Μετάβαση στο περιεχόμενο

Ναζίμ Χικμέτ

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Ναζίμ Χικμέτ
Ο Ναζίμ Χικμέτ στο Βερολίνο το 1956
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		Nâzım Hikmet Ran (Τουρκικά) και Nazım Hikmet (Τουρκικά)
Προφορά
Γέννηση15 Ιανουαρίου 1902 (1902-01-15)
Θεσσαλονίκη[1][2]
Θάνατος3 Ιουνίου 1963 (61 ετών)
Μόσχα[3]
Αιτία θανάτουέμφραγμα του μυοκαρδίου
Συνθήκες θανάτουφυσικά αίτια
Τόπος ταφήςΚοιμητήριο Νοβοντέβιτσι
ΨευδώνυμοOrhan Selim
Χώρα πολιτογράφησηςΟθωμανική Αυτοκρατορία (1901–1922)[2]
Τουρκία (1923–1951)
Πολωνία
Θρησκείααθεϊσμός[4]
Ισλάμ[2]
Εκπαίδευση και γλώσσες
Μητρική γλώσσαΤουρκικά
Ομιλούμενες γλώσσεςΤουρκικά[5][6][2]
Ρωσικά[7]
περσικά[2]
οθωμανικά Τουρκικά[2]
αραβικά[2]
ΣπουδέςΛύκειο Γαλατασαράι
Turkish Naval High School (1915–1920)
Κομμουνιστικό Πανεπιστήμιο Εργαζομένων της Ανατολής
Κρατικό Πανεπιστήμιο της Μόσχας[8]
Στρατιωτική Ναυτική Ακαδημία της Τουρκίας
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταθεατρικός συγγραφέας[9]
ποιητής[9]
συγγραφέας[2]
σεναριογράφος
πεζογράφος
σεναριογράφος κινηματογραφικών ταινιών[10]
σκηνοθέτης κινηματογράφου[10]
Πολιτική τοποθέτηση
Πολιτική ιδεολογίακομμουνισμός
Οικογένεια
Σύζυγος
  • Νουσχέτ Χανίμ
    (έως το 1924)
  • Λένα Ουρσένκο
    (ν. 1926, χώρισε)
  • Πιραγιέ Αλτίνογλου (ν. 1935; δ. 1951)
  • Βέρα Τουλιάκοβα (ν. 1959)
Τέκνα2
ΓονείςCelile Hanım
ΣυγγενείςΟκτάυ Ριφάτ (εξάδελφος)
Ιστότοπος
www.nazimhikmet.org.tr
Υπογραφή
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Ναζίμ Χικμέτ (Nâzım Hikmet Ran, Θεσσαλονίκη, 15 Ιανουαρίου 1902 - Μόσχα, 3 Ιουνίου 1963) ήταν Τούρκος ποιητής και δραματουργός, τα έργα του οποίου μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες.

Υπήρξε μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος της Τουρκίας.

Γεννήθηκε στην οθωμανοκρατούμενη Θεσσαλονίκη στις 15 Ιανουαρίου 1902. Ο πατέρας του ήταν γόνος υψηλόβαθμων αξιωματούχων της Οθωμανικής Αυλής, ενώ η μητέρα του ήταν αριστοκρατικής καταγωγής από την Ανατολική Ευρώπη.[11]

Ο Χικμέτ μεγάλωσε στην Κωνσταντινούπολη, όπου διδάχτηκε αρκετές γλώσσες και σπούδασε σε σχολείο του Οθωμανικού Πολεμικού Ναυτικού. Με την ενηλικίωση του, εντάχθηκε στο Πολεμικό Ναυτικό, από όπου αποστρατεύθηκε σχεδόν αμέσως λόγω υγείας, αλλά επανήλθε στην ενεργό στρατιωτική δράση όταν προέκυψε ο Τουρκικός Πόλεμος της Ανεξαρτησίας. Τότε, άρχισε η συγγραφική καριέρα του Χικμέτ, γράφοντας ποιήματα προς εμψύχωση των Τούρκων εφέδρων, με τον Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ να διορίζει εκείνον και έναν φίλο του καθηγητές στην Ανώτατη Σχολή του Μπολού. Ωστόσο, λόγω των αριστερών πεποιθήσεων τους, δεν έχαιραν εκτίμησης από τις τοπικές αρχές, και έτσι κατέφυγαν στο Μπατούμι της σοβιετικής Γεωργίας και αργότερα στην Μόσχα, όπου ο Χικμέτ σπούδασε οικονομία και κοινωνιολογία στο εκεί Κομμουνιστικό Πανεπιστήμιο Εργαζομένων της Ανατολής. Κατά την παραμονή του στην Μόσχα, ήρθε σε επαφή με την ποίηση του Βλαντίμιρ Μαγιακόφσκι και το ιδεολογικό όραμα του Βλαντίμιρ Λένιν.

