Σύνδρομο Ρίτσερ-Σίντσελ
| Σύνδρομο Ρίτσερ-Σίντσελ | |
|---|---|
 Ανθρώπινο χρωμόσωμα 8 | |
| Συνώνυμα | 3C syndrome |
| Ειδικότητα | Ιατρική γενετική |
| Ταξινόμηση | |
To σύνδρομο Ρίτσερ-Σίντσελ (αγγλ. Ritscher-Schinzel Syndrome ή 3C syndrome) είναι ένα σπάνιο σύνδρομο πολλαπλών συγγενών ανωμαλιών, το οποίο περιλαμβάνει κρανιοπροσωπικές, παρεγκεφαλιδικές και καρδιακές ανωμαλίες. Στις κρανιοπροσωπικές ανωμαλίες συναντώνται η αυξημένη κυρτότητα του ινιακού και του μετωπιαίου τμήματος του κρανίου, η υπερτροφία, το οφθαλμικό κολόβωμα, και η σχιστία υπερώας (λυκόστομα). Αντίστοιχα, στις παρεγκεφαλιδικές ανωμαλίες περιλαμβάνονται η δυσμορφία Ντάντι-Ουόκερ και η υποπλασία (ελλιπής ανάπτυξη) του παρεγκεφαλικού βερμού. Τέλος, στις καρδιακές ανωμαλίες συναντώνται η τετραλογία Fallot, και το κολπικό και το κοιλιακό διαφραγματικό ελάττωμα (ASD και VSD).[1][2] To σύνδρομο αναφέρθηκε για πρώτη φορά στην ιατρική βιβλιογραφία το 1987 από τους Ρίτσερ και Σίντσελ, στους οποίους αποδίδεται η διαταραχή.[3]
Κλινική περιγραφή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η πιο συνηθισμένη τριάδα των συμπτωμάτων του συνδρόμου περιλαμβάνει ορισμένα καρδιακά ελαττώματα, υποπλασία της παρεγκεφαλίδας και κρανιακούς δυσμορφισμούς, οι οποίοι μπορούν να πάρουν διάφορες μορφές. Τα καρδιακά ελαττώματα και οι κρανιακοί δυσμορφισμοί είναι ετερογενείς σε άτομα που θεωρούνται ότι έχουν το σύνδρομο Ρίτσερ-Σίντσελ.[1] Τα καρδιακά ελαττώματα που συνήθως παρατηρούνται είναι αυτά που έχουν να κάνουν με το ενδοκαρδιακό μαξιλάρι και είναι ένα από τα βασικά στοιχεία για τη διάγνωση του συνδρόμου. Έτσι, η μητροειδής βαλβίδα και η τρικύστατη βαλβίδα της καρδιάς μπορεί να παρουσιάζουν παραμόρφωση, ο κολποκοιλιακός σωλήνας μπορεί να είναι πλήρης αντί να αναπτύσσεται σε διαφυσικό διάφραγμα και μεσοκοιλιακό διάφραγμα και τα διατραπεζικά καρδιακά ελαττώματα μπορεί να περιλαμβάνουν την τετραλογία του Fallot, τη διπλή έξοδο δεξιάς κοιλίας, τη μετατόπιση των μεγάλων αγγείων και το σύνδρομο υποπλαστικής αριστεράς καρδίας. Η στένωση της αορτής και η πνευμονική στένωση έχουν επίσης συσχετιστεί με το σύνδρομο αυτό.[1][4]
Αντίστοιχα, οι κρανιακοί δυσμορφισμοί είναι ετερογενείς και μπορεί να περιλαμβάνουν σε έναν βαθμό μακροκεφαλία, μια μεγάλη πρόσθια γραμματοσειρά, ένα ιδιαίτερα έντονο ινώδες και μέτωπο, οφθαλμικό υπερτελορισμό (ευρυγώνια μάτια), ανυψωμένες ραχιαίες ρωγμές (κεκλιμένα μάτια), σχιστία υπερώας (λυκόστομα), χαμηλή ρινική γέφυρα, σχιστία υπερώας με συσχετισμένη αμφίδρομη σταφυλή,[1] χαμηλά τοποθετημένα αυτιά, μικρογναθία (ασυνήθιστα μικρή γνάθο), βραχυκεφαλία (πεπλατυσμένο κεφάλι) και οφθαλμικό κολόβωμα.[4] Τα αυτιά τα οποία είναι τοποθετημένα χαμηλά είναι ο πιο συνηθισμένος κρανιακός δυσμορφισμός, ενώ το οφθαλμικό κολόβωμα είναι το λιγοτερο συνηθισμένο από τα μη ταυτοχρόνως εμφανισθέντα συμπτώματα (σχιστία χείλους ταυτόχρονα με σχιστία υπερώας είναι το λιγότερο συνηθισμένο).[5]
