Όλιβερ Γκόλντσμιθ

Όλιβερ Γκόλντσμιθ
Ο Όλιβερ Γκόλντσμιθ, πορτρέτο του Τζόσουα Ρέινολντς (1769-70)
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση	10  Νοεμβρίου 1728 Elphin
Θάνατος	4  Απριλίου 1774 Λονδίνο
Αιτία θανάτου	νεφρική ανεπάρκεια
Τόπος ταφής	Temple Church, London
Χώρα πολιτογράφησης	Βασίλειο της Ιρλανδίας
Εκπαίδευση και γλώσσες
Μητρική γλώσσα	Αγγλικά
Ομιλούμενες γλώσσες	Αγγλικά Δανικά
Σπουδές	Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου Κολέγιο Τρίνιτι του Δουβλίνου Sligo Grammar School
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	ιατρός ιατρός συγγραφέας ποιητής θεατρικός συγγραφέας κριτικός λογοτεχνίας μυθιστοριογράφος συγγραφέας δοκιμιογράφος polygraph δραματουργός παραγωγός θεάτρου
Αξιοσημείωτο έργο	Ο εφημέριος του Γουέικφιλντ Αυτή που υποβιβάζεται για να κατακτήσει
Υπογραφή
Σχετικά πολυμέσα

Ο Όλιβερ Γκόλντσμιθ (αγγλικά:Oliver Goldsmith) (10 Νοεμβρίου 1728, Έλφιν, κοντά στο Ροσκόμον, Ιρλανδία – 4 Απριλίου 1774, Λονδίνο) ήταν Ιρλανδός γιατρός, μυθιστοριογράφος, ποιητής, θεατρικός συγγραφέας, ιστορικός και δοκιμιογράφος.

Η μεταθανάτια φήμη του οφείλεται κυρίως στο πιο γνωστό του έργο Ο εφημέριος του Γουέικφιλντ (1766), μια χιουμοριστική εικόνα της ζωής της μεσαίας τάξης γύρω από το πρόσωπο ενός υποδειγματικού ιερέα. Το έργο είναι ιδιαίτερα σημαντικό και τον καθιέρωσε ως έναν από τους σημαντικούς συγγραφείς της αγγλικής λογοτεχνίας του 18ου αιώνα και εξέχοντα εκπρόσωπο του συναισθηματισμού.

Βιογραφικά στοιχεία

Ο Όλιβερ Γκόλντσμιθ ήταν γιος ενός Ιρλανδού ιερέα, είχε ακόμη τέσσερα αδέρφια και δύο αδερφές, η μητέρα του ήταν κόρη δασκάλου. Ο πατέρας του ήθελε να ακολουθήσει τον ιερατικό κλάδο, αλλά το ξέγνοιαστο, περιπετειώδες πνεύμα του Όλιβερ και η τάση του για την άστατη ζωή έκαναν όλες τις προσπάθειες να αποτύχουν.

Η οικονομική προστασία ενός θείου του επέτρεψε να φοιτήσει σε καλό σχολείο. Δεν είναι άριστος μαθητής αλλά ήταν πολύ δημοφιλής στους συμμαθητές του, πάντα έτοιμος να συμμετέχει σε φάρσες.

Τον Ιούνιο του 1745, έγινε δεκτός στο κολέγιο Τρίνιτι του Δουβλίνου για σπουδές στη θεολογία και το δίκαιο, όπου εργαζόταν σαν ένα είδος υπηρέτη για πλούσιους φοιτητές για να κερδίσει τα δίδακτρά του. Όταν ο πατέρας του πέθανε το 1747, η οικονομική του κατάσταση έγινε ακόμη πιο επισφαλής. Άρχισε να γράφει μπαλάντες τις οποίες πουλούσε σε ένα βιβλιοπωλείο για λίγα σελίνια και περπατούσε στους δρόμους τη νύχτα για να ακούει να τις τραγουδούν και να αξιολογήσει το χειροκρότημα που προκαλούσαν. Γνωρίστηκε με τον Έντμουντ Μπερκ, που αργότερα έγινε σημαντικός πολιτικός και συγγραφέας. Σύντομα έγινε γνωστός για την άτακτη ζωή του (έπαιζε χαρτιά), τις κακές του συναναστροφές (φυλακίστηκε για λίγο, το 1747, με τέσσερις από τους συμμαθητές του επειδή συμμετείχε σε ταραχές) και τις χαμηλές ακαδημαϊκές του επιδόσεις. Σοβαρά τιμωρημένος επειδή παραβίασε τους κανόνες του κολεγίου, σχεδίαζε να φύγει από τη χώρα, αλλά τελικά επέστρεψε στο κολέγιο μετά από τρεις μέρες περιπλάνησης και πείνας. Απέκτησε το πτυχίο του στις τέχνες τον Φεβρουάριο του 1749.