Καριέρα, διώξεις και αποφυλάκιση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κατά την δεκαετία του 1930, ο Χικμέτ επέστρεψε στην Τουρκία, και βιοποριζόταν γράφοντας άρθρα και ποιήματα, τα οποία, λόγω του πολιτικού και κοινωνικού τους περιεχομένου, χαρακτηρίστηκαν «επικίνδυνα για τον λαό». Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να περνούσε συνεχώς από δίκες, ενίοτε αθωώνοντας τον, αλλά και καταδικάζοντας τον σε ολιγόμηνες φυλακίσεις και πρόστιμα.[12] Όμως, το 1938 καταδικάστηκε αρχικά σε 15ετή κάθειρξη και αργότερα σε 28ετή για «υποκίνηση σε κομμουνιστική επανάσταση και εξέγερση».

Η δίωξη του έγινε διεθνώς γνωστή την δεκαετία του 1940, όπου ο Χικμέτ πρωτοστατούσε σε απεργίες πείνας, ενώ διάσημοι καλλιτέχνες και διανοούμενους, όπως ο Ζαν-Πολ Σαρτρ, ο Αλμπέρ Καμύ και ο Πάμπλο Πικάσο να διαδηλώνουν υπέρ της απελευθέρωσης του.[13] Με αυτές τις πιέσεις και λαϊκές διαδηλώσεις εντός της Τουρκίας, οι τουρκικές αρχές τον αποφυλάκισαν το 1950, με τον Χικμέτ να εγκαταλείπει οριστικά την Τουρκία για την Σοβιετική Ένωση το 1951. Ως απάντηση στην αυτοεξορία του, του αφαιρέθηκε η τουρκική υπηκοότητα. Το ίδιο έτος, του απονεμήθηκε το Διεθνές Βραβείο Ειρήνης από το Παγκόσμιο Συμβούλιο Ειρήνης.

Επειδή το Σιδηρούν παραπέτασμα αναγνώριζε την τουρκική μειονότητα μόνο στην κομμουνιστική Βουλγαρία, τα βιβλία του ποιητή εκδόθηκαν αμέσως στη χώρα, τόσο σε τουρκικά πρωτότυπα όσο και σε βουλγαρικές μεταφράσεις. Οι κομμουνιστικές αρχές στη Βουλγαρία τον εξύμνησαν σε τουρκικές και βουλγαρικές εκδόσεις ως «ποιητή της ελευθερίας και της ειρήνης». Στόχος ήταν να δυσφημιστεί η Τουρκία, η οποία παρουσιάζεται ως «λακές των ιμπεριαλιστικών» Ηνωμένων Πολιτειών στα μάτια της τουρκικής μειονότητας της Βουλγαρίας[14], πολλοί από τους οποίους επιθυμούσαν να φύγουν για την Τουρκία ή απελάθηκαν στην Τουρκία την περίοδο 1950-1953.[15]

Όταν ξέσπασε ο αγώνας της ΕΟΚΑ στην Κύπρο, ο Χικμέτ πίστευε ότι ο πληθυσμός της μπορούσε να ζήσει ειρηνικά μαζί και κάλεσε τους Τουρκοκύπριους να υποστηρίξουν το αίτημα των Ελληνοκυπρίων για τερματισμό της βρετανικής κυριαρχίας και ένωση με την Ελλάδα.[16][17] Ο Χικμέτ προκάλεσε αρνητική αντίδραση από πλειάδα Τουρκοκυπρίων για τις απόψεις του.[18]

Προσωπική ζωή και θάνατος

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η προσωπική ζωή του Χικμέτ υπήρξε πολυτάραχη. Σύνηψε τέσσερις γάμους, τον πρώτο με μια Τούρκισσα την περίοδο της στρατιωτικής του καριέρας, τον δεύτερο με μια Ρωσίδα κατά την διάρκεια των σπουδών του στην Μόσχα, ενώ τον τρίτο (και μεγαλύτερο σε διάρκεια γάμο του) τον έκανε με μια αστή από την Προύσα, την Πιραγιέ Αλτίνογλου, και υιοθέτησε τον γιο της από τον προηγούμενο γάμο, τον Μεχμέτ (1926–2002), κριτικό λογοτεχνίας και συγγραφέα, ο οποίος έγινε και κληρονόμος του ύστερα. Η Πιραγιέ στήριξε τον Χικμέτ καθ´ όλη την διάρκεια των διώξεων του, αλλά χώρισαν αμέσως μετά την αποφυλάκιση του. Ο Χικμέτ ύστερα έκανε σχέση με την νεαρή μεταφράστρια τότε, Μιουνεβέρ Αντάς, με την οποία απέκτησε έναν γιο, τον Μεχμέτ Ναζίμ (1951–2018). Με την αυτοεξορία του στην Σοβιετική Ένωση, παντρεύτηκε για τελευταία φορά με την Ρωσίδα Βέρα Τουλιάκοβα, με την οποία έμειναν μαζί έως τον θάνατό του.

