Κάστρο του Λογγά
Το Κάστρο του Λογγά είναι ένα διατηρητέο βυζαντινό κάστρο κοντά στο Σιδηροχώρι του Δήμου Καστοριάς στη Περιφερειακή Ενότητα Καστοριάς. Το κάστρο χτίστηκε τον 6ο αιώνα μ.Χ. και βρίσκεται σε υψόμετρο 900μ. ανατολικά από το Σιδηροχώρι.[1] Η πρόσβαση σε αυτό είναι αρκετά δύσκολη και πραγματοποιείται μόνο μέσω ενός περάσματος στη βόρεια πλευρά του κάστρου, γεγονός που το καθιστούσε ένα απροσπέλαστο και σημαντικό οχύρωμα.
| Κάστρο του Λογγά | |
|---|---|
 Τα απομεινάρια του κάστρου | |
 | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Είδος | κάστρο |
| Αρχιτεκτονική | βυζαντινή |
| Γεωγραφικές συντεταγμένες | 40°35′26″N 21°16′41″E |
| Διοικητική υπαγωγή | Περιφερειακή Ενότητα Καστοριάς[2] |
| Τοποθεσία | Σιδηροχώρι |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Ολοκλήρωση | 6ος αιώνας μ.Χ. |
| Κατεδάφιση | 1017 |
| Σχεδιασμός και κατασκευή | |
| δεδομένα (π) | |
Ιστορία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο μοναδικός που πραγματοποίησε πρόχειρες έρευνες εδώ είναι ο καθηγητής Νικόλαος Μουτσόπουλος, ο οποίος διαπίστωσε ότι το βυζαντινό κάστρο, εδράζεται σε προγενέστερο περίβολο ενός ρωμαϊκού πολίσματος. Το ρωμαϊκό τείχος ενισχύθηκε με πύργο την εποχή του Ιουστινιανού, στα πλαίσια των εκτεταμένων οχυρωματικών έργων που πραγματοποίησε για την προστασία των κατοίκων από τους βόρειους επιδρομείς. Ίσως το κάστρο Λάγης που περιλαμβάνεται στον μακρύ κατάλογο του Προκόπιου για τις οχυρώσεις του Ιουστινιανού στην Μακεδονία και παραμένει αταύτιστο, (όπως και τα περισσότερα εξάλλου) να αναφέρεται σε αυτό.[3]
Καταστράφηκε τον 7ο αιώνα από τις επιδρομές των Σλάβων και εγκαταλείφθηκε έως τον 10ο αιώνα, οπότε ανοικοδομήθηκε πάλι, μάλλον από τους Βουλγάρους. Τελικώς, καταστράφηκε το 1017 από τον Βασίλειο Β’.[4]
Πρώτη ιστορική αναφορά για τον Λογγά συναντούμε στις περιγραφές των εκστρατειών εναντίον των Βουλγάρων του αυτοκράτορα Βασιλείου Β' του Βουλγαροκτόνου από τον βυζαντινό χρονογράφο Ιωάννη Σκυλίτζη: «φρούριον το λεγόμενον Λογγά είλε την πολιορκία». Ο αυτοκράτορας το 1017 συνεχίζει τον πόλεμο εναντίον του Βούλγαρου Σαμουήλ στη Δυτική Μακεδονία και καταλαμβάνει ένα ένα τα πάλαι ποτέ βυζαντινά κάστρα που έπεσαν στα χέρια του. Φτάνοντας στην περιοχή βόρεια της Καστοριάς, ανακαταλαμβάνει σχετικά εύκολα το κάστρο του Λογγά και κινείται προς την Καστοριά, μη μπορώντας όμως να καταλύσει την άμυνα των Βουλγάρων που την κατείχαν από το 990.[3]
Ο Λογγάς τότε καταστρέφεται ολοσχερώς και οι κάτοικοί του διασκορπίζονται στις γύρω περιοχές.
