Πόλεμος μεταξύ Ρως και Βυζαντινών (1043)
Ο Πόλεμος μεταξύ Ρως και Βυζαντινών ήταν, στην ουσία, μία ανεπιτυχής ναυτική επιδρομή εναντίον της Κωνσταντινούπολης υποκινούμενη από τον Γιαροσλάβ Α΄ του Κιέβου με επικεφαλής τον μεγαλύτερο γιο του, Βλαντίμιρ του Νόβγκοροντ, που έγινε το 1043.
Οι λόγοι του πολέμου αμφισβητούνται, όπως και η πορεία του. Ο Μιχαήλ Ψελλός, αυτόπτης μάρτυρας της μάχης, άφησε μία υπερβολική αφήγηση, που περιγράφει λεπτομερώς τον τρόπο με τον οποίο οι εισβολείς Ρως του Κιέβου εξολοθρεύτηκαν από έναν υπέρτερο Αυτοκρατορικό στόλο με το ελληνικό πυρ στην ακτή της Μ. Ασίας. Σύμφωνα με τα σλαβικά χρονικά, ο στόλος των Ρως καταστράφηκε από μία καταιγίδα.
Οι Βυζαντινοί έστειλαν μία μοίρα 14 πλοίων, για να καταδιώξουν τα διασπαρμένα μονόξυλα των Ρως. Αυτά βυθίστηκαν από τον Ρουθήνιο ναύαρχο Ιβάν Τβορίμιτς, ο οποίος κατάφερε επίσης να σώσει τον πρίγκιπα Βλαντίμιρ μετά το ναυάγιο. Παρούσα ήταν και η Φρουρά των Βαράγγων. [1] Μία δύναμη 6.000 Ρουθηνίων στρατιωτών υπό τον Βυσάτα, το οποίο δεν συμμετείχε σε ναυτική δράση, συνελήφθη και εκτοπίστηκε στην Κωνσταντινούπολη. Οκτακόσιοι από τους Ρουθήνιους κρατούμενους τυφλώθηκαν.
Ο Βυσάτα επετράπη να επιστρέψει στο Κίεβο με τη σύναψη της ειρηνευτικής συνθήκης τρία χρόνια αργότερα. Σύμφωνα με τους όρους του ειρηνευτικού διακανονισμού ο γιος του Γιαροσλάβ Α΄, Βσεβολόντ Α΄, νυμφεύτηκε μία κόρη του Αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Θ΄ Μονομάχου. Ο γιος του Βσεβολόντ Α΄ από αυτή την πριγκίπισσα πήρε το επίθετο του εκ μητρός πάππου του και έγινε γνωστός ως Βλαντίμιρ Β΄ Μονομάχος.
Εκστρατεία της Κριμαίας του 1044[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Υπάρχουν βάσιμοι λόγοι για να πιστεύουμε ότι η εκστρατεία δεν τελείωσε το 1043 (όπως φαίνεται να υπονοούν οι ελληνικές πηγές), αλλά συνεχίστηκε με την κατάληψη της Χερσονήσους (Κορσούν) από τους Ρώσους το επόμενο έτος:
- Στην αφήγησή του του 16ου αιώνα για την εκστρατεία του 1043, ο Maciej Stryjkowski αφηγείται ότι ο Γιαροσλάβ έστειλε τον γιο του Βλαντιμίρ για να καταλάβει τα εμπορεία της Κριμαίας της Ελληνικής Αυτοκρατορίας, κυρίως τη Χερσόνησο.
- Οι παραδόσεις του Νόβγκοροντ συνδέουν την ίδρυση από τον Βλαντιμίρ του καθεδρικού ναού της Αγίας Σοφίας στο Νόβγκοροντ το 1045 με την προηγούμενη νίκη του επί των Ελλήνων. Ο καθεδρικός ναός παλαιά καυχιόταν για τον λεγόμενο θησαυρό Kορσούν, ο οποίος φέρεται να μεταφέρθηκε στο Νόβγκοροντ από τον πρίγκιπα Βλαντιμίρ (συνήθως ταυτίζεται από τους μεσαιωνικούς συγγραφείς με τον Βλαδίμηρο Α΄ τον Μεγάλο). Μεταξύ των ξένων συγγραφέων, ο Χέρμπερτσταϊν και ο Παύλος του Χαλεπίου αναφέρουν ότι η χάλκινη πύλη Kορσούν του καθεδρικού ναού κατασχέθηκε από τους Noβγκοροντιανούς στη Χερσόνησο, όπου χρησιμοποιείτο ως πύλη της πόλης. Η υπάρχουσα πύλη του καθεδρικού ναού είναι διακοσμημένη με περίπλοκα σύμβολα σταυρού, ειδικά συνδεδεμένα -κατά τους ιστορικούς τέχνης- με τη Χερσόνησο. Το περίεργο είναι ότι οι ανασκαφές στη Χερσόνησο βρήκαν μία επιγραφή, που αναφέρει ότι η πύλη της πόλης έπρεπε να αντικατασταθεί το 1059. Εκτός από την πύλη, ο θησαυρός περιείχε χρυσά αγγεία, τη θαυματουργή εικόνα της Θεοτόκου του Κορσούν και άλλα Ελληνικά αντικείμενα των αρχών του 11ου αι. (μερικά από αυτά ακόμα επί τόπου, άλλα λεηλατήθηκαν από τον Ιβάν Δ΄ τον Τρομερό μετά τη Σφαγή του Νόβγκοροντ και μεταφέρθηκαν στη Μόσχα).
