Πρωτεύουσα

Πρωτεύουσα είναι η πόλη που έχει πρωταρχική θέση σε μία χώρα, κυρίαρχο κράτος, επαρχία ή άλλη περιοχή, συνήθως ως έδρα της κυβέρνησης. Αφού πρωτεύουσα σημαίνει "αυτός (η αυτή) που πρωτεύει", δηλαδή είναι πρώτος (η πρώτη).

Ως πρωτεύουσα χαρακτηρίζεται η πόλη μιας χώρας ή ενός επιμέρους διοικητικού διαμερίσματος (περιφέρειας ή νομού) ή και γεωγραφικά μιας νήσου όπου εδρεύει η πολιτική και διοικητική Αρχή του αντίστοιχου τόπου αναφοράς, λαμβάνοντας τον αντίστοιχο τίτλο: πρωτεύουσα χώρας, περιφέρειας, νομού, επαρχίας, νήσου κ.λπ. Σε κάθε χώρα ορίζεται μία πρωτεύουσα, αλλά υπάρχουν χώρες που έχουν δυο η και παραπάνω πρωτεύουσες: Για παράδειγμα η Νοτια Αφρική έχει τρείς πρωτεύουσες.

Στο πέρασμα του χρόνου πολλές φορές έχει συμβεί μεταφορά μιας πρωτεύουσας σε μία άλλη πόλη όπως για παράδειγμα συνέβη στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, από τη Ρώμη στην Κωνσταντινούπολη, το 330, ή στη νεότερη Ελλάδα, από το Ναύπλιο στην Αθήνα, το 330, ή στην Τουρκία, από την Κωνσταντινούπολη στην Άγκυρα, το 1923, ή στην Ολλανδία από τη Χάγη στο Άμστερνταμ. Μια πρωτεύουσα εκτός από πολιτικό κέντρο είναι και η μεγαλύτερη πόλη μιας χώρας, όμως δεν ισχύει παντού καθώς υπάρχουν χώρες όπου η πρωτεύουσα δεν είναι η μεγαλύτερη πόλη. Για παράδειγμα: Πρωτεύουσα των ΗΠΑ είναι η Ουάσινγκτον αλλά μεγαλύτερη πόλη είναι η Νεα Υόρκη. Επίσης μία πρωτεύουσα είναι (στις περισσότερες χώρες) και το οικονομικό, πολιτιστικό και μερικές φορές βιομηχανικό κέντρο μιας χώρας. Παράδειγμα αποτελεί η Αθήνα, το Παρίσι, το Λονδίνο κτλ. Υπάρχουν επίσης πόλεις που είναι πρωτεύουσες αυτόνομων περιοχών, όπως η Βαρκελώνη (πρωτεύουσα της Καταλονίας).

Πολλές φορές τα ΜΜΕ αναφέρουν το όνομα της πρωτεύουσας ως ένα εναλλακτικό όνομα για μια χώρα. Για παράδειγμα "Οι σχέσεις μεταξύ Αθηνών και Ρώμης αναφέρονται "στις σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και Ιταλίας".

Η επιλογή για το ποια πόλη θα γίνει πρωτεύουσα ποικίλει:

• Το 1834, η πρωτεύουσα της Ελλάδας μεταφέρθηκε από το Ναύπλιο στην Αθήνα. Οι Νεοέλληνες, επηρεασμένοι απο τους Δυτικούς, έψαχναν τις ρίζες τους στην Αρχαία Ελλάδα. Η Αθήνα, σε αντίθεση με το Ναύπλιο, ήταν το κέντρο του Αρχαιοελληνικού πολιτισμού και ο Όθωνας ήθελε να εκμεταλλευτεί το γεγονός οτι η Ευρώπη γνώριζε το όνομα της για να δώσει αίγλη στο φτωχό, μικρό και κατεστραμμένο νεοελληνικό κράτος.

• Το 1918, ο Λένιν μεταφέρει την πρωτεύουσα απο την Αγία Πετρούπολη στη Μόσχα, καθώς θεωρούσε οτι η ιδεολογία του τσαρισμού ήταν αντίθεση με τον κομμουνισμό, και επειδή η Αγία Πετρούπολη ηταν κοντά στα σύνορα οπότε ήταν πιο ευάλωτη σε μια ενδεχόμενη επίθεση κατά της Ρωσίας.

• Ο Μέγας Κωνσταντίνος μεταφέρει την πρωτεύουσα απο την Ρώμη στο Βυζάντιο πίστευε ότι θα ελέγχει καλύτερα την αυτοκρατορία στο Βυζάντιο καθώς βρίσκεται σε στρατηγική θέση ανάμεσα στην Ευρώπη στην Ασία. Τα εγκαίνια της Νεας Ρώμης (Νόβα Ρόμα = Nova Roma) έγιναν στις 11 Μαΐου του 330.

Δείτε επίσης

• Κατάλογος εθνικών πρωτευουσών