Σοφία Ποτότσκα
| Σοφία Ποτότσκα | |
|---|---|
 | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Γέννηση | 11 Ιανουαρίου 1760[1] Προύσα |
| Θάνατος | 24 Νοεμβρίου 1822 Βερολίνο[2] |
| Χώρα πολιτογράφησης | Ελλάδα |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | νέα ελληνική γλώσσα[3] τουρκικά Ρωσικά Πολωνικά Γαλλικά |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | εταίρα |
| Οικογένεια | |
| Σύζυγος | Józef de Witte Στανίσουαφ Στσένσνι Ποτότσκι |
| Τέκνα | Zofia Kisielew Όλγα Ποτότσκα Boleslav Stanislavovič Potocki Aleksander Potocki Mieczysław Franciszek Potocki Iwan Osipowicz de Witt |
| Οικογένεια | Οικογένεια Ποτότσκι |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Η Σοφία Ποτότσκα, το γένος Κλαβόνη (Zofia Potocka, ουκρανικά: Софія Костянтинівна Потоцька, 11 Ιανουαρίου 1760 - 24 Νοεμβρίου 1822), ήταν Ελληνίδα σκλάβα εταίρα και Ρωσίδα πράκτορας, αργότερα μία Πολωνή ευγενής. Ήταν διάσημη στη σύγχρονη Ευρώπη για την ομορφιά και την περιπετειώδη ζωή της. Κατά τη διάρκεια του Ρωσοτουρκικού πολέμου (1787-92), ήταν η ερωμένη του Ρώσου διοικητή πρίγκιπα Γκριγκόρι Ποτέμκιν και ενήργησε ως πράκτορας στη ρωσική υπηρεσία.[4]
Οι συμπατριώτες της εποχής της έγραψαν: «Ήταν όμορφη σαν όνειρο, παιδί των νότιων χωρών. Όλοι εκείνοι που την έχουν δει θαυμάζουν την ομορφιά της, πυροδοτώντας φωτιά στις καρδιές των ανδρών και φθόνο στα μάτια των γυναικών.»
Ζωή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Πρώιμη ζωή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Ποτότσκα γεννήθηκε την 1η Ιανουαρίου 1760 στην τουρκική πόλη Προύσα, από τον Κωνσταντίνο Κλαβόνη, έναν φτωχό έμπορο βοοειδών και τη Μαρία Κλαβόνη.Το 1772, όταν ήταν 12 ετών, μετακόμισε στην ελληνική συνοικία Φανάρι στην Κωνσταντινούπολη, με τους γονείς και τις αδελφές της.
Περί το 1775, όταν ήταν 15 χρονών, ο πατέρας της Κωνσταντίνος πέθανε κάτω από μυστηριώδεις συνθήκες. Η μητέρα της παντρεύτηκε έναν Αρμένιο, ο οποίος επίσης πέθανε. Κατά τη διάρκεια της μεγάλης φωτιάς στην Κωνσταντινούπολη, το σπίτι τους καίγεται. Σε αυτή τη δύσκολη στιγμή για αυτούς, η μητέρα της Μαρία ζήτησε υποστήριξη από ξένες πρεσβείες.
Τον Μάιο του 1777, όταν η Σοφία δεν ήταν ακόμη 17 ετών, η Μαρία πούλησε τις δύο κόρες της στον Πρέσβη της Πολωνίας, Μπόσκαμπ Λιασοπόλσκι.[4] Ο πρέσβης ήταν γνωστός για την εκπόρνευση κοριτσιών για τον Πολωνό βασιλιά.[4] Μαθαίνοντας για την υποτιθέμενη ευγενή τους προέλευση και βλέποντας την ομορφιά των κοριτσιών, ο πρέσβης συμφώνησε να βοηθήσει. Η αδελφή ισχυρίστηκε ότι καταγόταν από την ευγενή αριστοκρατική οικογένεια Μαυροκορδάτου, η οποία προήλθε από την βασιλική οικογένεια της Ελλάδας και ήταν συγγενείς εξ αίματος με τους ηγεμόνες του Βυζαντίου.
