Τόμας Χάουαρντ, 14ος Κόμης του Άρουντελ

Τόμας Χάουαρντ, 14ος Κόμης του Άρουντελ
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση	7  Ιουλίου 1585 Φίντσινγκφιλντ
Θάνατος	4  Οκτωβρίου 1646 Πάντοβα
Τόπος ταφής	Κάστρο Άρουντελ
Κατοικία	Κάστρο Άρουντελ
Χώρα πολιτογράφησης	Βασίλειο της Αγγλίας
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	Αγγλικά
Σπουδές	Σχολείο του Ουέστμινστερ
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	πολιτικός διπλωμάτης
Περίοδος ακμής	1600 - 1646
Οικογένεια
Σύζυγος	Αλίθια Χάουαρντ, Κόμισσα του Άρουντελ
Τέκνα	Χένρι Χάουαρντ, 22ος Κόμης του Άρουντελ Τζέιμς Χάουαρντ, Λόρδος Μαλτράβερς Γουίλιαμ Χάουαρντ, 1ος Υποκόμης Στάφορντ
Γονείς	Φίλιπ Χάουαρντ, 20ος Κόμης Άρουντελ και Αν Χάουαρντ, Κόμισσα του Άρουντελ
Οικογένεια	οικογένεια Χάουαρντ
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	πρέσβης
Βραβεύσεις	Τάγμα της Περικνημίδας
Θυρεός
Σχετικά πολυμέσα

Ο Τόμας Χάουαρντ, 14ος κόμης του Άρουντελ (αγγλικά: Thomas Howard, 14th Earl of Arundel‎‎, 7 Ιουλίου 1585 – 4 Οκτωβρίου 1646) ήταν Άγγλος ευγενής, διπλωμάτης και αυλικός κατά τη διάρκεια της βασιλείας του βασιλιά Ιακώβου Α΄ και του βασιλιά Καρόλου Α΄, αλλά έγινε γνωστός ως μεγάλος περιηγητής και συλλέκτης έργων τέχνης παρά ως πολιτικός. Όταν πέθανε είχε στην κατοχή του 700 πίνακες ζωγραφικής, μαζί με μεγάλες συλλογές γλυπτών, βιβλίων, χαρακτικών, σχεδίων και κοσμημάτων αντίκες. Το μεγαλύτερο μέρος της συλλογής του από μαρμάρινα γλυπτά, γνωστά ως Αρουνδελιανά μάρμαρα, κληροδοτήθηκε τελικά στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.

Μερικές φορές αναφέρεται ως ο 21ος κόμης του Άρουντελ, αγνοώντας την υποτιθέμενη δεύτερη σύσταση του 1289, ή ως ο 2ος κόμης του Άρουντελ, με την τελευταία αρίθμηση να εξαρτάται από το αν θεωρεί κανείς το χρίσμα που απέκτησε ο πατέρας του ως νέα σύσταση ή όχι. Ήταν επίσης 2ος ή 4ος κόμης του Σάρεϊ- και αργότερα έγινε 1ος κόμης του Νόρφολκ (5η δημιουργία). Είναι επίσης γνωστός ως «ο Κόμης Συλλέκτης».

Πρώτα χρόνια και αποκατάσταση τίτλων

Ο Άρουντελ γεννήθηκε σε σχετική ένδεια, στο Φίντσινγκφιλντ του Έσσεξ, στις 7 Ιουλίου 1585. Η αριστοκρατική οικογένειά του είχε περιπέσει σε δυσμένεια κατά τη διάρκεια της βασιλείας της βασίλισσας Ελισάβετ Α΄ λόγω της καθολικής θρησκείας της και της συμμετοχής της σε συνωμοσίες κατά της βασίλισσας. Ήταν γιος του Φίλιπ Χάουαρντ, 13ου κόμη του Άρουντελ, και της Άννα Ντέικρ, κόρης και συγκληρονόμου του Τόμας Ντέικρ, 4ου βαρόνου Ντέικρ του Γκίλσλαντ. Δεν γνώρισε ποτέ τον πατέρα του, ο οποίος φυλακίστηκε πριν γεννηθεί ο Άρουντελ, και λόγω της επίθεσης του πατέρα του αρχικά ονομάστηκε Λόρδος Μαλτράβερς.

