letters 18:9; 20:17;29:49
  19. ↑ De Martino, Stefano, (2018). "Political and Cultural Relations between the Kingdom of Mittani and its Subordinated Polities in Syria and Southeast Anatolia", in Changing Faces of Kingship in Syria-Palestine 1500–500 BCE, Alter Orient und Testament 459, Ugarit Verlag, σ. 37
  20. ↑ Yener, Aslihan K., (2021). "Some Thoughts about Middle Bronze Age Alalakh and Ugarit: Reassessing an Alalakh Wall Painting with Archival Data", in: Ougarit, un anniversaire, Bilans et recherches en cours, Peeters, Leuven-Paris-Bristol, σ. 579
  21. ↑ De Martino, Stefano, (2014). "The Mittani State: The Formation of the Kingdom of Mittani", in Constituent, Confederate, and Conquered Space in Upper Mesopotamia: The Emergence of the Mittani State, De Gruyter, Berlin, Boston, σ. 69
  22. ↑ Van De Mieroop, Marc (2007). A History of the Ancient Near East c. 3000–323BC (2nd ed.). Malden, MA: Blackwell Publishing. σ. 152
  23. ↑ De Martino, Stefano, (2004). "A Tentative Chronology of the Kingdom of Mittani from its Rise to the Reign of Tusratta", in Mesopotamian Dark Age Revisited: Proceedings of an International Conference of SCIEM 2000, Vienna 8th–9th November 2002, Vienna, σ. 37
  24. ↑ George Roux, Ancient Iraq, Penguin Books; 3rd ed. edition (March 1, 1993)
  25. ↑ Cline, Eric H. (2014). 1177 B.C.: The Year Civilization Collapsed. Princeton University Press. σ. 61
  26. ↑ Devecchi, Elena. “Details That Make the Difference: The Akkadian Manuscripts of the ‘Šattiwaza Treaties.’” Die Welt Des Orients, Τομ. 48, Νο. 1, 2018, σσ. 72–95
  27. ↑ 27,0 27,1 Novák, Mirko, (2013). "Upper Mesopotamia in the Mittani Period", in Archéologie et Histoire de la Syrie I, Harrassowitz Verlag, Wiesbaden, σ. 349

Πηγές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Bryce, Trevor, Letters of the Great Kings of the Ancient Near East, Routledge, 2003.
  • Fournet, Arnaud (2010). "About the Mitanni-Aryan Gods". Journal of Indo-European Studies. 38 (1): 26–40.
  • Gaal, E. "The economic role of Hanilgalbat at the beginning of the Neo-Assyrian expansion." In: Hans-Jörg Nissen/Johannes Renger (eds.), Mesopotamien und seine Nachbarn. Politische und kulturelle Wechselbeziehungen im Alten Orient vom 4. bis 1. Jahrtausend v. Chr. Berliner Beiträge zum Vorderen Orient 1 (Berlin, Reimer 1982), 349–354.
  • Harrak, Amir "Assyria and Hanilgalbat. A historical reconstruction of the bilateral relations from the middle of the 14th to the end of the 12th centuries BC." Texte und Studien zur Orientalistik, 400 (Hildesheim, Olms 1987).
  • Kelly-Buccellati, Marilyn. "The Urkesh Mittani Horizon: Ceramic Evidence." talugaeš witteš (2020): 237-256.
  • Kühne, Cord, "Imperial Mittani. An Attempt at Historical Reconstruction", In David I Owen and Gernot Wilhelm (eds.) Studies in the Civilization and Culture of Nuzi and the Hurrians 10.
  • Kühne, Cord "Politische Szenerie und internationale Beziehungen Vorderasiens um die Mitte des 2. Jahrtausends vor Chr. (zugleich ein Konzept der Kurzchronologie). Mit einer Zeittafel." In: *Hans-Jörg Nissen/Johannes Renger (eds.), Mesopotamien und seine Nachbarn. Politische und kulturelle Wechselbeziehungen im Alten Orient vom 4. bis 1. Jahrtausend v. Chr. Berliner Beiträge zum Vorderen Orient 1 (Berlin, Reimer 1982), 203–264.
  • Maidman, Maynard P. "Mittanni Royalty and Empire: How Far Back." Canadian Society for Mesopotamian Studies Journal 11 (2018): 15-28
  • Novák, Mirko: "Mittani Empire and the Question of Absolute Chronology: Some Archaeological Considerations." In: Manfred Bietak/Ernst Czerny (eds.): "The Synchronisation of Civilisations in the Eastern Mediterranean in the Second Millennium BC III"; Österreichische Akademie der Wissenschaften Denkschrift Band XXXVII; Wien, 2007.
  • Starr, R. F. S. Nuzi (London 1938).
  • Thieme, Paul (1960). "The 'Aryan' Gods of the Mitanni Treaties". Journal of the American Oriental Society. 80 (4): 301–317.
  • von Dassow, E.; David I Owen; Gernot Wilhelm, State and Society in the Late Bronze Age: Alalah under the Mittani Empire, Studies on the Civilization and Culture of Nuzi and the Hurrians 17, ed. David I. Owen and Gernot Wilhelm (Bethesda 2008)
  • von Dassow, Eva. "Alalaḫ between Mittani and Ḫatti." Asia Anteriore Antica. Journal of Ancient Near Eastern Cultures 2 (2020): 196-226
  • Weidner, "Assyrien und Hanilgalbat." Ugaritica 6 (1969)
  • Wilhelm, Gernot: The Hurrians, Aris & Philips Warminster 1989.
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Μιτάννι&oldid=10584883"