Θεσπιές

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Αυτό το λήμμα αφορά την αρχαία πόλη. Για τον σύγχρονο οικισμό, δείτε: Θεσπιές Βοιωτίας.
Χάρτης της αρχαίας Βοιωτίας

Οι Θεσπιές ήταν αρχαία πόλη της Βοιωτίας, μια από τις σημαντικότερες της αρχαίας Ελλάδας. Κατείχε σημαντική θέση στο κοινό των Βοιωτών και για μεγάλη περίοδο εξέλεγε δύο Βοιωτάρχες όπως και η Θήβα. Στην επικράτεια της πόλης συμπεριλαμβάνονται και οι πόλεις Άσκρη, Νίσα, Θίσβη, Λεύκτρα και τα δύο λιμάνια Τίφα (ή Σίφες) και Κρεύσις.

Μυθολογία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πήραν το όνομά τους από τον βασιλιά των Θεσπιών Θέσπιο, γιο του Ερεχθέα και επώνυμου ήρωα των Θεσπιών. Ο Ερεχθέας ήταν, κατά τη μυθολογία, υιός της Γαίας (Γης) και του Ηφαίστου και ήταν βασιλιάς της Αθήνας, εισηγητής των Ελευσινίων μυστηρίων και ιδρυτής της εορτής των Παναθηναίων. Οι Θεσπιές έγιναν από νωρίς μέλος του κοινού των Βοιωτών και έλαβαν μέρος στη πασίγνωστη Μάχη των Θερμοπυλών το 480 π.Χ, εναντίον των Περσών με 700 άνδρες και αρχηγό τον Δημόφιλο. Την εποχή της κυριαρχίας των Ρωμαίων, οι Θεσπιές γνώρισαν ακόμα μεγαλύτερη ακμή και ήταν η μοναδική πόλη στη Στερεά Ελλάδα που δεν υποδουλώθηκε στους Ρωμαίους.

Στο Ιερό των Μουσών και του ομώνυμου ποταμού, καθρεπτιζόταν ο Νάρκισσος.

Αυτό που ίσως είναι λιγότερο γνωστό είναι ότι καθώς ο Ηρακλής πήγαινε στον Κιθαιρώνα για να σκοτώσει το γνωστό λιοντάρι, σταμάτησε για ένα βράδυ στις Θεσπιές όπου ζήτησε φιλοξενία από τον βασιλιά Θέσπιο. Αυτός κατά το έθιμο τον φιλοξένησε στο παλάτι του και του ζήτησε να αποκτήσει απογόνους με τις πενήντα κόρες του. Ο Ηρακλής δεν αρνήθηκε και εννέα μήνες αργότερα ο βασιλιάς Θέσπιος απέκτησε 50 εγγονούς, όλοι κατευθείαν απόγονοι του Ηρακλή.

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αντίγραφο της Αφροδίτης των Θεσπιών, έργο του Πραξιτέλη

Οι Θεσπιές άνηκαν στα ισχυρά κράτη του Βοιωτικού συνασπισμού. Κατά τη διάρκεια των περσικών πολέμων οι Θεσπιείς διαφοροποιήθηκαν από τους υπόλοιπους Βοιωτούς και εντάχθηκαν στην Πανελλήνια συμμαχία, όπως και οι Πλαταιείς. Στη μάχη των Θερμοπυλών πολέμησαν δίπλα στους τριακόσιους Σπαρτιάτες και επτακόσιοι Θεσπιείς, υπό την ηγεσία του Δημοφίλου του Διαδρόμου. Εκεί αναφέρεται ότι οι Θεσπιείς, αν και τους επετράπη να φύγουν αποφάσισαν να μην αφήσουν τους Σπαρτιάτες, αν και θα μπορούσαν να υποχωρήσουν στην πόλη τους (αφού αυτή θα βρισκόταν στο έλεος των Περσών σε περίπτωση ήττας τους στις Θερμοπύλες) προτίμησαν να παραμείνουν στις Θερμοπύλες.[1] Ο πιο ανδρείος από τους Θεσπιείς αναδείχτηκε ο Διθύραμβος του Αρματίδη.[2] Μετά τη Μάχη των Θερμοπυλών ο βασιλιάς των Περσών, ο Ξέρξης κατά το πέρασμά του από τη Βοιωτία, πυρπόλησε τις Θεσπιές, οι κάτοικοι των οποίων είχαν καταφύγει στην Πελοπόννησο. Οι Θεσπιείς συμμετείχαν και στη μάχη των Πλαταιών με 2500 άντρες.[3] Οι Θεσπιείς δεν συμμετείχαν από την αρχή στον Πελοποννησιακό πόλεμο. Ακολούθησαν τελικά τη Θήβα τον έβδομο χρόνο του πολέμου, όπου συμμετείχαν στη μάχη του Δηλίου.

