Μορίν Στέιπλετον

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Μορίν Στέιπλετον
Η Στέιπλετον με τον Τσαρλς Ντέρνινγκ στην τηλεταινία Queen of the Stardust Ballroom
Γέννηση21  Ιουνίου 1925[1][2][3]
Τροία[4]
Θάνατος13  Μαρτίου 2006[1][2][3]
Lenox
Αιτία θανάτουασθένεια των πνευμόνων
Τόπος ταφήςSaint Mary's Cemetery[5]
Χώρα πολιτογράφησηςΗνωμένες Πολιτείες Αμερικής[6]
ΣπουδέςActors Studio, Catholic Central High School[7] και HB Studio
Ιδιότηταηθοποιός τηλεόρασης, ηθοποιός ταινιών και ηθοποιός θεάτρου
ΣύζυγοςΝτέιβιντ Ρέιφιλ (1963–1966)
ΒραβεύσειςΌσκαρ Β΄ Γυναικείου Ρόλου, Παγκόσμιο θεατρικό βραβείο (1951)[8], βραβείο Τόνυ καλύτερου Α' γυναικείου ρόλου σε θεατρικό έργο (1971) και βραβείο Τόνυ καλύτερου Β' γυναικείου ρόλου σε θεατρικό έργο (1951)
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Η Λόις Μορίν Στέιπλετον (21 Ιουνίου 1925 – 13 Μαρτίου 2006) ήταν Αμερικανίδα ηθοποιός. Έλαβε πολυάριθμες διακρίσεις, όπως ένα Όσκαρ, μια Χρυσή Σφαίρα, ένα Βραβείο BAFTA, ένα Βραβείο Έμμυ Ζώνης Υψηλής Τηλεθέασης και δύο Βραβεία Τόνυ, καθώς και μια υποψηφιότητα για Βραβείο Grammy.

Ήταν υποψήφια για το Όσκαρ Β´ Γυναικείου Ρόλου για τα Γεννημένοι για την αμαρτία (1958), Διεθνές αεροδρόμιο (1970) και Εσωτερικές σχέσεις (1978), ενώ το κέρδισε για την ερμηνεία της ως Έμμα Γκόλντμαν στους Κόκκινους (1981). Για τους Κόκκινους, η Στέιπλετον κέρδισε και βραβείο BAFTA καλύτερης ηθοποιού σε δεύτερο ρόλο. Ήταν υποψήφια για πέντε Χρυσές Σφαίρες, κερδίζοντας για το Διεθνές αεροδρόμιο. Άλλοι αξιόλογοι κινηματογραφικοί ρόλοι της ήταν στα Ο πειρασμός (1963), Ξενοδοχείο Πλάζα (1971), The Fan (1981), Κοκούν (1985), Το κελεπούρι (1986) και Σε αντίστροφη μέτρηση (1987).

Ήταν υποψήφια για επτά βραβεία Emmy και κέρδισε ένα για την τηλεταινία Among the Paths to Eden (1967).[9]

Η Στέιπλετον έκανε το ντεμπούτο της στο Μπρόντγουεϊ το 1946 στο The Playboy of the Western World και κέρδισε το 1951 Βραβείο Τόνυ καλύτερης ηθοποιού σε θεατρικό έργο για τα Τριαντάφυλλο στο στήθος και The Gingerbread Lady. Έλαβε τέσσερις επιπλέον υποψηφιότητες για το Βραβείο Τόνυ[10] και εισήχθη στο American Theatre Hall of Fame το 1981.

Τα πρώτα χρόνια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Στέιπλετον γεννήθηκε στο Τρόι της Νέας Υόρκης. Ήταν κόρη του Τζον Στέιπλετον και της Αϊρίν (το γένος Γουόλς) και μεγάλωσε σε μια αυστηρή ιρλανδοαμερικανική καθολική οικογένεια.[11][12] Ο πατέρας της ήταν αλκοολικός και οι γονείς της χώρισαν στα παιδικά της χρόνια.[13][14]

Καριέρα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Στέιπλετον με τον Ντον Μάρεϊ στο Τριαντάφυλλο στο στήθος (1951)

