Τζόζεφ Χέλερ

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Τζόζεφ Χέλερ
Γέννηση1 Μαΐου 1923
Κόνι Άιλαντ
Θάνατος12 Δεκεμβρίου 1999, 10 Δεκεμβρίου 1999
Ανατολικό Χάμπτον
Επάγγελμα/
ιδιότητες		συγγραφέας[1], σεναριογράφος, μυθιστοριογράφος, θεατρικός συγγραφέας, δημοσιογράφος, πεζογράφος και αυτοβιογράφος[2]
ΥπηκοότηταΗνωμένες Πολιτείες Αμερικής
Σχολές φοίτησηςΠανεπιστήμιο Κολούμπια, Κολλέγιο Σαίντ Κάθρινς και Λύκειο Αβραάμ Λίνκολν
Αξιοσημείωτα έργαCatch-22, God Knows, No Laughing Matter, Picture This, Closing Time, Portrait of an Artist, as an Old Man και Now and Then
Commons page Πολυμέσα σχετικά με τoν συγγραφέα
δεδομένα (π • σ • ε )

Ο Τζόζεφ Χέλερ (αγγλικά: Joseph Heller) (1 Μαΐου 1923 – 12 Δεκεμβρίου 1999) ήταν Αμερικανός συγγραφέας μυθιστορημάτων, διηγημάτων, θεατρικών έργων και σεναρίων. Το πιο γνωστό του έργο είναι το μυθιστόρημα Catch-22 του 1961, μια σάτιρα για τον πόλεμο και τη γραφειοκρατία, του οποίου ο τίτλος έχει γίνει συνώνυμο κάθε παράλογης, αντιφατικής ή αδύνατης επιλογής.

Πρώιμη Ζωή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Χέλερ γεννήθηκε την 1η Μαΐου 1923 στο Κόνεϊ Άιλαντ στο Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης,[3] ; ήταν γιος φτωχών Εβραίων γονέων, της Λένας και του Ισαάκ Ντόναλντ Χέλερ,[4] μεταναστών από τη Ρωσία.[5] Ακόμα και ως παιδί, του άρεσε να γράφει. Ως έφηβος, έγραψε μια ιστορία για τη ρωσική εισβολή στη Φινλανδία και την έστειλε στη εφημερίδα New York Daily News, η οποία την απέρριψε.[6] Μετά την αποφοίτησή του από το Λύκειο Αβραάμ Λίνκολν το 1941,[7] ο Χέλερ πέρασε τον επόμενο χρόνο δουλεύοντας ως μαθητευόμενος σιδηρουργός,[8] αγγελιοφόρος και υπάλληλος αρχειοθέτησης.[5]

Το 1942, σε ηλικία 19 ετών, κατετάγει στο Σώμα Αεροπορίας Στρατού των ΗΠΑ. Μετά από δύο χρόνια εκπαίδευσης, ήταν μέρος της αποστολής που πολέμησε στο Ιταλικό Μέτωπο, όπου πέταξε σε 60 πτήσεις ως βομβαρδιστής B-25.[8] Άνηκε στην 488η Μοίρα Βομβαρδισμού, 340η Ομάδα Βομβών, 12η Πολεμική Αεροπορία. Ο Χέλερ αναπολώντας την εμπειρία, θεώρησε ότι αντιμετώπισε τον πόλεμο ως «διασκέδαση στην αρχή... Είχες την αίσθηση ότι υπήρχε κάτι ένδοξο σε αυτό."[9] Μετά την ασφαλή επιστροφή του στις Η.Π.Α. «ένιωθε σαν ήρωας... Οι άνθρωποι πιστεύουν ότι είναι πολύ αξιοσημείωτο ότι άνηκε στο πλήρωμα ενός βομβαρδιστικού και ότι πέταξα εξήντα αποστολές, παρόλο που τους τόνιζα ότι οι αποστολές ήταν σε μεγάλο βαθμό πτήσεις ρουτίνας.»[9]

