Σωματοφύλακες (αρχαία Μακεδονία)

Προτομή Αλεξάνδρου, Βρετανικό Μουσείο

Οι Σωματοφύλακες ήταν στρατιωτική παράδοση της αρχαίας Μακεδονίας την οποία ακολουθούσε ο Φίλιππος Β΄ και συνεχίστηκε από τον Μέγα Αλέξανδρο.

Δομή και καθήκοντα

Στελεχώνονταν από επτά άνδρες, οι οποίοι ήταν μέλη της μακεδονικής αριστοκρατίας και κατείχαν υψηλό στρατιωτικό βαθμό, έχοντας θέσεις όπως αυτή του χιλίαρχου ή του στρατηγού.

Στην πραγματικότητα οι σωματοφύλακες δεν περιορίζονταν μόνο στα καθήκοντα της φυσικής προστασίας, αλλά είχαν και ρόλο συμβούλου. Επίσης, στην ουσία αποτελούσαν τους επίλεκτους των επιλέκτων, καθώς στελεχώνονταν από τους πιο επίλεκτους Eταίρους, οι οποίοι ήταν το επίλεκτο βαρύ ιππικό των Μακεδόνων.

Ψηφιδωτό που αναπαριστά τον Ηφαιστίωνα και Αλέξανδρο κατά την διάρκεια κυνηγιού

Μέγας Αλέξανδρος

Κατ'εξαίρεση ο Αλέξανδρος είχε διορίσει τον Ηφαιστίωνα ως όγδοο σωματοφύλακα το 333 π.Χ., όπως και έκανε αργότερα και με τον Πευκέστα το 326 π.Χ. μετά την εκστρατεία εναντίον των Μαλλών στην Ινδία όπου του έσωσε τη ζωή.

Εξέλιξη

Η εξέλιξη των σωματοφυλάκων του Αλέξανδρου ήταν η παρακάτω, με τα διαγραμμισμένα ονόματα να υποδηλώνουν το θάνατο του ατόμου:

336 – 334 π.Χ.: Αριστόνους, Λυσίμαχος, Πείθων, Αρύββας, Βάλακρος, Δημήτριος, Πτολεμαίος (υπασπιστής)

333 π.Χ.: _{Αριστόνους} . _{Λυσίμαχος} . _Πείθων . _{Αρύββας} . _{Βάλακρος} . _{Δημήτριος} . _{Πτολεμαίος (υπασπιστής)} Πτολεμαίος του Σελεύκου . Ηφαιστίωνας (προσθήκη Ηφαιστίωνα ως 8ου σωματοφύλακα)

332 π.Χ.: _{Αριστόνους} . _{Λυσίμαχος} . _Πείθων . _{Αρύββας} . _{Βάλακρος} Μένης . _{Δημήτριος} . _{Πτολεμαίος του Σελεύκου} . _{Ηφαιστίωνας}

331 π.Χ.: _{Αριστόνους} . _{Λυσίμαχος} . _Πείθων . _{Αρύββας} Λεοννάτος . _Μένης . _{Δημήτριος} . _{Ηφαιστίωνας}

330 – 327 π.Χ.: _{Αριστόνους} . _{Λυσίμαχος} . _Πείθων . _{Λεοννάτος} . _Μένης Περδίκκας . _{Δημήτριος} Πτολεμαίος ο Σωτήρ . _{Ηφαιστίωνας}

326 – 324 π.Χ.: _{Αριστόνους} . _{Λυσίμαχος} . _Πείθων . _{Λεοννάτος} . _{Περδίκκας} . _{Πτολεμαίος ο Σωτήρ} . _{Ηφαιστίωνας} . Πευκέστας (προσθήκη Πευκέστα ως 8ου σωματοφύλακα)

323 π.Χ.: _{Αριστόνους} . _{Λυσίμαχος} . _Πείθων . _{Λεοννάτος} . _{Περδίκκας} . _{Πτολεμαίος ο Σωτήρ} . _{Ηφαιστίωνας} . _{Πευκέστας}

Ο Πτολεμαίος ο Σωτήρ, ήταν ο πλέον επιτυχημένος από τους πρώην σωματοφύλακες του Μεγάλου Αλεξάνδρου

Μετέπειτα

Νόμισμα με απεικόνιση του Λυσίμαχου

Μετά τον θάνατο του Αλέξανδρου το 323 π.Χ., και τους πολέμους των Διαδόχων που ακολούθησαν, οι πρωήν σωματοφύλακες του ακολούθησαν διαφορετικές πορείες.