Πέρασε τα επόμενα δύο χρόνια με τη μητέρα του και την οικογένεια, περιμένοντας να χειροτονηθεί ιερέας, αλλά τελικά η υποψηφιότητά του απορρίφθηκε από τον επίσκοπο. Στη συνέχεια ο Όλιβερ πήγε στο Κορκ, όπου προσπάθησε να επιβιβαστεί για την Αμερική, αλλά έχασε το πλοίο και επέστρεψε στο σπίτι του. Αποφάσισε να σπουδάσει νομικά και ο θείος του του έδωσε τα χρήματα για να πάει στο Λονδίνο, αλλά τα έχασε στα χαρτιά και επέστρεψε πάλι στο σπίτι. Έπειτα αποφάσισε να γίνει γιατρός και, από το 1752 έως το 1755, σπούδασε ιατρική στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου, στη συνέχεια στο Λέιντεν στην Ολλανδία, όπου σπούδασε για ένα χρόνο, χωρίς να πάρει πτυχίο.

Τον Φεβρουάριο του 1755, το πάθος του για τα ταξίδια τον οδήγησε στη Ρουέν και μετά στο Παρίσι, όπου πήρε μαθήματα χημείας και σύχναζε στο θέατρο. Γνώρισε τον Βολταίρο, τον Ντιντερό και τον Φοντενέλ και, ευαισθητοποιημένος από τις κοινωνικές ανισότητες, ο Γκόλντσμιθ συμφωνούσε με τις ιδέες τους για την κατάρρευση του Παλαιού Καθεστώτος. Ταξίδεψε στη Γερμανία και μετά στη Γενεύη όπου εργάστηκε για λίγο ως δάσκαλος σε έναν πλούσιο κληρονόμο, στη συνέχεια ταξίδεψε με τα πόδια στην Ιταλία, παίζοντας φλάουτο στο δρόμο για να εξασφαλίσει το φαγητό και τη διαμονή του. Έμεινε λίγους μήνες στην Πάντοβα, όπου φαίνεται να πήρε το πτυχίο της ιατρικής, αλλά δεν συνέχισε τα ταξίδια του γιατί ο θείος του αρρώστησε βαριά.

Επέστρεψε στην Αγγλία στις αρχές του 1756 σε απόλυτη ένδεια και εγκαταστάθηκε στο Λονδίνο, όπου ασχολήθηκε με διάφορα επαγγέλματα, κυρίως εργάστηκε ως βοηθός φαρμακοποιού. Πάντα χρεωμένος και εθισμένος στην χαρτοπαιξία, ασκούσε την ιατρική σε φτωχά κοινωνικά στρώματα, όταν ήρθε σε επαφή με τον Σάμιουελ Ρίτσαρντσον, τα έργα του οποίου γνώριζαν τότε μεγάλη επιτυχία και ο οποίος τον προσέλαβε για διορθωτή. Από τον Απρίλιο του 1757, εργάστηκε κλητήρας σε ιδιωτικό σχολείο και έγραφε άρθρα σε περιοδικά. Για να ξεφύγει από τη φτώχεια του ενδιαφέρθηκε για μια θέση γιατρού σε μια εταιρεία που είναι εγκατεστημένη στην Ινδία, αλλά η θέση τελικά προσφέρθηκε σε άλλον υποψήφιο. Τον Δεκέμβριο του 1758, παρουσιάστηκε στο Κολλέγιο των Ιατρών για δουλειά σε ένα νοσοκομείο, αλλά απέτυχε στις εξετάσεις.

