Τιράνο
Συντεταγμένες: 46°12′59″N 10°10′8″E / 46.21639°N 10.16889°E
| Τιράνο | ||
|---|---|---|
 | ||
| ||
  Τιράνο | ||
.svg) | ||
| Χώρα | Ιταλία | |
| Διοικητική υπαγωγή | Επαρχία του Σόντριο | |
| Προστάτης | Μαρτίνος της Τουρ | |
| Έκταση | 32,37 km²[1] | |
| Υψόμετρο | 441 μέτρα | |
| Πληθυσμός | 8.828 (1 Ιανουαρίου 2023)[2] | |
| Ταχ. κωδ. | 23037 | |
| Τηλ. κωδ. | 0342 | |
| Ζώνη ώρας | UTC+01:00 (επίσημη ώρα) UTC+02:00 (θερινή ώρα) | |
| Ιστότοπος | Επίσημος ιστότοπος | |
 Σχετικά πολυμέσα | ||
Το Τιράνο (ιταλικά: Tirano) είναι ιταλικός δήμος στην Επαρχία του Σόντριο, στην περιφέρεια της Λομβαρδίας. Έχει 8.792 κατοίκους και βρίσκεται κοντά στα ιταλο-ελβετικά σύνορα.
Γεωγραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το Τιράνο βρίσκεται σε υψόμετρο 441 μέτρων και απέχει 2 χιλιόμετρα από τα ιταλο-ελβετικά σύνορα. Περιβάλλεται από τις Ρετικές Άλπεις, που αποτελούν τμήμα των Ανατολικών Άλπεων. Την πόλη διασχίζει ο ποταμός Άντα, ο οποίος, σε μικρή απόσταση από το Τιράνο, δέχεται τα νερά του χειμάρρου Ποσκιαβίνο, στη δεξιά του όχθη. Βρίσκεται στην ένωση δυο κοιλάδων, της Βαλτελίνα και της Βαλποσκιάβο.
Ο Δήμος, εκτός από το Τιράνο, αποτελείται και από τα κοινοτικά διαμερίσματα Μπαρουφίνι, Ρονκαϊόλα, Μαντόνα ντι Τιράνο και Κολόνια. Η έκταση του Δήμου είναι 32,7 τετραγωνικά χιλιόμετρα.[3]
Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το όνομα της πόλης είναι, κατά μια εκδοχή, ρωμαϊκής προέλευσης, από το λατινικό «inter amnes», δηλαδή μεταξύ των ποταμών ή «Turris amnis» δηλαδή παραποτάμιος πύργος. Ωστόσο, η πρώτη επίσημη μαρτυρία σε έγγραφα είναι του 11ου αιώνα. Το 1335, όπως και ολόκληρη η κοιλάδα της Βαλτελίνα, το Τιράνο πέρασε στην κυριαρχία των Βισκόντι, δουκών του Μιλάνου και μετέπειτα στους Σφόρτσα. Τον 16ο αιώνα η πόλη πέρασε στον έλεγχο των Γάλλων, οι οποίοι στη συνέχεια την παραχώρησαν στους Ελβετούς του Καντονιού του Γκριζούν.[4]
Σύμφωνα με την καθολική παράδοση, στις 29 Σεπτεμβρίου 1504 στο Τιράνο, η Παναγία εμφανίστηκε στον Μάριο Ομοντέι, ζητώντας του να χτίσει έναν ναό προς τιμήν της σε εκείνο το μέρος. Οι εργασίες ξεκίνησαν το 1505, στις 25 Μαρτίου, ημέρα του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Η εξωτερική δομή του κτιρίου ολοκληρώθηκε το 1513. Με την ολοκλήρωση των εσωτερικών χώρων, έγινε ο καθαγιασμός του ναού στις 14 Μαΐου 1528 από τον επίσκοπο του Κόμο. Πολύ σύντομα η εκκλησία έγινε προπύργιο του καθολικισμού ενάντια στη διάδοση της προτεσταντικής Μεταρρύθμισης που προωθούσαν οι Ελβετοί. Στις 19 Ιουλίου 1620 έλαβε χώρα θρησκευτική εξέγερση των καθολικών εναντίων των προτεσταντών, εξέγερση που έμεινε στην ιστορία ως «Ιερός σφαγιασμός της Βαλτελίνα», και κατά την οποία έχασαν τη ζωή τους 400 με 600 άνθρωποι.[5]
Το 1797, με τη Συνθήκη του Κάμπο Φόρμιο, το Τιράνο πέρασε στους Γάλλους και μετά την ήττα του Ναπολέοντα, στους Αυστριακούς. Στις 6 Ιουνίου 1859, σύμφωνα με ένα ψήφισμα των δημοτικών σύμβουλων του Τιράνο, η περιοχή προσαρτήθηκε αυθόρμητα στο νέο ιταλικό κράτος, συμφωνία που επισφραγίστηκε λίγες μέρες αργότερα με τη θριαμβευτική είσοδο στην πόλη του Γκαριμπάλντι.