Μετά τον πόλεμο, ο Χέλερ σπούδασε αγγλικά στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνια και στη συνέχεια στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης μέσω του προγράμματος υποτροφιών για βετεράνους, αποφοιτώντας από το τελευταίο ίδρυμα το 1948.[10] Το 1949 έλαβε το μεταπτυχιακό του στα Αγγλικά από το Πανεπιστήμιο Κολούμπια.[11] Μετά την αποφοίτησή του από την Κολούμπια, πέρασε ένα χρόνο ως παραλήπτης της υποτροφίας Φουλμπράϊτ στο Κολέγιο St Catherine της Οξφόρδης[12] πριν διδάξει έκθεση στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια για δύο χρόνια (1950–52).[13] Στη συνέχεια εργάστηκε για λίγο στο περιοδικό Time Inc.,[10] προτού πιάσει δουλειά ως κειμενογράφος σε μια μικρή διαφημιστική εταιρεία,[8] όπου εργάστηκε μαζί με τη μελλοντική μυθιστοριογράφο Mary Higgins Clark.[14] Στον ελεύθερο του χρόνο, ο Χέλερ έγραφε. Έργο του εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1948, όταν το περιοδικό The Atlantic κυκλοφόρησε ένα από τα διηγήματά του. Η ιστορία παραλίγο να κερδίσει τιμητικό βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου που απένειμε το περιοδικό «Πρώτα του Ατλαντικού».[6]

Ήταν παντρεμένος με τη Σίρλεϊ Χελντ από το 1945 έως το 1981 και είχαν δύο παιδιά, την Ερικα (γεννημένη το 1952) και τον Θίοντορ (γενν. το 1956).[15]

Καριέρα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Catch-22[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ενώ καθόταν στο σπίτι ένα πρωί του 1953, ο Χέλερ σκέφτηκε τις γραμμές: «Ήταν έρωτας με την πρώτη ματιά. Την πρώτη φορά που είδε τον ιερέα, ο [Γιοσαριάν] τον ερωτεύτηκε παράφορα.»[6] Μέσα στην επόμενη μέρα, άρχισε να οραματίζεται την ιστορία που θα μπορούσε να προκύψει από αυτήν την ατάκα, εφευρίσκοντας τους χαρακτήρες, την πλοκή και τον τόνο που θα έπαιρνε τελικά η ιστορία. Μέσα σε μια εβδομάδα, είχε τελειώσει το πρώτο κεφάλαιο και το έστειλε στον ατζέντη του. Ανέβαλε την όποια περαιτέρω συγγραφή για το υπόλοιπο της χρονίάς και όλο τον επόμενο χρόνο, καθώς έστηνε την δομή του διηγήματος.[6] Το αρχικό κεφάλαιο δημοσιεύτηκε το 1955 ως «Catch-18», στο Τεύχος 7 του New World Writing.[16]

Αν και ο αρχικός στόχος ήταν η ιστορία να μην είναι περισσότερο από μια νουβέλα, ο Χέλερ μπόρεσε να προσθέσει αρκετό περιεχόμενο στην πλοκή που θεώρησε ότι θα μπορούσε να γίνει το πρώτο του μυθιστόρημα. Όταν είχε γράψει το ένα τρίτο του μυθιστορήματος, η ατζέντης του, Candida Donadio, το έστειλε σε εκδότες. Ο Χέλερ δεν ήταν ιδιαίτερα προσκολλημένος στο έργο και αποφάσισε ότι δεν θα το ολοκλήρωνε αν δεν ενδιαφέρονταν οι εκδότες.[6] Το έργο σύντομα αγοράστηκε από τους Simon & Schuster, οι οποίοι του έδωσαν 750 δολάρια ΗΠΑ και του υποσχέθηκαν επιπλέον 750 δολάρια όταν παραδόθηκε το πλήρες χειρόγραφο.[16] Ο Χέλερ δεν τήρησε την προθεσμία που είχε συμφωνήσει κατά τέσσερα έως πέντε χρόνια,[16] αλλά, μετά από οκτώ χρόνια συλλογισμού και γραφής, παρέδωσε το μυθιστόρημα στον εκδότη του.[8]