Ο Λεοννάτος, πέθανε το 322 π.Χ. κατά τη διάρκεια του Λαμιακού πολέμου εναντίον των Αθηναίων, και λίγο πριν παντρευτεί την αδερφή του Αλεξάνδρου την Κλεοπάτρα.

Ο Περδίκκας, αν και κατόρθωσε να γίνει ο αντιβασιλέας της αυτοκρατορίας αμέσως μετά το θάνατο του Αλέξανδρου, με την Συμφωνία της Βαβυλώνας το 323 π.Χ., δεν κατόρθωσε να την κρατήσει ενωμένη, και δύο χρόνια μετά, το 321 π.Χ., εκστράτευσε εναντίον του επίσης πρώην σωματοφύλακα Πτολεμαίου όπου και ηττήθηκε στο Νείλο ποταμό. Αμέσως μετά την ήττα αυτή, δολοφονήθηκε στη σκηνή του από τους αξιωματικούς του, ένας από τους οποίους ήταν και ο πρώην σωματοφύλακας Πείθων.

Ο Πευκέστας, αιχμαλωτίστηκε από τον Αντίγονο το 316 π.Χ. και τα ίχνη του χάνονται από τότε.

Ο Αριστόνους απέκτησε τη διοίκηση της Αμφίπολης στη Μακεδονία, και συμμάχησε μαζί με τη μητέρα του Αλέξανδρου Ολυμπιάδα εναντίον του Κασσάνδρου. Πέθανε το 315 π.Χ. κατά την μετά από πολιορκία παράδοση της Αμφίπολης στον Κάσσανδρο.

Ο Πείθων, ανέλαβε τη διοίκηση της Μηδίας, και επεκτάθηκε στις ανατολικές επαρχίες, όπου και δολοφονήθηκε το 315 π.Χ. από τον Αντίγονο.

Το πιο επιτυχημένο μέλος των πρώην σωματοφυλάκων ήταν ο Πτολεμαίος, ο οποίος απέκτησε τη σατραπεία της Αιγύπτου και την εξέλιξε σε πολύ υπολογίσιμη δύναμη αντιστεκόμενος επιτυχώς στον Αντίγονο, επέκτεινε την πόλη της Αλεξάνδρειας και έθεσε τα θεμέλια της διάσημης βιβλιοθήκης της, και ήταν αυτός που απέκτησε το σώμα του Αλέξανδρου από τους άλλους Διαδόχους το 321 π.Χ., και το τοποθέτησε στη Μέμφιδα κατά τη διάρκεια της βασιλείας του. Επίσης είναι γνωστό πως έγραψε την βιογραφία του Αλεξάνδρου, η οποία θεωρούνταν ως μια πλήρης και αντικειμενική εξιστόριση της ζωής του, όμως δεν έχει διασωθεί αυτούσια, παρά μόνο μέσω πηγών και αποσπασμάτων που χρησιμοποίησε αργότερα ο Αρριανός(2ος αιώνας μ.Χ.) και άλλοι ιστορικοί. Ο Πτολεμαίος αποτελεί τον πρώτο ηγεμόνα της δυναστείας των Πτολεμαίων που πήρε το όνομα του, και η οποία συνέχισε έως την Κλεοπάτρα Ζ΄ το 30 π.Χ., και την πτώση της δυναστείας στους Ρωμαίους. Ο ίδιος, πέθανε από βαθιά γεράματα το 282 π.Χ. στην Αλεξάνδρεια.

Ο Λυσίμαχος, μπορεί επίσης να θεωρηθεί επιτυχημένος, μια και απέκτησε τη δική του περιοχή στην επαρχία της Θράκης(μαζί με μέρος της βορειοδυτικής Μικράς Ασίας), στην οποία και βασίλεψε για 42 χρόνια, νίκησε τον Αντίγονο στη μάχη της Ιψού το 301 π.Χ. μαζί με τους άλλους Διαδόχους, και τελικά πέθανε στη μάχη του Κουροπεδίου εναντίον του Σέλευκου, το 281 π.Χ., και ήταν ο τελευταίος των σωματοφυλάκων του Μεγάλου Αλεξάνδρου.