Τον Μάρτιο του 1759, ελπίζοντας να κερδίσει τα προς το ζην, δημοσίευσε δοκίμια για διάφορα περιοδικά και εφημερίδες και άρχισε να γίνεται γνωστός και να συχνάζει στους λογοτεχνικούς κύκλους. Το 1761 έγινε φίλος του Σάμιουελ Τζόνσον. Το 1764, το ποίημά του Ο Ταξιδιώτης είχε μεγάλη απήχηση. Την ίδια χρονιά, μαζί με τον Τζόνσον και τον Τζόσουα Ρέινολντς, ήταν ένα από τα εννέα ιδρυτικά μέλη της Λέσχης Λογοτεχνίας. Το 1769 διορίστηκε επίτιμος καθηγητής ιστορίας στη Βασιλική Ακαδημία. Είχε πλέον την οικονομική δυνατότητα να ζήσει πιο άνετα, αλλά οι υπερβολές του τον οδηγούσαν συνεχώς σε χρέη και αναγκαζόταν να αναλάβει περισσότερη δουλειά.

Ο Όλιβερ Γκόλντσμιθ πέθανε στο Λονδίνο στις 4 Απριλίου 1774 και ενταφιάστηκε στο νεκροταφείο της Εκκλησίας του Ναού του Λονδίνου. Ένα μαρμάρινο μνημείο ανεγέρθηκε επίσης στο Αβαείο του Γουέστμινστερ, στη «Γωνιά των Ποιητών», με λατινική αφιέρωση του Σάμιουελ Τζόνσον.

Χαρακτήρας

Όταν πέθανε ο Όλιβερ Γκόλντσμιθ, είχε διακριθεί μεταξύ των συγγραφέων της εποχής του ως δοκιμιογράφος, μυθιστοριογράφος, ποιητής και δραματουργός. Ήταν ένας «που δεν άφησε σχεδόν κανένα είδος γραφής ανέγγιχτο και που δεν άγγιξε τίποτα που να μην το ομορφύνει» — αυτή ήταν η κρίση που εξέφρασε ο φίλος του Σάμιουελ Τζόνσον. Οι σύγχρονοί του έδειχναν μεγάλη εκτίμηση για τον συγγραφέα Γκόλντσμιθ, αλλά είχαν διαφορετική άποψη σχετικά με τον ίδιο. Ήταν, όπως συμφωνούσαν όλοι, μια από τις πιο ιδιόρρυθμες προσωπικότητες της εποχής του. Γεννημένος στην Ιρλανδία, διατήρησε τη βαριά προφορά και την επαρχιώτικη συμπεριφορά του ανάμεσα στους εκλεπτυσμένους Λονδρέζους, στους κύκλους των οποίων σύχναζε. Η συμπεριφορά του ήταν αδιάκριτη και δεν ήταν ελκυστικός σωματικά - άσχημος, τον έλεγαν κάποιοι— με δυσανάλογα χαρακτηριστικά και βλογιοκομμένο πρόσωπο. Δεν διαχειρίζονταν σωστά τα οικονομικά του και επί πλέον ήταν χαρτοπαίκτης, εξωφρενικά σπάταλος όταν είχε χρήματα, γενναιόδωρος - μερικές φορές πέρα ​​από τις δυνατότητές του - σε ανθρώπους που αντιμετώπιζαν προβλήματα. Η ευχέρεια και η χάρη του ως συγγραφέας τον εγκατέλειπε τελείως όταν βρισκόταν σε κοινωνικές συγκεντρώσεις, οι γκάφες του ήταν αξιομνημόνευτες, είχε υπέρμετρη ματαιοδοξία και φθόνο για τα επιτεύγματα των άλλων. Τελικά, αυτό που εντυπωσίασε περισσότερο τους συγχρόνους του Γκόλντσμιθ ήταν το παράδοξο που παρουσίαζε στον κόσμο: από τη μια ο σίγουρος και εκλεπτυσμένος λογοτέχνης, από την άλλη ένας άνθρωπος διαβόητος για την αδεξιότητα και τις ανοησίες του στην κοινωνία. Και πάλι ήταν ο Τζόνσον που συνόψισε το κοινό αίσθημα. «Κανένας άνθρωπος», είπε, «δεν ήταν πιο ανόητος όταν δεν είχε την πένα στο χέρι ή πιο σοφός όταν την είχε».