Πέτερ Πάουλ Ρούμπενς: Αλάθια Τάλμποτ, 1620

Ο Χένρι Χάουαρντ, κόμης του Νορθάμπτον, θείος του Άρουντελ, τον βοήθησε να ανακτήσει τη βασιλική εύνοια μετά την άνοδο του Ιάκωβου Α΄ στον αγγλικό θρόνο το 1603, και ο Άρουντελ επανήλθε στους τίτλους του και σε ορισμένα από τα κτήματά του το 1604. Άλλα τμήματα των οικογενειακών κτημάτων κατέληξαν στους προ-θείους του. Τον επόμενο χρόνο παντρεύτηκε τη Λαίδη Αλίθια Τάλμποτ, κόρη του Γκίλμπερτ Τάλμποτ, 7ου κόμη του Σριούσμπερι, και εγγονή της Μπες του Χάρντγουικ. Θα κληρονομούσε μια τεράστια περιουσία στο Νοτιγχαμσάιρ, το Γιορκσάιρ και το Ντέρμπισαϊρ, συμπεριλαμβανομένου του Σέφιλντ, η οποία αποτελεί έκτοτε το κύριο μέρος της οικογενειακής περιουσίας. Ακόμη και με αυτό το μεγάλο εισόδημα, οι συλλεκτικές και οικοδομικές δραστηριότητες του Άρουντελ θα τον οδηγούσαν σε μεγάλο χρέος.

Διπλωματική και πολιτική σταδιοδρομία

Ο Άρουντελ ήταν ικανός διπλωμάτης κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Ιακώβου Α. Αφού εγκαταστάθηκε στην αυλή, ταξίδεψε στο εξωτερικό, αποκτώντας το γούστο του για την τέχνη.

Το 1611 ανακηρύχθηκε Ιππότης της Περικνημίδας. Το 1613 συνόδευσε την Ελισάβετ, την εκλεκτή σύζυγο του Παλατίνου, στη Χαϊδελβέργη στο πλαίσιο των εορτασμών του γάμου της και επισκέφθηκε και πάλι την Ιταλία. Την ημέρα των Χριστουγέννων του 1615 προσχώρησε στην Εκκλησία της Αγγλίας και ανέλαβε τα καθήκοντά του, διοριζόμενος ως Μυστικός Σύμβουλος το 1616. Υποστήριξε την εκστρατεία του σερ Ουόλτερ Ράλεϊ στη Γουιάνα το 1617, έγινε μέλος της Επιτροπής Φυτειών της Νέας Αγγλίας το 1620 και σχεδίασε τον αποικισμό της Μαδαγασκάρης.

Τον Απρίλιο του 1621 ο Άρουντελ προήδρευσε της επιτροπής της Βουλής των Λόρδων για τη διερεύνηση των κατηγοριών διαφθοράς κατά του Φράνσις Μπέικον, τον οποίο υπερασπίστηκε από τον υποβιβασμό του από τον τίτλο του ευγενή, και κατά την πτώση του οποίου διορίστηκε Πρόεδρος της Βουλής. Στις 16 Μαΐου 1621, στάλθηκε για λίγο στον Πύργο του Λονδίνου από τους Λόρδους λόγω προσβολής του βαρόνου Σπένσερ αναφερόμενος στην αντίστοιχη καταγωγή τους. Στη συνέχεια προκάλεσε την οργή του πρίγκιπα Καρόλου και του δούκα του Μπάκιγχαμ με την αντίθεσή του στον (προτεινόμενο) πόλεμο με την Ισπανία το 1624 και με τη συμμετοχή του στην παραπομπή του δούκα.

Με τον γάμο του γιου του Χένρι με τη Λαίδη Ελίζαμπεθ Στιούαρτ (κόρη του Έσμε Στιούαρτ, 3ου Δούκα του Λένοξ) χωρίς την έγκριση του βασιλιά, φυλακίστηκε στον Πύργο από τον Κάρολο Α΄, λίγο μετά την ενθρόνισή του, αλλά απελευθερώθηκε κατόπιν αιτήματος των Λόρδων τον Ιούνιο του 1626, ενώ ήταν και πάλι περιορισμένος στο σπίτι του μέχρι τον Μάρτιο του 1628, όταν απελευθερώθηκε και πάλι από τους Λόρδους. Στις συζητήσεις για την Αναφορά του Δικαίου, ενώ ενέκρινε τα βασικά αιτήματά της, υποστήριξε τη διατήρηση κάποιας διακριτικής ευχέρειας από τον βασιλιά κατά την παραπομπή στη φυλακή. Την ίδια χρονιά συμφιλιώθηκε με τον βασιλιά και έγινε και πάλι μυστικός σύμβουλος.