- Έχοντας επισκεφθεί το Κίεβο το 1048, ο Ρογήρος Β΄ του Σαλόν ανέφερε ότι είχε δει εκεί τα λείψανα του αγίου Κλήμη της Ρώμης. Σύμφωνα με τον Ρογήρο, ο Γιαροσλάβ του είπε ότι τα λείψανα τα είχε πάρει ο ίδιος από τη Χερσόνησο, όπου θεωρείται ότι είχε μαρτυρήσει ο Κλήμης. Οι σλαβικές πηγές ισχυρίζονται ότι τα λείψανα του Κλήμη μεταφέρθηκαν στο Κίεβο από την Κριμαία από τον πατέρα τού Γιαροσλάβ, τον Βλαντιμίρ.
Η προσεκτική ανάλυση αυτών των γεγονότων οδήγησε τη Βέρα Μπριούσοβα στο συμπέρασμα ότι οι εχθροπραξίες ανανεώθηκαν το 1044 ή το 1045, όταν ο Βλαντιμίρ προχώρησε στη Χερσόνησο και την κατέλαβε, διατηρώντας την πόλη έως ότου οι Βυζαντινοί, που απασχολούντο σε πολλούς άλλους πολέμους, συμφώνησαν να συνάψουν μία ευνοϊκή συνθήκη με τη Ρωσία και να δώσουν μία πριγκίπισσα σε γάμο με τον μικρότερο αδελφό του. Αν είναι έτσι, η κατάσταση θα ήταν σχεδόν πανομοιότυπη με την κατάκτηση της Χερσονήσου από τον Βλαντιμίρ Α΄ τον Μεγάλο, η οποία, σύμφωνα με τις περισσότερες σλαβονικές πηγές, προκάλεσε τον εκχριστιανισμό των Ρως του Κιέβου το 988.
Η Μπριούσοβα υποστηρίζει ότι οι μεταγενέστεροι ευσεβείς θρύλοι συγχέουν τον Βλαντιμίρ του Νόβγκοροντ με τον πιο διάσημο ομώνυμο πάππο του που αγιοποιήθηκε, ο οποίος πιθανότατα δεν διεξήγαγε ποτέ πολέμους εναντίον του Βυζαντίου. Κάποιοι μεταγενέστεροι μεσαιωνικοί συγγραφείς έφτασαν στο σημείο να αποδώσουν αυτή την εκστρατεία της Κριμαίας σε έναν άλλο διάσημο Βλαντιμίρ, τον Βλαντιμίρ Β΄ τον Μονομάχο, ο οποίος στην πραγματικότητα πήρε την κύρια υποστήριξή του από την Κωνσταντινούπολη. Για παράδειγμα ο Βασίλι Τατίτσεφ γράφοντας τον 18ο αι. από πολύ παλαιότερες πηγές, αναφέρει λανθασμένα ότι ο Μονομάχος συμμετείχε με έναν Έλληνα κυβερνήτη της Χερσονήσου σε μάχη.
Βιβλιογραφικές αναφορές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- George Vernadsky . Ο Βυζαντινορωσικός πόλεμος του 1043. "Sudostforschungen" Bd. XII. Munchen.1953, S. 47–67.
- Αντρέι Πόπε. La derniere expedition Russe contre Κωνσταντινούπολη. "Byzantinoslavica" XXXII/I, 1971, s. 1-29.
- Брюсова В. Γ. Русско-византийские отношения середины XI века. // Вопросы истории, 1973, №3, σελίδες 51–62.
- Sverrir Jakobsson, The Varangians: In God Holy Fire (Palgrave Macmillan, 2020), σελ. 81-83.(ISBN 978-3-030-53797-5)ISBN 978-3-030-53797-5
Παραπομπές σε πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Sprague, M. (2007). Norse Warfare: The Unconventional Battle Strategies of the Ancient Vikings. Hippocrene Books. σελ. 211. ISBN 978-0-7818-1176-7.