Έργα (επιλογή)

Σκηνή από το μυθιστόρημα Ο εφημέριος του Γουέικφιλντ (1863)

• Το 1760, δημοσίευσε σε εφημερίδα μια στήλη με τίτλο Κινέζικες επιστολές, υποτιθέμενα γράμματα ενός Κινέζου που ταξίδευε στην Αγγλία, στα οποία σχολίαζε εύθυμα τα περίεργα βρετανικά έθιμα και προκαταλήψεις που ανακάλυψε ο Κινέζος. Αυτές οι επιστολές - ευθυμογραφήματα εκδόθηκαν το 1762 με τον τίτλο Ο Πολίτης του Κόσμου  (στο πρότυπο των Περσικών επιστολών του Μοντεσκιέ).
• Το 1764, δημοσίευσε ένα μεγάλο ποίημα εμπνευσμένο από τα ταξίδια του: Ο Ταξιδιώτης, στο οποίο συνέκρινε τα έθιμα και τον βαθμό ικανοποίησης από τη ζωή σε διάφορα μέρη της Ευρώπης. Αυτή ήταν η πρώτη δημοσίευση που υπέγραψε με το όνομά του. Η επιτυχία ήταν άμεση, του έφερε φήμη και του επέτρεψε να εισέλθει σε έναν κύκλο διανοουμένων με επικεφαλής τους Σάμιουελ Τζόνσον, Έντμουντ Μπερκ και Τζόσουα Ρέινολντς.

• Η τεράστια επιτυχία του Ταξιδιώτη έπεισε τον εκδότη του να εκδώσει, το 1766, ένα έργο που είχε στα χέρια του για δύο χρόνια: το αριστούργημά του, που γράφτηκε το 1761 - 1762 , με τίτλο Ο εφημέριος του Γουέικφιλντ. Η επιτυχία του μυθιστορήματος, όπου αφθονούν οι αναμνήσεις της παιδικής του ηλικίας, ήταν τεράστια, τον καθιέρωσε ως έναν από τους σημαντικούς συγγραφείς της αγγλικής λογοτεχνίας του 18ου αιώνα και επηρέασε συγχρόνους και μεταγενέστερους συγγραφείς όπως το σύνολο του έργου της Τζέιν Όστεν, Τα πάθη του νεαρού Βέρθερου του Γκαίτε, Ντέιβιντ Κόπερφιλντ και Όλιβερ Τουίστ του Τσαρλς Ντίκενς, μεταξύ άλλων.
• Το 1767, ο Γκόλντσμιθ δοκίμασε τις δυνάμεις του στο θέατρο με το έργο Ο καλοπροαίρετος άνθρωπος, το οποίο είχε επιτυχία, όπως και το δεύτερο έργο του, Τα λάθη μιας νύχτας (1773).

• Κατά τη διάρκεια του χειμώνα του 1767-68, ο Γκόλντσμιθ έγραψε το ιστορικό έργο Ιστορία της Ρώμης. Το 1769 διορίστηκε επίτιμος καθηγητής ιστορίας στη Βασιλική Ακαδημία και έγραψε την Ιστορία της Αγγλίας, από τους πρώιμους χρόνους έως τον θάνατο του Γεωργίου Β' , σε 4 τόμους (1771). Στη συνέχεια, Η Ρωμαϊκή Ιστορία του Δρ. Γκόλνσμιθ συντομευμένη από τον ίδιο για τη χρήση των σχολείων (1772) και Η Ιστορία της Γης και της Κινούμενης Φύσης (1774), για τα οποία εμπνεύστηκε από τα έργα του Γάλλου Μπυφόν.

• Το 1770 επέστρεψε στην ποίηση με Το ερειπωμένο χωριό, ένα έργο που αναφέρονταν στα τοπία της παιδικής του ηλικίας και σημείωσε αμέσως τεράστια επιτυχία.