Επιθανάτια εμπειρία

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Η Άνοδος των Δικαίων (Ιερώνυμος Μπος)

Η επιθανάτια εμπειρία, γνωστή και ως εμπειρία κοντά στο θάνατο (ΕΚΘ), ή εγγυθανάτια εμπειρία, είναι μια βαθιά προσωπική εμπειρία που σχετίζεται με το θάνατο ή τον επικείμενο θάνατο, οι οποίες οι ερευνητές ισχυρίζονται ότι έχουν παρόμοια χαρακτηριστικά. Όταν είναι θετικές, τέτοιες εμπειρίες μπορεί να περιλαμβάνουν μια ποικιλία αισθήσεων, όπως αποκόλληση από το σώμα, αισθήματα αιώρησης, απόλυτη ηρεμία, ασφάλεια, ζεστασιά, την εμπειρία του απόλυτου διαχωρισμού και την παρουσία ενός φωτός. Όταν είναι αρνητικές, τέτοιες εμπειρίες μπορεί να περιλαμβάνουν αισθήσεις απελπισίας και δυστυχίας.[1]

Οι εξηγήσεις για τις ΕΚΘ διαφέρουν από επιστημονικές σε θρησκευτικές. Νευροεπιστημονική έρευνα υποθέτει ότι μία ΕΚΘ είναι ένα υποκειμενικό φαινόμενο που προκύπτει από την «διαταραγμένη σωματική πολυαισθητηριακή ενσωμάτωση» που εμφανίζεται κατά τη διάρκεια απειλητικών για τη ζωή γεγονότων,[2] ενώ ορισμένες υπερβατικές και θρησκευτικές πεποιθήσεις για τη μεταθανάτια ζωή περιλαμβάνουν περιγραφές παρόμοιες με τις ΕΚΘ.[1][3][4][5][6]

Ετυμολογία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο αντίστοιχος γαλλικός όρος expérience de mort imminente (εμπειρία επικείμενου θανάτου) προτάθηκε από τον Γάλλο ψυχολόγο και γνωσιολόγο Βίκτωρ Εγκέρ ως αποτέλεσμα συζητήσεων στη δεκαετία του 1890 μεταξύ φιλοσόφων και ψυχολόγων σχετικά με ιστορίες ορειβατών οι οποίοι είχαν πανοραμική ανασκόπηση της ζωής τους κατά την πτώση που υπέστησαν.[7][8] Το 1892 αναφέρθηκε από τον Άλμπερτ Χάιμ μια σειρά υποκειμενικών παρατηρήσεων από εργάτες που έπεσαν από σκαλωσιές, στρατιώτες πολέμου που τραυματίστηκαν, ορειβάτες που είχαν πέσει από ύψος ή άλλα άτομα που είχαν έρθει κοντά στο θάνατο (παρ' ολίγον πνιγμός, ατυχήματα). Αυτή ήταν επίσης η πρώτη φορά που το φαινόμενο περιγράφηκε ως κλινικό σύνδρομο.[9] Το 1968 η Σήλια Γκρην δημοσίευσε μια ανάλυση 400 αυτοπτών μαρτυριών εξωσωματικών εμπειριών.[10] Αυτό αντιπροσώπευσε την πρώτη προσπάθεια να παρασχεθεί ταξινόμηση τέτοιων εμπειριών, που εκλήφθησαν απλώς ως αφύσικες αντιληπτικές εμπειρίες ή παραισθήσεις. Το 1969, η Ελβετοαμερικανίδα ψυχίατρος και πρωτοπόρος στις επιθανάτιες μελέτες Ελίζαμπεθ Κιούμπλερ-Ρος δημοσίευσε το βιβλίο της Αυτός που Πεθαίνει: Τι έχουν να διδάξουν οι ετοιμοθάνατοι στους ιατρούς, τους νοσηλευτές, τους κληρικούς και τις οικογένειές τους. Αυτές οι εμπειρίες έγιναν επίσης δημοφιλείς από το έργο του ψυχιάτρου Ρέιμοντ Μούντι, ο οποίος το 1975 δημιούργησε τον αγγλικό όρο «near-death experience» (εγγυθανάτια εμπειρία) ως ευρύτερο όρο για τα διαφορετικά στοιχεία (εξωσωματικές εμπειρίες, η «πανοραμική ανασκόπηση της ζωής», το φως, το τούνελ, ή το σύνορο).[9] Ο όρος «εγγυθανάτια εμπειρία» είχε ήδη χρησιμοποιηθεί στα αγγλικά από τον Τζον Κ. Λίλλυ το 1972.[11]

