ΠΥΡΚΑΛ
 |
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
 | |
| Νομική μορφή | Θυγατρική |
|---|---|
| Κλάδος | Αμυντική |
| Ίδρυση | 1874 |
| Ιδρυτής | Μωραϊτίδης |
| Έδρα | Ελλάδα, Ελλάδα |
| Περιοχές δραστηρ. | Αθήνα |
| Προϊόντα | Οπλικά συστήματα |
| Ιστότοπος | [1] |
| δεδομένα () | |
Η ΠΥΡΚΑΛ ιδρύθηκε στα 1874 και έκτοτε αποτέλεσε διαρκώς τον κύριο προμηθευτή πυρομαχικών των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων, ενώ οι εξαγωγές των προϊόντων της σε όλο τον κόσμο υπήρξαν πάντοτε πολύ σημαντικές.
Η εταιρία ιδρύθηκε αρχικά ως «Ελληνικόν Πυριτιδοποιείον Α.Ε.» στα 1874, ενώ ο κύριος ανταγωνιστής της οι «Αδελφοί Μαλτσινιώτη» στα 1887. Ο ανταγωνισμός ανάμεσά τους για την ανάληψη παραγγελιών από το Ελληνικό κράτος τις οδήγησε σε έναν ιδιόρρυθμο μεταξύ τους «πόλεμο» που δεν έλαβε τέλος παρά μόνον με τη συγχώνευση των δύο εταιριών στα 1908. Έτσι σχηματίστηκε μια νέα εταιρία, η Εταιρία (Ελληνικού) Πυριτιδοποιείου και Καλυκοποιείου, με τα αρχικά ΕΕΠΚ ή ΕΠΚ. Το ακρωνύμιο ΠΥΡ.ΚΑΛ. καθιερώθηκε αργότερα.
Παράλληλα με την παραγωγή πυρομαχικών (όπως τα φυσίγγια 6.5 mm × 54 Mannlicher-Schönauer για τα τυφέκια Μάνλιχερ) και εκρηκτικών, η εταιρία ασχολήθηκε και με άλλες δραστηριότητες συμπεριλαμβανομένης και της κατασκευής ενός πρωτότυπου όπλου πεζικού δικής της σχεδίασης και ανάπτυξης (Πολυβόλο ΕΠΚ), που όμως δεν μπήκε σε μαζική παραγωγή. Ακόμα ασχολήθηκε με την κατασκευή πετρελαιοκινητήρων και άλλων μηχανημάτων, αμαξωμάτων, εργαλείων, βιομηχανικών υποδομών, καυστήρων, μερών αεροσκαφών κ.α.
Από τα 1934 η εταιρία πέρασε στα χέρια του Πρόδρομου Μποδοσάκη-Αθανασιάδη, ενός από τους πλέον σημαντικούς παράγοντες της Ελληνικής βιομηχανίας στον 20ο αιώνα. Η ΠΥΡΚΑΛ έγινε τελικά μέρος μιας βιομηχανικής αυτοκρατορίας που δημιούργησε ο Μποδοσάκης στην Ελλάδα, με πρωτεύουσες δραστηριότητες στους τομείς των εξορύξεων, της κλωστοϋφαντουργίας, χημικών και λιπασμάτων, υαλουργίας, μηχανουργίας και κατασκευών, καθώς και παροχής υπηρεσιών (ασφάλειες, θαλάσσιες μεταφορές κτλ).
Η ΠΥΡΚΑΛ ευνοήθηκε ιδιαίτερα από τις εξαγωγές πολεμικού υλικού προς την Δημοκρατική παράταξη της εμπόλεμης Ισπανίας κατά τον εμφύλιο πόλεμο του 1936-1939. Ακόμα, η παραγωγή της ήταν ζωτικής σημασίας για την Ελλάδα κατά το Β΄Π.Π..
Κατά την περίοδο της Κατοχής οι εγκαταστάσεις της πέρασαν στα χέρια των Γερμανών, που τις βρήκαν άθικτες, καθώς τα σχέδια απομάκρυνσης του εξοπλισμού και ανατίναξής τους δεν υλοποιήθηκαν. Οι Γερμανοί ωστόσο δεν απέτυχαν στο ανάλογο δικό τους σχέδιο και φεύγοντας από την Ελλάδα άφησαν το εργοστάσιο της ΠΥΡΚΑΛ σε ερείπια. Ο εξοπλισμός και τα μηχανήματα επίσης φυγαδεύτηκαν και η άλλοτε μεγαλύτερη βιομηχανία της Ανατολικής Μεσογείου και Μέσης Ανατολής έπρεπε να ξεκινήσει από το μηδέν.
