Συζήτηση:Κρυφό Σχολειό/Στοιχεία για να βοηθηθούμε

Στοιχεία για να βοηθηθούμε

• «Ο παπάς κάτω από τα ράκη του ράσου του κρατεί το ψαλτήρι και πηγαίνει να μάθη τα παιδιά, που τον περιμένουν, να διαβάζουν. Ομιλεί ακόμη εις τα παιδιά και δια τους μεγάλους ανθρώπους που εδόξασαν άλλοτε αυτόν τον τόπον. Διδάσκει την ολίγην ιστορίαν που γνωρίζει και αυτός. Το κρυφό σχολειό δεν είναι θρύλος. Το συνετήρησε παρά τας διώξεις, παρά την αξιοθρήνητον έλλειψιν παντός μέσου, παρά την φοβεράν πίεσι τόσων αμέσων αναγκών που θα ήτο φυσικόν να οδηγήσουν προς τον εξισλαμισμόν, ο βαθύτατος πόθος του τυραννουμένου έθνους να υπάρξη» - Δ. Κόκκινος, Η Ελληνική Επανάστασις, τ. 1, Αθήναι 1967, σ. 21.
• «η οθωμανική περίοδος ώς και το 1914 μπορεί να θεωρηθεί ως μία από τις πλέον ευνοϊκές συμβιώσεις κυρίαρχων μουσουλμάνων και υποτελών χριστιανών» - Α. Ηρακλείδης, Η Ελλάδα και ο «εξ Ανατολών Κίνδυνος», Αθήνα 2001, σ. 104.
• «Education has a long tradition in Greece. Socrates was teaching when the peoples of Western Europe were still illiterate. […] Happenings during those four hundred years [of Turkish occupation] must have stirred the Greeks’ appetite for education; it is clear, in any case, that the κρυφό σχολείο helped to preserve the Greek language and national identity»: G. Psacharopoulos, «Education in Greece Today: Contributions to the Perennial Debate. Introduction», Journal of Modern Greek Studies 13, 1995, σ. 169.
• «το πατριαρχείο […] συνεβούλευε απειλητικά την υποταγή, διότι πάσα απείθεια ήταν αμαρτία και εναντίωση στο «θέλημα του θεού» » - Α. Ελεφαντής, «Επιλεγόμενα στο Βιβλίο που συντάραξε το Ρωμέικο για 400 Μέρες», εφ. Η ΑΥΓΗ, 5-10-2007.
• «η έκρηξη της Επανάστασης του 1821 βρήκε την Ελληνική Εκκλησία να προπαγανδίζει, επί ποινή αφορισμού και διώξεων, τη συνέχιση της υποταγής στη θεόπεμπτη σουλτανική εξουσία» - Β. Κρεμμυδάς, «Χονδροειδής Παραποίηση της Ιστορίας», εφ. Τα ΝΕΑ, 7-6-2000.
• «Εις τον καιρό της νεότητος, όπου ημπορούσα να μάθω κάτι τι, σχολεία, ακαδημίαι δεν υπήρχαν. Μόλις ήσαν μερικά σχολεία, εις τα οποία εμάθαιναν να γράφουν και να διαβάζουν. Οι παλαιοί κοτσαμπάσιδες, όπου ήσαν οι πρώτιστοι του τόπου, μόλις ήξευραν να γράφουν το όνομά τους. Το μεγαλύτερο μέρος των αρχιερέων δεν ήξευρε παρά εκκλησιαστικά κατά πράξιν, κανένας όμως δεν είχε μάθησι. Το ψαλτήρι, το κτωήχι, ο μηναίος, άλλαι προφητείαι ήσαν τα βιβλία οπού ανέγνωσα» - Θ. Κολοκοτρώνη, Διήγησις Συμβάντων της Ελληνικής Φυλής από τα 1770 έως τα 1836, υπαγόρευσε Θεόδωρος Κωνσταντίνου Κολοκοτρώνης, Αθήνησιν 1846, σ. 48.
• ο μεγαλοκοτσαμπάσης Κανέλλος Δεληγιάννης, ο οποίος, μιλώντας για πατέρα του, τον πανίσχυρο προεστό της Πελοποννήσου Ιωάννη Δεληγιάννη, μας λέει πως ήταν «άνευ παιδείας, καθότι τότε δεν υπήρχον εις την Πελοπόννησον Ελληνικά Σχολεία» - Κ. Δεληγιάννης, Απομνημονεύματα, τ. 1, Απομνημονεύματα Αγωνιστών του ’21 16, Αθήναι 1957, σ. 27.
• «Μόνοι των οι Έλληνες εφρόντιζαν δια την παιδείαν, η οποία εσυνίστατο εις το να μανθάνουν τα κοινά γράμματα, και ολίγην αριθμητικήν ακανόνιστον. Εν ελλείψει δε διδασκάλου ο ιερεύς εφρόντιζε περί τούτου. Όλα αυτά εγίνοντο εν τω σκότει και προφυλακτά από τους Τούρκους» - Φωτάκου, Πρώτου Υπασπιστού του Θ. Κολοκοτρώνη, Απομνημονεύματα, Αγροτικές Συνεταιριστικές Εκδόσεις, Θεσσαλονίκη 1977, τ. 1, σ. 27 (Προκαταρτικά-Πώς εδιοικούντο αι κοινότητες).