Στις 29 Αυγούστου 1621 ο Άρουντελ είχε διοριστεί Κόμης Στρατάρχης και το 1623 Χωροφύλακας της Αγγλίας. Το 1632 στάλθηκε στη Χάγη με αποστολή συλλυπητηρίων προς την αδελφή του βασιλιά, Ελισάβετ Στιούαρτ, που είχε πρόσφατα γίνει βασίλισσα της Βοημίας, για τον θάνατο του συζύγου της. Το 1634 έγινε δικαστής των δασών βόρεια του Τρεντ. Συνόδευσε τον Κάρολο το ίδιο έτος στη Σκωτία με την ευκαιρία της στέψης του. Το 1635 έγινε Λόρδος Υπολοχαγός του Σάρεϊ.

Το 1636 ο Άρουντελ ανέλαβε μια ανεπιτυχή αποστολή στον αυτοκράτορα Φερδινάνδο Β΄ για να εξασφαλίσει την επιστροφή του Παλατινάτου στον ανιψιό του Καρόλου Α΄, Κάρολο Λουδοβίκο, ο πατέρας του οποίου είχε εκθρονιστεί αφού διεκδίκησε και έχασε τον θρόνο της Βοημίας. Το 1638 του ανατέθηκε η επιμέλεια των οχυρών στα σύνορα με τη Σκωτία και, υποστηρίζοντας μόνος του μεταξύ των ευγενών τον πόλεμο κατά των Σκωτσέζων, έγινε στρατηγός των δυνάμεων του βασιλιά στον πρώτο πόλεμο των επισκόπων, αν και «δεν είχε τίποτε το πολεμικό πάνω του παρά μόνο την παρουσία και την εμφάνισή του». Δε συμμετείχε στον δεύτερο πόλεμο των Επισκόπων, αλλά τον Αύγουστο του 1640 διορίστηκε λοχαγός νότια του Τρεντ.

Τον Απρίλιο του 1640 ο Άρουντελ διορίστηκε Λόρδος Οικονόμος του βασιλικού οίκου και το 1641, ως Λόρδος Οικονόμος, προήδρευσε στη δίκη του Κόμη του Στράφορντ. Αυτό έκλεισε τη δημόσια σταδιοδρομία του. Αποξενώθηκε και πάλι από την αυλή και το 1641 συνόδευσε τη Μαρία των Μεδίκων στο σπίτι της. Το 1642 συνόδευσε την πριγκίπισσα Μαρία στον γάμο της με τον Γουλιέλμο Β΄ της Οράγγης.

Θάνατος και διαδοχή

Με τις ταραχές που θα οδηγούσαν στον Εμφύλιο Πόλεμο να ετοιμάζονται, ο Άρουντελ αποφάσισε να μην επιστρέψει από τις Κάτω Χώρες στην Αγγλία και αντ' αυτού εγκαταστάθηκε αρχικά στην Αμβέρσα και στη συνέχεια σε μια βίλα κοντά στην Πάντοβα της Ιταλίας. Συνέβαλε με το ποσό των 34.000 λιρών στην υπόθεση του βασιλιά και υπέστη σοβαρές απώλειες στον πόλεμο.

Πέθανε στην Πάντοβα το 1646, έχοντας επιστρέψει στον Ρωμαιοκαθολικισμό που είχε ονομαστικά εγκαταλείψει με την ένταξή του στο Μυστικό Συμβούλιο, και θάφτηκε στο Άρουντελ. Τον διαδέχτηκε ως κόμης ο μεγαλύτερος γιος του Χένρι Χάουαρντ, 15ος κόμης του Άρουντελ, ο οποίος ήταν πρόγονος των δούκων του Νόρφολκ και του βαρόνου Μόουμπρεϊ. Ο νεότερος γιος του Ουίλιαμ Χάουαρντ, 1ος υποκόμης Στάνφορντ, ήταν ο πρόγονος του κόμη του Στάνφορντ και αργότερα του βαρόνου Στάνφορντ.

