Μετάβαση στο περιεχόμενο

Φρύνη

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Φρύνη
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		Φρύνη (Αρχαία Ελληνικά)
Γέννηση371 π.Χ. (πριν)[1] ή 365 π.Χ.
Θεσπιές
Θάνατος310 π.Χ.
Αρχαία Αθήνα
Χώρα πολιτογράφησηςΘήβες
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΑρχαία ελληνικά
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταεταίρα
καλλιτεχνικό μοντέλο
Οικογένεια
ΓονείςΕπικλής
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Η Φρύνη ήταν μια διάσημη εταίρα της αρχαιότητας, ξακουστή για το φυσικό της κάλλος. Έζησε κατά τον 4ο αιώνα π.Χ. στην αρχαία Αθήνα, ωστόσο καταγόταν από τις Θεσπιές της Βοιωτίας στις οποίες και φέρεται να γεννήθηκε το 371 ή το 365 π.Χ.. Ο πατέρας της λεγόταν Επικλής και το πραγματικό της όνομα ήταν Μνησαρέτη, αλλά εξαιτίας του χλωμού (ωχρού) δέρματός της έμεινε γνωστή ως Φρύνη (το όνομα προκύπτει από το αμφίβιο φρύνος). Σχετικά με τη ζωή της διασώζονται πολλά διάσημα ιστορικά ανέκδοτα, ενώ θεωρείται πως αποτέλεσε το μοντέλο για το διάσημο άγαλμα, γνωστό ως Αφροδίτη της Κνίδου, έργο του Πραξιτέλη. Η Φρύνη πέθανε στην Αθήνα το 310 π.Χ..

Ιστορικά ανέκδοτα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Φρύνη μπροστά στον Άρειο Πάγο, έργο του Ζαν-Λεόν Ζερόμ, 1861, Kunsthalle, Αμβούργο

Οι αφηγήσεις τη θέλουν εξαιρετικά όμορφη και πρέπει να είχε μεγάλη επιτυχία στους κύκλους των πλουσίων πολιτών. Ερχόμενη στην αρχαία Αθήνα ξεκίνησε να εργάζεται ως αυλήτρια όπου πολύ σύντομα απέκτησε δόξα και πολλά χρήματα καλούμενη στα σπουδαιότερα συμπόσια της εποχής της με συνέπεια να συνδεθεί με πολλούς σημαντικούς άνδρες της πόλης. Είναι δε διάσημη γιατί ζητούσε πολύ υψηλή αμοιβή. Ο κωμικός ποιητής Μάχων αφηγείται πως ζητούσε μια μνα για μια νύχτα. Αναφέρεται μάλιστα πως όριζε η ίδια τα χρήματα που θα έπαιρνε, ανάλογα με το πώς αισθανόταν για τον εκάστοτε πελάτη. Αν τον έβρισκε αντιπαθητικό το ποσό που θα ζητούσε ήταν υπέρογκο. Από την άλλη προσέφερε τον εαυτό της δωρεάν στο φιλόσοφο Διογένη τον Σινωπέα, επειδή θαύμαζε το μυαλό του. Ο Διογένης ο Λαέρτιος παραθέτει ένα περιστατικό στο οποίο η Φρύνη προσπάθησε μάταια να αποπλανήσει το φιλόσοφο Ξενοκράτη.[2]

Τα πλούτη που συγκέντρωνε χάρις στην ομορφιά της ήταν τόσα πολλά ώστε, σύμφωνα με την αφήγηση του Καλλίστρατου,[3] προσφέρθηκε να ανοικοδομήσει τα τείχη της Θήβας, τα οποία είχαν καταστραφεί από τον Αλέξανδρο το Μέγα το 336 π.Χ. Έθεσε, ωστόσο, έναν όρο: να τοποθετηθεί η επιγραφή: «Καταστράφηκαν από τον Αλέξανδρο, επισκευάστηκαν από τη Φρύνη την εταίρα». Οι αρχές της πόλης αρνήθηκαν αυτή τη συναλλαγή.