• «Εν ταις ασιατικαίς επαρχίαις του Οθωμανικού κράτους […] μετά παντοία δεινά, α υπέστησαν, η αχλύς βεβαίως επικάθησε βαρυτέρα, και το σκότος ην παχύτερον. Ου μόνον δε το έθνος επιέζετο, αλλά και η γλώσσα, φευ! πολλαχού έπαθε διαστροφήν, παραφθοράν και ήτταν. Και όμως, εν ταις επαρχίαις ταύταις, εν αις που περί τας μονάς το ζώπυρον των γραμμάτων διετηρείτο, ίχνη Σχολών και λογίων μέχρι των μέσων της ΙΖ΄ εκατονταετηρίδος δεν ευρίσκομεν» - Μ. Κ. Παρανίκα, Σχεδίασμα περί της εν τω Ελληνικώ Έθνει Καταστάσεων των Γραμμάτων από Αλώσεως Κωνσταντινουπόλεως (1453 μ.Χ.) μέχρι των Αρχών της Ενεστώσης (ΙΘ΄) Εκατονταετηρίδος, εν Κωνσταντινουπόλει 1867, σσ. 108-109.
• «Οι χριστιανοί της Μικράς Ασίας υπήρξαν τα πρώτα θύματα του συστήματος τούτου [της απαγόρευσης των σχολείων]» - Ι. Ρίζος-Νερουλός, Ιστορία των Γραμμάτων παρά τοις Νεωτέροις Έλλησι, Αθήνησι 1870, σ. 64. Πρωτότυπη έκδοση: J. Rizo-Nérοulοs, Cοurs de Littérature Grecque Mοderne, seconde édition revue et augmentée, Genève-Paris 1828, σ. 51 (στην Α΄ έκδοση, Genève-Paris 1827, σ. 45).
• «Οι Τούρκοι απηγόρευαν επί κεφαλική ποινή την οικοδομήν νέων εκκλησιών. […] Εμπόδιζον δε δια της αυτής αυστηρότητος και την καθίδρυσιν δημοσίων σχολείων, φοβούμενοι μήπως οι χριστιανοί διδασκόμενοι αποβώσι δούλοι επικίνδυνοι και δυσκυβέρνητοι» - Ι. Ρίζος-Νερουλός, Ιστορία των Γραμμάτων παρά τοις Νεωτέροις Έλλησι, Αθήνησι 1870, σ. 64. Πρωτότυπη έκδοση: J. Rizo-Nérοulοs, Cοurs de Littérature Grecque Mοderne, seconde édition revue et augmentée, Genève-Paris 1828, σ. 51 (στην Α΄ έκδοση, Genève-Paris 1827, σ. 45).
• Ο Χασιώτης λέει επί λέξει: «Το σχολείον της κοινότητος ή της χώρας ην ταπεινός τις πρόναος ή αφανές οίκημα, περιδεώς κλειόμενον και ανοιγόμενον, ένθα οι μαθηταί, επί ψαθίων καθήμενοι οκλά, εδιδάσκοντο τα κολλυβογράμματα» - Το παράθεμα στον Α. Αγγέλου, όπ. παρ. σ. 47. (περιδεώς σημαίνει με φόβο) - το αναφέρει ο ίδιος ο Αγγέλου, και του διαφεύγει του περιδεώς καθώς διϋλίζει άλλα.
• Στον πρόλογο του βιβλίου του, ο Τρύφων Ευαγγελίδης λέει επί λέξει τα εξής: «Οι χρόνοι ήσαν σκοτεινοί και ζοφεροί διά το γένος, η δε καλλιέργεια των γραμμάτων επικίνδυνον εγχείρημα και όμως, παρ’ όλους τους απαγορευτικούς νόμους των Τούρκων, […] οι Έλληνες κρύφα και εν παραβύστω εκαλλιέργουν τας Μούσας» - Τ. Ε. Ευαγγελίδης, Η Παιδεία επί Τουρκοκρατίας, Ελληνικά Σχολεία από της Αλώσεως μέχρι Καποδιστρίου, τ. 1, εν Αθήναις 1936, σ. LXXIX.
• Τι ήταν κρυφό σχολειό: «Είναι το ποίημα της μυστικής ελπίδος της αναστάσεως του έθνους και της ελευθερίας της πατρίδος, την οποία αισθανόμεθα ότι ο γέρων διδάσκει εις τα παιδία μαζύ με το αλφάβητον, παρασκευάζων τους εκδικητάς και τους ελευθερωτάς, και εις το βάθος της οποίας, ως εις ενσάρκωσιν προφητικήν, διαφαίνεται ένοπλος σκοπός, κυμαινόμενος μεταξύ υπαρκτού και πραγματικού» - Αγγέλου, σελ 60-61, Δημήτριος Κακλαμάνος, βιογράφος του Γύζη, για τον πίνακά του.
• Τι ήταν κρυφό σχολειό: «Αλλ' υπό του αιμοβόρου τυράννου την ανελεήμονα μάστιγα, ο ταπεινός ιερεύς και ο πενιχρός Ελληνοδιδάσκαλος, έντρομοι, αλλ' άκαμπτοι κι απτόητοι συνήγον εις αφανή καταγώγια τους τρυφερούς αυτών νεοσσούς, ίνα μυήσωσιν αυτούς εν κρυπτώ εις της Ελληνικής ορθοδοξίας τα δόγματα, και της Ελληνικής επιστήμης τας εντολάς. Εκ των σκοτεινών δε τούτων κρυπτών εξήλθον οι πολυπληθείς εκείνοι φωτεινοί της πίστεως και πατρίδος μεγαλομάρτυρες, οι επί τέσσαρας αιώνας δια του πολιτίμου αίματος αυτών καταβρέξαντες την κατάξηρον της ελευθερίας κορμόν» - Αγγέλου, σελ 30, Κωνσταντίνος Φρεαρίτης, ρητορία για το τι αντιπροσωπεύει το κρυφό σχολειό.
• Τι ήταν κρυφό σχολειό: «Εν τη πατρώα εστία, ο ταπεινός ιερεύς και ο πενιχρός ελληνοδιδάσκαλος μετά τρόμου, ενίοτε και διά νυκτός, συνήγον τους τρυφερούς αυτών νεοσσούς παρά την εκκλησίαν αείποτε, ίνα διά των αιώνων μυήσωσιν αυτούς εις τας ελληνικάς παιδείας τας εντολάς και της ορθοδοξίας τα ελληνικώτατα δόγματα» - Αγγέλου, σελ 31, Ανδρέας Δαλλαπόρτας, ομιλία για το τι αντιπροσωπεύει το κρυφό σχολειό.

