Χρήστης:Pelagiach

Πολυδένδρι
Χώρα	Ελλάδα
Περιφέρεια	Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας
Δήμος	Λαγκαδάς
Υψόμετρο	400 m
Ταχυδρομικός κώδικας	57200
Τηλεφωνικός κωδικός	23940
Ιστοσελίδα	[1]

Πολυδένδρι Λαγκαδά

Το Πολυδένδρι είναι ένα από τα δύο χωριά του Tοπικού Διαμερίσματος Εξαλόφου του Δήμου Λαγκαδά.

Ιστορία

Από όλα τα παράλια και την ενδοχώρα του Ευξείνου Πόντου, με την Συνθήκη της Λωζάννης στις 23 Απριλίου 1923 περί ανταλλαγής των πληθυσμών (η θρησκεία και όχι η ράτσα αποτέλεσε το βασικό κριτήριο για την ανταλλαγή)  μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, άνθρωποι νέοι, γέροι και παιδιά και με λίγα πράγματα από το νοικοκυριό τους, μεταφέρονταν με τουρκικά πλοία και με την επίβλεψη των συμμαχικών δυνάμεων στην Κωνσταντινούπολη, περιθάλπονταν από τον εκεί Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό στους στρατώνες Σελιμιέ και από εκεί επιβιβάζονταν σε ελληνικά πλοία ξεκινώντας το ταξίδι για την νέα τους πατρίδα, την Μητέρα Ελλάδα, αφήνοντας με πόνο καρδιάς πίσω τους τις προαιώνιες προγονικές εστίες.

Κάποιοι από αυτούς αποβιβάστηκαν στο Λιμάνι της Θεσσαλονίκης και κάποιοι άλλοι στο Λιμάνι του Πειραιά. Στην Μακεδονία οι περισσότεροι κινήθηκαν σε ορεινές και ημιορεινές περιοχές, με ξηρό κλίμα, για να γλιτώσουν από τις ασθένειες των ελών (ελονοσία) αλλά και ψάχνοντας για μέρη που να μοιάζουν με αυτά που άφησαν πίσω στην Πατρίδα τον Πόντο. Οι δικοί μας συγχωριανοί τράβηξαν προς τα βόρεια του νομού Θεσσαλονίκης.

Αυτοί οι άνθρωποι ήταν οι γονείς και οι παππούδες μας, που προέρχονταν από διάφορα χωριά της περιοχής της Τραπεζούντας και της Ματσούκας, όπως η Τσιμερά, η Γαλίαινα, η Κρώμνη και εγκαταστάθηκαν σε έξι μικρούς οικισμούς της Επαχ ίαΛαγδάας

Οι οικισμοί αυτοί είχαν τις παλαιές τους ονομασίες οι οποίες όπως ήταν φυσικό, άλλαξαν σε Ελληνικές με την εγκατάσταση των προσφύγων.

Αποκατάσταση Προσφύγων/ Μετονομασία Οικισμών.

Η Επιτροπή Αποκαταστάσεως Προσφύγων (ΕΑΠ φωτο 1) εγκατέστησε - παραχώρησε στους πρόσφυγες οικίες των παλαιών κατοίκων (τούρκων) των οικισμών που έφυγαν με την ανταλλαγή, υπογράφοντας «Πρωτόκολλο Εκτιμήσεων και Παραδόσεως Οικήματος». (φωτο 2-3)

Ακολουθεί πίνακας με τις αλλαγές στις ονομασίες των οικισμών όπως αυτές έγιναν με το Προεδρικό Διάταγμα 7/14-1-1927 ΤΕΥΧΟΣ Α (φωτο 4) αλλά και πόσες οικογένειες και άτομα εγκαταστάθηκαν σε κάθε οικισμό (χαρακτηρισμένος ως προσφυγικός ή μικτός οικισμός) σύμφωνα με στοιχεία της Γενικής Διεύθυνσης Επικοισμού ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ – Γραφείο Λαγκαδά (ΕΑΠ) :