Οι κρανιακές δυσπλασίες, οι οποίες συναντώνται στο σύνδρομο Ρίτσερ-Σίντσελ, επηρεάζουν τον εγκέφαλο. Εκτός από την υποπλασία παρεγκεφαλίδας, οι κύστες είναι αυτές που συνήθως συναντώνται στον οπίσθιο κρανιακό βόθρο, οι κοιλίες και η παρεγκεφαλιδική δεξαμενή (cisterna magna) εμφανίζονται διασταλμένες (διευρυμένες) και αναγνωρίζεται η παρουσία της δυσμορφίας Ντάντι-Ουόκερ. Οι δυσπλασίες αυτές καθυστερούν την ανάπτυξη του παιδιού,[4][5] ενώ η δυσμορφία Ντάντι-Ουόκερ και η υδροκεφαλία συναντώνται στο 75% των παιδιών με το σύνδρομο αυτό.[6]
Κλινικά συμπτώματα που συσχετίζονται με το σύνδρομο Ρίτσερ-Σίντσελ συναντώνται και σε άλλα συστήματα του σώματος. Στο σκελετικό σύστημα, οι νευρώσεις ενδέχεται να απουσιάζουν, ενώ ταυτόχρονα είναι πιθανή η υπάρξη αυχενικής σπονδυλίωσης (hemivertebrae), συνδακτυλίας (συνένωση των δακτύλων), και κλινοδακτυλίας (καμπυλότητα του πέμπτου δακτύλου).[4][6] Στο γαστρεντερικό, ουροποιητικό και γεννητικό σύστημα μπορεί να υπάρχουν η πρωκτική ατερία (απουσία ή απόφραξη του πρωκτού), η υποσπαδία (μετατόπιση ουρήθρας), και η υδρονέφρωση (παρουσία ούρων στους νεφρούς). Στο ενδοκρινικό σύστημα είναι πιθανή η ύπαρξη της υποπλασίας των επινεφριδίων και η έλλειψη της αυξητικής ορμόνης.[4] Τέλος, η ανοσοανεπάρκεια έχει επίσης καταγραφεί ως σύμπτωμα.[6]
Πολλά παιδιά τα οποία διαγνώσκονται με το σύνδρομο Ρίτσερ-Σίντσελ πεθαίνουν σε βρεφική ηλικία λόγω σοβαρών συγγενών καρδιακών παθήσεων.[4] Παρόλα αυτά, στην αρχική μελέτη των Ρίτσερ και Σίντσελ το παιδί υπό εξέταση ήταν ακόμα εν ζωή σε ηλικία 21 ετών.[7]
Γενετική ανάλυση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
To σύνδρομο Ρίτσερ-Σίντσελ είναι μια αυτοσωμική υπολειπόμενη ασθένεια, η οποία προκαλείται από τη μετάλλαξη που συμβαίνει στο μακρύ βραχίονα του χρωμοσώματος 8 στη ζώνη 8q24.13, στην περιοχή KIAA0196 που είναι το γονίδιο υπεύθυνο για την έκφραση της πρωτεϊνης στρουμπελλίνης. Η στρουμπελλίνη παράγεται στα σκελετικά μυϊκά κύτταρα και συμμετέχει στην ενδοσωμική μεταφορά και στις διαδικασίες κυτταρικού θανάτου. Τυχόν μετάλλαξη στο γονίδιο αυτό συνδέεται με τη σπαστική παραπληγία.[8]
Η μετάλλαξη πραγματοποιείται κατά το στάδιο της συναρμογής (ματίσματος) και προκαλεί σημαντική μείωση στην παραγωγή της στρουμπελλίνης στα κύτταρα. Ο φαινότυπος είναι παρόμοιος με το σύνδρομο διαγραφής 6pter-p24 και το σύνδρομο διαγραφής 6p25 αλλά έχει διαφορετική αιτιολογία.[4][9]
Ο έλεγχος της κατάστασης αυτής θα πρέπει να γίνεται προγεννητικά μέσω υπερήχου. Οι υπέρηχοι του πρώτου και του δεύτερου τριμήνου μπορούν να ανιχνεύσουν τις χρωμοσωμικές ανωμαλίες του εμβρίου μέσω των κατάλληλων μετρήσεων.[10] Επίσης, προγεννητικός έλεγχος μπορεί να γίνει μέσω των γενετικών τεστ, όπως η δειγματοληψία χοριακών λαχνών στο πρώτο τρίμηνο και αμνιοπαρακέντηση στο δεύτερο τρίμηνο της εγκυμοσύνης.