Σε κάποιους εορτασμούς προς τιμήν του Ποσειδώνα στην Ελευσίνα, αφαίρεσε τα ρούχα της, έλυσε τα μαλλιά της και προχώρησε γυμνή προς τη θάλασσα, μπροστά στα μάτια του κόσμου. Ο ζωγράφος Απελλής λέγεται πως εμπνεύστηκε από το γεγονός αυτό για να φιλότεχνήσει το περίφημο έργο Αφροδίτη αναδυόμενη, για το οποίο η ίδια η Φρύνη πόζαρε ως μοντέλο. Ο Αθήναιος [4] και ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος [5] αναφέρουν πως αποτελεί επίσης το μοντέλο για το διάσημο άγαλμα, γνωστό ως Αφροδίτη της Κνίδου, έργο του Πραξιτέλη.

Οργανώνοντας μια θρησκευτική τελετή προς τιμήν ενός θρακικού θεού, κατηγορήθηκε από έναν παλαιό εραστή της, τον Ευθία, ότι προσπαθούσε να εισαγάγει στην Αθήνα μια ξένη θεότητα και μέσω αυτής να διαφθείρει τις νεαρές Αθηναίες. Στο δικαστήριο ανέλαβε την υπεράσπισή της ο ρήτορας Υπερείδης, ο οποίος επίσης διατηρούσε σχέσεις μαζί της. Σύμφωνα με την αφήγηση του Αθηναίου,[6] όταν πια η υπόθεση φαινόταν αμφίβολη για τη Φρύνη, ο Υπερείδης τράβηξε με ορμή τα ενδύματά της, αποκαλύπτοντας το γυμνό της σώμα στους δικαστές. Τα μέλη του δικαστηρίου εντυπωσιάστηκαν τόσο – σύμφωνα με μια εκδοχή η φυσική ομορφιά θεωρούταν σημείο της εύνοιας των θεών την εποχή εκείνη – που την αθώωσαν πανηγυρικά. Ωστόσο ο ρήτορας εκδιώχτηκε από τον Άρειο Πάγο.

Ο Κλαύδιος Αιλιανός [7] στο έργο του αναφέρει πως οι Αθηναίοι αφιέρωσαν στους Δελφούς ένα άγαλμα της Φρύνης από χρυσάφι. Ο Αθήναιος συμπληρώνει [4] πως ήταν έργο του Πραξιτέλη και έφερε την υπογραφή Φρύνη, κόρη του Επικλή από τις Θεσπιές.

Επιρροή στη σύγχρονη τέχνη

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Η Φρύνη αγνοήθηκε σε μεγάλο βαθμό κατά την Αναγέννηση υπέρ των πιο ηρωικών γυναικείων μορφών όπως η Λουκρητία,[8] αλλά το ενδιαφέρον για την απεικόνισή της αυξήθηκε τον 18ο αι. με την έλευση του Νεοκλασικισμού.[9] Οι πρώτες απεικονίσεις της από την Ανγκέλικα Κάουφμαν και τον Ουίλιαμ Τέρνερ αποφεύγουν να δείξουν τον ερωτισμό της.[8] Από τον 18ο αι., οι Γάλλοι καλλιτέχνες επικεντρώθηκαν στην απεικόνιση της Φρύνης ως εταίρας, απεικονίζοντας ιδιαίτερα το γυμνό της σώμα σε δημόσια θέα κατά τη διάρκεια θρησκευτικών εορτών ή της δίκης της.[10]
  • Ο Ιταλός Ρικάρντο ντι Καστελβέκιο, (ψευδώνυμο του Τζούλιο Πουλέ, Βερόνα 1814 - Λανιάνο 1894) έγραψε ομότιτλη κωμωδία που εκδόθηκε και στην Αθήνα στα ελληνικά το 1881. Υπήρξε μια από τις μεγάλες επιτυχίες της ελληνίδας ηθοποιού Ευαγγελίας Παρασκευοπούλου. Το 1926 το ίδιο κέιμενο χρησιμοποιήθηκε ως λιμπρέτο για να συνθέσει την ομώνυμη οπερέτα ο Ιωσήφ Ριτσιάρδης.
  • Ο Γάλλος καλλιτέχνης Ζαν-Λεόν Ζερόμ εμπνεύστηκε το 1861 από τη δικαστική περιπέτεια της Φρύνης το έργο Phryné devant l'Areopage (Η Φρύνη μπροστά στον Άρειο Πάγο).
  • Ο Πολωνός ζωγράφος Χένρυκ Σιεμιράντζκι φιλοτέχνησε το 1889 τον πίνακα Фри́на на пра́зднике Посейдо́на в Элевзи́не (Η Φρύνη στην εορτή του Ποσειδώνα στην Ελευσίνα). Σήμερα, αποτελεί μέρος της συλλογής του Κρατικού Ρωσικού Μουσείου, στην Αγία Πετρούπολη.[11]
  • Ο Σαρλ Μποντλέρ στα ποιήματά του «Lesbos» και «La beauté», καθώς και ο Ράινερ Μαρία Ρίλκε στο ποίημα του «Die Flamingos» αναφέρονται στη μυθική ομορφιά της Φρύνης.
  • Το 1970, ο Σταμάτης Κόκοτας και ο Σταύρος Ξαρχάκος κυκλοφόρησα τον δίσκο Ξαρχάκος + Κόκοτας που περιείχει και το τραγούδι "Φρύνη" σε στίχους του Νίκου Γκάτσου.[12]
  • Ο Δημήτρης Βάρος, σύγχρονος Έλληνας ποιητής και συγγραφέας, έχει συγγράψει ένα βιβλίο με τον τίτλο Φρύνη (2000).[13]