Ο Χικμέτ πέθανε από καρδιακή προσβολή στο εξοχικό του σπίτι στα περίχωρα της Μόσχας στις 3 Ιουνίου 1963, σε ηλικία 61 ετών. Κηδεύτηκε στο Κοιμητήριο Νοβοντέβιτσι, παρά την επιθυμία του για επαναπατρισμό της σορού του στην Τουρκία και την ταφή του κάτω από ένα δέντρο σε ένα οποιοδήποτε νεκροταφείο. Ο τάφος του παραμένει ως σήμερα τόπος προσκυνήματος για τους απανταχού Τούρκους.

Αν και τα πρώτα του ποιήματα γράφτηκαν με παραδοσιακό μέτρο, ο Χικμέτ σταδιακά απομακρύνθηκε από τα πλαίσια του μέτρου και της ομοιοκαταληξίας και άρχισε να αναζητεί νέα μορφή για τα ποιήματά του. Κατά τη διάρκεια των πρώτων χρόνων διαμονής του στη Σοβιετική Ένωση (1922-1925), η αναζήτηση αυτή έφτασε στο αποκορύφωμά της. Προτίμησε τον ελεύθερο στίχο, ο οποίος ταίριαζε και με την πλούσια φωνολογία της τουρκικής γλώσσας. Επηρεάστηκε κυρίως από τον Βλαντίμιρ Μαγιακόφσκι. Πολλά από τα ποιήματά του μελοποιήθηκαν από το γνωστό Τούρκο συνθέτη Ζουλφού Λιβανελί, ενώ αρκετά μελοποιήθηκαν και από τον συνθέτη Μάνο Λοΐζο και τον Θάνο Μικρούτσικο. Με υπουργική απόφαση, το 2009, ο ποιητής ανέκτησε την τουρκική υπηκοότητα που του αφαιρέθηκε το 1951 εξαιτίας των πολιτικών του πεποιθήσεων.[19][20] Το αυτοβιογραφικό του έργο Οι ρομαντικοί μεταφράστηκε στα Ελληνικά από τον Κώστα Κοτζιά («Θεμέλιο»)

Ποιήματα μελοποιημένα από τον Μάνο Λοΐζο και τον Θάνο Μικρούτσικο

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Αν η μισή μου καρδιά
  • Απερίγραπτη λένε
  • Για τη ζωή
  • Η πιο όμορφη θάλασσα
  • Μονάκριβή μου
  • Όπως ο Κερέμ
  • Στηθάγχη
  • Το δίχτυ
  • Λίγα γαρούφαλλα
  • Μικρόκοσμος
  • Οι Χτίστες
  • Το ποίημα: «Φοβούνται τα τραγούδια μας» μελοποιήθηκε από τον Μάκη Ψαραδέλλη, στη συλλογή μελοποιημένων ποιημάτων «Στου χρόνου το σεντούκι»[21]