Ο Άρουντελ είχε υποβάλει αίτηση στον βασιλιά για την αποκατάσταση του προγονικού δουκάτου του Νόρφολκ. Αν και η αποκατάσταση δεν επρόκειτο να γίνει μέχρι την εποχή του εγγονού του, ο ίδιος έγινε κόμης του Νόρφολκ το 1644, γεγονός που εξασφάλισε τουλάχιστον ότι ο τίτλος θα παρέμενε στην οικογένειά του. Ο Άρουντελ έπεισε επίσης το Κοινοβούλιο να μεταβιβάσει τις κομητείες του στους απογόνους του παππού του, του 4ου δούκα του Νόρφολκ.

Συλλέκτης και προστάτης των τεχνών

Πορτραίτο με πανοπλία από τον Ρούμπενς

Τα ταξίδια του Τόμας ως ειδικού απεσταλμένου σε ορισμένες από τις μεγάλες αυλές της Ευρώπης ενθάρρυναν περαιτέρω το ενδιαφέρον του για τη συλλογή έργων τέχνης. Έγινε γνωστός ως προστάτης και συλλέκτης έργων τέχνης, περιγράφηκε από τον Ουόλπολ ως «ο πατέρας της αρετής στην Αγγλία» και ήταν μέλος της ομάδας ειδικών του Γουάιτχολ που σχετιζόταν με τον Κάρολο Α΄. Παρήγγειλε πορτραίτα του ιδίου ή της οικογένειάς του από σύγχρονους δασκάλους όπως ο Ντανιίλ Μάιτενς, ο Πέτερ Πάουλ Ρούμπενς, ο Γιαν Λίφενς και ο Άντονι βαν Ντάικ. Απέκτησε άλλους πίνακες των Χανς Χόλμπαϊν, Άνταμ Ελσχάιμερ, Μάιτενς, Ρούμπενς και Χόνθορστ.

Ανάμεσα στους ακαδημαϊκούς και λογοτεχνικούς φίλους του Άρουντελ ήταν οι Τζέιμς Ούσερ, Ουίλιαμ Χάρβεϊ, Τζον Σέλντεν και Φράνσις Μπέικον. Ο αρχιτέκτονας Ίνιγκο Τζόουνς συνόδευσε τον Άρουντελ σε ένα από τα ταξίδια του στην Ιταλία το 1613 και το 1614, ένα ταξίδι που οδήγησε και τους δύο άνδρες μέχρι τη Νάπολη. Στο Βένετο ο Άρουντελ είδε το έργο του Παλλάντιο που επρόκειτο να επηρεάσει τόσο πολύ τη μετέπειτα καριέρα του Τζόουνς. Αμέσως μετά την επιστροφή του τελευταίου στην Αγγλία, έγινε τοπογράφος των Βασιλικών Έργων.

Ο Άρουντελ συνέλεξε σχέδια του Λεονάρντο ντα Βίντσι, των δύο Χόλμπαϊν, του Ραφαήλ, του Παρμιτζανίνο, του Βάτσλαβ Χόλλαρ και του Ντύρερ. Πολλά από αυτά βρίσκονται σήμερα στη Βασιλική Βιβλιοθήκη στο Κάστρο του Ουίνδσορ ή στο Τσάτσγουορθ.

Είχε μια μεγάλη συλλογή από αρχαία γλυπτά, τα αρουνδελιανά μάρμαρα κυρίως ρωμαϊκά, αλλά και κάποια που είχε ανασκάψει στον ελληνικό κόσμο, που ήταν τότε ο σημαντικότερος στην Αγγλία. Τα αποκτήματά του, που περιλάμβαναν επίσης θραύσματα, εικόνες, πολύτιμους λίθους, νομίσματα, βιβλία και χειρόγραφα, κατατέθηκαν στην Οικία Άρουντελ και υπέστησαν σημαντικές ζημιές κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου- λόγω του πολέμου και της επακόλουθης αμέλειας καταστράφηκαν σχεδόν τα μισά μάρμαρα. Μετά τον θάνατό του, οι εναπομείναντες θησαυροί διασκορπίστηκαν. Η συλλογή μαρμάρων και αγαλμάτων κληροδοτήθηκε αργότερα στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Τώρα βρίσκεται στο Ασμόλειο Μουσείο.