Η Σοφία και η αδελφή της εγκαταστάθηκαν στο παλάτι του και της δόθηκαν μαθήματα γαλλικών. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο πρεσβευτής την κράτησε για λίγο ως ερωμένη του και στη συνέχεια την εκπόρνευσε.[4] Ο Λιασοπόλσκι κανόνισε να πωληθεί η αδερφή της ως σύζυγος σε έναν Τούρκο Πασά,[4] αλλά υποσχέθηκε στη μητέρα της να κανονίσει γάμο για τη Σοφία στην Ευρώπη.
Ο Πολωνός Κόμης Γιούζεφ Βιτ έμαθε το σκοπό του ταξιδιού και την αρχαία καταγωγή της. Έκανε μια προσφορά, την αγόρασε από το Λιασοπόλσκι και την παντρεύτηκε το 1779.[4] Ο Γιούζεφ Βιτ ήταν γιος του διοικητή του φρουρίου Καμιανέτσκα και το ζευγάρι έζησε ένα χρόνο στο Καμιάνετς-Ποντίλσκι, προτού αναχωρήσει για την Ευρώπη το 1781.
Ευρώπη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Σοφία λέγεται πως έκανε εντυπωσιακή επιτυχία όταν παρουσιάστηκε στην αριστοκρατία από το σύζυγό της στις αίθουσες δεξιώσεων της Ευρώπης, στα παλάτια του Βερολίνου, του Αμβούργου, της Βιέννης, της Ρώμης, της Βενετίας και του Παρισιού. Έγινε πασίγνωστη ως «η πιο όμορφη γυναίκα στην Ευρώπη» και γνωστή για την έκφρασή της: «Τα μάτια μου πονάνε».[4] Η ομορφιά της και η θαυμαστή της ικανότητα αυτοσχεδιασμού από δύσκολες καταστάσεις οδήγησε σε θαυμασμό και ερωτικές σχέσεις με αρκετές από τις πιο ισχυρές προσωπικότητες της Ευρώπης εκείνη την εποχή, οι οποίες προσέλκυσαν μεγάλη προσοχή. Θεωρήθηκε ως μοντέρνο στολίδι σε κάθε δεξίωση στην υψηλή κοινωνία στις πόλεις που επισκέφτηκαν και πολιορκούταν από μονάρχες και υπουργούς.
Στην αρχή της ευρωπαϊκής περιοδείας τους, το ζευγάρι επισκέφθηκε τη Βαρσοβία. Στις αρχές Μαρτίου του 1781, κλήθηκε στο δικαστήριο για να παρουσιαστεί στον Βασιλιά Στάνισουαβ Αούγκουστ Πονιατόβσκι. Μετά τη Βαρσοβία, επισκέφθηκαν το Βερολίνο, όπου παρουσιάστηκε στο Βασιλιά της Πρωσίας, Φρέντερικ το Μέγα. Στην πόλη θέρετρο Σπα, η Σοφία παρουσιάστηκε στον Αυστριακό Αυτοκράτορα Γιόσεφ Β', ο οποίος φέρεται να ήταν τόσο ενθουσιασμένος και εντυπωσιασμένος από αυτήν, που διέταξε το Μότσαρτ να συνθέσει μουσική στο μοτίβο του τουρκικού χαρεμιού. Σε μία από τις επιστολές του προς την αδελφή του, τη Γαλλίδα Βασίλισσα Μαρία Αντουανέτα, ο Γιόζεφ Β' συνέστησε το ζευγάρι Βιτ σε αυτήν.
Η Σοφία είδε τη Μαρία Αντουανέτα στο Πετί Τριανό, το οποίο εκείνη την εποχή ξαναχτιζόταν σε ένα διαμορφωμένο πάρκο. Αυτό ήταν ίσως από το οποίο εμπνεύστηκε η Σοφία για να δημιουργήσει ένα παρόμοιο πάρκο. Σύμφωνα με πληροφορίες, η Μαρία Αντουανέτα ήταν γοητευμένη από αυτήν και μιλούσε για αυτήν ως υιοθετημένη κόρη της. Κατά τη διάρκεια της παραμονής της στο Παρίσι, η Σοφία έγινε η ερωμένη και των δύο αδελφών του Γάλλου βασιλιά, του Κόμη της Προβηγκίας, αργότερα Βασιλιά Λουδοβίκου ΙΗ΄ της Γαλλίας και του Κόμη του Αρτουά, μελλοντικού Βασιλιά Κάρολου Ι΄ της Γαλλίας, αντίστοιχα.[4]
Στις 17 Νοεμβρίου 1781, η Σοφία γέννησε ένα γιο στο Παρίσι.