Αξιοθέατα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Ιερός Ναός της Παναγίας του Τιράνο
- Μέγαρο Σάλις, χτίστηκε τον 17ο αιώνα από τον Τζιοβάνι Σάλις, κυβερνήτη της Βαλτελίνα
- Κάστρο Ομοντέι, του 12ου αιώνα, καταστράφηκε από τους Ελβετούς, σώζονται λίγα ερείπια
- Οι 3 Πύλες των παλαιών τειχών: η Πύλη του Μιλάνου, η Πύλη του Ποσκιαβίνο και η Πύλη του Μπόρμιο
- Εθνογραφικό μουσείο, στεγάζεται σε ένα μέγαρο του 18ου αιώνα, στην πλατεία του Ιερού Ναού της Παναγίας του Τιράνο[6]
Συγκοινωνίες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Αυτοκινητόδρομοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το Τιράνο βρίσκεται στη διασταύρωση δύο σημαντικών αμαξιτών δρόμων:
- ο SS38 οδηγεί από τη μία πλευρά στο Μιλάνο και από την άλλη προς τα δυτικά στο Μπολτσάνο.
- ο SS 38 dir/A που συνεχίζει στην Ελβετία ως Κεντρική Οδός 29.
Σιδηρόδρομοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στο Τιράνο υπάρχουν δύο σιδηροδρομικοί σταθμοί που βρίσκονται στην ίδια πλατεία, και οι δύο χρησιμεύουν ως τερματικοί σταθμοί των αντίστοιχων σιδηροδρομικών τμημάτων αλλά δεν συνδέονται μεταξύ τους:
- ο σταθμός RFI, τερματικός σταθμός της γραμμής για το Λέκκο, τον οποίο διαχειρίζονται οι Ιταλικοί Κρατικοί Σιδηρόδρομοι.
- Ο σταθμός των Ρετικών Σιδηροδρόμων (Rhätische Bahn). Από εδώ ξεκινά η Σιδηροδρομική γραμμή Μπερνίνα που καταλήγει στο Σεν Μόριτς. Το 2008 η γραμμή Μπερνίνα μαζί με τη Σιδηροδρομική γραμμή Άλμπουλα προστέθηκαν από την UNESCO στον Κατάλογο Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς υπό την ονομασία Ρετιανός Σιδηρόδρομος Άλμπουλα/Μπερνίνα. Και οι δυο γραμμές ακολουθούν θεαματικές ορεινές διαδρομές εξαιρετικής ομορφιάς μέσα από τα αλπικά τοπία.[6]
Σημειώσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ 1,0 1,1 «Superficie di Comuni Province e Regioni italiane al 9 ottobre 2011». Εθνικό Ινστιτούτο Στατιστικής της Ιταλίας. Ανακτήθηκε στις 16 Μαρτίου 2019.
- ↑ demo
.istat .it?l=it. - ↑ «Posizione geografica». Επίσημος ιστότοπος του Δήμου Τιράνο. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Ιανουαρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 24 Ιανουαρίου 2023.
- ↑ «Tirano». Enciclopedia Italiana Treccani. Ανακτήθηκε στις 25 Ιανουαρίου 2023.
- ↑ «Sacro Macello». Dizionario storico della Svizzera. 21 Φεβρουαρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 25 Ιανουαρίου 2023.
- ↑ 6,0 6,1 «Tirano». Enciclopedia De Agostini. Ανακτήθηκε στις 25 Ιανουαρίου 2023.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- (Ιταλικά) Επίσημος ιστότοπος
 |
Αυτό το λήμμα σχετικά με τη γεωγραφία της Ιταλίας χρειάζεται επέκταση. Μπορείτε να βοηθήσετε την Βικιπαίδεια επεκτείνοντάς το. |
|