Το 1655, μετά τον θάνατο της κόμισσας του Άρουντελ, συντάχθηκε κατάλογος των έργων ζωγραφικής του Άρουντελ. Δημοσιεύθηκε ως μέρος της συλλογικής έκδοσης της αλληλογραφίας του από τη Μαίρη Χέρβεϊ.

Τα νομίσματα και τα μετάλλια αγοράστηκαν από τον Χένεϊτζ Φιντς, κόμη του Γουίντσιλσι, και διασκορπίστηκαν το 1696- η βιβλιοθήκη, μετά από παραίνεση του Τζον Έβελιν, ο οποίος φοβόταν την ολική απώλειά της, δόθηκε στη Βασιλική Εταιρεία, και ένα μέρος, αποτελούμενο από γενεαλογικές και εραλδικές συλλογές, στο Κολέγιο των Κηρύκων, ενώ το χειρόγραφο μέρος του τμήματος της Βασιλικής Εταιρείας μεταφέρθηκε στο Βρετανικό Μουσείο το 1831.

Το 1995, το Μουσείο Τζ. Πολ Γκετί διοργάνωσε μια έκθεση της πλούσιας συλλογής έργων τέχνης του Τόμας Χάουαρντ και της συζύγου του Αλέθια.

Συλλογές χειρογράφων

Η σημαντική συλλογή χειρογράφων του Άρουντελ πέρασε μετά τον θάνατό του στον γιο του, τον 15ο κόμη, και αργότερα στον εγγονό του, τον Χένρι Χάουαρντ (μετέπειτα 6ο δούκα του Νόρφολκ). Το 1666, ο Χάουαρντ μοίρασε τη συλλογή μεταξύ της Βασιλικής Εταιρείας και του Κολεγίου των Όπλων. Η Βασιλική Εταιρεία πούλησε το μερίδιό της στο Βρετανικό Μουσείο το 1831, και σήμερα αποτελούν τα χειρόγραφα του Άρουντελ στη Βρετανική Βιβλιοθήκη.

Πηγές

• Jaffe, David., Allen, Denise., Kolb, Ariane F., Kleeman, Eva, Foister, Susan, et al. The Earl and Countess of Arundel: Renaissance Collectors (Apollo Magazine publication, 1996).
• Chaney, Edward, The Grand Tour and the Great Rebellion (Γενεύη, 1985).
• Chaney, Edward, The Evolution of the Grand Tour, 2nd ed (Λονδίνο, 2000).
• Chaney, Edward, 'Evelyn, Inigo Jones, and the Collector Earl of Arundel', John Evelyn and his Milieu, επιμ. F. Harris και M. Hunter (British Library, 2003).
• Chaney, Edward επιμ., The Evolution of English Collecting (New Haven and London, 2003)
• Chaney, Edward, Inigo Jones's 'Roman Sketchbook', 2 τόμοι (Λονδίνο, 2006).
• Chaney, Edward, "Roma Britannica and the Cultural Memory of Egypt: Lord Arundel and the Obelisk of Domitian", στο Roma Britannica: Art Patronage and Cultural Exchange in Eighteenth-Century Rome, επιμ. D. Marshall, K. Wolfe και S. Russell, British School at Rome, 2011, σσ. 147–70.
•  Το παρόν λήμμα ενσωματώνει κείμενο από έκδοση που είναι πλέον κοινό κτήμα: Chisholm, Hugh, επιμ.. (1911) «Arundel, Earls of» Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάννικα 2 (11η έκδοση) Cambridge University Press, σσ. 706–709 
• Hervey, M.F.S. (1921). The Life, Correspondence and Collections of Thomas Howard, Earl of Arundel "Father of Vertu in England". Kraus Reprint Company. ISBN 978-0-527-39800-2. Ανακτήθηκε στις 15 Δεκεμβρίου 2018. 
• Howarth, David, Lord Arundel and his Circle (New Haven and London, 1985).
• Gilman, Ernest B., Recollecting the Arundel Circle (New York, 2002).
• Thomas Howard is portrayed in Le Voleur d'éternité, la vie aventureuse de William Petty, Robert Laffont, 2004, by Alexandra Lapierre, a French novelist.