Τέλος, λόγω της αυτοσωμικής υπολειπόμενης φύσης του συνδρόμου, γονείς που έχουν ένα παιδί με σύνδρομο Ρίτσερ-Σίντσελ έχουν 25% πιθανότητα να αποκτήσουν δεύτερο παιδί με το σύνδρομο αυτό.[4]
Διαφορική διάγνωση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το σύνδρομο Ρίτσερ-Σίντσελ παρουσιάζει επικάλυψη συμπτωμάτων με διάφορα άλλα σύνδρομα. Συχνά συγχέεται με το σύνδρομο Τζούμπερτ (Jubert syndrome), το οποίο εκδηλώνεται με παρόμοια παρεγκεφαλιδική υποπλασία και τις επακόλουθες συνέπειές της, όπως η υπέρπνοια, η αταξία, οι μεταβολές στην κίνηση των ματιών και οι σχιστίες χείλους και υπερώας. Περιστασιακά, παρουσιάζει και καρδιακές δυσπλασίες. Αναλόγως, υπάρχει επικάλυψη και με το σύνδρομο Μπράκμαν - Ντε Λάντζ (Brachmann-de Lange syndrome ή Cornelia de Lange syndrome), το οποίο παρουσιάζει παρόμοιες καρδιοπροσωπικές και καρδιακές ανωμαλίες, και δυσμορφία Ντάντι-Ουόκερ.[5] Ειδικά η δυσμορφία Ντάντι-Ουόκερ παρουσιάζεται σε πολλά σύνδρομα, όπως στο σύνδρομο Έλλις - Βαν Κρέβελντ (Ellis-van Creveld syndrome) και γι' αυτό το λόγο δεν είναι παθογνωμονικό σύμπτωμα για το σύνδρομο Ρίτσερ-Σίντσελ.[11]
Αντιμετώπιση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η εξέλιση αυτής της ασθένειας εξαρτάται από τη σοβαρότητα των καρδιακών ελαττωμάτων. Περίπου 1 στα 3 παιδιά με αυτό το σύνδρομο χρειάζεται αποφυγή της δημιουργίας της υδροκεφαλίας, η οποία συνήθως προκύπτει ως επακόλουθο. Μερικά παιδιά χρειάζονται επιπλέον βοήθεια (θεραπεία) με την καθυστερημένη ανάπτυξη της ομιλίας, αλλά και των ψυχοκινητικών λειτουργιών, όπως η υποτονία.[1]
Πρόγνωση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Οι προγνώσεις για το σύνδρομο Ρίτσερ-Σίντσελ ποικίλουν ευρέως με βάση έναν συγκεκριμένο αριθμό συμπτωμάτων που παρατηρούνται σ' ένα άτομο. Συνήθως η βαρύτητα της πρόγνωσης εξαρτάται από τη σοβαρότητα των καρδιακών ανωμαλιών. Για τα παιδιά τα οποία παρουσιάζουν λιγότερο σοβαρές καρδιακές ανωμαλίες η αναπτυξιακή πρόγνωση εξαρτάται από τις εγκεφαλικές ανωμαλίες που υπάρχουν. Έτσι, για παράδειγμα, σοβαρή εγκεφαλική υποπλασία σχετίζεται με καθυστερήσεις στην ανάπτυξη και στην ομιλία, με υποτονία, αλλά και με γενικές αναπάρκειες ανάπτυξης.[5]
Επιδημιολογία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το σύνδρομο αυτό είναι πολύ σπάνιο και εμφανίζεται σε λιγότερες από 1 γεννήσεις ανά εκατομμύριο. Μέχρι σήμερα έχουν καταγραφεί λιγότερες από 50 περιπτώσεις και το σύνδρομο φαίνεται να είναι πανεθνικό.[1] Στις περιπτώσεις συγγένειας αίματος και μειωμένης γενετικής ποικιλομορφίας, το σύνδρομο συναντάται πιο συχνά, όπως για παράδειγμα στους ιθαγενείς απομακρυσμένου χωριού στη Μανιτόμπα του Καναδά, όπου 1 στα 9 άτομα φέρει το υπολειπόμενο γονίδιο.[4]
