17ος αιώνας

Ο 17^ος αιώνας άρχισε την 1^η Ιανουαρίου 1601 και τελείωσε στις 31 Δεκεμβρίου του 1700, σύμφωνα με το Γρηγοριανό ημερολόγιο.

Ο 17^ος αιώνας κατατάσσεται από τους ιστορικούς στη Νεώτερη Ιστορία. Για την ακρίβεια, κατά τη διάρκεια αυτού του αιώνα, η επιρροή της Ευρώπης στον υπόλοιπο κόσμο είναι αύξουσα. Η ίδια η Ευρώπη εισέρχεται ουσιαστικά στην πρώιμη σύγχρονη περίοδο και χαρακτηρίζεται από το πολιτιστικό ρεύμα του Μπαρόκ, που εκφράστηκε μέσω της Λογοτεχνίας, της ζωγραφικής, της γλυπτικής, της αρχιτεκτονικής, της μουσικής αλλά και της πολιτικής. Φορείς του πολιτισμού ήταν τα παλάτια και οι αυλές τους, ενώ η μεσαία τάξη έχασε μέρος της δύναμής της. Χαρακτηρίστηκε, ακόμη, ο αιώνας αυτός, από το χρυσό αιώνα της Ολλανδίας, το Μεγάλο Αιώνα (Grand Siècle) του Λουδοβίκου του ΙΔ΄ της Γαλλίας, την Επιστημονική Επανάσταση, καθώς και σύμφωνα με κάποιους ιστορικούς, τη «Γενική Κρίση» (General Crisis). Οι μεγαλύτερες πολεμικές αναμετρήσεις του αιώνα ήταν ο Τριακονταετής Πόλεμος (1618-1648), ο Μεγάλος Τουρκικός Πόλεμος (1683-1699), ο Ολλανδοπορτογαλλικός Πόλεμος (1601–1661), καθώς και η Ένδοξη Επανάσταση στην Αγγλία το 1688 μαζί με τον αντιγαλλικό συνασπισμό στο τέλος του αιώνα. Επίσης, κατά τη διάρκεια του 17^ου αιώνα άρχισε η αποικισμός Ευρωπαίων στην Αμερική, μαζί με την ανακάλυψη κοιτασμάτων αργύρου, γεγονός που κατέληξε (και) σε εξάρσεις του πληθωρισμού, καθώς σημαντικό μέρος του εξορρυσόμενου πλούτου του Νέου Κόσμου οδηγούνταν στην Ευρώπη.

Η απόλυτη μοναρχία είναι το κύριο πολίτευμα στην Ευρώπη του 17^ου αιώνα, με λαμπρή εκπρόσωπο τη Γαλλία. Ο αιώνας αυτός χαρακτηρίζεται από συσπείρωση της εξουσίας και συγκεντρωτικές τάσεις.

Επίσης, κατά τον 17^ο αιώνα οι θρησκευτικές διαμάχες στην Ευρώπη έγιναν η αιτία να ξεσπάσει ο Τριακονταετής Πόλεμος, ενώ υπό τη βασιλεία του Λουδοβίκου ΙΔ΄ εκατοντάδες χιλιάδες προτεστάντες (οι Ουγενότοι) εξορίστηκαν από τη Γαλλία.

Κατά τον 17^ο αιώνα, οι τρεις κυριότερες ισλαμικές αυτοκρατορίες, δηλαδή η Οθωμανική, η Σαφαβίδιεα και η Μογγολική της Ινδίας, αύξησαν τις δυνάμεις τους.

Στην Ιαπωνία, ο Τοκουγκάβα Ιεγιάσου εγκαινίασε την περίοδο Έντο, στην αρχή του 17^ου, που άρχισε την απομονωτική πολιτική Σακόκου, και η οποία κράτησε ως και τον 19^ο αιώνα. Στην Κίνα, η καταρέουσα Δυναστεία Μινγκ αντιμετώπισε σειρά προκλήσεων από κατακτητικές κινήσεις που οδηγήθηκαν από τον πολέμαρχο Νουρχασί των Μαντσού, που άρχισαν να ενοποιούνται από τον γιο του (Νουρχασί) Χονγκ Ταϊτζί, κσι τελικά ολοκληρώθηκαν από τον εγγονό του (Νουρχασί), Αυτοκράτορα Σουντσί, ιδρυτή της Δυναστείας Τσινγκ.

Αρχές του αιώνα

Ο νέος αιώνας βρίσκει την Ευρώπη χωρισμένη ανάμεσα σε καθολικούς και προτεστάντες. Η ένταση ήταν πολύ μεγάλη. Μηδαμινός ήταν ο ρόλος της Ορθόδοξης Εκκλησίας, καθώς η Ελλάδα και τα Βαλκάνια ήταν κάτω από τον τουρκικό ζυγό, ενώ η Ρωσία δεν ήταν οργανωμένο κράτος ακόμη.