Χαρακτηριστικά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κοινά στοιχεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ερευνητές έχουν εντοπίσει τα κοινά στοιχεία που καθορίζουν τις εμπειρίες κοντά στο θάνατο.[4] Ο Μπρους Γκρέισον υποστηρίζει ότι τα γενικά χαρακτηριστικά της εμπειρίας περιλαμβάνουν εντυπώσεις ότι κάποιος βρίσκεται έξω από το φυσικό του σώμα, όραση αποθανόντων συγγενών και θρησκευτικών προσώπων και υπέρβαση των εγωικών και χωροχρονικών ορίων.[12] Πολλά κοινά στοιχεία έχουν αναφερθεί, αν και οι ερμηνείες του ατόμου αυτών των γεγονότων συχνά αντιστοιχεί με τις πολιτιστικές, φιλοσοφικές ή θρησκευτικές πεποιθήσεις του ιδίου που τις βιώνει. Για παράδειγμα, στις ΗΠΑ, όπου το 46% του πληθυσμού πιστεύει στους φύλακες αγγέλους, συχνά τους αναγνωρίζουν ως αγγέλους ή αποθανόντα αγαπημένα πρόσωπα (ή είναι αγνώστων στοιχείων), ενώ οι Ινδουιστές συχνά τους προσδιορίζουν ως αγγελιοφόρους του θεού του θανάτου.[13][14]

Τα κοινά χαρακτηριστικά που έχουν αναφερθεί από τις ΕΚΘ είναι τα εξής:

  • Αίσθηση/συναίσθηση όντας αποθανών.[4]
  • Αίσθηση γαλήνης, ευεξίας και απουσίας πόνου. Θετικά συναισθήματα. Αίσθηση απομάκρυνσης από τον κόσμο.[4]
  • Εξωσωματική εμπειρία. Αντίληψη του σώματος του ατόμου από μια εξωτερική θέση, μερικές φορές παρατήρηση των ιατρών που εκτελούν προσπάθειες ανάνηψης.[4][15]
  • Εμπειρία εισόδου σε τούνελ ή σε σκοτάδι. Αίσθηση ανόδου, ή εισχώρησης σε έναν διάδρομο ή μια σκάλα.[4][15]
  • Ταχεία κίνηση προς ένα ισχυρό φως (ή «Ον του Φωτός»), και/ή ξαφνική βύθιση σε αυτό, το οποίο επικοινωνεί τηλεπαθητικά με το άτομο. [16]
  • Ένα εντονο συναίσθημα ανιδιοτελούς, άνευ όρων και απόλυτης αγάπης και αποδοχής.[17]
  • Συνάντηση «Όντων του Φωτός», «λευκοντυμένων Όντων» ή παρόμοια. Επίσης, η πιθανότητα επανένωσης με θανόντα αγαπημένα πρόσωπα.[4][15]
  • Λήψη ανασκόπησης της ζωής του ατόμου.[4]
  • Προσέγγιση ενός συνόρου ή απόφασης του ίδιου ή άλλων να επιστρέψει το άτομο στο σώμα του, που συχνά συνοδεύεται από απροθυμία επιστροφής.[4][15]
  • Ξαφνική επιστροφή του ατόμου πίσω στο σώμα του.[18]
  • Σύνδεση με τις πολιτιστικές πεποιθήσεις που έχει το άτομο, οι οποίες φαίνονται να υπαγορεύουν ορισμένα από τα φαινόμενα που βιώνονται στις ΕΚΘ και ιδιαίτερα τη μεταγενέστερη ερμηνεία του.[13][εκκρεμεί παραπομπή]