Ρωσία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το 1782, το ζευγάρι επέστρεψε στο Καμιάνετς, επισκέπτοντας στην πορεία τη Βιέννη, τη Μοραβία, τη Σλοβακία και τη Γαλικία. Το 1785, ο σύζυγός της διαδέχτηκε τον πατέρα του ως διοικητή του Καμιάνετς-Ποντίσκι, κάνοντας τη Σοφία πρώτη κυρία της Ποντόλια.
Κατά τη διάρκεια του Ρωσοτουρκικού Πολέμου (1787-92), μπήκε σε μια σχέση με το Ρώσο Πρίγκιπα Ποτέμκιν, τον διοικητή της Αικατερίνης Β΄ της Ρωσίας, που διήρκεσε μέχρι το θάνατό του.[4] Τουλάχιστον κατά τη διάρκεια της μάχης του Χότιν, ο σύζυγός της διαχειριζόταν το δίκτυο κατασκόπων του Ποτέμκιν στη Νότια Πολωνία και τις επαφές του με κατασκόπους εντός του Χότιν. Στην πράξη, πιθανότατα αυτές τις επαφές διαχειρίζονταν, ή τουλάχιστον με τη βοήθεια της Σοφίας, της οποίας η μεγαλύτερη αδερφή ήταν παντρεμένη με τον Τούρκο Πασά του Χότιν.[4] Ο Ποτέμκιν όρισε τον σύζυγο της κυβερνήτη του Χερσώνα και έδωσε στη Σοφία το άτυπο καθήκον να διαχειριστεί τις σχέσεις Τουρκίας-Πολωνίας.[4] Το 1791 συνόδευσε τον Ποτέμκιν στην Αγία Πετρούπολη, όπου παρουσιάστηκε στην αριστοκρατία ως επίσημη ερωμένη του.[4]
Μετέπειτα ζωή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τον Φεβρουάριο του 1796, η Σοφία έφτασε στο Ουμάν και ανακοίνωσε το διαζύγιό της από τον Γιόζεφ Βιτ. Στις 17 Απριλίου 1798, στο Τούλτσιν, παντρεύτηκε τον Στανίσουαβ Στσόνσνι Ποτότσκι, ο οποίος είχε χωρίσει τη σύζυγό του για να την παντρευτεί. Η γαμήλια τελετή διεξήχθη με τη συμμετοχή ενός ορθόδοξου και ενός καθολικού ιερέα σε μία Ορθόδοξη Εκκλησία.
Κατά τη διάρκεια του δεύτερου γάμου της, η Σοφία απέκτησε τρεις γιους, τον Αλεξάντερ (γεννημένος το 1798), το Μιετσίσλαβ (γεννημένος το 1800) και το Μπολέσλαβ (γεννημένος το 1805) και δύο κόρες, τη Σοφία και την Όλγα (1802-1861). Κατά τη διάρκεια του γάμου, είχε επίσης μία ερωτική σχέση με τον μια υπόθεση με το γιο του άντρα της, Στσόνσνι Γιέζι Ποτότσκι, που μπορεί να ήταν ο βιολογικός πατέρας του γιου της Μπολέσλαβ.[4] Επίσης, είχε μία ερωτική σχέση με το Ρώσο κυβερνήτη, Νικολάι Νοβοσίλτσοφ.[4] Ο Στανίσουαβ Στσόνσνι Ποτότσκ εντρύφησε στον μυστικισμό και ήρθε υπό την επήρεια του πολωνικού «Illuminati» και πέθανε στις 15 Μαρτίου 1805, χωρίς να έχει χρόνο να την αποχαιρετήσει. Ως χήρα, από το νόμο δικαιούνταν μόνο την προίκα της και ένα μικρό μέρος της περιουσίας του τελευταίου συζύγου της, γεγονός που θα είχε αρνητικό αντίκτυπο στα οικονομικά της, καθώς δεν είχε φέρει καμία προίκα στο γάμο. Ωστόσο, κατόρθωσε να κληρονομήσει σχεδόν όλη την περιουσία του τελευταίου συζύγου της με τη βοήθεια του γιου του και του Ρώσου κυβερνήτη, όπου και οι δύο ήταν εραστές της.[4]
Ως χήρα, φέρεται να απασχόλησε τον εαυτό της με την ανατροφή των παιδιών της και τις φιλανθρωπικές της δραστηριότητες. Κοιτώντας πίσω στο χρόνο της στη Ρωσία, περιέγραψε τον Ποτέμκιν ως αδελφό.
