Σφιεντσόνκα
Η Σφιεντσόνκα (πολωνικά: Święconka, προφέρεται: [ɕfʲɛnˈtsɔnka]), που σημαίνει «ευλογία των πασχαλινών καλαθιών», είναι μία από τις πιο μακροχρόνιες και αγαπημένες πολωνικές παραδόσεις το Μεγάλο Σάββατο. Με ρίζες που χρονολογούνται από την πρώιμη ιστορία της Πολωνίας, παρατηρείται επίσης από τους απόδημους Πολωνούς στις Ηνωμένες Πολιτείες, τον Καναδά, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ιρλανδία και άλλες πολωνικές κοινότητες.
Προέλευση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η παράδοση της ευλογίας των τροφίμων το Πάσχα, η οποία έχει πρώιμες μεσαιωνικές ρίζες στη χριστιανική κοινωνία, πιθανώς προήλθε από μία ειδωλολατρική τελετή.[1][2] Η παράδοση λέγεται ότι χρονολογείται από τον 7ο αιώνα στη βασική της μορφή και η σύγχρονη μορφή, που περιέχει ψωμί και αυγά (σύμβολα της ανάστασης και του Χριστού) λέγεται ότι χρονολογείται από τον 12ο αιώνα.[3]
Σύγχρονοι καιροί[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Καλάθια που περιέχουν δείγμα πασχαλινών φαγητών φέρονται στην εκκλησία για να ευλογηθούν το Μεγάλο Σάββατο. Το καλάθι είναι παραδοσιακά επενδεδυμένο με λευκό λινό ή δαντέλα και είναι διακοσμημένο με κλαδάκια από πυξό, το τυπικό πασχαλινό αειθαλές. Οι Πολωνοί υπερηφανεύονται για την προετοιμασία ενός διακοσμημένου και καλαίσθητου καλαθιού με ευδιάκριτα λινά, κεντημένα για την περίσταση με πυξό και κορδέλα πλεγμένα στη λαβή. Η παρατήρηση της δημιουργικότητας άλλων ενορίτων είναι μία από τις ιδιαίτερες χαρές της εκδήλωσης.
Ενώ σε ορισμένες παλαιότερες ή αγροτικές κοινότητες, ο ιερέας επισκέπτεται τα σπίτια για να ευλογήσει τα τρόφιμα, η συντριπτική πλειονότητα των Πολωνών επισκέπτονται την εκκλησία το Μεγάλο Σάββατο, όπου προσεύχονται στον Τάφο του Κυρίου (τον δέκατο τέταρτο και τελευταίο Σταθμό του Σταυρού). Η Ευλογία του Φαγητού είναι, ωστόσο, μία εορταστική περίσταση. Οι τριμερείς προσευχές ευλογίας αφορούν συγκεκριμένα τα διάφορα περιεχόμενα των καλαθιών, με ειδικές προσευχές για τα κρέατα, τα αυγά, τα κέικ και τα ψωμιά. Ο ιερέας ή ο διάκονος ψεκάζει τα καλάθια με αγιασμό.[4]
Οι πιο παραδοσιακές πολωνικές εκκλησίες χρησιμοποιούν μία αχυρένια βούρτσα για να ραντίσουν το νερό. Άλλοι χρησιμοποιούν το πιο σύγχρονο μεταλλικό ραβδί αγιασμού. Σε ορισμένες ενορίες, τα καλάθια παρατάσσονται σε μεγάλα τραπέζια. Σε άλλες, οι ενορίτες μετακινούνται στο μπροστινό μέρος του βωμού μεταφέροντας τα καλάθια τους, σαν να ήταν σε γραμμή Κοινωνίας. Παλαιότερες γενιές Πολωνών Αμερικανών, που κατάγονται από μετανάστες στις αρχές του 19ου αιώνα, τείνουν να ευλογούν ολόκληρες ποσότητες γεύματος, που συχνά μεταφέρονται σε αίθουσες εκκλησιών ή καφετέριες σε μεγάλα καλάθια και καλάθια για πικνίκ.
Τα τρόφιμα στα καλάθια έχουν συμβολική σημασία:
- αυγά - συμβολίζουν τη ζωή και την ανάσταση του Χριστού
- ψωμί - συμβολίζει τον Ιησού
- αρνί - αντιπροσωπεύει τον Χριστό
- αλάτι - αντιπροσωπεύει τον εξαγνισμό
- χρένο - συμβολίζει την πικρή θυσία του Χριστού
- ζαμπόν - συμβολίζει τη μεγάλη χαρά και αφθονία.
Το φαγητό που ευλογήθηκε στην εκκλησία παραμένει ανέγγιχτο σύμφωνα με τις τοπικές παραδόσεις μέχρι το Σάββατο το απόγευμα ή το πρωί της Κυριακής.
Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Leopold Kretzenbacher. Ethnologia Europaea: Studienwanderungen und Erlebnisse auf volkskundlicher 1986. σελ. 159
- ↑ Roman Landowski. Dawnych obyczajów rok cały: między wiarą, tradycją i obrzędem. 2000. σελ. 205
- ↑ Ks, Marian Pisarzak MIC. Błogosławienie pokarmów wielkanocnych. Kontekst paschalny i postny. op. cit. Błogosławieństwo pokarmów i napojów wielkanocnych w Polsce. Studium historyczno-liturgiczne. Βαρσοβία 1979, σελ. 378.
- ↑ Swieconka by Ann Hetzel Gunkel