α/α	Παλαιά Ονομασία	Νέα ονομασία	Οικογένειες (άτομα)	Σύνθεση
1	Τζαμή μαχαλέδ	Πολυδένδρι	3 (16 άτομα) 12 (38 άτομα)	προσφυγικό μικτό
2	Χατζή μαχαλέδ	Πέντε Βρύσες	39 (131 άτομα)	προσφυγικό
3	Γιαραμαζλή-Γιαραμαζ	Αηδόνια	29 (101 άτομα)	προσφυγικό
4	ΚαράΟυμπάς- Καράμπασι	Ασπροράχη	4 (13 άτομα)	προσφυγικό
5	Κάργα μαχαλέ	Κορώνεια	16 (42 άτομα)	προσφυγικό
6	Κιουτουκτσιού - Κιτουξί	Βαθουλό	8 (28 άτομα)	προσφυγικό

Εκτός από το Πολυδένδρι που ανήκε στην κοινότητα της Ασσήρου (Γιουβέσνα), όλοι οι υπόλοιποι οικισμοί ανήκαν στην κοινότητα της Όσσας (Βισσώκα). Στις 23 Δεκεμβρίου του 1929 με νέο Προεδρικό Διάταγμα το 441/1929 ΤΕΥΧΟΣ Α (φωτο 5), οι πέντε οικισμοί αποσπώνται από την κοινότητα Όσσας και μαζί με το Πολυδένδρι ιδρύουν την νέα κοινότητα  με το όνομα  «ΕΞΑΛΟΦΟΣ». Μάλιστα η νέα κοινότητα χρηματοδοτήθηκε από την παλαιά (Όσσας) με το ποσό των 35.000 δραχμών, ποσό αξιοσέβαστο για την εποχή εκείνη.

Η ζωή στο χωριό.

Με την αισιοδοξία που τους χαρακτήριζε και την εργατικότητα που τους διέκρινε οι κάτοικοι των μικρών αυτών οικισμών και με την μικρή βοήθεια του φτωχού Ελληνικού Κράτους, επιδόθηκαν στην γεωργία, -το Κράτος μέσω της Επιτροπή Αποκαταστάσεως Προσφύγων τους έδωσε λίγα χωράφια για να καλλιεργούν- και στην κτηνοτροφία.

Αφού σιγά σιγά άρχισαν να ορθοποδούν και συνήλθαν ψυχικά, διότι βίωσαν μια Γενοκτονία και έναν Ξεριζωμό, το πρώτο τους μέλημα ήταν να βρουν χώρο να τελούν τα θρησκευτικά τους καθήκοντα. Χρησιμοποίησαν γι’ αυτό το λόγο δύο κτίσματα τούρκικα, ένα στις Πέντε Βρύσες  όπου γιόρταζαν την Παναγία στις 8 Σεπτεμβρίου και το άλλο στο Γιαραμάζ που γιόρταζαν τον Άγιο Δημήτριο στις 26 Οκτωβρίου. Στους δύο αυτούς ναούς λειτουργούσε ως το 1940 εναλλάξ ο παπά-Ανανίας Ανανιάδης από τις Πέντε Βρύσες.

Το δεύτερο τους μέλημα ήταν το σχολείο, πώς θα μάθουν τα παιδιά τους γράμματα. Με τις ενέργειες μιας Επιτροπής κτίστηκε το μονοτάξιο σχολείο λίγο έξω από τις Πέντε Βρύσες στην τοποθεσία Πέντε Πηγάδια. Εκεί φοιτούσαν τα παιδιά και των έξι οικισμών. Δύο παιδιά στην δεκαετία του 1930 αποφοίτησαν από αυτό το δημοτικό σχολείο και συνέχισαν τις γυμνασιακές τους σπουδές στον Λαγκαδά.