Το ολοκληρωμένο μυθιστόρημα περιγράφει την στρατιωτική θητεία του Τζον Γιοσσάριαν, Λοχαγού στην Αεροπορία Στρατού, κατά την διάρκεια του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου. Ο Γιοσσάριαν επινοεί διαρκώς τεχνάσματα για να αποφύγει την συμμετοχή του στις επικίνδυνες αποστολές της μονάδας του, αλλά το γραφειοκρατικό σύστημα του Στρατού πάντα τον κατατροπώνει.[17] Όπως παρατήρησε ο Χέλερ, «Όλοι στο βιβλίο μου κατηγορούν όλους τους άλλους ότι είναι παράλογοι. Ειλικρινά, νομίζω ότι ολόκληρη η κοινωνία είναι παράλογη – και το ερώτημα είναι: Τι κάνει ένας λογικός άνθρωπος σε μια παράλογη κοινωνία;»[8]

Λίγο πριν τη δημοσίευση, ο τίτλος του μυθιστορήματος άλλαξε σε Catch-22 για να αποφευχθεί η σύγχυση με το νέο μυθιστόρημα του Leon Uris, Mila 18.[16] Το μυθιστόρημα δημοσιεύτηκε σε σκληρό εξώφυλλο το 1961 με ανάμεικτες κριτικές, με τους Chicago Sun-Times να το αποκαλούν «το καλύτερο αμερικανικό μυθιστόρημα εδώ και χρόνια»,[10] ενώ άλλοι κριτικοί να το χλευάζουν ως «ανοργάνωτο, δυσανάγνωστο και χαζό».[18] Πούλησε μόνο 30.000 αντίτυπα με σκληρό εξώφυλλο στις Ηνωμένες Πολιτείες τον πρώτο χρόνο της δημοσίευσής του. Η αντίδραση ήταν πολύ διαφορετική στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου, μέσα σε μία εβδομάδα από τη δημοσίευσή του, το μυθιστόρημα ήταν το νούμερο ένα στις λίστες των μπεστ σέλερ.[16] Ωστόσο, μετά την κυκλοφορία του σε χαρτόδετο βιβλίο τον Οκτώβριο του 1962, το Catch-22 τράβηξε τη φαντασία πολλών baby boomers, που ταυτίστηκαν με τα αντιπολεμικά αισθήματα του μυθιστορήματος.[17] Το βιβλίο πούλησε 10 εκατομμύριο αντίγραφα στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο τίτλος του μυθιστορήματος έγινε ένας τυπικός όρος στα αγγλικά και σε άλλες γλώσσες για ένα δίλημμα χωρίς εύκολη διέξοδο. Τώρα που θεωρείται κλασικό, το βιβλίο κατατάχθηκε στο νούμερο 7 της λίστας της Modern Library με τα 100 καλύτερα μυθιστορήματα του αιώνα.[8] Η Ακαδημία Πολεμικής Αεροπορίας των Ηνωμένων Πολιτειών χρησιμοποιεί το μυθιστόρημα για να «βοηθήσει τους υποψήφιους αξιωματικούς να αναγνωρίσουν τις ψυχοφθόρες πτυχές της γραφειοκρατίας». 

Τα δικαιώματα της ταινίας για το μυθιστόρημα αγοράστηκαν το 1962 και, σε συνδυασμό με το μερίδιο του από τις πωλήσεις του βιβλίου, έκαναν τον Χέλερ εκατομμυριούχο. Η ταινία, την οποία σκηνοθέτησε ο Μάικ Νίκολς και πρωταγωνίστησε ο Άλαν Άρκιν, ο Τζον Βόιτ και ο Όρσον Γουέλς, κυκλοφόρησε μόλις το 1970[5]