Ο Στέιπλετον μετακόμισε στη Νέα Υόρκη σε ηλικία 18 ετών και εργάστηκε ως πωλήτρια, υπάλληλος ξενοδοχείου και μοντέλο.[15] Έκανε το ντεμπούτο της στο Μπρόντγουεϊ το 1946, στην παράσταση του The Playboy of the Western World με τον Μπέρτζες Μέρεντιθ. Την ίδια χρονιά, έπαιξε στο έργο Αντώνιος και Κλεοπάτρα του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ σε περιοδεία.[16] Έχοντας πάρει τον ρόλο επειδή η Άννα Μανιάνι τον αρνήθηκε λόγω των περιορισμένων αγγλικών της, η Στέιπλετον κέρδισε ένα Βραβείο Τόνυ για τον ρόλο της στο Τριαντάφυλλο στο στήθος του Τένεσι Ουίλιαμς το 1951 (τα αγγλικά της Μανιάνι βελτιώθηκαν, ωστόσο, και κατάφερε να παίξει τον ρόλο στην κινηματογραφική έκδοση, κερδίζοντας Όσκαρ).

Η Στέιπλετον έπαιξε επίσης και σε άλλα δύο έργα του Τένεσι Ουίλιαμς, Η φωνή του πόθου και Ο Ορφέας στον Άδη (και στην κινηματογραφική του μεταφορά Ο φυγάς, με συμπρωταγωνιστή τον φίλο της Μάρλον Μπράντο), καθώς και στο The Cold Wind and the Warm (1959) και στο Παιχνίδια στη σοφίτα (1960) της Λίλιαν Χέλμαν, για τα οποία έλαβε άλλη μια υποψηφιότητα για βραβείο Τόνυ. Ήταν επίσης υποψήφια για Τόνυ για το Ξενοδοχείο Πλάζα του Νιλ Σάιμον το 1968 και κέρδισε ένα δεύτερο βραβείο Tony για το The Gingerbread Lady του Σάιμον, το οποίο γράφτηκε ειδικά για εκείνη, το 1971. Αργότερα, οι ρόλοι του Μπρόντγουεϊ περιελάμβαναν μια σειρά από υποψηφιότητες για τον Τόνι στις Μικρές αλεπούδες, δίπλα στην Ελίζαμπεθ Τέιλορ και ως αντικαταστάτρια της Τζέσικα Τάντι στο The Gin Game.

Η κινηματογραφική καριέρα της Στέιπλετον, αν και περιορισμένη, της έφερε την άμεση επιτυχία, με το ντεμπούτο της στο Γεννημένοι για την αμαρτία (1958) να κερδίζει υποψηφιότητες για Όσκαρ Β´ Γυναικείου Ρόλου και Χρυσή Σφαίρα.[17] Εμφανίστηκε στην κινηματογραφική έκδοση του 1963 του Ο πειρασμός, με τους Ντικ Βαν Ντάικ, Τζάνετ Λι, Πολ Λίντι και Αν Μάργκρετ. Η Στέιπλετον έπαιξε τον ρόλο της μητέρας του Ντικ Βαν Ντάικ, παρόλο που ήταν μόλις πέντε μήνες και 22 ημέρες μεγαλύτερή του. Προτάθηκε ξανά για Όσκαρ για τα Διεθνές αεροδρόμιο (υποψηφιότητα για Χρυσή Σφαίρα, 1970)[9] και Εσωτερικές σχέσεις του Γούντι Άλεν (υποψηφιότητα για Χρυσή Σφαίρα, 1978).[17] Κέρδισε Όσκαρ Β΄ Γυναικείου Ρόλου για την ταινία Οι Κόκκινοι (1981), σε σκηνοθεσία Γουόρεν Μπίτι, όπου υποδύθηκε τη γεννημένη στη Λιθουανία αναρχική Έμμα Γκόλντμαν. Στην ομιλία αποδοχής της, δήλωσε: «Θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους όσους έχω γνωρίσει ποτέ σε ολόκληρη τη ζωή μου».[18] Οι μετέπειτα εμφανίσεις της περιελάμβανανρόλους στα Τζόνι, ο επικίνδυνος (1984), Κοκούν (1985) και τη συνέχειά του Κοκούν: Η επιστροφή (1988).