Θρησκευτικες διαμάχες

Το 1598 υπογράφτηκε το Έδικτο της Νάντης με την οποία αναγνωριζόταν στους Γάλλους προτεστάντες ανεξιθρησκεία. Έτσι η Βόρεια Γερμανία ήταν προτεσταντική, η Νότια καθολική, η Ισπανία και η Ιταλία αυστηρά καθολικές, η Σκανδιναβία προτεσταντική, όπως και η Ελβετία μαζί με τις Κάτω Χώρες, αλλά οι Ισπανικές Κάτω Χώρες, στην περιοχή του σημερινού Βελγίου, ήταν καθολικές. Η Αγγλία μεταρρυθμίστηκε και δημιούργησε την Αγγλικανική Εκκλησία. Οι διενέξεις ανάμεσα στα έθνη με διαφορετικά θρησκεύματα κλιμακώθηκαν με την αυγή του 17ου αιώνα. Οι λόγοι ήταν πολλοί: στις αρχές του αιώνα κάθε κράτος της Ευρωπης διέθετε εκτός από την επίσημη θρησκεία και πολλές θρησκευτικές μειονότητες, οι οποίες βρίσκονταν στα κράτη στα οποία ήταν επίσημα αναγνωρισμένη η δική τους θρησκεία. Αυτές οι θρησκευτικές μειονότητες είχαν κρυφή δράση. Δεύτερον, οι διαφορές μεταξύ των αυτόνομων ηγεμόνων στη Γερμανική Αυτοκρατορία και τον αυτοκράτορα έγιναν μεγαλύτερες. Η Βοημία έγινε κέντρο των αντιπαραθέσεων και από εδώ έμελλε να ξεκινήσει ο Τριακονταετής Πόλεμος. Ένας τρίτος λόγος ήταν η συμμαχία μεταξύ των Ισπανικών Κάτω Χωρών και των Ολλανδικών Κάτω Χωρών, οι οποίες εξελίσσονταν σε σπουδαία ναυτική δύναμη.

Ο Τριακονταετής Πόλεμος

Οι θρησκευτικές διαμάχες μεταξύ Καθολικών και Προτεσταντών στην Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και η Αντιμεταρρύθμιση του αυτοκρατορικού οίκου οδήγησαν το 1618 στην έναρξη του πολέμου. Η Κεντρική Ευρώπη καταστράφηκε ολοκληρωτικά. Οι γερμανόφωνες περιοχές έγιναν κέντρο ευρωπαϊκών ενδιαφερόντων κατά τη διάρκεια του Τριακονταετούς Πολέμου. Η Σουηδία υποστήριζε την προτεσταντική συμμαχία, η Γαλλία τους καθολικούς. Η οικονομία καταστράφηκε τελείως, ο πληθυσμός των γερμανικών κρατιδίων μειώθηκε πάρα πολύ, πολλές πόλεις λεηλατήθηκαν και κάηκαν και ξέσπασε μεγάλος λιμός.

Ειρήνη της Βεστφαλίας

Η Συνθήκη της Βεστφαλίας (1648) έφερε το πολυπόθητο τέλος σε αυτόν τον καταστροφικό πόλεμο. Με την Συνθήκη της Βεστφαλίας:

• Η Γαλλία κράτησε τις πόλεις Μετζ, Τουλ και Βέρντεν και πήρε την Αλσατία.
• Η Σουηδία πήρε τις ακτές της Πομερανίας και άλλες επίκαιρες θέσεις στις γερμανικές ακτές, εξασφαλίζοντας έτσι την κυριαρχία της Βαλτικής.
• Αναγνωρίστηκε η ανεξαρτησία της Ελβετίας από τον Αψβούργο αυτοκράτορα και η ανεξαρτησία των Κάτω Χωρών από την Ισπανία.
• Αναγνωρίστηκαν ίσα δικαιώματα στα διάφορα θρησκευτικά δόγματα και αποκαταστάθηκε η θρησκευτική ειρήνη.
• Αναγνωρίστηκε η πλήρης αυτοτέλεια των Γερμανών ηγεμόνων.

Εξασθένηση της γαλλικής βασιλείας (1610-1624)

Στα πρώτα χρόνια του 17ου αιώνα το βασιλικό καθεστώς κλονίστηκε σημαντικά στη Γαλλία, κυρίως από τους ευγενείς και τον κλήρο. Ο νέος βασιλιάς Λουδοβίκος ΙΓ΄ είχε προσωπικές διενέξεις με τη μητέρα του. Η κατάσταση πήγαινε προς την αναρχία, ώσπου το 1624 πήρε την εξουσία στα χέρια του ως πρωθυπουργός ο Καρδινάλιος Ρισελιέ (1585-1642).

Ο Ρισελιέ ήξερε να εκμεταλλεύεται τον Λουδοβίκο ΙΓ΄. Ήταν αρκετά ψυχρός και αυταρχικός. Επέβαλε τη βασιλική εξουσία στο εσωτερικό και την ισχύ της Γαλλίας στο εξωτερικό. Το δόγμα της απόλυτης μοναρχίας άρχισε να διαμορφώνεται με τον Ρισελιέ. Μετά τον θάνατο του Ρισελιέ το 1642 πήρε την εξουσία ο Καρδινάλιος Μαζαρέν ως νέος πρωθυπουργός. Το 1643 πέθανε ο Λουδοβίκος ΙΓ΄ και βασιλιάς έγινε στα 5 του χρόνια ο Λουδοβίκος ΙΔ΄. Μέχρι να ενηλικιωθεί, την εξουσία κατείχαν ο Μαζαρέν και η βασιλομήτωρ Άννα της Αυστρίας. Ο Μαζαρέν συνέχισε τον Τριακονταετή Πόλεμο ώσπου υπογράφηκε η τόσο ευνοϊκή για τη χώρα Ειρήνη της Βεστφαλίας. Η Γαλλία όμως ταράχτηκε από εσωτερική εξέγερση από το 1648 ως το 1653. Ο λαός αναστέναζε κάτω από τη βαριά φορολογία. Ο λαός του Παρισιού επαναστάτησε με τη βοήθεια των Γάλλων ευγενών. Εύκολα ο Μαζαρέν συνέτριψε την εξέγερση. Η τελική επιβολή της απολυταρχίας ήταν το τελικό αποτέλεσμα.

Ο Λουδοβίκος ΙΔ΄ και το απόγειο της βασιλείας

Το 1661 πεθαίνει ο Μαζαρέν. Την εξουσία αναλαμβάνει ο 22χρονος Λουδοβίκος ΙΔ΄ και την ίδια μέρα του θανάτου του Μαζαρέν δηλώνει στην κυβέρνηση πως θα κυβερνήσει μόνος του, χωρίς πρωθυπουργό και υπουργούς,εντελώς απολυταρχικά. Θεωρούσε τον εαυτό του εκπρόσωπο του Θεού πάνω στη γη. Πίστευε ότι η βασιλική εξουσία δεν έχει περιορισμούς. Ο βασιλιάς είναι η ενσάρκωση του κράτους.

Κατά τη βασιλεία του Λουδοβίκου ΙΔ΄ η Γαλλία έγινε η πιο ισχυρή χώρα στην Ευρώπη και σε όλο τον κόσμο. Αναπτύχθηκε η λογοτεχνία και η αρχιτεκτονική, τα γαλλικά μιλιούνταν στην Ευρώπη και όλοι θαύμαζαν τον γαλλικό πολιτισμό. Ο Λουδοβίκος ΙΔ΄ ονομάστηκε «Βασιλιάς Ηλιος». Η Γαλλία έγινε μεγάλη ναυτική και στρατιωτική δύναμη, καθώς πάνω από 400.000 στρατιώτες ήταν υπό τις διαταγές του βασιλιά. Ιδρύθηκαν αποικίες στην Βορεια Αμερική και στην Αφρική.

Βερσαλλίες

Ο Λουδοβίκος έχτισε μερικά χιλιόμετρα έξω από το Παρίσι το τεράστιο και πολυτελέστατο παλάτι των Βερσαλλιών, το πιο μεγάλο βασιλικό ανάκτορο της Ευρώπης. Απίστευτος πλούτος και λαμπρότητα κυριαρχούσαν στη γαλλική βασιλική αυλή. Οι ευγενείς και η βασιλική οικογένεια ζούσαν μια τρομερά σπάταλη και χλιδάτη ζωή μεσα στο χρυσό παλάτι τους τη στιγμή που μεγάλο μέρος του γαλλικού λαού υπέφερε από την πείνα, τις αρρώστιες και το κρύο. Πάνω από 3.000 υπηρέτες αποτελούσαν το υπηρετικό προσωπικό του βασιλιά. Οι αχανείς κήποι των Βερσαλλιών έδειχναν την απέραντη δύναμη και μεγαλοπρέπεια της Γαλλίας. Κατά τη δεκαετία του 1680 η Γαλλία έφτασε στο ζενίθ της δύναμης και της λαμπρότητάς της, και ήλεγχε στην κυριολεξία την Ευρώπη. Αυτό όμως είχε ως συνέπεια τη δημιουργία αντιγαλλικών συνασπισμών στα μετέπειτα χρόνια.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Πολυμέσα σχετικά με το θέμα 17th century στο Wikimedia Commons