Στάδια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Κέννεθ Ρινγκ (1980) υποδιαίρεσε τις ΕΚΘ σε ένα συνεχές πέντε σταδίων: Οι υποδιαιρέσεις ήταν:[19]

  1. Γαλήνη
  2. Διαχωρισμός σώματος
  3. Μπαίνοντας σε σκοτάδι
  4. Βλέποντας το φως
  5. Είσοδος σε ένα άλλο βασίλειο υπάρξεως, μέσω του φωτός

Η Σάρλοτ Μάρσιαλ, νευροψυχολόγος από το Πανεπιστήμιο της Λιέγης και το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Λιέγης, η οποία ηγήθηκε μιας ομάδας που διερεύνησε 154 περιπτώσεις ΕΚΘ, συμπέρανε ότι δεν υπάρχει μια καθορισμένη αλληλουχία γεγονότων.[20] Η ιατρός Υβόν Κάσον ταξινόμησε τις επιθανάτιες εμπειρίες σε τρεις τύπους: 1. Ο εξωσωματικός τύπος. 2. ο Μυστικιστικός ή του Λευκού Φωτός τύπος: και 3. ο δυσφορικός τύπος.[21]

Κλινικές περιστάσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Κέννεθ Ρινγκ υποστηρίζει ότι οι ΕΚΘ που βιώθηκαν μετά από απόπειρες αυτοκτονίας δεν είναι στατιστικά πιο δυσάρεστες από τις ΕΚΘ που προκύπτουν από άλλες καταστάσεις.[22]

Σε μια σειρά από ΕΚΘ, το 22% συνέβησαν κατά τη διάρκεια γενικής αναισθησίας.[23]

Επακόλουθες επιδράσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι ΕΚΘ συνδέονται με αλλαγές στην προσωπικότητα και την άποψη για τη ζωή.[4] Ο Ρινγκ έχει εντοπίσει ένα σταθερό σύνολο αλλαγών αξιών και πεποιθήσεων που σχετίζονται με τα άτομα που είχαν επιθανάτια εμπειρία. Μεταξύ αυτών των αλλαγών βρήκε, μεγαλύτερη εκτίμηση για τη ζωή, υψηλότερη αυτοεκτίμηση, μεγαλύτερη συμπόνια για τους άλλους, λιγότερη ανησυχία για την απόκτηση υλικού πλούτου, αυξημένη αίσθηση σκοπού και αυτοκατανόησης, επιθυμία για μάθηση, αυξημένη πνευματικότητα, μεγαλύτερη οικολογική ευαισθησία και πλανητική ανησυχία και ένα αίσθημα περισσότερης διαισθητικότητας.[4] Ωστόσο, δεν είναι όλες οι επακόλουθες επιδράσεις επωφελείς[24] και ο Γκρέισον περιγράφει καταστάσεις όπου οι αλλαγές στη στάση και τη συμπεριφορά μπορούν να οδηγήσουν σε ψυχοκοινωνικά και ψυχοπνευματικά προβλήματα.[25]

Μελέτες για τις επιθανάτιες εμπειρίες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Μπρους Γκρέισον (ψυχίατρος), ο Κέννεθ Ρινγκ (ψυχολόγος) και ο Μάικλ Σάμπομ (καρδιολόγος), βοήθησαν στην έναρξη του πεδίου των μελετών για τις επιθανάτιες εμπειρίες και εισήγαγαν τη μελέτη των επιθανάτιων εμπειριών στο ακαδημαϊκό περιβάλλον. Από το 1975 έως το 2005, περίπου 2.500 αυτοαναφερθέντα άτομα στις ΗΠΑ είχαν επανεξεταστεί σε αναδρομικές μελέτες των φαινομένων[26] με επιπλέον 600 εκτός των ΗΠΑ στη Δύση[26] και 70 στην Ασία.[26] Επιπλέον, διερευνητικές μελέτες είχαν εντοπίσει 270 άτομα. Οι διερευνητικές μελέτες εξετάζουν ομάδες ατόμων (π.χ. επιλεγμένους ασθενείς στα επείγοντα περιστατικά) και στη συνέχεια βρίσκουν ποιοι είχαν ΕΚΘ κατά τη διάρκεια της μελέτης· η εκτέλεση τέτοιων μελετών κοστίζει περισσότερο.[26] Συνολικά, σχεδόν 3.500 μεμονωμένες περιπτώσεις μεταξύ 1975 και 2005 είχαν επανεξεταστεί σε κάποια μελέτη. Όλες αυτές οι μελέτες πραγματοποιήθηκαν από περίπου 55 ερευνητές ή ομάδες ερευνητών.[26]