Παραπομπές-σημειώσεις

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 11  Δεκεμβρίου 2014.
  2. 1 2 3 4 5 6 7 8 islamansiklopedisi.org.tr/nazim-hikmet.
  3. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 31  Δεκεμβρίου 2014.
  4. ↑ www.nytimes.com/1997/02/27/world/turkish-poet-is-lauded-but-stays-exiled-in-death.html#:~:text=Perhaps%20no%20individual%20crystallizes%20the,reputation%20here%20has%20steadily%20grown..
  5. ↑ Στίβεν Τσεν, Chad Hurley, Jawed Karim: (πολλαπλές γλώσσες) YouTube. dVBVptA3JkY.
  6. ↑ CONOR.SI. 70035043.
  7. ↑ Στίβεν Τσεν, Chad Hurley, Jawed Karim: (πολλαπλές γλώσσες) YouTube. yE-u2905LrI.
  8. ↑ Ανακτήθηκε στις 8  Ιουλίου 2019.
  9. 1 2 abART. 32321. Ανακτήθηκε στις 1  Απριλίου 2021.
  10. 1 2 (Αγγλικά) Internet Movie Database. nm0383740.
  11. ↑ «Vera tulyakova hikmet nazım la son söyleşimiz». www.issuu.com. Hüseyin Şenol. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Μαρτίου 2015. Ανακτήθηκε στις 2 Μαΐου 2015.
  12. ↑ «Nâzım Hikmet: Ölümünün 59. yılında ünlü şairin ilk mahpusluğu ve Hopa günleri» (στα tr). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2022-12-08. https://web.archive.org/web/20221208101620/https://www.cumhuriyet.com.tr/kultur-sanat/nazim-hikmet-olumunun-59-yilinda-unlu-sairin-ilk-mahpuslugu-ve-hopa-gunleri-1943112. Ανακτήθηκε στις 2025-01-15.
  13. ↑ «Dünyanın önde gelen entelektüelleri Nâzım için nasıl biraraya geldi?». 22 Δεκεμβρίου 2014.
  14. ↑ Димитрова, Блага Николова [Dimitrova, Blaga Nikolova]. 1952. Назъм Хикмет в България : Пътепис Nazim Khikmet v Bulgariia: Putepis [Nazim Hikmet in Bulgaria: Travels]. Sofia: Bulgarski pisatel; Dimitrova, Blaga [Димитрова, Блага]. 1955. Nazim Hikmet Bulgaristanda: Yolculuk notlari [Nazim Hikmet in Bulgaria: Travel Notes] (translated from the Bulgarian into Turkish by Huseyin Karahasan. Sofia: Naorodna prosveta.
  15. ↑ Kostanick, Huey. 1957. Turkish resettlement of Bulgarian Turks, 1950–1953 (Ser: University of California Publications in Geography, Vol 8, No 2). Berkeley : University of California Press
  16. ↑ «Bloody Truth pg.218» (PDF). Movement For Justice And Freedom in Cyprus.
  17. ↑ (στα tr)Hürsöz newspaper. 28 August 1951. «Berlin Solcu Gençlik Festivali münasebetiyle Stalin uşağı komünist şair Nazım Hikmet, Kıbrıslılara şu mesajı göndermektedir: ‘Kıbrıslı Rum ve Türk kardeşlerim! Aynı güzel adanın insanlarısınız! Adanızı İngiliz boyunduruğundan uzak tutunuz. Türk, Rum, Kıbrıslı kardeşlerim- hepiniz el ele vererek Kıbrısın hürriyetini kazanmak için mücadele ediniz.’ (Bu Türk vatandaşlığından iskat edilen Stalin uşağı, Kıbrıs’ın hürriyetini adanın Yunanistan’a ilhakında mı buluyor. Yazıklar olsun!.) Bir basın toplantısında komünist şair 17 sene zındanda kaldığını -ne bir casus ve ne de vatanın bir düşmanı olduğunu; kendi halkını sevdiği için onun ekmeğini ve suyunu temin etmek hususunda mücadele ettiğini ve kendisini bu sebepten dolayı hapsettiklerini söylemiştir… Berlinde solcu gençler festivalinde aynı gazetenin bildirdiğine göre, Kıbrıs’ın Yunanistan’a ilhakı için temennilerde bulunulmuştur.»
  18. ↑ Alasya, H. Fikret (9 October 1951). «Veyl kızıl şaire» (στα tr). Halkın Sesi newspaper. «Kızıl uşak Nazım Hikmet Kızıl cennete göçtükten ve Türkiye Cumhuriyet Hükümeti tarafından vatandaşlıktan iskat edildikten sonra Kıbrıslılara ‘Kıbrıslı Rum ve Türk kardeşlerim’ diye başlayan bir mektup göndermiş ve Rumlarla Türkleri isyana teşvik etmiştir… Kıbrıs’ın 1571’de Türkler tarafından zaptını müteakip Türkiye’nin muhtelif vilayetlerinden Kıbrıs’a mecburi göç ettirilen 5720 hane halkı ile Kıbrıs seferine iştirak eden gazilerle Türkiye’den gönderilen kızların evlenip yuva kurmaları ile ortaya çıkan Türk nüfusu, bu tarihten itibaren Anavatanın bütün hareketlerini adım adım takip etmiştir… bir Kızılın sözlerine kıymet verecek kadar şuursuz ve milliyetsiz değildir… Onun bu hitabına Komünist Rum yoldaşları bir işaret olarak bakabilirler ve belki buna göre hareket tarzlarını tanzim edebilirler fakat Türkler asla!…»
  19. ↑ «Turkey rehabilitates poet Hikmet» (στα αγγλικά). 2009-01-06. http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/7812797.stm. Ανακτήθηκε στις 2025-06-04.
  20. ↑ «^ Nâzım Hikmet'e vatandaşlığı iade edilecek 20 Haziran 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Habertürk, 6 Ocak 2009». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Ιουνίου 2009. Ανακτήθηκε στις 4 Ιουνίου 2025.
  21. ↑ Γιώγλου, Θανάσης. «Μάκης Ψαραδέλλης: «Στου χρόνου το σεντούκι» με ξεχωριστούς ερμηνευτές». http://www.ogdoo.gr:80/diskografia/nees-kyklofories/makis-psaradellis-stou-xronou-to-sentoyki-me-ksexoristoys-ermineftes. Ανακτήθηκε στις 2025-06-04.

Εξωτερι. κοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]


Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Ναζίμ_Χικμέτ&oldid=11210943"