Κονγκό (ποταμός)

Ο ποταμός Κονγκό είναι ο μεγαλύτερος ποταμός της κεντρικής Αφρικής. Το συνολικό του μήκος, που είναι 4.700 km τον κατατάσσει δεύτερο σε μήκος στην Αφρική, μετά τον Νείλο. Ο Κονγκό και οι παραπόταμοί του διαρρέουν το κυρίως τροπικό δάσος βροχών («ζούγκλα») της Αφρικής, που είναι το δεύτερο μεγαλύτερο στον κόσμο με πρώτο αυτό του Αμαζονίου στη Νότιο Αμερική. Εξαιτίας των εξίσου πολλών (σχεδόν καθημερινών) βροχοπτώσεων, ο Κονγκό έχει φυσιολογικά και τη δεύτερη θέση στον κόσμο μετά τον ποταμό Αμαζόνιο σε όγκο νερού και παροχή (41.800 κυβικά μέτρα το δευτερόλεπτο). Είναι επίσης ο δεύτερος ποταμός του κόσμου σε έκταση της λεκάνης απορροής (3.680.000 km² ή 28 φορές η έκταση όλης της Ελλάδας), και πάλι πίσω από τον Αμαζόνιο. Επειδή η λεκάνη απορροής του βρίσκεται σχεδόν μοιρασμένη και από τις δύο πλευρές του ισημερινού της Γης, η ροή του Κονγκό είναι σχεδόν σταθερή καθώς δέχεται πάντα τα νερά μιας «εποχής των βροχών».

Ο ρους και η λεκάνη απορροής του ποταμού Κονγκό με σημειωμένες τις χώρες

Ο ποταμός Κονγκό έλαβε το όνομά του από το αρχαίο Βασίλειο του Κονγκό, που εκτεινόταν στην περιοχή των εκβολών του. Η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό και η Δημοκρατία του Κονγκό, αμφότερες χώρες που βρέχονται από τον Κονγκό, πήραν το όνομά τους από αυτόν. Μεταξύ του 1971 και του 1997 η κυβέρνηση του τότε «Ζαΐρ» αποκαλούσε τον ποταμό «ποταμό Ζαΐρ».

Ρους

Οι πηγές του Κονγκό βρίσκονται στα υψίπεδα και τα βουνά του ανατολικοαφρικανικού Ριφτ, και περιλαμβάνουν τις λίμνες Τανγκανίκα και Μουέρου, που τροφοδοτούν τον ποταμό Λουαλάμπα, που μετονομάζεται σε Κονγκό μετά τους Καταρράκτες Μπογιόμα. Αν ακολουθηθεί η παγκοσμίως αποδεκτή πρακτική της χρίσεως ως πηγής αυτής του μακρύτερου παραπόταμου, τότε η πηγή του Κονγκό είναι ο ποταμός Chambeshi στη Ζάμπια.

Ο Κονγκό ρέει αρχικώς προς τα βόρεια, μετά προς τα δυτικά από το Kisangani μετά τους καταρράκτες, στη συνέχεια κάμπτεται βαθμιαία προς τα νότια, περνά από τη Mbandaka, ενώνεται με τον ποταμό Ουμπάνγκι και μετά τα νερά του λιμνάζουν για λίγο στη δεξαμενή Malebo (Stanley Pool). Οι πόλεις-πρωτεύουσες των ομώνυμων του Κονγκό χωρών, η Κινσάσα (πρώην Λεοπολντβίλ) και η Μπραζαβίλ, είναι χτισμένες σε αντίθετες όχθες του ποταμού στη δeξαμενή, όπου ο ποταμός στενεύει και σχηματίζει αρκετούς καταρράκτες σε βαθιά φαράγγια, που συλλογικά ονομάζονται Καταρράκτες Λίβινγκστοουν. Οι εκβολές του μεγάλου αυτού ποταμού στον Ατλαντικό Ωκεανό βρίσκονται κοντά στη μικρή πόλη Μουάντα.

Ιστορία εξερευνήσεων

Οι εκβολές του Κονγκό δέχθηκαν την επίσκεψη του Πορτογάλου Diogo Cão ήδη το 1482. Αλλά μόλις το 1816 μία βρετανική αποστολή με το ομώνυμο πλοίο (HMS Congo) υπό τον James Kingston Tuckey ανέβηκε τον ποταμό μέχρι την Ισανγκίλα. Ο Χένρυ Μόρτον Στάνλεϋ υπήρξε ο πρώτος Ευρωπαίος που διέσχισε ολόκληρο το μήκος του ποταμού και ανέφερε ότι ο Λουαλάμπα δεν ήταν μία από τις πηγές του Νείλου, όπως είχε προταθεί.

Οικονομική σημασία

Παρότι ο Κονγκό δεν είναι προσβάσιμος από τη θάλασσα εξαιτίας των καταρρακτών Λίβινγκστοουν, σχεδόν σε όλο το μήκος του είναι πλωτός κατά τμήματα, ιδιαίτερα ανάμεσα στην Κινσάσα και το Κισανγκάνι. Σήμερα υπάρχουν σιδηρόδρομοι που παρακάμπτουν τους τρεις μεγαλύτερους καταρράκτες, και μεγάλο μέρος του εμπορίου της κεντρικής Αφρικής περνά από τον ποταμό, π.χ. φορτία με χαλκό, φοινικέλαιο, ζάχαρη, καφέ και βαμβάκι. Ο ποταμός έχει επίσης μεγάλο δυναμικό για την παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας, και τα φράγματα Ίνγκα μετά τη δεξαμενή Malebo είναι τα πρώτα με αυτό τον σκοπό.

Τον Φεβρουάριο 2005, η κρατική εταιρεία ηλεκτρικής ενέργειας της Νότιας Αφρικής Eskom ανεκοίνωσε μία πρόταση για μεγάλη αύξηση της υδροηλεκτρικής ισχύος στην περιοχή του Ίνγκα με βελτιώσεις και την κατασκευή νέου φράγματος. Το σχέδιο θα αύξανε τη μέγιστη ηλεκτρική ισχύ σε 40 GW, δηλαδή το διπλάσιο του περίφημου Φράγματος των τριών φαραγγιών στην Κίνα.

Γεωλογική ιστορία

Στον Μεσοζωικό Αιώνα, πριν η μετατόπιση των ηπείρων ανοίξει τον νότιο Ατλαντικό Ωκεανό, ο Κονγκό αποτελούσε απλώς το άνω μέρος ενός ποταμού μήκους περίπου 12.000 km που έρρεε προς τα δυτικά κατά μήκος τμημάτων της Γκοντγουάνα, που σήμερα ανήκουν στην Αφρική και τη Νότιο Αμερική.

Παραπόταμοι

(από τις εκβολές προς τα άνω)

• Ινκίσι
  • Νζάντι
• Νσέλε
• Μπόμπο
• Κασάι (ή Kwa)
  • Φίμι
    • Λουκένιε
  • Κουάνγκο
  • Σανκουρού
• Λικουάλα
• Σάνγκα
• Ουμπάνγκι
  • Τζίρι
  • Ουέλε
    • Μπόμου
• Λούβουα
  • Λουαπούλα
    • Chambeshi

Αναφορές

• H. Winternitz, East Along the Equator: A Journey up the Congo and into Zaire (1987)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Πληροφορίες και χάρτης της λεκάνης απορροής του Κονγκό
• Χάρτης της λεκάνης του Κονκό στον Water Resources eAtlas