Ο Μέλβιν Μορς, επικεφαλής του Ινστιτούτου για την Επιστημονική Μελέτη της Συνείδησης, και οι συνάδελφοί του[15][27] έχουν διερευνήσει επιθανάτιες εμπειρίες σε παιδιατρικό πληθυσμό.

Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ 1,0 1,1 Sleutjes, A; Moreira-Almeida, A; Greyson, B (2014). «Almost 40 years investigating near-death experiences: an overview of mainstream scientific journals». J. Nerv. Ment. Dis. 202 (11): 833–6. doi:10.1097/NMD.0000000000000205. PMID 25357254. https://semanticscholar.org/paper/fbc52625d9f07a88a5a9874e681341c7508a3371. 
  2. ↑ Blanke, Olaf (2009). The Neurology of Consciousness. London: London: Academic Publishers, 2009. σελίδες 303–324. ISBN 978-0-12-374168-4. 
  3. ↑ Griffith, LJ (2009). «Near-death experiences and psychotherapy». Psychiatry (Edgmont) 6 (10): 35–42. PMID 20011577. 
  4. ↑ 4,00 4,01 4,02 4,03 4,04 4,05 4,06 4,07 4,08 4,09 4,10 Mauro, James. "Bright lights, big mystery", Psychology Today, July 1992.
  5. ↑ Vanhaudenhuyse, A.· Thonnard, M.· Laureys, S. (2009). «Towards a Neuro-scientific Explanation of Near-death Experiences?» (PDF). Στο: Vincent, Jean-Louis. Yearbook of Intensive Care and Emergency Medicine. Berlin, Heidelberg: Springer Berlin Heidelberg. ISBN 978-3-540-92276-6. 
  6. ↑ Koch, Christof. «What Near-Death Experiences Reveal about the Brain». Scientific American (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 20 Μαΐου 2020. 
  7. ↑ Egger, Victor (1896). "Le moi des mourants", Revue Philosophique, XLI : 26–38.
  8. ↑ J. Bogousslavsky, M. G. Hennerici, H Bazner, C. Bassetti (Eds.) (2010). Neurological Disorders in Famous Artists, Part 3. Karger Publishers. σελ. 189. ISBN 9783805593304. CS1 maint: Πολλαπλές ονομασίες: authors list (link) CS1 maint: Extra text: authors list (link)
  9. ↑ 9,0 9,1 Greyson, Bruce (2014). «Chapter 12: Near-Death Experiences». Στο: Cardeña, Etzel· Lynn, Steven Jay· Krippner, Stanley. Varieties of anomalous experience : examining the scientific evidence (Second έκδοση). Washington, D.C.: American Psychological Association. σελίδες 333–367. ISBN 978-1-4338-1529-4. 
  10. ↑ Green, C., Out-of-the-body Experiences, London: Hamish Hamilton, 1968.
  11. ↑ Schlieter, Jens (2018). What is it like to be Dead? Near-death Experiences, Christianity, and the Occult. New York: Oxford University Press, pp. 205-6.
  12. ↑ Greyson, Bruce (2003). «Near-Death Experiences in a Psychiatric Outpatient Clinic Population». Psychiatric Services 54 (12): 1649–1651. doi:10.1176/appi.ps.54.12.1649. PMID 14645808. https://archive.org/details/sim_psychiatric-services_2003-12_54_12/page/1649. 
  13. ↑ 13,0 13,1 Holden, Janice Miner· Greyson, Bruce· James, Debbie, επιμ. (2009). The handbook of near-death experiences thirty years of investigation. Westport, Conn.: Praeger Publishers. ISBN 978-0-313-35865-4. 
  14. ↑ Kennard, Mary J (1998). «A Visit from an Angel». The American Journal of Nursing 98 (3): 48–51. doi:10.1097/00000446-199803000-00041. PMID 9536180. https://archive.org/details/sim_american-journal-of-nursing_1998-03_98_3/page/48. 