Η Στέιπλετον με τον Τζέισον Ρόμπαρντς το 1958

Η Στέιπλετον κέρδισε Βραβείο Έμμυ το 1968 για την ερμηνεία της στο Among the Paths of Eden και ήταν υποψήφια για άλλα έξι, για τα Σάρα, περιπέτειες στο Άβονλι (1996), Miss Rose White (1992), Στράικερ (1989), την τηλεοπτική έκδοση του Όλοι οι άνθρωποι του βασιλιά (1959), Queen of the Stardust Ballroom (1975) και The Gathering (1977) και Kraft Theatre (1959).[9] Εμφανίστηκε επίσης δίπλα στους Λόρενς Ολίβιε και Νάταλι Γουντ στη Λυσσασμένη γάτα (1976).

Εισήχθη στο American Theatre Hall of Fame το 1981.[19] Ήταν απόφοιτος του διάσημου Actors Studio στη Νέα Υόρκη, όπου έγινε φίλη με τη Μέριλιν Μονρόε, η οποία ήταν μόλις ένα χρόνο νεότερή της. Εντυπωσιάστηκε με το ταλέντο της Μονρόε και πάντα πίστευε ότι ήταν κρίμα που σπάνια της δινόταν η ευκαιρία να παίξει ρόλους πέρα από τη χαζή ξανθιά. Μία από τις πιο γνωστές σκηνές στο στούντιο ήταν όταν ο Στέιπλετον και η Μονρόε έπαιξαν μαζί στην Άννα Κρίστι.

Η Στέιπλετον εμφανίστηκε με τον Μοντγκόμερι Κλιφτ στο εκτός Μπρόντγουεϊ θεατρικό έργο Ο γλάρος (1954).[20]

Ήταν υποψήφια για ένα Βραβείο Grammy το 1975 για την ηχογράφηση του To Kill a Mockingbird.[21]

Παρουσίασε το 19ο επεισόδιο του 4ου κύκλου του Saturday Night Live του NBC το 1979.

Προσωπική ζωή και θάνατος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο πρώτος σύζυγος της Στέιπλετον ήταν ο Μαξ Άλεντακ, βοηθός του παραγωγού Κέμιτ Μπλούμγκαρντεν και ο δεύτερός της ήταν ο θεατρικός συγγραφέας Ντέιβιντ Ρέιφιλ, από τον οποίο χώρισε το 1966.[22] Απέκτησε έναν γιο, τον Ντάνιελ, και μια κόρη, την Κάθριν, από τον πρώτο της σύζυγο.[23] Η κόρη της, 1966 Άλεντακ, έπαιξε έναν μόνο κινηματογραφικό ρόλο, στην ταινία Μαζί σου γνώρισα τον έρωτα (η ίδια η Στέιπλετον είχε επίσης έναν μικρό ρόλο στην ταινία ως μητέρα της πρωταγωνίστριας, αν και ακούγεται μόνο η φωνή της χωρίς να εμφανίζεται στην κάμερα). Ο γιος της, Ντάνιελ Άλεντακ, είναι σκηνοθέτης ντοκιμαντέρ.

Η Στέιπλετον υπέφερε από άγχος και αλκοολισμό επί σειρά ετών και είπε κάποτε σε μια συνέντευξη: «Με το που έπεφτε η αυλαία, άρχιζα τη βότκα».[15] Είπε επίσης ότι η δυστυχισμένη παιδική της ηλικία συνέβαλε στις ανασφάλειές της, όπως ο φόβος για τα αεροπλάνα και τους ανελκυστήρες.[24] Η Στέιπλετον, που κάπνιζε σε όλη της τη ζωή, πέθανε από χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια το 2006 στο σπίτι της στο Λένοξ της Μασαχουσέτης.[15]

Το 1981 το κοινοτικό κολέγιο Hudson Valley στην πόλη όπου μεγάλωσε η Στέιπλετον, το Τρόι της Νέας Υόρκης, ονόμασε ένα θέατρο προς τιμήν της.[25]

Φιλμογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Έτος Πρωτότυπος τίτλος Τίτλος στα ελληνικά Ρόλος
1955 Main Street to Broadway Τα μονοπάτια της δόξας Μορίν Στέιπλετον
1958 Lonelyhearts Γεννημένοι για την αμαρτία Φέι Ντόιλ
1960 The Fugitive Kind[26] Ο φυγάς Βι Τάλμποτ
1961 Vu du pont Ψηλά από τη γέφυρα Μπεατρίς Καρμπόν
1963 Bye Bye Birdie Ο πειρασμός Μάμα Μέι Πίτερσον
1969 Trilogy Μαίρη Ο'Μίγκαν
1970 Airport Διεθνές αεροδρόμιο Ινέζ Γκερέρο
1971 Summer of '42 Μαζί σου γνώρισα τον έρωτα μητέρα (φωνή)
Plaza Suite Ξενοδοχείο Πλάζα Κάρεν Νας
1978 Interiors Εσωτερικές σχέσεις Περλ
1979 Lost and Found Αιτία διαζυγίου ο γάμος Τζέμι
The Runner Stumbles κυρία Σάντιγκ
1981 On the Right Track Μαίρη
The Fan Μπελ Γκόλντμαν
Reds Οι Κόκκινοι Έμμα Γκόλντμαν[27]
1984 Johnny Dangerously Τζόνι ο επικίνδυνος Μα Κέλι
1985 Cocoon Κοκούν Μέριλιν Λάκετ
1986 The Money Pit Το κελεπούρι Εστέλ
The Cosmic Eye Μάνα Γη
Heartburn Φλογισμένες σχέσεις[28] Βέρα
1987 Sweet Lorraine[29] Λίλιαν Γκάρμπερ
Made in Heaven Ο παράδεισος δεν μπορεί να περιμένει θεία Λίζα
Nuts Σε αντίστροφη μέτρηση[30] Ρόουζ Κερκ
1988 Cocoon: The Return Κοκούν: Η επιστροφή Μέριλιν Λάκετ (Μαίρη)
Doin' Time on Planet Earth πωλήτρια μπαλονιών
1992 Passed Away Κηδεία για γέλια Μαίρη Σκάνλαν
1994 The Last Good Time Άιντα Κάτλερ
Trading Mom Ζητείται επειγόντως μαμά κυρία Κάβουρ
1997 Addicted to Love Άσπονδοι εραστές[31] γιαγιά
1998 Wilbur Falls γραμματέας
2003 Living and Dining κυρία Λουντ

