Μετατόπιση των ηπείρων
Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
Ως μετατόπιση των Ηπείρων θα μπορούσαμε να καθορίσουμε τις μεγάλης κλίμακας οριζόντιες κινήσεις των ηπείρων μέσα στον γεωλογικό χρόνο. Δηλαδή οι ήπειροι ολισθαίνουν αργά κατά μήκος της επιφανείας της Γης. Τούτη η ιδέα μιας μεγάλης μετατόπισης έχει μακρά ιστορία. Παρατηρώντας το γεγονός ότι το σχήμα της ακτογραμμής της ανατολικής Νότιας Αμερικής ταίριαζε στο σχήμα της ακτογραμμής της Δ. Αφρικής, ο Γερμανός φυσιολόγος Αλεξάντερ φον Χούμπολτ διαμόρφωσε το 1800 τη θεωρία ότι οι ακτές που περιβάλλουν τον Ατλαντικό Ωκεανό ήταν κάποτε ενωμένες. Πενήντα χρόνια αργότερα ένας Γάλλος επιστήμονας, ο Αντόνιο Σνάιντερ Πελεγκρίνι, υπέθεσε πως η παρουσία ταυτόσημων απολιθωμάτων φυτών στις ευρωπαϊκές και αμερικανικές εναποθέσεις άνθρακα μπορεί να εξηγηθεί μόνο αν οι δύο ήπειροι ήταν αρχικά ενωμένες. Στην ίδια τροχιά κινούμενος, ο Φρανκ Β. Τέιλορ από τις Η.Π.Α. εξήγησε τον σχηματισμό ορισμένων οροσειρών με τη θεωρία της σύγκρουσης των ηπείρων.
Η πρώτη θεωρία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η πρώτη αληθινά λεπτομερειακή και συνεκτική θεωρία για τη μετατόπιση των ηπείρων προτάθηκε το 1912 από τον Άλφρενr Βέγκενερ, τον Γερμανό γεωλόγο. To 1937 ο Αλεξάντρ Λ. Ντι Τουά, ένας νοτιοαφρικανός γεωλόγος, τροποποίησε την υπόθεση του Βέγκενερ προτείνοντας δύο αρχέγονες ηπείρους, τη Λαυρασία στον Βορρά και την Γκοντβάνα στον νότο. Ωστόσο, το ενδιαφέρον για τη θεωρία της μετατόπισης των ηπείρων αναζωπυρώθηκε, καθώς αυξήθηκε η γνώση μας για το μαγνητικό πεδίο της Γης, χάρη στις μελέτες των γεωφυσικών Στάνλεϊ κ. Ράνκορν, Π.Μ.Σ. Μπλάκετ κ.α. Σιδηρομαγνητικά μεταλλεύματα όπως ο μαγνητίτης, αποκτούν μόνιμο μαγνητισμό, όταν κρυσταλλοποιούνται ως στοιχεία πυριγενών λίθων. Η διεύθυνση του μαγνητικού τους πεδίου είναι ίδια με εκείνη του μαγνητικού πεδίου της Γης κατά τη στιγμή της κρυσταλλοποίησής τους. Σωματίδια μαγνητικών υλικών που απελευθερώνονται με διάφορους φυσικούς τρόπους από τους πυριγενείς λίθους αναδιατάσσονται σύμφωνα με τη διεύθυνση του μαγνητικού πεδίου της Γης και ενσωματώνονται σε διάφορα ιζηματογενή στρώματα. Οι μελέτες της παραμένουσας μαγνήτισης σε διαφορετικά στρώματα έδειξε πως μαγνητικοί πόλοι όιαφορετικών εποχών σε όλα τα σημεία του κόσμου έχουν αλλάξει με το πέρασμα του χρόνου. Οι αποκλίσεις των πόλων είναι διαφορετικές για κάθε ήπειρο, αλλά οι τιμές τους εξηγούνται μόνο στις βάση της υπόθεσης ότι οι ήπειροι ήταν κάποτε ενωμένες. Οι αποκλίσεις για την Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική, για παράδειγμα, δείχνουν πως η τελευταία μετακινήθηκε 30° Δυτικά σε σχέση με την Ευρώπη από την Τριάσια περίοδο, δηλαδή από τη θέση που είχε πριν από 245 εκατομμύρια χρόνια.
Η επικράτηση της θεωρίας
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η αυξημένη γνώση μας για τον σχηματισμό του ωκεάνιου πυθμένα και η επακόλουθη διατύπωση των θεωριών της εξάπλωσης του θαλάσσιου πυθμένα και των τεκτονικών πλακών, ισχυροποίησε ακόμη περισσότερο τη θεωρία της μετατόπισης των ηπείρων. Στην αρχή της δεκαετίας του '60 ο αμερικανός γεωφυσικός Χάρι Χ. Χες πρότεινε την υπόθεση πως διαρκώς δημιουργείται νέος ωκεάνιος φλοιός, εξαιτίας της διαρκούς ηφαιστειακής δραστηριότητας στις μεσωκεάνιες οροσειρές. Αυτές τις ωκεάνιες οροσειρές μπορούμε να τις φανταστούμε τις ως υποβρύχια βουνά που ακολουθούν μια ελικοειδή πορεία περίπου 60.000 χλμ. κατά μήκος του πυθμένα. Λιωμένο υλικό από τον μανδύα της Γης έρχεται στην επιφάνεια, ψύχεται και κατόπιν σπρώχνεται από νέες εκρήξεις. Έτσι, ο πυθμένας του ωκεανού σπρώχνεται σε αντίθετες κατευθύνσεις. Στα τέλη του '60 αρκετοί Αμερικανοί ερευνητές, ανάμεσά τους οι Τζακ Ε. Όλιβερ και Μπράιαν Λ. Άιζακς, σύνδεσαν την ιδέα της εξάπλωσης του πυθμένα των ωκεανών με εκείνη της μετατόπισης των ηπείρων και διαμόρφωσαν τη θεωρία των τεκτονικών πλακών.