  ManosHacker 19:46, 25 Μαρτίου 2012 (UTC)

Επειδή και ο ίδιος ο Κακριδής, στο άρθρο του στο Βήμα, ζήτησε τη γνώμη των σύγχρονων ιστορικών, δες την παρακάτω απάντηση του Αντώνη Λιάκου, καθηγητή της Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών: Διάλογος - Είναι μύθος το «κρυφό σχολειό»;. Καλή συνέχεια και ψυχραιμία σε όλους.--Dipa1965 (talk) 07:30, 26 Μαρτίου 2012 (UTC)

Στη δημοσίευση του Κακριδή στο βήμα, το 1998[1], ο Α. Λιάκος απαντά και ερμηνεύει την μαρτυρία, όχι ως κρυφό σχολειό, αλλά ως κρυφό μάθημα. Σε αυτό βάζει πάλι τρικλοποδιά το 2011 ο Κακριδής με αλλαγή, ή αποσαφήνιση, της θεώρησης του τι είναι κρυφό σχολειό. Επίσης το ενδιαφέρον που προκύπτει είναι ότι σε κρυφό σχολειό φαίνεται να έσπρωχναν οι επιλογές του πατριαρχείου που τα είχε κάνει πλακάκια με την Πύλη, όπως φαίνεται από δύο πηγές που αναφέρω παραπάνω μέσα στην ενότητα αυτή. ManosHacker 09:09, 26 Μαρτίου 2012 (UTC)

Αντιγράφω κορυφαίο απόφθεγμα από λίγο πιό πάνω: «η οθωμανική περίοδος ώς και το 1914 μπορεί να θεωρηθεί ως μία από τις πλέον ευνοϊκές συμβιώσεις κυρίαρχων μουσουλμάνων και υποτελών χριστιανών» - Α. Ηρακλείδης, Η Ελλάδα και ο «εξ Ανατολών Κίνδυνος».

Και έπειτα αναρωτιώμαστε γιατί στην Ελλάδα δεν βρήκαμε ακόμα τον πάτο.— ανυπόγραφο σχόλιο του χρήστη Skylax30 (συζήτηση • συνεισφορά) .

Αυτό που δεν εννοείς αγαπητέ μου είναι πως αυτή ακριβώς η πηγή στηρίζει το ότι μπορούμε να θεωρούμε την οθωμανική κυριαρχία επί των Ελλήνων, άνετα ως το 1914. Όπως θα είδες παραπάνω, ο Φόκαλ χλεύασε τα περί εικοστού αιώνα, την πηγή δηλαδή του Γάλλου ανταποκριτή στην Ήπειρο. ManosHacker 11:32, 26 Μαρτίου 2012 (UTC)