Βασίλης Κ. Ξανθόπουλος
| Βασίλης Ξανθόπουλος (επιστήμονας) | |
|---|---|
 | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Γέννηση | 8 Απριλίου 1951 Δράμα |
| Θάνατος | 27 Νοεμβρίου 1990 Ηράκλειο, Κρήτη |
| Συνθήκες θανάτου | ανθρωποκτονία |
| Χώρα πολιτογράφησης | Ελληνική |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | νέα ελληνική γλώσσα |
| Εκπαίδευση | Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Πανεπιστήμιο του Σικάγου |
| Σπουδές | Πανεπιστήμιο του Σικάγου[1] |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | Καθηγητής Πανεπιστημίου |
| Εργοδότης | Πανεπιστήμιο Κρήτης |
| Επηρεάστηκε από | Σουμπραμανιάν Τσαντρασεκάρ |
| Ιστότοπος | |
| xanthopoulos | |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Ο Βασίλης Κ. Ξανθόπουλος (Δράμα Μακεδονίας, 8 Απριλίου 1951 – Ηράκλειο, 27 Νοεμβρίου 1990) ήταν Έλληνας φυσικομαθηματικός, από τους κορυφαίους ειδικούς στη Γενική Θεωρία της Σχετικότητας.
Βιογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Γεννήθηκε στη Δράμα στις 8 Απριλίου 1951, αποφοίτησε πρώτος από το Γυμνάσιο Αρρένων Δράμας το 1969, έχοντας ήδη εκδηλώσει τις μεγάλες ικανότητες στα μαθηματικά και τη φυσική, ένδειξη των οποίων ήταν το πρώτο βραβείο που έλαβε στο διαγωνισμό της Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρείας το ίδιο έτος. Στις πανελλήνιες εξετάσεις του 1969 έχει την υψηλότερη επίδοση σε όλη την Ελλάδα και ξεκίνησε τις σπουδές του στα Μαθηματικά στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Το 1973 αποφοιτά και πάλι πρώτος, με βαθμό πτυχίου 9.84, και γίνεται δεκτός για μεταπτυχιακές σπουδές στη φυσική στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου. Έλαβε το μάστερ το 1976 και το διδακτορικό του στη Φυσική το 1978 υπό την επίβλεψη του καθ. Robert Geroch[2]. Ο τίτλος της διατριβής του ήταν "Exact vacuum solutions of Einstein's equation from linearized solutions". Παράλληλα ξεκίνησε τη συνεργασία του με το διάσημο Σουμπραμανιάν Τσαντρασεκάρ (βραβείο Nobel Φυσικής 1983), γνωστού μεταξύ άλλων και από το ομώνυμο Όριο Chandrasekhar για τη μέγιστη μάζα που μπορεί να έχει ένας λευκός νάνος. Δίδαξε και εργάστηκε ως ερευνητής στα πανεπιστήμια των ΗΠΑ Μοντάνα, Σύρακιουζ, Χάρβαρντ και Σικάγου καθώς επίσης, στο Ινστιτούτο Μαξ Πλανκ για Αστροφυσική στη Γερμανία και στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Από το 29 Νοεμβρίου 1983 και μέχρι τον θάνατό του στις 27 Νοεμβρίου 1990, ο Βασίλης Ξανθόπουλος ήταν καθηγητής στο Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Κρήτης, όπου διετέλεσε και πρόεδρος τμήματος (1987-90).
Η έρευνα και η διδασκαλία του Βασίλη Ξανθόπουλου διακόπηκαν πρόωρα, όταν δολοφονήθηκε στις 27 Νοεμβρίου 1990 την ώρα που δίδασκε τη χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών για την εκτέλεση πολύπλοκων αλγεβρικών υπολογισμών, σε αίθουσα τερματικών του κεντρικού Η/Υ του Πανεπιστημίου Κρήτης. Στην ίδια επίθεση δολοφονήθηκε και ο Στέφανος Πνευματικός, ενώ τραυματίσθηκε σοβαρά στο χέρι ο καθηγητής του ΑΠΘ Σωτήριος Περσίδης. Η σπάνια αυτή τραγωδία είχε συνταράξει τότε την ελληνική κοινωνία. Ο δολοφόνος, μεταπτυχιακός φοιτητής Γ. Πετροδασκαλάκης, δεν συνελήφθη ποτέ και στις 9 Ιουλίου 1991 το σώμα του βρέθηκε κρεμασμένο από ένα δένδρο 500 μέτρα από το εκκλησάκι του Αγίου Πνεύματος στα όρια νομών Λασιθίου και Ηρακλείου από το βοσκό Γεώργιο Τρευλάκη: είχε αυτοκτονήσει. Ο συνάδελφος του Ξανθόπουλου, Κρητικός φυσικός και γνωστός συγγραφέας Γιώργος Γραμματικάκης ξεκίνησε από τότε εκστρατεία ευαισθητοποίησης για το ζήτημα της οπλοκατοχής στην Κρήτη. Επίσης, ο καθηγητής Γιώργος Γιατρομανωλάκης έγραψε ένα είδος μυθιστορήματος εμπνευσμένο από το γεγονός.
