Μετάβαση στο περιεχόμενο

Μονή Σταυροβουνίου

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Συντεταγμένες: 34°53′06″N 33°26′06″E / 34.885°N 33.435°E / 34.885; 33.435

Ιερά Μονή Σταυροβουνίου
Χάρτης
Είδοςμοναστήρι και βουνό
Γεωγραφικές συντεταγμένες34°53′9″N 33°26′8″E
ΧώραΚύπρος
Commons page Πολυμέσα
δεδομένα (π)

Η παλαίφατη Ιερά Μονή του Τιμίου Σταυρού, γνωστή και ως Ιερά Μονή Σταυροβουνίου ή απλά Σταυροβούνι, είναι ένα Ορθόδοξο ανδρικό Μοναστήρι στην Κύπρο που ανήκει στην Ορθόδοξη Εκκλησία της Κύπρου και ένας από τους τόπους στους οποίους υπάρχει τεμάχιο του Τιμίου Σταυρού. Κτίτωρ της Ιεράς Μονής είναι η Αγία Ελένη η Ισαπόστολος, μητέρα του Αυτοκράτορος Αγίου Κωνσταντίνου του Μεγάλου (εορτάζουν μαζί την 21η του μηνός Μαΐου).

Τοποθεσία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Ιερά Μονή βρίσκεται στην κορυφή βραχώδους λόφου, το όρος Σταυροβούνι, σε υψόμετρο 750 μέτρων κοντά στα χωριά Κόρνος, Πυργά και Κλαυδιά στην επαρχία Λάρνακος. Βρίσκεται εντός κοινοτικών ορίων της κοινότητας Πυργών. Η τοποθεσία είναι ελαφρώς δυτικά της μέσης περίπου του τριγώνου των πόλεων Λευκωσίας, Λεμεσού και Λάρνακος. Η πρόσβαση στη Μονή γίνεται από ένα ασφαλτοστρωμένο δρόμο ο οποίος ενώνεται με τον παλαιό δρόμο Λευκωσίας - Λεμεσού, ο οποίος επίσης καταλήγει σε κοντινή έξοδο του αυτοκινητοδρόμου Λευκωσίας-Λεμεσού.

Από την κορυφή του Σταυροβουνίου μπορεί εύκολα ο προσκυνητής να δει τη Λάρνακα, τα γύρω χωριά και πολύ καθαρά τον κόλπο της Λάρνακος. Στους πρόποδες του λόφου βρίσκεται το Μετόχιον της Αγίας Βαρβάρας, καθώς επίσης και στρατόπεδα των Ειδικών Δυνάμεων της Εθνικής Φρουράς.

Ιστορία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ίδρυση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η ίδρυση της Μονής ανάγεται γύρω στο 327-328, όταν η Αγία Ελένη επέστρεφε από τους Αγίους Τόπους, μετά το πέρας των εργασιων της Α' Οικουμενικής Συνόδου (η οποία έγινε το 325 μ.Χ. στη Νίκαια). Στους Αγίους Τόπους βρέθηκε η Αγία Ελένη κατόπιν προτροπής του γιου της, Αυτοκράτορα Κωνσταντίνου, με σκοπό να βρει τον Τίμιο Σταυρό του Κυρίου. Και όντως, βρήκε τον Τίμιο Σταυρό του Χριστού, μαζί με τους Σταυρούς των δύο ληστών, τους ήλους (καρφιά) και τον Τίμιο Κάνναβο (το σχοινί που έδεσαν τον Χριστό). Εκεί έγινε και η Ύψωσις του Τιμίου Σταυρού από τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων Μακάριο, την οποία η Εκκλησία μας εορτάζει την 14η του μηνός Σεπτεμβρίου.

Σύμφωνα με την παράδοση, κατά την επιστροφή της, η Αγία σταμάτησε στην Κύπρο (αφού το νησί βρισκόταν στο δρόμο της) και έκτισε Ναό στο σημείο όπου με θαυματουργικό τρόπο μεταφέρθηκε ο Τίμιος Σταυρός, στο χώρο δηλαδή που σήμερα είναι κτισμένη η Μονή. Αυτό έγινε όταν ένα πρωί που είχε ξυπνήσει η Αγία, δεν βρήκε τον Τίμιο Σταυρό που είχε μαζί της, αλλά είδε λαμπρό φως να λάμπει στην κορυφή ενός μεγάλου λόφου. Εκεί βρήκε τον Τίμιο Σταυρό, και προς τιμή του έκτισε Ναό και άφησε τεμάχιο του και άλλα κειμήλια για ευλογία του νησιού.

Φαίνεται ότι μετά από χρόνια στο εν λόγω σημείο, με την προσέλευση ευλαβών Χριστιανών Μοναχών κτίστηκαν κάποια κελιά πέριξ του αρχικού Ναού, διαμορφώνοντας έτσι ένα Μοναστήρι, το οποίο ονομάστηκε Ιερά Μονή του Τιμίου Σταυρού, προς τιμήν του σεπτού κειμηλίου που βρισκόταν εκεί. Το αρχικό κτιριακό συγκρότημα στο μεγαλύτερό του μέρος διατηρείται μέχρι σήμερα συντηρημένο με διάφορες προσθήκες κτιρίων, κυρίως νέων κελιών και άλλων συναφών χώρων, όπως το Συνοδικό και η Τράπεζα.

Πρώιμη Ιστορία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παρόλο που δεν έχουμε γραπτές μαρτυρίες για την πρώιμη περίοδο ιδρύσεως του Ναού του Τιμίου Σταυρού, δηλαδή από το 329 μ.Χ. μέχρι και τον 10ο αιώνα, γνωρίζουμε εντούτοις ότι μετατράπηκε από αρκετά νωρίς σε Μονή λόγω των ιερών κειμηλίων του και του δύσβατου και ήσυχου χώρου. Ο Ρώσος αρχιμανδρίτης Δανιήλ ο οποίος επισκέφθηκε την Κύπρο το 1106 μ.Χ. γράφει: «Τελοῦνται ἐδῶ, στὸν τόπο τοῦτο, σημεῖα μεγάλα καὶ θαυμαστὰ ἀπὸ τὸ Σταυρὸ αὐτὸ μέχρι σήμερα. Κρεμᾶται δὲ ὁ Σταυρὸς αὐτὸς στὸν ἀέρα, χωρὶς νὰ στηρίζεται στὴ γῆ μὲ ὁποιαδήποτε μέσο, διότι τὸ Ἅγιο Πνεῦμα τὸν συγκρατεῖ στὸν ἀέρα». Αυτό επιβεβαιώνει και την ονομασία της Μονής ως «Ιερά Μονη του Τιμίου Σταυρού του Θεοκρεμμάστου». Για την Εκκλησία στην κορυφή του βουνού κάνει λόγο μία άλλη πηγή της εποχής, η Άννα Κομνηνή (1083-1153), η οποία σημειώνει ότι ο αποστάτης Ραψομάτης κατέφυγε το 1092 «από την άλλη πλευρά του όρους, στον παλαιό ναό του Τιμίου Σταυρού».

Φραγκοκρατία (1192 - 1489 μ. Χ.)

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Από την περίοδο της Φραγκοκρατίας και εξής και ιδιαιτέρως της περιόδου των Λουζινιανών (1192-1489 μ.Χ.) μέχρι και πρόσφατα η Ιερά Μονή πέρασε δύσκολες στιγμές. Κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας όλο το νησί και οι Ορθόδοξοι κάτοικοί του περνούν δύσκολα χρόνια από τους Λατίνους. Οι Ορθόδοξοι Μοναχοί εκδιώκωνται από τη Μονή και κατοικούν σ' αυτή καθολικοί μοναχοί, συγκεκριμένα από το τάγμα των Βενεδικτίνων, στους οποίους προστέθηκαν, όταν εκδιώχθηκαν από την έδρα τους, και οι μοναχοί της μονής του Αγίου Παύλου της Αντιόχειας. Το 1211 ο κόμης Wilbrand von Oldenburg (1180-1233) επισκέφθηκε το Σταυροβούνι, και από τα γραπτά του φαίνεται ότι η Μονή βρισκόταν στα χέρια των Ορθοδόξων.

Ο υφιστάμενος μικρός Ναός πρέπει να προσαρτήθηκε ως παρεκκλήσιο σε ένα μεγαλύτερο, αν κρίνουμε από την περιγραφή του Orient d'Ogier, ο οποίος επισκέφθηκε το μοναστήρι το 1396. Η κατοχή της μονής από τους ρωμαιοκαθολικούς μοναχούς φαίνεται να διήρκεσε ως και το 1426, οπότε και εκδιώχθηκαν από Μαμελούκους (Οθωμανούς) επιδρομείς, οι οποίοι φεύγοντας συνέλεξαν τεράστια και πολύτιμη λεία. Ο δομινικανός μοναχός Felix Faber επισκέφθηκε το Σταυροβούνι το 1483 και αναφέρει ότι οι βενεδικτίνοι μοναχοί είχαν ήδη εκδιωχθεί, τα κτίρια είχαν υποστεί καταστροφές από τους μουσουλμάνους, χωρίς όμως να θιγεί ο Σταυρός, και ότι την ευθύνη της μονής είχε πλέον ένας Ορθόδοξος ιερέας. Ο καθολικός κληρικός Denis Possot επισκέφθηκε τη μονή το 1532 και κάνει λόγο για το μικρό «παρεκκλήσιο» του Σταυρού, με διαστάσεις 7 επί 5 πόδια, το οποίο ήταν καλυμμένο με ασήμι. Δύο χρόνια αργότερα προσκύνησε τον Τίμιο Σταυρό ο Greffin Affagart, ο οποίος κάνει λόγο σαφώς για "Ελληνικό μοναστήρι".

Τουρκοκρατία (1571 - 1878 μ. Χ.)

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μετά την κατάκτηση του νησιού από τους Οθωμανούς, η Μονή υπέστη διάφορες λεηλασίες και ερήμωσε, όπως βεβαιώνει ο Seigneur de Villamont, ο οποίος επισκέφθηκε την Κύπρο το 1589. Στις επόμενες δεκαετίες όμως, αποκαταστάθηκε μεγάλο μέρος της παλαιάς αίγλης της, γιατί ο Ολλανδός Cornelis van Bruyn (1652-1726), που την επισκέφθηκε τα τέλη του 17ου αιώνα, μέτρησε είκοσι μοναχούς. Κοντά στο μοναστήρι υπήρχε και σπηλιά με θαυματουργό νερό (αγίασμα). Ο Βασίλειος Μπάρσκι που επισκέφθηκε τη μονή το 1727 σημείωσε ότι αυτή περιελάμβανε μόνο λίγα οικήματα. Ο ίδιος άφησε και σχέδια των εγκαταστάσεων. Αναφέρει ότι ο ναός ήταν μεγάλος και χαμηλός, με δύο τρούλους, και σε αυτόν ήταν προσκολημμένα 4-5 κελλιά. Μόνο δύο μοναχοί κατοικούσαν στη μονή, ενώ οι υπόλοιποι διέμεναν και εργάζονταν στα μετόχια της, γιατί το μοναστήρι βρισκόταν σε άνυδρο και ξερό τόπο (η κορυφή του βουνού). Ο Σουηδός Fredric Hasselquist (1722-1752) επισκέφθηκε το Σταυροβούνι το 1751 και κάνει λόγο για μικρό μοναστήρι με 3-4 μόνο μοναχούς. Το ίδιο σημειώνει και ο καθολικός ιερέας Giovanni Mariti (1736-1802), που διευκρινίζει ότι η μονή ήταν εν μέρει κατεστραμμένη, αλλά το μέγεθος των ερειπίων μαρτυρούσε την παλαιά ακμή της.

Ανάλογες είναι και οι διαπιστώσεις του Βρετανού αξιωματικού Henry Light (1814), ο οποίος συνάντησε μόνο 3-4 μοναχούς. Όλοι αυτοί συνεχίζουν να αναφέρονται σε τεμάχιο του Τιμίου Σταυρού που διατηρούνταν στη μονή, ενώ ο David George Hogarth (1888) διασώζει την τοπική παράδοση ότι η αγία Ελένη είχε κατασκευάσει και ένα πηγάδι, όπου έκλεισε όλους τους τοπικούς δαίμονες. Παρεμφερείς ήταν και οι πληροφορίες που είχε ακούσει ο Faber το 1488. Εκτός από τα γεγονότα του 1821, η μονή βρέθηκε εκ νέου σε κίνδυνο κατά την εξέγερση που σημειώθηκε στην περιοχή της Λάρνακας το 1833 υπό την ηγεσία του Νικολάου Θησέως και η οποία είχε ως επίκεντρο την ίδια τη μονή Σταυροβουνίου. To 1860 είχαν απομείνει λίγοι γηραιοί μοναχοί.

Το 1875 η μονή ήταν έρημη και καταβλήθηκε τριετής προσπάθεια αναβίωσής της. Από το 1878 εγκαταλείφθηκε και πάλι ώς το 1888, οπότε καταστράφηκε ολοσχερώς από πυρκαγιά η οποία προκάλεσε σοβαρές υλικές ζημιές στη Μονή. Ο Τίμιος Σταυρός όμως παραμένει στη Μονή παρά τις λεηλασίες, πυρκαγιές κ.λπ. Εντούτοις, Ορθόδοξοι μοναχοί επανδρώνουν τη Μονή και πάλι το 1889 όταν ο Γέρων Διονυσιος (Χρηστίδης) Ιεροδιάκονος [1] ήρθε στην Κύπρο από το Άγιο Όρος.

Σύγχρονη ιστορία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η σημερινή επάνδρωση και λειτουργία της Μονής είναι συνέχεια της επανασύστασης της Μοναχικής αδελφότητας στα τέλη του 19ου αιώνα από Κυπρίους μοναχούς (με πρωτεργάτη τον προαναφερθέντα Όσιο Γέροντα Διονύσιο Α') που είχαν έλθει στο νησί από το Άγιο Όρος, αφού προηγουμένως η Μονή είχε περάσει περιόδους λειψανδρίας και ερήμωσης. Ο Γέροντας Διονύσιος Α' είχε έλθει από τον Άθωνα όπου ησύχαζε εις την ιεράν σκήτην των Καυσοκαλυβίων του Αγίου Όρους και συγκεκριμένως εις την καλύβην «Άγιος Χαράλαμπος», και αφού είχε χρηματίσει προηγουμένως διάκονος εις το Οικουμενικόν Πατριαρχείον (εφόσον ως Ιεροδιάκονος έφερε τον πρώτο βαθμό της Ιεροσύνης).

Κατά το 1890 άλλοι τρεις Κύπριοι Αγιορείτες μοναχοι ήλθαν εις την μονήν αυτήν, ο κατόπιν ηγούμενος Βαρνάβας [2] μετά των δύο αδελφών του, Καλλινίκου και Γρηγορίου. Προτού έλθουν στην Ιερά Μονή Σταυροβουνίου, κοντά στον γέροντα Διονύσιον, φοίτησαν στον Άθωνα, όπου και διδάχθηκαν την πατερικήν παράδοσιν. Ο μεν Βαρνάβας στην Ιερά Κοινοβιακή Μονή Καρακάλλου, ενώ οι αδελφοί του Καλλίνικος και Γρηγόριος στην Ιερά Σκήτη Αγίας Άννης, και ακριβέστερα στην καλύβην «Άγιος Γεώργιος». Κατόπιν, στους πρώτους αυτούς Πατέρες προσεθέτησαν και άλλοι Μοναχοί [3] και έτσι με την πάροδο του χρόνου σχηματίστηκε μια νέα αδελφότητα στο Κοινόβιο. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι γύρω στο 1940 ο αριθμός των Μοναχών ανερχόταν στους εξήντα.

Απόδειξη της μεγάλης άνθησης της Μονής κατά τον 20ο αιώνα είναι οι διάφορες επανδρώσεις και άλλων μοναστικών χώρων στην Κύπρο. Ενδεικτικά αναφέρεται η επάνδρωση και η μετατροπή σε Κοινόβιο της Ιεράς Μονής Τροοδιτίσσης το 1939 από Συνοδεία Σταυροβουνιωτων μοναχών με επικεφαλής τον μοναχό Δαμασκηνό [4], καθώς επίσης και οι προσπάθειες επάνδρωσης της Ιεράς Μονής Τιμίου Προδρόμου Μέσα Ποταμού από τους Σταυροβουνιώτες Πατέρες Μακάριο, Ιλαρίωνα και Γεράσιμο [5]. Αξίζει να αναφερθεί ότι το 1976 οι πατέρες της ιστορικής Μονής Αποστόλου Βαρνάβα [6][7], Χαρίτων, Στέφανος και Βαρνάβας μετά τις γνωστές καταστροφικές συνέπειες της τουρκικής εισβολής και διωγμένοι από τον Αττίλα βρίσκουν καταφύγιο τους τη Μονή Σταυροβουνίου [8][9].

Τελευταίοι Ηγούμενοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Γέροντας Διονύσιος Α', χρημάτισε Ηγούμενος ως το 1902 και τον διαδέχτηκε στην Ηγουμενία ο Γέροντας Βαρνάβας. Οι τελευταίοι Ηγούμενοι ήταν ως ακολούθως:

  • Γέρων Διονύσιος Α' 1889-1902 [1]
  • Γέρων Βαρνάβας 1902-1948 [10]
  • Γέρων Διονύσιος Β' 1948-1952 [11]
  • Αρχιμανδρίτης Γερμανός 1952-1982 [12]
  • Αρχιμανδρίτης Αθανάσιος 1982-2021 [13]
  • Ιερομόναχος Διονύσιος Γ’ 2021-

Γνωστοί Πατέρες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τον τελευταίο αιώνα η Μονή στάθηκε πνευματικός φάρος για το νησί της Κύπρου, εφόσον από την αδελφότητα πέρασαν ιστορικές μορφές που αγίασαν τον τόπο με την ασκητική βιοτή τους και τα έργα τους. Σύγχρονη μορφή υπήρξε ο Άγιος Νεομάρτυς Φιλούμενος ο Κύπριος († 1979) [14] ο οποίος ξεκίνησε τον μοναχικό του βίο ασκητεύοντας στη Μονή και ακολούθως έζησε στους Αγίους Τόπους όπου και μαρτύρησε στο Φρέαρ του Ιακώβ στα μέσα του προηγούμενου αιώνα [15][16]. Μαζί του, στην Ιερά Μονή Σταυροβουνίου ξεκίνησε και ο κατά σάρκα αδελφός του Αρχιμανδρίτης Ελπίδιος [17].

Άλλη γνωστή μορφή που ασκήτεψε στο Σταυροβούνι ήταν ο Πνευματικός Ιερομόναχος Κυπριανός Σταυροβουνιώτης († 1955) [18] ο οποίος ήτανε γνωστός για τον αυστηρά ασκητικό του βίο. Ο παπα Κυπριανός ήταν πρωτεργάτης στις αγροτικές ασχολίες της Μονής και βοήθησε τον ταλαιπωρημένο λαό της Κύπρου κυρίως με την προσευχή του αλλα και με το μυστήριο της Ιεράς Εξομολόγησης εφόσον έμαθε στον κυπριακό λαό το ξεχασμένο αυτό Μυστήριο. Πλήθος Κυπρίων Μοναχών που βρίσκεται εκτός Κύπρου, όπως στο Άγιο Όρος (αριθμός Αγιορειτών Πατέρων εκάρη στο Σταυροβούνι [19]) και στους Αγίους Τόπους (Αγιοταφίτες Πατέρες [20]) είχε ξεκινήσει ή περάσει από αυτή την Ιερά Μονή, ή ακόμη και ως λαϊκοί εξομολογούντο σε Σταυροβουνιώτες Πνευματικούς.

Στενές πνευματικές σχέσεις με την Ιερά Μονή είχε και ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Λεόντιος [21], ο οποίος σαν Μητροπολίτης Πάφου και Τοποτηρητής του Αρχιεπισκοπικού Θρόνου, έμενε στη Μονή για κάποιο διάστημα [22] και εξομολογείτο στον προαναφερθέντα Πνευματικό παπα Κυπριανό [23].

Σήμερα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η είσοδος της Μονής όπως είναι σήμερα. Διακρίνεται το επίσημο όνομά της: Ιερά Μονή του Τιμίου και Ζωοποιού Σταυρού.

Η Ιερά Μονή εξακολουθεί να είναι επανδρωμένη με Ορθόδοξους Μοναχούς και είναι ενοριακή, διότι ανήκει στην Ιερά Μητρόπολη Κιτίου, της Εκκλησίας της Κύπρου. Τα τελευταία χρόνια έγιναν διάφορες εργασίες για την υλική αποκατάσταση της Μονής. Παραδείγματα είναι η παροχή τηλεφωνικού δικτύου και η ηλεκτροδότηση (που επέτρεψε την προμήθεια νερού από γεώτρηση της Μονής) το 1983, η πτώση του μεγάλου βράχου στο ανατολικό άκρο της Μονής (1963), οι εργασίες επισκευής από το Τμήμα Αρχαιοτήτων σε διάφορα τμήματα της Μονής. Το 1979 –80 γίνεται διεύρυνση και ασφαλτόστρωση του παλιού στενού δρόμου μεταξύ του Μετοχίου της Αγίας Βαρβάρας και του κυρίως Ναού στην κορυφή του Σταυροβουνίου.

Η Μονή σήμερα τηρεί το άβατο για τις γυναίκες στον κυρίως ναό στη κορυφή του Σταυροβουνίου και στο Μετόχιο της Αγίας Βαρβάρας εκτός της Κυριακής. Αυτό καθιστά τη Μονή τον μόνο άβατο χώρο στην Κύπρο και έχει καθιερωθεί για περισσότερη άσκηση. Το μοναστήρι θεωρείται ίσως ο πιο αυστηρός χώρος ασκήσεως στην Κύπρο, εφόσον ακολουθεί τον κανόνα του Μεγάλου Βασιλείου που ακολουθείται στο Άγιο Όρος. Κατά καιρούς Πατέρες της Μονής ησυχάζουν και ασκούνται σε πιο σκληρής μορφής άσκηση, εκτός της κυρίας μονής, κυρίως σε κάποια μετόχια.

Στις 18 Ιανουαρίου 2021 εκοιμήθη εν Κυρίω ο Ηγούμενος Αρχιμανδρίτης Αθανάσιος Σταυροβουνιώτης, την ημέρα της εορτής των Αγίων Αθανασίου και Κυρίλλου, πλήρης ημερών, σε ηλικία 95 ετών[24] [25] [26].

Έργο

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το έργο της Μονής είναι πολύπλευρο, αλλά οι εμφανέστερες μορφές του είναι η προσευχή που γίνεται καθημερινά από τους Πατέρες και η εξομολόγηση αριθμού γυναικείων μοναστηριών και πλήθους κόσμου. Γνωστό διακόνημα των Σταυροβουνιωτών μοναχών είναι και η Αγιογραφία με πρωτεργάτη τον ξακουστό αγιογράφο μοναχό Καλλίνικο Σταυροβουνιώτη († Ιανουάριος 2011) [27][28], του οποίου αγιογραφίες υπάρχουν σε πολλούς ναούς ανά τη νήσο αλλά και στο εξωτερικό [29]. Η Αγιογραφία ανθούσε από παλιά στο Σταυροβούνι και δη από τα τέλη του 19ου αιώνα, αφού ο Γέρων Διονύσιος Α' ήταν γνώστης αυτής της τέχνης [1]. Από αυτό τον όσιο Γέροντα και άλλοι Πατέρες διδάχθησαν αυτό το διακόνημα [30] και έτσι η Μονή κατέστη ένα σημαντικό εργαστήριο Αγιογραφίας στην Κύπρο. Αριθμός σημαντικών αγιογραφιών υπάρχει σε πολλούς ναούς στην Κύπρο και το εξωτερικό οι οποίες αγιογραφήθηκαν από Σταυροβουνιώτες Μοναχούς. Η τεχνοτροπία που ακολουθείτο στα τέλη του 19ου με αρχές του 20ου αιώνα ήταν η Αναγεννησιακή η οποία φαίνεται να ήρθε από το Άγιο Όρος από τον Γέροντα Διονύσιο Α΄, και έργα αυτής της τεχνικής από το Σταυροβούνι είναι πολύ χαρακτηριστικά. Πιο πρόσφατα έγινε στροφή προς τη Βυζαντινή τεχνοτροπία, τεχνική στην οποία ο πατήρ Καλλίνικος Σταυροβουνιώτης είχε εμβαθύνει [31].

Άλλα διακονήματα είναι και η παραγωγή μοσχοθυμιάματος, η συγγραφή πνευματικών βιβλίων (βλ. Πηγές) και η ποικιλόμορφη γεωργία (ελαιόδεντρα, χαρούπια, μελισσοκομία κ.λπ.). Όσον αφορά δε τη γεωργία, σημειώνεται ότι προ δεκαετιών η Μονή προσέφερε εργοδότηση σε μεγάλο αριθμό λαϊκών εργατών κυρίως από τα γύρω χωριά λόγω των πολλών εργασιών στα κτήματα της Μονής.

Πολύς κόσμος προσέρχεται στη Μονή στις ακολουθίες, και κυρίως στις αγρυπνίες για μεγάλες εορτές. Οι κυριότερη αγρυπνία γίνεται στις 14 Σεπτεμβρίου που είναι και η πανήγυρις της Μονής, όπου η Εκκλησία μας εορτάζει την Ύψωση του Τιμίου Σταυρού. Επίσης, η Μονή εορτάζει και την Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως.

Το σεπτό κειμήλιο της Ιεράς Μονής, ο Τίμιος Σταυρός και ο Καθηγούμενος, Αρχιμανδρίτης Αθανάσιος.

Κειμήλια

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το κύριο κειμήλιο της Μονής, είναι το τεμάχιο του Τιμίου Σταυρού το οποίο στα παλαιότερα χρόνια φαίνεται να αιωρείτο πάνω από τη γη και μέχρι σήμερα ευωδιάζει. Το γεγονός ότι το Τίμιο Ξύλο αιωρείτο είναι και ο λόγος που η Μονή ονομαζόταν παλαιότερα «του Θεοκρεμμάστου Σταυρού». Επιπλέον αυτού του τεμαχίου, η Αγία άφησε και μισό από το Σταυρό του Καλού Ληστή και ένα ήλο (καρφί δηλαδή) του Χριστού ως ευλογία στη Μονή. Κατά κάποιες παραδόσεις, λέγεται ότι η Αγία άφησε και τεμάχιο από τον Άγιο Κάνναβο.

Εκτός από αυτά τα κύρια κειμήλια, η Μονή διαθέτει αριθμό παλαιών εγγράφων, αμφίων, σκευών, εικόνων, αγιογραφιών και άλλων αντικειμένων που μαρτυρούν τη μακρά της ιστορία. Αριθμός παλαιών πίθων (πιθαριών), δείγματα δυτικής αρχιτεκτονικής και αγιογραφίας συνθέτουν το πολύπλοκο μάρμαρο της ιστορίας της Μονής.

Στην Ιερά Μονή βρίσκονται επίσης και οι δύο αλυσίδες που έφερε στο σώμα του ο Άγιος Πανάρετος [32], Επίσκοπος Πάφου, για άσκηση [33].

Μετόχια

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ανά τους καιρούς η Μονή είχε διάφορα Μετόχια κυρίως σε περιοχές πλησίον της κυρίως Μονής στο Σταυροβούνι. Σήμερα, υπάρχει το κύριο Μετόχιον της Αγίας Βαρβάρας στους πρόποδες του βουνού, και εκεί διαμένουν αρκετοί Πατέρες οι οποίοι ασχολούνται κυρίως με τη γεωργία στα πλησιόχωρα κτήματα της Μονής. Το εν λόγω Μετόχιον υπήρξε παλαιότερα ο κύριος χώρος διαμονής των Πατέρων, λόγω του ότι υπήρχε λειψυδρία στον κύριο Ναό (Καθολικό) στην κορυφή του βουνού.

Άλλα Μετόχια, είναι το Μετόχιο της Παναγίας της Στάζουσας [34], το οποίο βρίσκεται μεταξυ του χωριού Πυργά και Κλαυδιά καθως επίσης και το Μετόχιο του Αγίου Μοδέστου το οποίο βρίσκεται σε αγροτική περιοχή μεταξύ των δύο προαναφερθέντων Μετοχίων. Άλλα Μετόχια υπήρξαν στην ιστορία της Μονής τα οποία όμως σήμερα δεν είναι ιδιαίτερα γνωστά. Μεταξύ αυτών, και το Μετόχιον της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος στο Καϊμακλί, τα Σπίτια του Σταυρού στο χωριό Κόρνος κ.α.

Σήμερα η αδελφότητα της Μονής απαριθμεί περί των 30 μοναχών και ο τελευταίος Καθηγούμενος της αδελφότητας ήταν ο Αρχιμανδρίτης κυρός Αθανάσιος Σταυροβουνιώτης.

Φωτογραφίες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Όψη της Μονής στο βουνό από τα νοτιοδυτικά
    Όψη της Μονής στο βουνό από τα νοτιοδυτικά
  • Κοντινή όψη των νοτίων κελλιών των Μοναχών
    Κοντινή όψη των νοτίων κελλιών των Μοναχών
  • Η κεντρική πύλη της Μονής μαζί με το εξομολογητήριο και το βιβλιοπωλείο. Πέραν αυτής της πύλης ο χώρος είναι άβατος για τις γυναίκες
    Η κεντρική πύλη της Μονής μαζί με το εξομολογητήριο και το βιβλιοπωλείο. Πέραν αυτής της πύλης ο χώρος είναι άβατος για τις γυναίκες
  • Το πέτρινο μονοπάτι από την πύλη προς τη Μονή από τη βορειοανατολική πλευρά
    Το πέτρινο μονοπάτι από την πύλη προς τη Μονή από τη βορειοανατολική πλευρά
  • Το νεώτερον παρεκκλήσιον αφιερωμένο στους Πάντες εν Κύπρω Αγίους, στην πλατεία έξω από τη Μονή
    Το νεώτερον παρεκκλήσιον αφιερωμένο στους Πάντες εν Κύπρω Αγίους, στην πλατεία έξω από τη Μονή
  • Η εξωτερική πύλη της Μονής και η πλατεία έξω από τη Μονή
    Η εξωτερική πύλη της Μονής και η πλατεία έξω από τη Μονή
  • Όψη από τη Μονή προς την πλατεία. Διακρίνεται το παρεκκλήσιον των Πάντων των εν Κύπρω Αγίων
    Όψη από τη Μονή προς την πλατεία. Διακρίνεται το παρεκκλήσιον των Πάντων των εν Κύπρω Αγίων
  • Ανακοίνωση στην είσοδο της Μονής για το άβατον του χώρου
    Ανακοίνωση στην είσοδο της Μονής για το άβατον του χώρου
  • Το Μετόχιον της Αγίας Βαρβάρας στους πρόποδες του βουνού Σταυροβουνίου
    Το Μετόχιον της Αγίας Βαρβάρας στους πρόποδες του βουνού Σταυροβουνίου
  • Ανακοίνωση στην είσοδο του Μετοχίου της Αγίας Βαρβάρας για το άβατον του χώρου
    Ανακοίνωση στην είσοδο του Μετοχίου της Αγίας Βαρβάρας για το άβατον του χώρου
  • Εσωτερική άποψη του Μετοχίου της Αγίας Βαρβάρας. Πίσω αριστερά διακρίνεται ο κυρίως ναός.
    Εσωτερική άποψη του Μετοχίου της Αγίας Βαρβάρας. Πίσω αριστερά διακρίνεται ο κυρίως ναός.
  • Αγιογραφία στο Μετόχιον της Αγίας Βαρβάρας, δείγμα μάλλον αναγεννησιακής τεχνοτροπίας
    Αγιογραφία στο Μετόχιον της Αγίας Βαρβάρας, δείγμα μάλλον αναγεννησιακής τεχνοτροπίας
  • Εσωτερική άποψη της εισόδου του Μετοχίου της Αγίας Βαρβάρας. Στα αριστερά διακρίνεται κηρόχυτος αγιογραφία της Αγίας Βαρβάρας, αγιογραφημένη από τον πατήρ Καλλίνικο, δείγμα της εγκαυστικής τεχνοτροπίας
    Εσωτερική άποψη της εισόδου του Μετοχίου της Αγίας Βαρβάρας. Στα αριστερά διακρίνεται κηρόχυτος αγιογραφία της Αγίας Βαρβάρας, αγιογραφημένη από τον πατήρ Καλλίνικο, δείγμα της εγκαυστικής τεχνοτροπίας
  • Το σήμαντρο έξω από τον ναό της Αγίας Βαρβάρας στο Μετόχιον
    Το σήμαντρο έξω από τον ναό της Αγίας Βαρβάρας στο Μετόχιον
  • Καμπάνες στο Μετόχιον της Αγίας Βαρβάρας
    Καμπάνες στο Μετόχιον της Αγίας Βαρβάρας
  • Αρχαία πιθάρια στο Μετόχιον της Αγίας Βαρβάρας
    Αρχαία πιθάρια στο Μετόχιον της Αγίας Βαρβάρας

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Ὀσιος Διονύσιος ο Σταυροβουνιώτης ο Α’ ο πρώην Καυσοκαλυβίτης
  2. ↑ Ο Ηγούμενος της Ιεράς Μονή Σταυροβουνίου Βαρνάβας
  3. ↑ Οι κατά σάρκα αδελφοί Γέροντες Μακάριος και Θεοδόσιος οι Σταυροβουνιώτες
  4. ↑ Ιερά Μονή Τροοδιτίσσης
  5. ↑ Η Μονή Τιμίου Προδρόμου Μέσα Ποταμού
  6. ↑ Απόστολος Βαρνάβας, ο Πολιούχος Αγιος και Ιδρυτής της Εκκλησίας της Κύπρου
  7. ↑ «Ο ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΒΑΡΝΑΒΑΣ ΚΑΙ Η ΜΟΝΗ ΤΟΥ ΣΤΗ ΣΑΛΑΜΙΝΑ». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 13 Φεβρουαρίου 2012. 
  8. ↑ «ΟΙ ΓΕΡΟΝΤΕΣ: ΧΑΡΙΤΩΝ, ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΚΑΙ ΒΑΡΝΑΒΑΣ» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 7 Ιανουαρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 13 Φεβρουαρίου 2012. 
  9. ↑ Οι Γέροντες Χαρίτων, Στέφανος και Βαρνάβας. Κλείτου Ιωαννίδη, "Γεροντικόν του 20ού Αιώνος", Εκδόσεις "Η Μεταμόρφωσις του Σωτήρος", 2008.
  10. ↑ Ο Ηγούμενος της Ιεράς Μονή Σταυροβουνίου Βαρνάβας
  11. ↑ Ο Ευλαβέστατος Διονύσιος ο Νεώτερος ο Σταυροβουνιώτης
  12. ↑ «Ο Γέρων Γερμανός Σταυροβουνιώτης» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 12 Ιουνίου 2010. Ανακτήθηκε στις 29 Αυγούστου 2010. 
  13. ↑ Ιερά Μονή Σταυροβουνίου, Έκδοση Ιεράς Μονής Σταυροβουνίου, 1998, Λευκωσία, Κύπρος.
  14. ↑ «Φιλούμενος, ο τελευταίος Άγιος της Κύπρου». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Αυγούστου 2014. Ανακτήθηκε στις 6 Φεβρουαρίου 2011. 
  15. ↑ «Άγιος Φιλούμενος». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Ιουνίου 2010. Ανακτήθηκε στις 29 Αυγούστου 2010. 
  16. ↑ «O Κύπριος νεομάρτυρας Φιλούμενος Aγιοταφίτης († 1979)». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Ιανουαρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 29 Αυγούστου 2010. 
  17. ↑ «Ο Γέρων Ελπίδιος» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 12 Ιουνίου 2010. Ανακτήθηκε στις 29 Αυγούστου 2010. 
  18. ↑ Παπά-Κυπριανός Σταυροβουνιώτης
  19. ↑ Κύπριον Πατερικόν του Άθωνος, Κώστα Παπαγεωργίου, Εκδόσεις ΠΑΛΕΤΤΑ, Κύπρος 2011, ISBN 978-9963-9812-9-8.
  20. ↑ Κύπριοι Αγιοταφίτες - Κατάλογος κατ’ ἀλφαβητικήν σειράν Κυπρίων Κληρικῶν, Μελῶν τῆς Ἁγιοταφιτικῆς Ἀδελφότητος
  21. ↑ «Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Λεόντιος (†26 Ιουλίου 1947). 65 χρόνια από την κοίμησή του». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Οκτωβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 30 Ιουλίου 2012. 
  22. ↑ Ο Γέρων Γερμανός Σταυροβουνιώτης 1906-1982, Έκδοση Ιεράς Μονής Σταυροβουνίου, 2000, Λευκωσία, Κύπρος. ISBN 9963-615-05-8
  23. ↑ Κωστή Κοκκινόφτα, TA NEANIKA XPONIA TOY APXIEΠIΣKOΠOY ΛEONTIOY
  24. ↑ Ανακοινωθέν για την εκδημία του Καθηγουμένου της Μονής Σταυροβουνίου Αρχιμανδρίτου Αθανασίου
  25. ↑ «Ανακοινωθέν για την εκδημία του Καθηγουμένου της Μονής Σταυροβουνίου Αρχιμανδρίτου Αθανασίου». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Ιανουαρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2021. 
  26. ↑ Εκοιμήθη ο γέροντας Αθανάσιος Σταυροβουνιώτης
  27. ↑ Η τεχνική της αγιογραφίας: με παράρτημα τοιχογραφιών του Πανσέληνου από το Πρωτατο του Αγίου Όρους. Μοναχός Καλλίνικος Σταυροβουνιώτης, Λευκωσία, Ιερά Αρχιεπισκοπή Κύπρου, 1996. ISBN 9963808905
  28. ↑ «Κοιμήθηκε ο αγιογράφος π. Καλλίνικος Σταυροβουνιώτης». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Αυγούστου 2012. Ανακτήθηκε στις 6 Φεβρουαρίου 2011. 
  29. ↑ Έκθεση αγιογραφίας του μοναχού Καλλίνικου
  30. ↑ Η Αναγεννησιακή αγιογραφία στην Κύπρο (τέλη 19ου - 20ος αι.), Κώστας Παπαγεωργίου, Εκδόσεις ΠΑΛΕΤΤΑ, 2010, Κύπρος, ISBN 978-9963-9812-0-5.
  31. ↑ «Η ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΙΑΚΗ ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΑