Κιτρέα η λιμεττία: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Κιτρέα η λιμεττία; (Citrus limetta)
	; Από την Flora Universalis του David Dietrich, που δημοσιεύθηκε το 1831 από τον August Schmid στην Jena, Γερμανίας.; Πλάκα χαλκογραφίας, χρωματισμένη με το χέρι.
Συστηματική ταξινόμηση
Βασίλειο:	Φυτά (Plantae);
Συνομοταξία:	Αγγειόσπερμα (Angiosperms);
Ομοταξία:	Δικοτυλήδονα (Eudicots );
Τάξη:	Σαπινδώδη (Sapindales);
Οικογένεια:	Ρυτοειδή (Rutaceae);
Γένος:	Κιτρέα (Citrus);
Είδος:	Κ. η λιμεττία (C. limetta);
Διώνυμο
	Κιτρέα η λιμεττία (Citrus limetta); Joseph Antoine Risso (Risso)

Περιήγηση ιστορικού διαδραστικά

← Προηγούμενη διαφορά Επόμενη διαφορά →

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε

ΟπτικήΚώδικας wiki

Ενδογραμμικά

Έκδοση από την 22:14, 20 Νοεμβρίου 2015

H Κιτρέα η λιμεττία (Citrus limetta), εναλλακτικά, θεωρείται ότι είναι μια ποικιλία του Citrus limon, C. limon 'Limetta',^[1] είναι ένα είδος εσπεριδοειδούς (citrus), κοινώς γνωστό ως γλυκό μοσχολέμονο, γλυκολέμονο και γλυκιά λιμεττία (sweet limetta).

Είναι εγγενές στην Νότια - και τη Νοτιοανατολική Ασία και καλλιεργείται στη λεκάνη της Μεσογείου.^[2]

Στο Ιράν ονομάζεται Limu Shirin (Ιρανικά: لیمو شیرین, που στα Περσικά σημαίνει "γλυκό λεμόνι").
Στη Βόρεια Ινδία, ονομάζεται mousambi, Mosambi ή musambi (मुसंबी) (موسمبى)^[3] (στα Χίντι / Ουρντού και Μαράθι).
Στη Νότια Ινδία, λέγεται Moosambi, στα Κανάντα και Μαλαγιάλαμ, ονομάζεται Bathaya Kaayalu (బత్తాయి కాయలు) και Cheeni Kaayalu (చీని కాయలు) στα Τελούγκου και sathukudi (சாத்துக்குடி) στα Ταμίλ.
Στο Νεπάλ, αυτό ονομάζεται Mausam.
Στα Sindh είναι γνωστό ως mosami.
Στη Γαλλία, μερικές φορές ονομάζεται περγαμόντο (bergamot)· δεν πρέπει όμως να συγχέεται με το εσπεριδοειδές δέντρο Περγαμοντιά (Citrus bergamia), το πορτοκάλι Περγαμόντο.^[4]

Είναι διαφορετικός καρπός από το γλυκό μοσχολέμονο της Παλαιστίνης^[5] και από τα γνώριμα ξινά μοσχολέμονα, όπως το Key Lime και το Περσικό μοσχολέμονο.

Περιγραφή

Το C. limetta είναι ένα μικρό δέντρο με ύψος έως 8 μ. (26 πόδια), έχει ακανόνιστα κλαδιά και σχετικά ομαλό, καφέ-γκρι φλοιό. Έχει πολλά αγκάθια, μήκους από 1,5 έως 7,5 εκ. (0,59 έως 2,95 ίντσες). Οι μίσχοι,^{[Σημ. 1]}^[6] είναι στενοί, αλλά σαφώς φτερωτοί και έχουν μήκος 8-29 χιλ. (0,31 έως 1,14 ίντσες). Τα φύλλα είναι ένωση, με οξυτενή (acuminate) φυλλάδια μήκους 5-17 εκ. (2,0 - 6,7 ίντσες) και πλάτους 2,8 έως 8 εκ. (1,1 - 3,1 ίντσες). Τα άνθη είναι λευκά, 2-3 εκ. (0,79 έως 1,18 ίντσες). Οι καρποί είναι ωοειδείς και πράσινοι και με την ωρίμανσή τους γίνονται κίτρινοι, με πρασινωπό πολτό. Ο μυελός του φυτού (pith) είναι λευκός και σε πάχος περίπου 5 χιλ. (0,20 ίντσες). Παρά την ονομασία του, ο καρπός του γλυκού μοσχολέμονου, είναι σε εμφάνιση πολύ παρόμοιος με αυτόν του πρασινωπού πορτοκαλιού.

Το C. limetta φυτρώνει σε τροπικά και υποτροπικά κλίματα. Ξεκινά να αποδίδει καρπούς σε 5-7 έτη, με αιχμή στην παραγωγή τα 10 με 20 χρόνια. Πολλαπλασιάζεται με σπόρους.

Αφορά τον ωμό καρπό από το γλυκό λεμόνι.
Διατροφική αξία 100 g (3.5 oz)
Ενέργεια (Energy)		180 kJ
Θερμίδες (Calories)		43 kcal
Πρωτεΐνες (Proteins)		0,7-0,8 g
Λιπαρά (Fat)		0,3 g
Υδατάνθρακες (Carbohydrates)		9,3 g
Ίνες (Fibres)		0,5 g
Σάκχαρα (Sugars)		1,7 g
Βιταμίνες (Vitamins)
Βιταμίνη Α (Vitamin A)		0,006 mg (%)
Βιταμίνη C (Vitamin C)		50 mg (60%)
Ανόργανα άλατα (Minerals)
Ασβέστιο (Calcium)		40 mg (4%)
Σίδηρος (Iron)		0,7 mg (5%)
Φωσφόρος (Phosphorus)		30 mg (4%)
Κάλιο (Potassium)		490 mg (10%)
Άλλα συστατικά (Other constituents)
Νερό (Water)		88 g
Μονάδες μέτρησης μg = micrograms, mg = milligrams IU = International units
Τα ποσοστά είναι χοντρικά χρησιμοποιώντας τις συστάσεις των ΗΠΑ για τους ενήλικες.

Γεύση

Όπως υποδηλώνει η ονομασία «γλυκό μοσχολέμονο», η γεύση του είναι γλυκιά και ήπια, αλλά διατηρεί την ουσία του μοσχολέμονου. Η γεύση του μοσχολέμονου αλλάζει γρήγορα όταν έλθει σε επαφή με τον αέρα και θα γίνει πικρή εντός ολίγων λεπτών, αλλά αν γίνει χυμός και καταποθεί γρήγορα, η γεύση είναι γλυκιά. Η γεύση του είναι λίγο πιο επίπεδη από ό,τι στα περισσότερα εσπεριδοειδή, λόγω της έλλειψης οξύτητας. Μπορεί να συγκριθεί με το limeade^{[Σημ. 2]} και την φράπα.

Χρήσεις

Το γλυκό λάιμ σερβίρεται σχεδόν αποκλειστικά ως χυμός και είναι ο πιο κοινός διαθέσιμος χυμός εσπεριδοειδούς στην Ινδία, το Πακιστάν και το Μπαγκλαντές. Ο χυμός πωλείται συνήθως από κινητούς πάγκους στο δρόμο, όπου φρεσκοστίβονται και μερικές φορές σερβίρονται με αλμυρό (chat masala) ή (kala namak), εκτός κι' αν ειπωθεί στον πωλητή να μην το προσθέσει.

Όπως και στα περισσότερα εσπεριδοειδή, ο καρπός είναι πλούσιος σε βιταμίνη C, παρέχοντας 50 mg ανά μερίδα των 100 g.^[7] Στο Ιράν χρησιμοποιείται για τη θεραπεία της γρίπης και του κοινού κρυολογήματος.

Το δέντρο χρησιμοποιείται για καλλωπιστικούς σκοπούς καθώς και ως απόθεμα μοσχευμάτων.^[2]

Έλεγχος για την ωριμότητα

Όπως τα περισσότερα εσπεριδοειδή, τα γλυκά λάιμ δεν ωριμάζουν εκτός του δέντρου και πρέπει να συλλέγονται όταν είναι πλήρως ώριμα. Αυτό φαίνεται από τη μεγέθους μπάλας του τένις και τη λαμπερή πρασινοκίτρινη γυαλάδα του. Γρατζουνίστε απαλά την επιφάνεια ενός γλυκού μοσχολέμονου: Εάν εμφανιστούν τα έλαια του στα νύχια, τότε, είναι ώριμα. Οι χυμώδεις καρποί γίνονται βαρείς με το μέγεθός τους.

Τα άγουροι καρποί είναι ελαφρείς για το μέγεθός τους, σκληροί με στυφή σάρκα και θα πρέπει να συλλεχθούν όταν έχουν ωριμάσει πλήρως. Οι υπερώριμοι καρποί είναι θαμποί και συρρικνωμένοι, με ξηρό, σπογγώδες δέρμα. Αποφύγετε καρπούς με καφέ-κίτρινο αποχρωματισμό.^[8]

Αποθήκευση

Τα γλυκά λάιμ κρατάνε φρέσκα έως και δύο εβδομάδες σε θερμοκρασία δωματίου και τέσσερις έως οκτώ εβδομάδες εάν τοποθετηθούν στο ψυγείο. Ο κατεψυγμένος χυμός θα κρατήσει έως και έξι μήνες. Είναι δυνατόν να παγώσουν φέτες του καρπού, αν και η περιεκτικότητα της λιμονίνης μπορεί να προκαλέσει στο πολτό να έχει πικρή γεύση με την πάροδο του χρόνου. Αυτό μπορεί να αποφευχθεί με την βύθιση των φετών σε γλυκό σιρόπι, εντός ενός αεροστεγούς γυάλινου βάζου.

Σημειώσεις

↑ Ένας μίσχος (στη βοτανική) είναι ένα στέλεχος που αποδίδει ενιαία λουλούδια στην ταξιανθία. Είναι τα κλαδιά ή τα στελέχη που συνδέουν το κάθε λουλούδι σε μια ταξιανθία, που περιέχει περισσότερα από ένα λουλούδι.
↑ Το limeade, είναι ποτό με την γεύση του μοσχολέμονου, το οποίο γλυκαίνεται με ζάχαρη.

Παραπομπές

↑ Porcher, Michel H. et al. (1995), Multilingual Multiscript Plant Name Database (M.M.P.N.D): Sorting Citrus Names, The University of Melbourne, http://www.plantnames.unimelb.edu.au/Sorting/Citrus_1.html
↑ ^2,0 ^2,1 «Results of your search: Citrus limetta». ars-grin.gov.
↑ «Indian Drink – Sharbat Recipes – 2/3 – Indian food recipes – Food and cooking blog». Indian food recipes – Food and cooking blog.
↑ What is a Bergamot? David Lebovitz. March 6, 2011. “According to the University of California horticultural website, Citrus limetta Risso (or what are called bergamots in France) ‘are sometimes incorrectly referred to as bergamots.’ ”
↑ Palestine at Citrus Variety Collection Website, Volume I See heading: Indian (Palestine)
↑ Hickey, M.; King, C. (2001). The Cambridge Illustrated Glossary of Botanical Terms. Cambridge University Press. CS1 maint: Πολλαπλές ονομασίες: authors list (link)
↑ «Nutritive Value of Indian Foods». google.co.in.
↑ Catherine Reddy. «The Earth of India: All About Sweet Lime (Mosambi)». theindianvegan.blogspot.in.

Στο λήμμα αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το λήμμα Citrus limetta (έκδοση 675693907) της Αγγλικής Βικιπαίδειας, η οποία διανέμεται υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 4.0. (ιστορικό/συντάκτες).

[6] Ένας μίσχος (στη βοτανική) είναι ένα στέλεχος που αποδίδει ενιαία λουλούδια στην ταξιανθία. Είναι τα κλαδιά ή τα στελέχη που συνδέουν το κάθε λουλούδι σε μια ταξιανθία, που περιέχει περισσότερα από ένα λουλούδι.

[8] Το limeade, είναι ποτό με την γεύση του μοσχολέμονου, το οποίο γλυκαίνεται με ζάχαρη.

[1] Porcher, Michel H. et al. (1995), Multilingual Multiscript Plant Name Database (M.M.P.N.D): Sorting Citrus Names, The University of Melbourne, http://www.plantnames.unimelb.edu.au/Sorting/Citrus_1.html

[ars-grin.gov-2] 2,0 ^2,1 «Results of your search: Citrus limetta». ars-grin.gov.

[3] «Indian Drink – Sharbat Recipes – 2/3 – Indian food recipes – Food and cooking blog». Indian food recipes – Food and cooking blog.

[4] What is a Bergamot? David Lebovitz. March 6, 2011. “According to the University of California horticultural website, Citrus limetta Risso (or what are called bergamots in France) ‘are sometimes incorrectly referred to as bergamots.’ ”

[5] Palestine at Citrus Variety Collection Website, Volume I See heading: Indian (Palestine)

[7] Hickey, M.; King, C. (2001). The Cambridge Illustrated Glossary of Botanical Terms. Cambridge University Press. CS1 maint: Πολλαπλές ονομασίες: authors list (link)

[9] «Nutritive Value of Indian Foods». google.co.in.

[10] Catherine Reddy. «The Earth of India: All About Sweet Lime (Mosambi)». theindianvegan.blogspot.in.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[Σημ. 1]

[6]

[Σημ. 2]

[7]

[8]

@@ Γραμμή 32: / Γραμμή 32: @@
 [[Αρχείο:(Citrus limetta) Mosambi at a market in Seethammadhara.jpg|thumb|210px|left|Η ποικιλία ''limetta'', ''Mosambi'', σε μια αγορά στην ''Seethammadhara''.]]
 [[Αρχείο:A road side fruit juice stall.jpg|thumb|210px|left|Ο χυμός του γλυκού λεμονιού ''Mosambi'', είναι το αγαπημένο εσπεριδοειδές ποτό στην [[Ινδία]] και το [[Πακιστάν]].]]
-Το ''C. limetta'' είναι ένα μικρό δέντρο με ύψος έως 8 μ. (26 πόδια), έχει ακανόνιστα κλαδιά και σχετικά ομαλό, καφέ-γκρι φλοιό. Έχει πολλά αγκάθια, μήκους από 1,5 έως 7,5 εκ. (0,59 έως 2,95 ίντσες). Οι [[μίσχος|μίσχοι]],<ref group="Σημ."> Ένας μίσχος (στη βοτανική) είναι ένα στέλεχος που αποδίδει ενιαία λουλούδια στην ταξιανθία. Είναι τα κλαδιά ή τα στελέχη που συνδέουν το κάθε λουλούδι σε μια ταξιανθία, που περιέχει περισσότερα από ένα λουλούδι.</ref><ref>{{cite book |author=Hickey, M.; King, C. |year=2001  |title=The Cambridge Illustrated Glossary of Botanical Terms |publisher=Cambridge University Press }}</ref> είναι στενοί, αλλά σαφώς φτερωτοί και έχουν μήκος 8-29 χιλ. (0,31 έως 1,14 ίντσες). Τα φύλλα είναι ένωση, με οξυτενή ''(acuminate)'' φυλλάδια μήκους 5-17 εκ. (2,0 - 6,7 ίντσες) και πλάτους 2,8 έως 8 εκ. (1,1 - 3,1 ίντσες). Τα [[Άνθος|άνθη]] είναι λευκά, 2-3 εκ. (0,79 έως 1,18 ίντσες). Οι καρποί είναι ωοειδείς και πράσινοι και με την ωρίμανσή τους γίνονται κίτρινοι, με πρασινωπό πολτό. Ο μυελός του φυτού ''(pith)'' είναι λευκός και σε πάχος περίπου 5 χιλ. (0,20 ίντσες). Παρά την ονομασία του, ο [[καρπός]] του γλυκού μοσχολέμονου, είναι σε εμφάνιση πολύ παρόμοιος με αυτόν του πρασινωπού πορτοκαλιού.
+Το ''C. limetta'' είναι ένα μικρό δέντρο με ύψος έως 8 μ. (26 πόδια), έχει ακανόνιστα κλαδιά και σχετικά ομαλό, καφέ-γκρι φλοιό. Έχει πολλά αγκάθια, μήκους από 1,5 έως 7,5 εκ. (0,59 έως 2,95 ίντσες). Οι [[μίσχος|μίσχοι]],<ref group="Σημ."> Ένας μίσχος (στη βοτανική) είναι ένα στέλεχος που αποδίδει ενιαία λουλούδια στην ταξιανθία. Είναι τα κλαδιά ή τα στελέχη που συνδέουν το κάθε λουλούδι σε μια ταξιανθία, που περιέχει περισσότερα από ένα λουλούδι.</ref><ref>{{cite book |author=Hickey, M.; King, C. |year=2001  |title=The Cambridge Illustrated Glossary of Botanical Terms |publisher=Cambridge University Press }}</ref> είναι στενοί, αλλά σαφώς φτερωτοί και έχουν μήκος 8-29 χιλ. (0,31 έως 1,14 ίντσες). Τα φύλλα είναι ένωση, με οξυτενή ''(acuminate)'' φυλλάδια μήκους 5-17 εκ. (2,0 - 6,7 ίντσες) και πλάτους 2,8 έως 8 εκ. (1,1 - 3,1 ίντσες). Τα [[Άνθος|άνθη]] είναι λευκά, 2-3 εκ. (0,79 έως 1,18 ίντσες). Οι [[καρπός|καρποί]] είναι ωοειδείς και πράσινοι και με την ωρίμανσή τους γίνονται κίτρινοι, με πρασινωπό πολτό. Ο μυελός του φυτού ''(pith)'' είναι λευκός και σε πάχος περίπου 5 χιλ. (0,20 ίντσες). Παρά την ονομασία του, ο [[καρπός]] του γλυκού μοσχολέμονου, είναι σε εμφάνιση πολύ παρόμοιος με αυτόν του πρασινωπού πορτοκαλιού.
 Το ''C. limetta'' φυτρώνει σε τροπικά  και υποτροπικά  κλίματα. Ξεκινά να αποδίδει καρπούς σε 5-7 έτη, με αιχμή στην παραγωγή τα 10 με 20 χρόνια. Πολλαπλασιάζεται με [[σπόρος|σπόρους]].