Θάνατος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στις αρχές της δεκαετίας του 1820, βίωσε μία επιδείνωση της υγείας της. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο μυστικισμός των πολωνών Illuminati υποπτευόταν ότι επηρέασε την υγεία της. Ταξίδεψε στο Βερολίνο για να συμβουλευτεί Γερμανούς γιατρούς, όπου πέθανε.
Άφησε οδηγίες να ταφεί στο Ουμάν. Το ταριχευμένο σώμα της ήταν ντυμένο με ένα όμορφο φόρεμα και τοποθετήθηκε σε μία άμαξα, όπου στο ένα χέρι είχε μπουκέτο και στο άλλο μία βεντάλια. Το σώμα της μεταφέρθηκε με αυτόν το τρόπο πέρα από τα σύνορα. Στο Ουμάν, διεξήχθη μία περίτεχνη τελετή κηδείας από σεβασμό για την φιλανθρωπία των τελευταίων ετών της. Όταν το φέρετρο της μεταφέρθηκε 10 μίλια κατά μήκος του δρόμου, τοποθετήθηκαν βαρέλια ρητίνης για φωτιστικούς φανούς, φωτίζοντας το δρόμο καθώς η πομπή πέρασε τη νύχτα μπροστά από ένα τεράστιο πλήθος.
Η Σοφία θάφτηκε στην κρύπτη κάτω από τη Βασιλική εκκλησία. Το 1877, το σώμα πειράχθηκε καθώς ο ναός υπέστη σοβαρές ζημιές από σεισμό. Τα λείψανα της επαναθάφτηκαν στο Τάλνε με εκείνα της μικρότερης κόρης της Όλγας, όπου ακόμα παραμένουν στην κρύπτη της εκκλησίας.
Η Σοφία Ποτότσκα πέθανε στις 24 Νοεμβρίου 1822, σε ηλικία 62 ετών.
Γκάλερι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
-
1780 -
περίπου το 1785 -
1790/1800 -
περίπου το 1805
Σημειώσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ 1,0 1,1 (Πολωνικά) MAK. 9810658956105606.
- ↑ dw.15587.
- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data
.bnf .fr /ark: /12148 /cb15017453f. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015. - ↑ 4,00 4,01 4,02 4,03 4,04 4,05 4,06 4,07 4,08 4,09 4,10 4,11 4,12 4,13 4,14 Simon Sebag Montefiore (2006). Potemkin och Katarina den stora – en kejserliga förbindelse (Potemkin: Catherine the Great's Imperial Partner) (in Swedish). prisma.
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Σιμόν Σεμπάγκ Μοντεφιόρε (2006). Potemkin och Katarina den stora – en kejserliga förbindelse (Potemkin: Catherine the Great's Imperial Partner) (στα Σουηδικά). prisma. ISBN 9789151844978.
- Γουόγιεκ Γ. (1983, νοΙ. II), Potomkowie Szczęsnego. Dzieje fortuny Potockich z Tulczyna 1799-1921, Λούμπλιν, Wydawnictwo Lubelskie, (ISBN 83-222-0119-2)
- Στάχνιακ Ε. (2007), Ogród Afrodyty, Wydawnictwo: Świat Książki, (ISBN 978-83-247-0170-4)
- Γουόγιεκ Γ., Dzieje pięknej Bitynki, Wydawnictwo PAX, Warszawa 1982, (ISBN 83-211-0337-5)
|