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 «Orphanet: 3C syndrome». www.orpha.net. Ανακτήθηκε στις 28 Φεβρουαρίου 2021.
- ↑ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK553049/
- ↑ Ritscher, Daniel; Schinzel, Albert; Boltshauser, Eugen; Briner, Jakob; Arbenz, Urs; Sigg, Peter (1987). «Dandy-Walker (like) malformation, atrio-ventricular septal defect and a similar pattern of minor anomalies in 2 sisters: A new syndrome?» (στα αγγλικά). American Journal of Medical Genetics 26 (2): 481–491. doi:. ISSN 1096-8628. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2022-03-20. https://web.archive.org/web/20220320140617/https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/ajmg.1320260227. Ανακτήθηκε στις 2021-03-01.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 4,7 4,8 Kniffin, Cassandra L.; McCusick, Victor A. (6 January 2014). "Ritscher-Schinzel Syndrome - Clinical Synopsis". Online Mendelian Inheritance in Man. Johns Hopkins University. Retrieved 28 February 2021.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Leonardi, Michael L.; Pai, G. Shashidhar; Wilkes, Beth; Lebel, Robert Roger (2001). «Ritscher-Schinzel cranio-cerebello-cardiac (3C) syndrome: Report of four new cases and review» (στα αγγλικά). American Journal of Medical Genetics 102 (3): 237–242. doi:. ISSN 1096-8628. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/ajmg.1449.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 Gorlin, Robert J.; Cohen Jr., Michael; Hennekam, Raoul C.M. (2001). Syndromes of the Head and Neck (4 ed.). Oxford University Press.
- ↑ Jones, Kenneth Lyons; Jones, Marilyn Crandall; del Campo, Miguel (2013). Smith's Recognizable Patterns of Human Malformation (7th ed.). Elsevier Health Sciences.
- ↑ «WASHC5 WASH complex subunit 5 [Homo sapiens (human)] - Gene - NCBI». www.ncbi.nlm.nih.gov. Ανακτήθηκε στις 28 Φεβρουαρίου 2021.
- ↑ Jones, Kenneth Lyons; Jones, Marilyn Crandall; del Campo, Miguel (2013). Smith's Recognizable Patterns of Human Malformation (7th ed.). Elsevier Health Sciences. ISBN 9780323186681.
- ↑ Rusnak, Alison J.; Hadfield, Marie I.; Chudley, Albert E.; Marles, Sandra L.; Reid, Gregory J.; Chodirker, Bernard N. (2008). «Increased Nuchal Translucency Thickness: A Potential Indicator for Ritscher-Schinzel Syndrome» (στα english). Fetal Diagnosis and Therapy 24 (4): 395–399. doi:. ISSN 1015-3837. PMID 18957854. https://www.karger.com/Article/FullText/165697.
- ↑ Albright, A. Leland; Pollack, Ian F. (2011). Principles and Practice of Pediatric Neurosurgery. Thieme. ISBN 9781604064605.