Με την πάροδο του χρόνου οι κάτοικοι των μικρών αυτών οικισμών σκέφθηκαν ότι θα εξυπηρετούνταν καλύτερα εάν συγκεντρωνόταν όλα τα χωριά της Κοινότητας Εξαλόφου σε ένα.

Το αποφάσισαν μόνο οι πέντε οικισμοί, εκτός από τις Πέντε βρύσες, να συγκεντρωθούν στον χώρο του Πολυδενδρίου και άρχισαν οι σχετικές ενέργειες το 1936. Η Επιτροπή Αποκαταστάσεως Προσφύγων (ΕΑΠ) και το Γραφείο Εποικισμού Λαγκαδά ενέκρινε βοήθεια ύψους 10.000 δραχμών για το πρώτο ξεκίνημα – κτίσιμο κατοικίας. Έτσι σιγά σιγά οι κάτοικοι των οικισμών Κάργα, Καράμπασι και Γιαραμάζ (εκτός από τρεις οικογένειες) μετεγκαταστάθηκαν στο Πολυδένδρι. Οι κάτοικοι του Κιουτουξί δεν άφηναν τα σπίτια τους και έμειναν σε αυτό παρότι θα έπρεπε να μετεγκατασταθούν και αυτοί στο Πολυδένδρι.

Τα χρόνια που ήρθαν μετά το 1936 ήταν δύσκολα για όλους, όμως οι κάτοικοι του χωριού μας δεν το έβαζαν κάτω. Εκτός από την γεωργία και την κτηνοτροφία για να ενισχύσουν το πενιχρό οικογενειακό τους εισόδημα έκοβαν πουρνάρια στα βουνά και τα πουλούσαν σχεδόν καθημερινά με γαϊδουροφορτία στους κατοίκους και τους φούρνους του Λαγκαδά, του Καβαλαρίου, του Δρυμού και των άλλων χωριών του κάμπου.

Παρόλες τις καθημερινές δυσκολίες η μικρή αυτή κοινωνία είχε δημιουργήσει θεατρική ομάδα και έδινε παραστάσεις, ερασιτεχνικές βέβαια, στο σχολείο ή σε σπίτια ευρύχωρα του χωριού αλλά και στα διπλανά χωριά, όπως την Μπαλάφτσα (Κολχικό). Η θεατρική αυτή ομάδα αναπαριστούσε το δρώμενο των «Μωμόγερων». Οι «Μωμόγεροι» ήταν μια αναπαράσταση της ζωής των χριστιανών του Πόντου κάτω από τον ζυγό των τούρκων.

Τα μουχαμπέτια ήταν η διασκέδαση των κατοίκων. Λυράρηδες και τραγουδιστές, πολλοί και καλοί στο χωριό μας και το κέφι δεν έλλειπε.

Το 1939-1940 εγκαταστάθηκαν στο Πολυδένδρι και εννέα οικογένειες Σαρακατσαναίων. Τέσσερις από τις οικογένειες αυτές ζούσαν στον κάμπο και οι άλλες πέντε οικογένειες στο Κάργα. Ζούσαν στις γνωστές καλύβες των Σαρακατσαναίων κυρίως γιατί ασχολούνταν με την κτηνοτροφία, είχαν κοπάδια αιγοπροβάτων.  Χαρακτηριστικό είναι ότι όσοι ήρθαν από τον κάμπο έχτισαν σπίτια στην μεριά του χωριού που τον βλέπει ενώ όσοι ζούσαν στο Κάργα τα σπίτια τους τα έχτισαν στην πλευρά του χωριού που βλέπει προς αυτό.  Η συμβίωση Ποντίων και Σαρακατσαναίων ήταν αρμονική και αυτό το αποδεικνύει ότι δημιουργήθηκαν ισχυρές φιλίες και κουμπαριές μεταξύ τους, ενώ πολλοί Σαρακατσάνοι ακόμα και σήμερα μιλούν ποντιακά και πολλοί Πόντιοι μιλούν σαρακατσάνικα. Ως αγνοί και ένθερμοι Πατριώτες οι Πολυδενδριώτες στο κάλεσμα της Ελλάδας την 28^η Οκτωβρίου του 1940 για την υπεράσπιση της από τον Ιταλό εισβολέα, συμμετείχαν στον πόλεμο για να υπερασπιστούν τα Ιερά Χώματα της Πατρίδας μας.