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ 1,0 1,1 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb123278933. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  2. ↑ 2,0 2,1 (Αγγλικά) SNAC. w6h42j3k. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  3. ↑ 3,0 3,1 (Αγγλικά) Internet Broadway Database. 51912. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  4. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 12  Δεκεμβρίου 2014.
  5. ↑ 5,0 5,1 (Αγγλικά) Find A Grave.
  6. ↑ «The International Who's Who of Women 2006» Routledge. Οκτώβριος 2005. ISBN-13 978-1-85743-325-8.
  7. ↑ Ανακτήθηκε στις 4  Μαρτίου 2021.
  8. ↑ «Theatre World Award Recipients».
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 «Maureen Stapleton». Television Academy (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 5 Οκτωβρίου 2020. 
  10. ↑ «Maureen Stapleton Tony Awards Info». www.broadwayworld.com. Ανακτήθηκε στις 5 Οκτωβρίου 2020. 
  11. ↑ Sean O'Driscol (March 2006). «Stapleton, Oscar Winner, Dies at 80». Irish Abroad. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις March 3, 2016. https://web.archive.org/web/20160303212347/http://www.irishabroad.com/news/irishinamerica/entertainment/StapletonOscarWinnerDiesat80.asp. Ανακτήθηκε στις May 11, 2008. 
  12. ↑ Tom Vallance (March 15, 2006). «Maureen Stapleton». The Independent. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις January 13, 2013. https://web.archive.org/web/20130113182624/http://www.findarticles.com/p/articles/mi_qn4158/is_20060315/ai_n16218780. Ανακτήθηκε στις May 11, 2008. 
  13. ↑ «Famed Actress Maureen Stapleton Dies». CBS News. The Associated Press. March 13, 2006. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις March 2, 2012. https://web.archive.org/web/20120302103640/http://www.cbsnews.com/stories/2006/03/13/entertainment/main1393376.shtml. Ανακτήθηκε στις May 11, 2008. 
  14. ↑ Robert Berkvist (March 19, 2006). «Maureen Stapleton; actress collected Oscar, Tonys, Emmy». The San Diego Union-Tribune. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις September 9, 2012. https://archive.today/20120909202430/http://www.signonsandiego.com/uniontrib/20060319/news_mz1p19passst.html. Ανακτήθηκε στις May 11, 2008. 
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 Berkvist, Robert (March 13, 2006). «Maureen Stapleton, Oscar-Winning Actress, Is Dead at 80». The New York Times. https://www.nytimes.com/2006/03/13/movies/13cnd-stapleton.html. Ανακτήθηκε στις May 4, 2008. 
  16. ↑ Mosel, "Leading Lady: The World and Theatre of Katharine Cornell
  17. ↑ 17,0 17,1 «Maureen Stapleton». www.goldenglobes.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 5 Οκτωβρίου 2020. 
  18. ↑ «Movies & Videos». www.washingtonpost.com. Ανακτήθηκε στις 4 Αυγούστου 2023. 
  19. ↑ «26 Elected to the Theater Hall of Fame; 26 From Broadway Voted Into Theater Hall of Fame (Published 1981)» (στα αγγλικά). 1981-03-03. https://www.nytimes.com/1981/03/03/theater/26-elected-theater-hall-fame-26-broadway-voted-into-theater-hall-fame.html. Ανακτήθηκε στις 2023-08-04. 
  20. ↑ «The Seagull». www.iobdb.com. Ανακτήθηκε στις 5 Οκτωβρίου 2020. 
  21. ↑ «Maureen Stapleton». GRAMMY.com (στα Αγγλικά). 19 Μαΐου 2020. Ανακτήθηκε στις 5 Οκτωβρίου 2020. 
  22. ↑ Daniel McEneny (Ιουνίου 2009). «National Register of Historic Places Registration: David Rayfiel House». New York State Office of Parks, Recreation and Historic Preservation. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Οκτωβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 15 Μαΐου 2011. 
  23. ↑ Berkvist, Robert (March 13, 2006). «Maureen Stapleton, Oscar-Winning Actress, Is Dead at 80» (στα αγγλικά). The New York Times. ISSN 0362-4331. https://www.nytimes.com/2006/03/13/movies/maureen-stapleton-oscarwinning-actress-is-dead-at-80.html. Ανακτήθηκε στις June 21, 2021. 
  24. ↑ Haun, Harry (20 Σεπτεμβρίου 2006). «Friends and Colleagues Remember Maureen Stapleton at Memorial». Playbill (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 5 Οκτωβρίου 2020. 
  25. ↑ «College to Call Theater The Maureen Stapleton». The New York Times. November 30, 1981. https://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9B0CE1DE1738F933A05752C1A967948260. Ανακτήθηκε στις May 4, 2008. 
  26. ↑ Δημόπουλος, Ηλίας. «Άννα Μανιάνι: Το ηφαίστειο του ιταλικού σινεμά». www.cinemagazine.gr. Ανακτήθηκε στις 4 Αυγούστου 2023. 
  27. ↑ Δρίβας, Νίκος (28 Μαρτίου 2018). «Οι πιο επικές ρομαντικές ταινίες όλων των εποχών». Cineramen. Ανακτήθηκε στις 4 Αυγούστου 2023. 
  28. ↑ «Φλογισμένες σχέσεις». Ριζοσπάστης. 16 Ιουνίου 1996. Ανακτήθηκε στις 4 Αυγούστου 2023. 
  29. ↑ «Overnight fire destroys Heiden Hotel of Sweet Lorraine fame». Times Herald-Record (Middletown, New York). May 18, 2008. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις February 1, 2013. https://archive.today/20130201165544/http://www.recordonline.com/apps/pbcs.dll/article?AID=/20080518/NEWS/80518002. Ανακτήθηκε στις June 9, 2010. 
  30. ↑ «Σε αντίστροφη μέτρηση». Ριζοσπάστης. 29 Ιουνίου 2003. Ανακτήθηκε στις 4 Αυγούστου 2023. 
  31. ↑ «Τι καλό κυκλοφορεί στις οθόνες σας την Παρασκευή». www.flash.gr. 12 Φεβρουαρίου 2003. Ανακτήθηκε στις 4 Αυγούστου 2023. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

π • σ • ε Όσκαρ Β' Γυναικείου Ρόλου (1981–2000)
Καθιερωμένοι όροι
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Μορίν_Στέιπλετον&oldid=10344168"