Τον Απρίλιο του 1998, ο Λούις Πόλοκ έγραψε στην εφημερίδα The Sunday Times ένα διευκρινιστικό άρθρο σχετικά με «την εκπληκτική ομοιότητα των χαρακτήρων, τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας, τις εκκεντρικότητες, τις φυσικές περιγραφές, τους τραυματισμούς προσωπικού και τα περιστατικά» ανάμεσα στο Catch-22 και σε ένα μυθιστόρημα που δημοσιεύτηκε στην Αγγλία το 1951. Το βιβλίο που αποτέλεσε την αφορμή είχε γραφτεί από τον Λούις Φαλστάϊν και τιτλοφορείται The Sky Is a Lonely Place στη Βρετανία και Face of a Hero στις Ηνωμένες Πολιτείες. Το μυθιστόρημα του Φλαστάϊν ήταν διαθέσιμο δύο χρόνια πριν ο Heller γράψει το πρώτο κεφάλαιο του Catch-22 (1953). Οι Times δήλωσαν: «Και οι δύο έχουν κεντρικούς χαρακτήρες που χρησιμοποιούν το μυαλό τους για να ξεφύγουν από τις αεροπορικές αποστολές ; και οι δύο στοιχειώνονται από έναν πανταχού παρών τραυματισμένο αεροπόρο, ο οποίος κοίτεται σε κρεβάτι ασθενή σε ένα ολόσωμο γύψινο καλούπι». Δηλώνοντας ότι δεν είχε διαβάσει ποτέ το μυθιστόρημα του Φάλσταϊν, ούτε είχε ακούσει γι' αυτόν,[19] Χέλερ είπε: «Το βιβλίο μου κυκλοφόρησε το 1961[;] Μου φαίνεται αστείο το γεγονός ότι κανείς άλλος δεν έχει παρατηρήσει ομοιότητες, συμπεριλαμβανομένου του ίδιου του Φαλστάιν, ο οποίος πέθανε μόλις πέρυσι ".[20]

Άλλα έργα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Άλλα έργα του Χέλερ είναι παραδείγματα σύγχρονης σάτιρας που εστιάζει στις ζωές των ανθρώπων της μεσαίας τάξης.

Λίγο μετά τη δημοσίευση του Catch-22, ο Χέλερ σκέφτηκε μια ιδέα για το επόμενο μυθιστόρημά του, το οποίο κατέληξε να είναι το Κάτι Συνέβη, αλλά δεν ξεκίνησε να το δουλεύει για δύο χρόνια. Εν τω μεταξύ, επικεντρώθηκε στα σενάρια, ολοκληρώνοντας το τελικό σενάριο για την κινηματογραφική μεταφορά του μυθιστορήματος Sex and the Single Girl της Helen Gurley Brown, καθώς και σε ένα σενάριο τηλεοπτικής κωμωδίας που προβλήθηκε τελικά ως μέρος της τηλεοπτικής σειράς McHale's Navy.

Το 1967, ο Χέλερ έγραψε ένα θεατρικό έργο με τίτλο We Bombed in New Haven. Ολοκλήρωσε το έργο σε μόλις έξι εβδομάδες, αλλά δαπάνησε πολύ χρόνο δουλεύοντας με τους παραγωγούς κατά την μεταφορά του στη σκηνή.[6]

Το επόμενο μυθιστόρημα του Χέλερ, Κάτι Εγινε, κυκλοφόρησε τελικά το 1974. Οι κριτικοί ήταν ενθουσιασμένοι με το βιβλίο και οι εκδόσεις του με σκληρό εξώφυλλο και χαρτόδετο έφτασαν στο νούμερο ένα στη λίστα των μπεστ σέλερ των New York Times.[5] Ο Χέλερ έγραψε άλλα πέντε μυθιστορήματα, καθένα από τα οποία του πήρε αρκετά χρόνια για να ολοκληρώσει.[17] Ένα από αυτά, το Closing Time, επιστρέφει σε πολλούς από τους χαρακτήρες του Catch-22 και το πως προσαρμόστηκαν στη μεταπολεμική Νέα Υόρκη.[17][21] Όλα τα μυθιστορήματα πούλησαν αρκετά καλά, αλλά δεν μπόρεσαν να αντιγράψουν την επιτυχία του πρώτου του μυθιστορήματος.[5] Ενώπιον δήλωσης από δημοσιογράφο ότι ποτέ δεν είχε παράγει κάτι άλλο τόσο καλό όσο το Catch-22, ο Χέλερ απάντησε περίφημα: "Και ποιος έχει;"[22]