Αρχικά ασχολήθηκε με την παραγωγή μεταλλικών ειδών και καταναλωτικών προϊόντων, αλλά σύντομα αναγεννήθηκε στην παλιά της αίγλη χάρη σε μια σειρά από παραγγελίες του Ελληνικού Στρατού, του ΝΑΤΟ και παραδόξως της Δυτικής Γερμανίας. Στις επόμενες δύο δεκαετίες η ΠΥΡΚΑΛ αναγεννήθηκε και προόδευσε, δημιουργώντας νέα εγκαταστάσεις και αναπτύσσοντας νέα προϊόντα.
Μεγάλο πλήγμα δέχτηκε ωστόσο, όταν στα 1976 το Ελληνικό κράτος αποφάσισε να δημιουργήσει την ΕΒΟ, που αρχικά ανέλαβε την παραγωγή του τυφεκίου G3 της Γερμανικής Heckler & Koch, το οποίο καθιέρωσε ο Ελληνικός Στρατός αντί του FN FAL που η ΠΥΡΚΑΛ ήδη είχε αρχίσει να παράγει με άδεια από τη Βελγική εταιρία FN και εκ του οποίου 30.000 τεμάχια είχαν ήδη κατασκευασθεί στην Ελλάδα (και τελικώς εξήχθησαν). Η ανάπτυξη της ΕΒΟ έβλαψε σοβαρά την ΠΥΡΚΑΛ καθώς οι δύο εταιρίες προσέφεραν ανταγωνιστικά προϊόντα. Στη δεκαετία του ’70 η εταιρία υπέστη αρκετά ακόμα πλήγματα καθώς έχασε πολλούς από τους παραδοσιακούς πελάτες των εξαγωγών της. Και άλλες θυγατρικές της αυτοκρατορίας Μποδοσάκη υπέφεραν κατά την ίδια περίοδο και τελικά το κράτος επενέβη στη δεκαετία του ’80 για να βοηθήσει την εταιρία.
Στα 1982, η ΠΥΡΚΑΛ εθνικοποιήθηκε. Εξακολουθεί να επενδύει σε έρευνα και ανάπτυξη και να επεκτείνει τις δραστηριότητές της σε νέα προϊόντα πυρομαχικών, ναρκών, βομβών, πυροκροτητών, ηλεκτρονικών κ.α. συμμετέχει στην παραγωγή των Stinger και άλλων πυραύλων. Προχώρησε ακόμα και σε δικής της ανάπτυξης σχέδια οπλικών συστημάτων στη δεκαετία του ’90, και σε μία Ελληνικής σχεδίασης σύγχρονη ανεμογεννήτρια το 2002. Το 2004, επαναλαμβάνοντας τη συνταγή που εφάρμοσε έναν αιώνα πριν, συγχωνεύτηκε με την ΕΒΟ, στο πλαίσιο αναδιοργάνωσης της (ήδη προβληματικής) αμυντικής βιομηχανίας, δημιουργώντας έτσι την ΕΑΣ (Ελληνικά Αμυντικά Συστήματα).
Ατυχήματα και δυστυχήματα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Μεταπολιτευτικά, στις εγκαταστάσεις της ΠΥΡΚΑΛ έχουν συμβεί εργατικά δυστυχήματα και εκρήξεις.
- Στις 17 Δεκεμβρίου 1980 από έκρηξη σε εργοστάσιο στην Ελευσίνα τραυματίστηκαν δεκάδες άτομα.
- Την 1η Αυγούστου 1997 από έκρηξη σε εργοστάσιο της εταιρίας στο Λαύριο σκοτώθηκε ένα άτομο και άλλα 6 τραυματίστηκαν.[1]
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Το σαμποτάζ στους κινητήρες των γερμανικών αεροπλάνων στο εργοστάσιο του Μαλτσινιώτη
- http://www.eas.gr
ΠΥΡΚΑΛ (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
Βιβλιογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- L.S. Skartsis, "Greek Vehicle & Machine Manufacturers 1800 to present: A Pictorial History", Bookstars, Athens (2013) ISBN 978-960-571-009-5
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Σαν Σήμερα η έκρηξη στην ΠΥΡΚΑΛ Λαυρίου το 1997, lavriaki.gr, 1 Αυγούστου 2014, ανακτήθηκε στις 8 Αυγούστου 2020.