Ψυχολογία της θρησκείας

Η Ψυχολογία της Θρησκείας είναι η συστηματική έρευνα και μελέτη -μέσω επιστημονικών (ψυχολογικών) θεωριών και μεθόδων- των ατομικών και συλλογικών ταυτοτήτων, (φυσιολογικών ή και νοσηρών) αντιλήψεων, ορμών, επιθυμιών, συγκινησιακών αντιδράσεων, στάσεων συμπεριφοράς και αξιών (όπως λ.χ. τής ψυχικής υγείας, ευημερίας κ.λπ.) που γνωσιακά και πολιτισμικά (βλ. επιστήμη, τέχνη, ήθη και έθιμα κ.λπ.) σχετίζονται με το θρησκευτικό "σημαίνον", που μπορεί να προσδιορίζεται από πεποιθήσεις, δογματικά "πιστεύω", γλώσσα, σύμβολα, πρακτικές και ποικίλες νοητικές ή ψυχικές καταστάσεις.

Περιοχή έρευνας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ουσιαστικά είναι περιοχή έρευνας της γενικής επιστημονικής ψυχολογίας, στόχος της οποίας είναι η κατανόηση των διαδικασιών που μεσολαβούν στην ανθρώπινη θρησκευτικότητα σε όλες τις παραλλαγές της. Τα θέματά της κυμαίνονται από ειδικούς παράγοντες όπως είναι οι εγκεφαλικές διεργασίες που εμπλέκονται σε εμπειρίες που ένα άτομο μπορεί να θεωρεί θρησκευτικές, πνευματικές ή ιερές, έως γενικούς, όπως οι ψυχολογικοί παράγοντες που εμπλέκονται σε περίπλοκες ατομικές και ομαδικές θρησκευτικές κοινωνικές συμπεριφορές, με όλους τους τυπικούς τομείς της ψυχολογίας που αντικατοπτρίζουν πολλαπλά επίπεδα ανάλυσης^[1]

Στόχοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι ψυχολόγοι της θρησκείας επιδιώκουν τρεις στόχους:

συστηματική περιγραφή, ιδιαίτερα θρησκευτικού περιεχομένου, στάσεων, εμπειριών και εκφράσεων
εξήγηση της προέλευσης της θρησκείας, τόσο στην ιστορία της ανθρώπινης φυλής όσο και στις ατομικές ζωές, λαμβάνοντας υπόψη μια ποικιλία επιρροών
χαρτογραφούν τις συνέπειες των θρησκευτικών στάσεων και συμπεριφορών, τόσο για το άτομο όσο και για την κοινωνία γενικότερα.

Η ψυχολογία της θρησκείας εμφανίστηκε για πρώτη φορά ως διακριτός κλάδος της ψυχολογίας στα τέλη του 19ου αιώνα, ωστόσο οι τρεις προαναφερόμενοι στόχοι έχουν ιστορία πολλών αιώνων πριν από τον 19ο αι.^[2]. Όπως η ψυχολογία δεν είναι θρησκεία, έτσι και η ψυχολογία της θρησκείας δεν είναι θρησκεία. Ως πεδίο επιστημονικής έρευνας, δεν παίρνει θέση σχετικά με τους ισχυρισμούς οποιασδήποτε συγκεκριμένης θρησκείας, αλλά αντιθέτως αντιμετωπίζει την ανθρώπινη θρησκευτικότητα ως πτυχή της ανθρώπινης λειτουργίας που πρέπει να κατανοήσει, όπως επιχειρεί να κατανοήσει όλες τις άλλες ανθρώπινες λειτουργίες.

Ανθρώπινη αντίληψη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η ψυχολογία της θρησκείας ασχολείται σε μεγάλο βαθμό με την ανθρώπινη αντίληψη, ιδιαίτερα με την έμφαση στη «θρησκευτική εμπειρία», όπως οι ισχυρισμοί ατομών που άκουσαν τη φωνή του Θεού. εμφανίσεις άλλων θρησκευτικών μορφών και άλλες μη φυσιολογικές υποτιθέμενες εμπειρίες και αντιλήψεις. Παρόλο που δεν είναι δυνατόν να «δει» κανείς την υποτιθέμενη εμπειρία κάποιου άλλου, ωστόσο μπορεί να καταγράψει και να μετρήσει τις αφηγήσεις χρησιμοποιώντας τυπικές ψυχολογικές μεθόδους για να κατανοήσει τις διαδικασίες που μεσολαβούν και τα πλαίσια μέσα στα οποία συμβαίνουν.

Παραπομπές σημειώσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

↑ Paloutzian, R.F. «Psychology of Religion». Στο: Runehov, A.L.C. Encyclopedia of Sciences and Religions. Oviedo, L. Dordrecht: Springer. σελ. 1904. ISBN 978-1-4020-8264-1.
↑ Wulff, D. M. (2010). Psychology of Religion. In D. A. Leeming, K. Madden, & S. Marian (Eds.), Encyclopedia of Psychology and Religion (pp. 732–735). New York; London: Springer.

Περαιτέρω ανάγνωση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Βασίλης Έξαρχος, "Περί το πρόβλημα καθορισμού του επιστημονικού αντικειμένου της ψυχολογίας της θρησκείας", Επιστημονική Επετηρίδα Θεολογικής Σχολής Θεσσαλονίκης, τόμ. 7 (1962), σελ. 1-16.
Σπυρίδων Κ. Τσιτσίγκος, Η Ψυχολογία τής Θρησκείας, εκδ. TREMENDUM, Αθήνα 2011, β' έκδ.
Vassilis Saroglou (ed.), Religion, Personality, and Social Behavior, Psychology Press, New York, 2014 (μτφρ στα γαλλικά: Psychologie de la religion. De la théorie au laboratoire, De Boeck, Bruxelles, 2015).

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Anglo-Greek Dictionary of religious-psychological terms: ΑΓΓΛΟΕΛΛΗΝΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ ΘΡΗΣΚΕΙΟΨΥΧΟΛΟΓΙΚΩΝ ΟΡΩΝ
http://www.psychologyofreligion.org
Psychology of Religion Pages
International Association for the Scientific Study of Religion
Centre for Psychology of Religion, Institute IPSY, Université catholique de Louvain (Βέλγιο)
Varieties of Religious Experience, a Study in Human Nature by William James Αρχειοθετήθηκε 2004-09-30 στο Wayback Machine.
Psychology of religion in Germany

Αυτό το σχετικό με την ψυχολογία λήμμα χρειάζεται επέκταση. Μπορείτε να βοηθήσετε επεκτείνοντάς το.

[1] Paloutzian, R.F. «Psychology of Religion». Στο: Runehov, A.L.C. Encyclopedia of Sciences and Religions. Oviedo, L. Dordrecht: Springer. σελ. 1904. ISBN 978-1-4020-8264-1.

[Wulff,_D._M._2010_pp._732-2] Wulff, D. M. (2010). Psychology of Religion. In D. A. Leeming, K. Madden, & S. Marian (Eds.), Encyclopedia of Psychology and Religion (pp. 732–735). New York; London: Springer.

[1]

[2]