Τρόπος δουλείας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Χέλερ δεν άρχιζε να δουλεύει σε μια ιστορία παρά μόνο όταν είχε οραματιστεί την πρώτη και την τελευταία γραμμή. Η πρώτη πρόταση του εμφανιζόταν συνήθως «ανεξάρτητη από οποιαδήποτε συνειδητή προετοιμασία».[6] Στις περισσότερες περιπτώσεις, η πρόταση δεν ενέπνευσε κάποια συνέχεια. Κατά καιρούς, θα μπορούσε να γράψει αρκετές σελίδες πριν εγκαταλείψει την συγκεκριμένη ιδέα. Συνήθως, μέσα σε μια ώρα περίπου από την αρχική του έμπνευσή, ο Χέλερ θα είχε σχεδιάσει μια βασική πλοκή και χαρακτήρες για την ιστορία. Όταν ήταν έτοιμος να αρχίσει να γράφει, εστίαζε σε μία παράγραφο τη φορά, μέχρι που είχε τρεις ή τέσσερις χειρόγραφες σελίδες, τις οποίες στη συνέχεια ξόδευε αρκετές ώρες ξαναδουλεύοντας τες.[6]

Ο Χέλερ υποστήριζε ότι δεν «είχε μια φιλοσοφία ζωής ή ανάγκη να σχεδιάσει την έκβασή της. Τα βιβλία μου δεν είναι φτιαγμένα για να λένε κάτι.'[6] Μόνο όταν τελείωνε σχεδόν το ένα τρίτο του μυθιστορήματος, αποκτούσε μια σαφή εικόνα για το ποια θα έπρεπε να είναι η κεντρική του ιδέα. Σε εκείνο το σημείο, με την ιδέα ανεπτυγμένη, θα ξαναέγραφε ότι είχε στο προσχέδιο του και μετά θα συνέχιζε μέχρι το τέλος της ιστορίας.[21] Η τελειωμένη έκδοση του μυθιστορήματος συχνά δεν ξεκινούσε ούτε τελείωνε με τις προτάσεις που είχε αρχικά οραματιστεί, αν και συνήθως προσπαθούσε να συμπεριλάβει την αρχική πρώτη πρόταση κάπου στο κείμενο.[6]

Μεταγενέστερη διδασκαλική σταδιοδρομία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μετά τη δημοσίευση του Catch-22, ο Χέλερ συνέχισε μια ακαδημαϊκή καριέρα μερικής απασχόλησης ως επίκουρος καθηγητής δημιουργικής γραφής στο Πανεπιστήμιο Yale και στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια.[23] Στη δεκαετία του 1970, ο Χέλερ δίδαξε δημιουργική γραφή ως τιμώμενος διδάκτορας στο City College της Νέας Υόρκης.[24]

Ασθένεια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Την Κυριακή, 13 Δεκεμβρίου 1981, ο Χέλερ διαγνώστηκε με σύνδρομο Γκιλαίν-Μπαρέ, μια νευρολογική ασθένεια που έμελλε να τον αφήσει προσωρινά παράλυτο.[17] Εισήλθε στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας του Ιατρικής Κλινικής Όρος Σινά την ίδια ημέρα,[25] και παρέμεινε εκεί, κλινήρης, έως ότου η κατάστασή του είχε βελτιωθεί αρκετά ώστε να επιτραπεί η μεταφορά του στο Ινστιτούτο Ιατρικής Αποκατάστασης Ράσκ στις 26 Ιανουαρίου, 1982.[26] Η ασθένειά του και η ανάρρωσή του περιγράφονται εκτενώς στο αυτοβιογραφικό έργο του No Laughing Matter[27] που περιέχει εναλλασσόμενα κεφάλαια γραμμένα από τον Χέλερ και τον καλό του φίλο Speed Vogel. Το βιβλίο αποκαλύπτει τη βοήθεια και τη συντροφιά που έλαβε ο Χέλερ κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου από αρκετούς εξέχοντες φίλους του – ανάμεσά τους τον Μελ Μπρουκς, τον Μάριο Πούζο, τον Ντάστιν Χόφμαν και τον Τζορτζ Μάντελ.[10]

Ο Χέλερ κατάφερε να αναρρώσει. Το 1987, παντρεύτηκε τη Βάλερι Χάμφρις, μια από τις νοσοκόμες του.

Μεταγενέστερα χρόνια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Χέλερ επέστρεψε στο κολλέγιο St. Catherine's ως επισκέπτων διδάκτωρ, για το ακαδημαϊκό έτος του 1991 και διορίστηκε Επίτιμος Μέλος του κολεγίου.[12] Το 1998, κυκλοφόρησε τα απομνημονεύματα Now and then: From Coney Island to Here, στα οποία αναβίωνε την παιδική του ηλικία ως γιός αχθοφόρου και φενέρωσε λεπτομέρειες σχετικά με τις εμπνεύσεις του για το Catch-22.[10]

Ο Χέλερ ήταν αγνωστικιστής.[28]

Πέθανε από καρδιακή προσβολή στο σπίτι του στο Ανατολικό Χάμπτον, στο Λόνγκ Άιλαντ, τον Δεκέμβριο του 1999,[8][22]λίγο αφότου ολοκλήρωσε το τελευταίο του μυθιστόρημα, με τίτλο Portrait of a Artist, as an Old Man. Στο άκουσμα του θανάτου του Χέλερ, ο φίλος του Κουρτ Βόνεγκατ είπε: «Ω, Θεέ μου, πόσο τρομερό. Αυτό είναι μια συμφορά για την αμερικανική λογοτεχνία»[29]

Έργα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κριτικές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Lindsay, Frederic (1975), κριτική του Something Happened, στο Burnett, Ray (επιμ. ), Calgacus 2, Summer 1975, σσ. 59 & 60,ISSN 0307-2029

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ The Fine Art Archive. cs.isabart.org/person/44361. Ανακτήθηκε στις 1  Απριλίου 2021.
  2. ↑ Ανακτήθηκε στις 14  Ιουνίου 2019.
  3. ↑ «UXL Encyclopedia of World Biography». UXL Encyclopedia of World Biography. 2003. .
  4. ↑ Loveday, Veronica (2005), Joseph Heller, History Reference Center. EBSCO, σελ. 1–2, ISBN 978-1-4298-0286-4 .
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 Joseph Heller: Literary giant, BBC, December 14, 1999, http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/americas/563390.stm, ανακτήθηκε στις 2007-08-30 
  6. ↑ 6,00 6,01 6,02 6,03 6,04 6,05 6,06 6,07 6,08 6,09 Plimpton, George (Winter 1974), «The Art of Fiction 51: Joseph Heller», The Paris Review (60), http://www.theparisreview.com/media/3894_HELLER.pdf 
  7. ↑ Abraham Lincoln High School, New York City Schools, http://schools.nyc.gov/Offices/StudentEnroll/HSAdmissions/HSDirectory/Book/?sid=633 
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 8,5 8,6 Heller's legacy will be 'Catch-22' ideas, CNN, December 13, 1999, http://archives.cnn.com/1999/books/news/12/13/heller/, ανακτήθηκε στις 2007-08-30 
  9. ↑ 9,0 9,1 Mallory, Carole (May 1992), The Joe and Kurt Shoe, https://scrapsfromtheloft.com/2017/09/28/interview-with-joseph-heller-and-kurt-vonnegut-1992-by-carole-mallory/, ανακτήθηκε στις 2018-10-06 
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 Kisor, Henry (December 14, 1999), «Soaring satirist», Chicago Sun-Times, http://findarticles.com/p/articles/mi_qn4155/is_19991214/ai_n13835423, ανακτήθηκε στις 2007-08-30  [νεκρός σύνδεσμος]
  11. ↑ C250 Celebrates Columbians Ahead of Their Time: Joseph Heller, Columbia University, http://c250.columbia.edu/c250_celebrates/remarkable_columbians/joseph_heller.html, ανακτήθηκε στις 2007-08-30 
  12. ↑ 12,0 12,1 «Catz People». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Δεκεμβρίου 2012. 
  13. ↑ «Joseph Heller | American author». Encyclopedia Britannica. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Απριλίου 2015. Ανακτήθηκε στις 21 Οκτωβρίου 2020. 
  14. ↑ Clark, Mary Higgins (2002), Kitchen Privileges: A Memoir, Simon & Schuster, σελ. 48–49, 53 
  15. ↑ Young, Melanie (May 1981). «Joseph Heller: A Critical Introduction». Rice University, ProQuest Dissertations Publishing. ProQuest 303133063. 
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 16,3 16,4 Aldridge, John W. (October 26, 1986), «The Loony Horror of it All – 'Catch-22' Turns 25», The New York Times: Section 7, Page 3, Column 1, https://www.nytimes.com/books/98/02/15/home/heller-loony.html, ανακτήθηκε στις 2007-08-30 
  17. ↑ 17,0 17,1 17,2 17,3 17,4 1999 Year in Review: Joseph Heller, CNN, December 1999, http://www.cnn.com/interactive/specials/9912/yearinreview.passages/content/books/heller.html 
  18. ↑ Shenker, Israel (September 10, 1968), «Joseph Heller Draws Dead Bead on the Politics of Gloom», The New York Times, https://www.nytimes.com/books/98/02/15/home/heller-politics.html, ανακτήθηκε στις 2007-08-30 
  19. ↑ «Archived copy». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Σεπτεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 7 Μαΐου 2012. (link broken)
  20. ↑ The Washington Post, April 27, 1998
  21. ↑ 21,0 21,1 Koval, Ramona (1998), Joseph Heller – Closing Time, Australian Broadcasting Corporation, http://www.abc.net.au/rn/arts/bwriting/heller.htm, ανακτήθηκε στις 2007-08-30 
  22. ↑ 22,0 22,1 Severo, Richard; Mitgang, Herbert (December 14, 1999). «Joseph Heller, Darkly Surreal Novelist, Dies at 76». The New York Times. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις April 21, 2017. https://web.archive.org/web/20170421195808/http://www.nytimes.com/1999/12/14/books/joseph-heller-darkly-surreal-novelist-dies-at-76.html?ref=joseph_heller. Ανακτήθηκε στις 2010-06-15. 
  23. ↑ Muste, John M. "Joseph Heller." Magill's Survey of American Literature, Revised Edition (2007): EBSCO. Web. Nov 8, 2010.
  24. ↑ «Joseph Heller definition of Joseph Heller in the Free Online Encyclopedia». Encyclopedia2.thefreedictionary.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Νοεμβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 5 Δεκεμβρίου 2011. 
  25. ↑ (Heller 1986)
  26. ↑ (Heller 1986)
  27. ↑ (Heller 1986)
  28. ↑ Joseph Heller· Adam J. Sorkin (1993). Adam J. Sorkin, επιμ. Conversations With Joseph Heller. Univ. Press of Mississippi. σελ. 75. ISBN 9780878056354. Mandel: You are expressing an agnostic attitude toward reality and I am glad to see you so healthy. Heller: I realize that even if I received convincing physical evidence that there is a God and a heaven and hell, it wouldn't affect me one bit. I think the experience of life is more important than the experience of eternity. Life is short. Eternity never runs out. 
  29. ↑ Bailey, Blake (August 26, 2011). «The Enigma of Joseph Heller». The New York Times. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις April 21, 2017. https://web.archive.org/web/20170421195813/http://www.nytimes.com/2011/08/28/books/review/the-enigma-of-joseph-heller.html?pagewanted=all. Ανακτήθηκε στις February 10, 2017. 
  30. ↑ «'Almost Like Christmas,' story by Joseph Heller before 'Catch-22,' to be published». 11 Ιουλίου 2013. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Καθιερωμένοι όροι
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Τζόζεφ_Χέλερ&oldid=10166139"