Επιστημονικό έργο
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Συνεισέφερε στη μελέτη των συγκρουόμενων επίπεδων βαρυτικών κυμάτων. Μαζί με τον Τσαντρασεκάρ ανακάλυψαν μία ακριβή λύση για τη σύγκρουση αυτή, κατά την οποία τα βαρυτικά κύματα αλληλεπιδρούν μη γραμμικά και δημιουργούν στη ζώνη αλληλεπιδράσεως μια καμπυλωμένη περιοχή του χωροχρόνου που είναι τοπικώς ισομετρική προς το Κενό Kerr. Η λύση αυτή ονομάζεται σήμερα «λύση Chandrasekhar-Ξανθόπουλου για συγκρουόμενο επιπεδο κύμα». Επίσης, ασχολήθηκε με θέματα Μαθηματικής Φυσικής, ιδίως σχετιζόμενα με την επίλυση μη γραμμικών διαφορικών εξισώσεων, που βέβαια χρειάζονται πολύ στη Γενική Σχετικότητα. Συνέγραψε πάνω από 50 πρωτότυπες ερευνητικές εργασίες και το μικρό εκλαϊκευτικό βιβλίο «Περί αστέρων και Συμπάντων»[3]. Μέχρι τον θάνατό του συνεργαζόταν επιστημονικά και συνδεόταν φιλικά με τον Τσαντρασεκάρ, ο οποίος τον είχε επισκεφθεί στην Κρήτη αρκετές φορές. Ο Ξανθόπουλος υπήρξε και πολύ καλός πανεπιστημιακός Δάσκαλος, με εξαιρετικά μεγάλη μεταδοτικότητα.
Τιμές εις μνήμη
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Προς τιμή του Βασίλη Ξανθόπουλου το μεγάλο αμφιθέατρο της Φυσικομαθηματικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης ονομάσθηκε «Αμφιθέατρο Βασίλη Ξανθόπουλου - Στέφανου Πνευματικού». Μετά τη μετακίνηση του Παν. Κρήτης στη νέα πανεπιστημούπολη στς Βούτες το Αμφιθέατρο Α του Τμήματος Φυσικής ονομάσθηκε «Αμφιθέατρο Βασίλη Ξανθόπουλου - Στέφανου Πνευματικού». Επίσης, καθιερώθηκε να προκηρύσσεται κάθε χρόνο από το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας «Βραβείο Εξαίρετης Πανεπιστημιακής Διδασκαλίας Β. Ξανθόπουλου - Σ. Πνευματικού»[4] στη μνήμη τους, η απονομή του οποίου γίνεται από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας. Εκτός από αυτό το βραβείο, που δίνεται σε Έλληνες επιστήμονες ανεξαρτήτως ειδικότητας και ηλικίας, υπάρχει και το διεθνές «Xanthopoulos Award»[5], θεσμοθετημένο επίσης από το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας και απονεμόμενο μία φορά κάθε τρία χρόνια από την General Relativity and Gravitation Society σε επιστήμονα κάτω των 40 ετών που έχει «εξέχουσα (κατά προτίμηση θεωρητική) συνεισφορά στο πεδίο της βαρυτικής Φυσικής». Το βραβείο αυτό, που συνοδεύεται από χρηματικό ποσό περίπου 10.000 δολαρίων ΗΠΑ, έχει απονεμηθεί μέχρι σήμερα στους Δημήτριο Χριστοδούλου, Gary Horowitz και Carlo Rovelli.
Προς τιμή του Βασίλη Ξανθόπουλου το αμφιθέατρο του 1ου Γεν. Λυκείου Δράμας ονομάσθηκε «Αμφιθέατρο Βασίλη Ξανθόπουλου». Επίσης στο Αστεροσκοπείο του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης μία αίθουσα ονομάσθηκε «Αίθουσα Βασίλη Ξανθόπουλου».
Στις 8 Απριλίου 2021, το Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Κρήτης σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Αστροφυσικής του ΙΤΕ σε μια τελετή παρουσίασαν μια ιστοσελίδα[6] αφιερομένη στο ψηφιοποιημένο αρχείο του Βασίλη Ξανθόπολου. Σε αυτή υπάρχει άφθονο πρωτεγενές υλικό που αφορά τη ζωή και το έργο του.
Διαγωνισμός Βασίλη Ξανθόπουλου
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Κάθε άνοιξη, από το 1992 και μετά, διοργανώνεται στη Δράμα και στο σχολείο που αποφοίτησε ο Βασίλης Ξανθόπουλος, στο 1ο ΓΕΛ Δράμας, διαγωνισμός στη φυσική και τα μαθηματικά για τους μαθητές λυκείου του νομού Δράμας. Ο διαγωνισμός διενεργείται με ευθύνη του Συλλόγου Θετικών Επιστημόνων Δράμας.
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ (Αγγλικά) Mathematics Genealogy Project.
- ↑ «Physics Tree - Basilis C. Xanthopoulos». academictree.org. Ανακτήθηκε στις 27 Απριλίου 2020.
- ↑ Ξανθόπουλος, Βασίλης (2013). Περί Αστέρων και Συμπάντων. Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης. σελ. https://www.cup.gr/book/peri-asteron-ke-simpanton/?cli_action=1620972907.907. ISBN 978-960-7309-11-2.
- ↑ «Βραβείο Εξαίρετης Πανεπιστημιακής Διδασκαλίας «Βασίλη Ξανθόπουλου - Στέφανου Πνευματικού» - ITE».
- ↑ «Basilis Xanthopoulos International Award». www.physics.uoc.gr. Ανακτήθηκε στις 7 Δεκεμβρίου 2020.
- ↑ «Αρχική». Βασίλης Ξανθόπουλος (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Απριλίου 2021. Ανακτήθηκε στις 8 Απριλίου 2021.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Η κυριότερη δημοσίευση-επιστημονική εργασία: Chandrasekhar, S. & Xanthopoulos, B. C.: "On colliding waves that develop time-like singularities: a new class of solutions of the Einstein–Maxwell equations". Proc. Roy. Soc. A 410: 311-336, (Οκτ. 1987). Δίνει τη «λύση Chandrasekhar/Xanthopoulos» για συγκρουόμενα επίπεδα βαρυτικά κύματα.