Μετά το τέλος του πολέμου και την αποχώρηση των Γερμανών από την Πατρίδα μας άρχισε ο σπαρακτικός εμφύλιος. Οι τρείς οικογένειες που είχαν απομείνει στο Γιαραμάζ εξαναγκάστηκαν από την κυβέρνηση το 1946 για δική τους ασφάλεια, υπό τον φόβο των ανταρτών στον εμφύλιο που λυμαίνονταν την περιοχή, να έρθουν στο Πολυδένδρι. Μετά και το τέλος του σπαραχτικού εμφυλίου, ΟΛΟΙ ΜΑΖΙ, εργάσθηκαν ώστε να αλλάξει το χωριό σε μορφή και άλλαξε. Με την εργασία των κατοίκων ανεγείρεται το 1949 -1950 η νέα Εκκλησία μας και το σχολείο μας ενώ τα σπίτια από πλίθινα και πέτρινα άρχισαν σιγά σιγά και αντικαταστάθηκαν με καινούργια. Στα μέσα της 10ετίας αυτής χτίζονται με προσωπική εργασία των κατοίκων και τα δύο παρεκκλήσια του χωριού μας νησιωτικής τεχνοτροπίας, ο Προφήτης Ηλίας που βρίσκεται στην δυτική πλευρά του χωριού και Άγιοι Κωνσταντίνος και Ελένη που βρίσκεται στην ανατολική πλευρά (στην θέση του δεύτερου έχει κτιστεί νεότερο). Οι κάτοικοι του τελευταίου χωριού του Κιουτουξί, που δεν εγκαταστάθηκαν το 1936 στο Πολυδένδρι, ήρθαν στο χωριό την περίοδο 1965-1967.

Τα χρόνια που ακολούθησαν οι κάτοικοι του χωριού μας συνέχιζαν ήρεμα τις εργασίες στα χωράφια τους και στα ζώα τους. Τα πολιτιστικά δρώμενα αλλά και τα μουχαμπέτια στο χωριό δεν σταματούσαν ποτέ και σε κάθε ευκαιρία. Η πολιτιστική αυτή δραστηριότητα είχε ως αποτέλεσμα να παραστεί η ανάγκη για την ίδρυση συλλόγου.

1974 μέχρι σήμερα

Έτσι το 1974 ιδρύεται ο Σύλλογό μας με την ονομασία «Φιλοπροοδευτικός Εξωραϊστικός Ποντιακός Σύλλογος Πολυδενδρίου» ο οποίος ως πρώτο του έργο θέτει το κτίσιμο  του νέου Ναού. Ο στόχος αυτός επιτυγχάνεται όταν 9 Φεβρουαρίου του 1974 (φωτο 6) μπήκαν τα θεμέλια και αυτό μόνον χάρις στην αφιλοκερδή και επίμονη εργασία και προσφορά των κατοίκων και των μελών του Συλλόγου.