Μετά τη μάχη της Τεγύρας οι Θηβαίοι ισχυροποιήθηκαν και άρχισαν να αποκτούν ξανά ηγετική θέση στη Βοιωτία. Το 372 π.Χ. κατέλαβαν τις Πλαταιές και το 371 π.Χ. εισέβαλαν στις Θεσπιές. Οι Θεσπιείς εγκατέλειψαν την πόλη τους και κατέφυγαν στην Κερησσό, μία γειτονική κώμη.[4] Αργότερα οι Θεσπιείς επανήλθαν στην πόλη τους η οποία σταδιακά απέκτησε και πάλι δύναμη. Από τις Θεσπιές καταγόταν η εταίρα Φρύνη, ο μεγάλος έρωτας του Πραξιτέλη, όπου τη χρησιμοποιούσε ως μοντέλο.

Λατρευτικοί χώροι των Θεσπιών[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σημαντικότερος λατρευτικός χώρος των Θεσπιών ήταν η κοιλάδα των Μουσών, ένα μεγάλο άλσος στις πλαγιές του Ελικώνα το οποίο ήταν αφιερωμένο στις Μούσες. Στην κοιλάδα των Μουσών ανακαλύφθηκαν σημαντικά μνημεία στα οποία περιλαμβάνοντας, θέατρο του 3ου αιώνα π.Χ., Ιωνική στοά μήκους 96 μέτρων, ναίσκος αφιερωμένος στις μούσες και βάθρα αγαλμάτων των μουσών. Προς τιμήν των Μουσών διεξάγονταν στην περιοχή τα Μούσεια. Στο άλσος κατά την αρχαιότητα υπήρχαν ακόμα ναοί αφιερωμένοι στον θεό Έρωτα, που κατείχε σημαντική θέση στις Θεσπιές, καθώς και στη θεά Αφροδίτη. Προς τιμήν του θεού Έρωτα διεξάγονταν στις Θεσπιές τα Ερωτίδια.[5]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. [7,222] οἱ μέν νυν σύμμαχοι οἱ ἀποπεμπόμενοι οἴχοντό τε ἀπιόντες καὶ ἐπείθοντο Λεωνίδῃ, Θεσπιέες δὲ καὶ Θηβαῖοι κατέμειναν μοῦνοι παρὰ Λακεδαιμονίοισι. τούτων δὲ Θηβαῖοι μὲν ἀέκοντες ἔμενον καὶ οὐ βουλόμενοι· κατεῖχε γὰρ σφέας Λεωνίδης ἐν ὁμήρων λόγῳ ποιεύμενος· Θεσπιέες δὲ ἑκόντες μάλιστα, οἳ οὐκ ἔφασαν ἀπολιπόντες Λεωνίδην καὶ τοὺς μετ᾽ αὐτοῦ ἀπαλλάξεσθαι, ἀλλὰ καταμείναντες συναπέθανον. ἐστρατήγεε δὲ αὐτῶν Δημόφιλος Διαδρόμεω. Ηρόδοτου Βιβλίο Ζ'
  2. [7,227] [...] μετὰ δὲ τοῦτον ἀριστεῦσαι λέγονται [...] Θεσπιέων δὲ εὐδοκίμεε μάλιστα τῷ οὔνομα ἦν Διθύραμβος Ἁρματίδεω. Ηρόδοτου Βιβλίο Ζ'
  3. Ιστορία Ηροδότου 9.30 παρῆσαν γὰρ καὶ Θεσπιέων ἐν τῷ στρατοπέδῳ οἱ περιεόντες, ἀριθμὸν ἐς ὀκτακοσίους καὶ χιλίους·
  4. Παυσανία, Ελλάδος περιήγησις, Βοιωτικά 14.2
  5. Γλυπτά του Έρωτα στην τέχνη της αρχαιότητας[νεκρός σύνδεσμος] άρθρο του καθηγητή ιστορίας, Νίκου Κατσικούδη

Διαβάστε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • John Bintliff, Phil Howard & Anthony Snodgrass (2007). Testing the Hinterland: The work of the Boeotia Survey (1989-1991) in the Southern Approaches to the City of Thespiai. Κέημπριτζ: McDonald Institute for Archaeological Research. 
  • John Bintliff, Emeri Farinetti, Božidar Slapšak & Anthony Snodgrass (2017). Boeotia Project: Volume II: The city of Thespiai, Survey at a complex urban site (Boetia). Κέημπριτζ: McDonald Institute for Archaeological Research. CS1 maint: Πολλαπλές ονομασίες: authors list (link)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]