Επόμενη μαρτυρία, που κατά πάσα πιθανότητα αναφέρεται σε αυτή την τοποθεσία αποτελεί αυτή του Γεώργιου Ακροπολίτη, που περιγράφει τις συμπλοκές μεταξύ των στρατών της Αυτοκρατορίας της Νίκαιας και του εξεγερμένου Δεσπότη της Ηπείρου Μιχαήλ Β' Κομνηνού Δούκα, που συνασπίστηκε με τους κατακτητές Νορμανδούς στα μέσα του 13ου αι. Τελικά, ο Μιχαήλ υποχωρεί και το 1259 δίνεται μια καθοριστική μάχη μεταξύ του βυζαντινού και του νορμανδικού στρατού στη θέση Βορίλλα Λόγγος, γνωστή ως Μάχη της Πελαγονίας (1259). Αν και η ονομασία Πελαγονία αναφέρεται στην περιοχή της Φλώρινας, το σύνολο των ερευνητών τοποθετεί τη θέση της μάχης πολύ κοντά στην Καστοριά, προς βορράν. Έτσι, ορισμένοι ιστορικοί την χαρακτηρίζουν ως μάχη της Καστοριάς, η οποία μάλλον διεξήχθη στην μικρή κοιλάδα βόρεια της λίμνης, κοντά στο παλιό κάστρο του Λογγά.[1]
Στο τέλος της Βυζαντινής εποχής και τις αρχές της Τουρκοκρατίας δημιουργήθηκε στη ρίζα του λόφου, πιθανώς από απογόνους των κατοίκων του κάστρου, ο οικισμός της Λάκκας, 3 χλμ. ΝΔ του Τοιχιού. Όμως, και αυτός ο οικισμός εγκαταλείφθηκε σταδιακά μέχρι το 1880, εξαιτίας κατολισθήσεων και πλημμυρών του χειμάρρου που κατεβαίνει από τη Βυσσινιά, σε συνδυασμό με τις λεηλασίες των Τουρκαλβανών που διέρχονταν από το πέρασμα.
Δομικά, Αρχιτεκτονικά και Οχυρωματικά Στοιχεία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Σήμερα, σώζεται το τείχος του κάστρου σε ύψος περίπου 1,70 μ., κτισμένο από ξερολιθιά χωρίς κονίαμα, που περιλαμβάνει μια έκταση 7 περίπου στρεμμάτων. Αρχικά, υπολογίζεται ότι είχε ύψος 2,5 - 3,0 μ., πάχος 2,20 μ. και είχε κλίση προς τα μέσα για αποτελεσματικότερη άμυνα, αφού υπήρχε μόνο ένας πύργος στην είσοδο. [4]
Στο εσωτερικό υπάρχουν εγκάρσιοι τοίχοι που διαχωρίζουν το κάστρο σε δύο επίπεδα, ενώ στο ΝΑ άκρο σώζονται τα ίχνη της εκκλησίας, μιας μικρής βασιλικής με περίβολο στο πίσω μέρος της. Ακόμη, έχουν βρεθεί πολλά θραύσματα κεραμικής και βησάλων, αγγεία και πιθάρια, υδραυλικού σωλήνες, δύο τάφοι και άλλα μεταλλικά αντικείμενα, όπως μαχαίρια, βέλη και κοσμήματα.[5]
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ 1,0 1,1 Παπαθανασίου, Μανώλης. «Κάστρο του Λογγά». Καστρολόγος. Ανακτήθηκε στις 16 Απριλίου 2022.
- ↑ «Greek Castles» (Αγγλικά, Ελληνικά) loggas.
- ↑ 3,0 3,1 Κωστόπουλος, Βασίλης (14 Ιανουαρίου 2011). «Άγνωστα κάστρα της περιοχής». Ιστορικά Καστοριάς. Ανακτήθηκε στις 16 Απριλίου 2022.
- ↑ 4,0 4,1 «Τυρρηνοί: Κάστρα φρούρια και ακροπόλεις της Π.Ε. Καστοριάς (του Σταύρου Π. Καπλάνογλου)». OlaDeka. 12 Αυγούστου 2020. Ανακτήθηκε στις 16 Απριλίου 2022.
- ↑ «15 κάστρα, φρούρια και ακροπόλεις στον νομό Καστοριάς». Φούιτ.gr. 13 Αυγούστου 2020. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Σεπτεμβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 16 Απριλίου 2022.