Στις 1 Μαΐου 1976, δύο χρόνια μετά την ίδρυση του Συλλόγου μας και 40 χρόνια από σήμερα, θεμελιώνετε το κτίριο της λέσχης μας από τον τότε Υπουργό Βορείου Ελλάδος. Ο Σύλλογος, από τον πρώτο χρόνο λειτουργίας του και όπως προκύπτει από έγγραφα στο αρχείο του, εκτός της ανεγέρσεως του Ιερού ναού του Αγίου Δημητρίου, συνέβαλε ενεργά και 1) διαμορφώθηκε ο χώρος της πλατείας, 2) κατασκευάστηκε η παιδική χαρά 3) ασφαλτοστρώθηκαν δρόμοι εντός του οικισμού, 4) συνέβαλε με ιδίους πόρους στην διαμόρφωση του προαυλίου χώρου του σχολείου, 5) συνέβαλε στην κρασπέδωση κεντρικών δρόμων του χωριού, 6) στην κατασκευή γυμναστηρίου (γηπέδου) και 7) στην υδροδότηση. Αξίζει εδώ να επισημάνουμε την σημαντική προσφορά Αμερικανών φοιτητών της Αμερικανικής Γεωργική Σχολής στην διαμόρφωση της πλατείας αλλά και στην κατασκευή του δρόμου από την πλατεία προς την Λέσχη του Συλλόγου μας. Οι φοιτητές φιλοξενούνταν σε σπίτια των συγχωριανών μας.

Το 1974 ιδρύεται και ο Ποντιακός Αθλητικός Όμιλος Πολυδενδρίου με πλούσια δράση στον αθλητισμό μέχρι σήμερα. Στα επόμενα χρόνια (δεκαετία του 1980) πολλοί νέοι του χωριού το εγκαταλείπουν και εγκαθίστανται στην πόλη της Θεσσαλονίκης κυρίως για να βρουν δουλειά.

Τα τελευταία χρόνια και κυρίως από το 2000 και έπειτα, πολλοί από αυτούς τους νέους επέστρεψαν στο χωριό μαζί με τις οικογένειες που δημιούργησαν ενώ πολλοί άλλοι «επιδιόρθωσαν» τις πατρικές οικίες τους και τους ανοιξιάτικούς και καλοκαιρινούς μήνες δίνουν πνοή αναζωογόνησης στο χωριό.

Σήμερα ο πληθυσμός του χωριού μας σύμφωνα με την απογραφή του 2011 είναι 304 μόνιμοι κάτοικοι ενώ τους καλοκαιρινούς μήνες ανέρχονται και στους 500.

Οι ξεριζωμένοι λοιπόν αυτοί Έλληνες του Πόντου που άφησαν πίσω τους τάφους γονέων, ιερά, περιουσίες, κόπους και ιδρώτα γενεών και γενεών, πήραν μαζί τους πράγματα που κανείς δεν μπόρεσε να τους τα αφαιρέσει και αυτά ήταν  1) την γλώσσα, που την βρίσκουμε από τα χρόνια του Ομήρου 2) τον πολιτισμό, 3) την παροιμιώδη φιλοξενία, 4) την αλληλεγγύη και φιλανθρωπία τους και με αυτά μπόλιασαν την Μητέρα Ελλάδα. Τέτοιοι άνθρωποι ήταν οι παππούδες και οι γιαγιάδες μας, σε αυτούς χρωστάμε το ΠΟΛΥΔΕΝΔΡΙ ΜΑΣ !

Χρέος λοιπόν όλων των νεοτέρων είναι η διατήρηση της μνήμης και των παραδόσεων μας, με αγάπη, αλληλεγγύη και συνεργασία

Το Πολυδένδρι  βρίσκετε μόλις 29,5 km Βόρεια της Θεσσαλονίκης σε υψόμετρο 400 μέτρων σε Γ. Μήκος 23^o 11' 74.81" E και Γ. Πλάτος 40^o 81' 52.17" N.

Πηγές & Παραπομπές

1. Πηγές: Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, ΕΑΠ, μαρτυρίες κατοίκων.
2. Επιμέλεια, έρευνα: Χρυσανθοπούλου Π. Πελαγία (Πρόεδρος 2015 -2018 του Φιλοπροοδευτικός Εξωραϊστικός Ποντιακός Σύλλογος Πολυδενδρίου).