Σημειώσεις

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ 1,0 1,1 «Brill's New Pauly» (Αγγλικά)
  2. ↑ Διογένης ο Λαέρτιος, Βίοι και γνώμαι των εν φιλοσοφία ευδοκιμησάντων και των εκάστη αιρέσει αρεσκόντων εν επιτόμω συναγωγή, Βιβλίο Δ' [1] Αρχειοθετήθηκε 2011-12-28 στο Wayback Machine.
  3. ↑ Παράθεση στο έργο του Αθηναίου, XIII, 60.
  4. ↑ 4,0 4,1 Αθήναιος, Δειπνοσοφισταί, XIII, 59.
  5. ↑ Πλίνιος ο Πρεσβύτερος, Naturalis Historia XXXIV, 21.
  6. ↑ Αθήναιος, Δειπνοσοφισταί XIII, 59.
  7. ↑ Κλαύδιος Αιλιανός, Ποικιλη Ιστορια, IX, 32.
  8. ↑ 8,0 8,1 «Hellas on screen : cinematic receptions of ancient history, literature and myth». search.worldcat.org (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 3 Απριλίου 2025. 
  9. ↑ Funke, Melissa (8 Φεβρουαρίου 2024). Phryne: A Life in Fragments. Bloomsbury Publishing. ISBN 978-1-350-37188-0. 
  10. ↑ McClure, Laura (2024). Phryne of Thespiae: Courtesan, Muse, and Myth. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-758085-1. 
  11. ↑ «Фрина на празднике Посейдона в Элевзине». State Russian Museum. Ανακτήθηκε στις 7 Μαΐου 2023. 
  12. ↑ Ξαρχάκος + Κόκοτας - Ξαρχάκος + Κόκοτας, 1970, https://www.discogs.com/release/3580073-%CE%9E%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%AC%CE%BA%CE%BF%CF%82-%CE%9A%CF%8C%CE%BA%CE%BF%CF%84%CE%B1%CF%82-%CE%9E%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%AC%CE%BA%CE%BF%CF%82-%CE%9A%CF%8C%CE%BA%CE%BF%CF%84%CE%B1%CF%82?srsltid=AfmBOopaNM4_4ues5_H0biZ6v_II2MUVr5DneMYF4BsKoXqpZRLbWRwX, ανακτήθηκε στις 2025-04-03 
  13. ↑ «Φρύνη». www.biblionet.gr. Ανακτήθηκε στις 3 Απριλίου 2025. 

Δείτε επίσης

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]


Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Φρύνη&oldid=11036382"