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 15,3 15,4 Morse, M; Conner, D; Tyler, D (June 1985). «Near-death experiences in a pediatric population. A preliminary report». Am. J. Dis. Child. 139 (6): 595–600. doi:10.1001/archpedi.1985.02140080065034. PMID 4003364. 
  16. ↑ Lovins, LaDonna. «Three Beings of Light». iands.org (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 30 Μαρτίου 2018. 
  17. ↑ Long, Dr Jeffrey (2016-06-29). «Opinion | Stories of God's love common among those who almost die, says doctor who studies them» (στα αγγλικά). Washington Post. ISSN 0190-8286. https://www.washingtonpost.com/news/acts-of-faith/wp/2016/06/29/people-who-had-near-death-experiences-consistently-report-one-thing-gods-love/. Ανακτήθηκε στις 2018-03-27. 
  18. ↑ Moody, Raymond (1975). Life After Life. Mockingbird Books. ISBN 978-0-89176-037-5. 
  19. ↑ Ring, K. (1980). Life at death: A scientific investigation of the near-death experience. New York: Coward, McCann, & Geoghegan., p. 40
  20. ↑ «What happens when you die? Scientists attempt to find out how similar near-death experiences really are» (στα αγγλικά). Newsweek. 2017-07-27. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2019-12-22. https://web.archive.org/web/20191222235423/https://www.newsweek.com/near-death-experiences-what-happens-when-you-die-643032. Ανακτήθηκε στις 2018-09-26. 
  21. ↑ Kason, Yvonne (2019). Touched by the Light: Exploring Spiritually Transformative Experiences. Toronto, Canada: Dundurn Press. σελίδες 75–101. ISBN 9781459745513. 
  22. ↑ Ring, Kenneth. Heading toward Omega. In search of the Meaning of Near-Death Experience, 1984, p. 45. "Subsequent research on suicide-related NDEs by Stephen Franklin and myself [Ring] and by Bruce Greyson has also confirmed my earlier tentative findings the NDEs following suicide attempts, however induced, conform to the classic prototype."
  23. ↑ Greyson, Bruce (2010). «Implications of near-death experiences for a postmaterialist psychology.». Psychology of Religion and Spirituality 2 (1): 37–45. doi:10.1037/a0018548. 
  24. ↑ Orne, RM (June 1995). «The meaning of survival: the early aftermath of a near-death experience». Res Nurs Health 18 (3): 239–47. doi:10.1002/nur.4770180307. PMID 7754094. https://archive.org/details/sim_research-in-nursing-health_1995-06_18_3/page/239. 
  25. ↑ Greyson, B (May 1997). «The near-death experience as a focus of clinical attention». J. Nerv. Ment. Dis. 185 (5): 327–34. doi:10.1097/00005053-199705000-00007. PMID 9171810. 
  26. ↑ 26,0 26,1 26,2 26,3 26,4 Holden, Janice Miner· Greyson, Bruce· James, Debbie, επιμ. (22 Ιουνίου 2009). «The Field of Near-Death Studies: Past, Present and Future». The Handbook of Near-Death Experiences: Thirty Years of Investigation. Greenwood Publishing Group. σελίδες 1–16. ISBN 978-0-313-35864-7. 
  27. ↑ Morse M, Castillo P, Venecia D, Milstein J, Tyler DC. (1986) "Childhood near-death experiences". American Journal of Diseases of Children, Nov;140(11):1110–4.
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Επιθανάτια_εμπειρία&oldid=9560877"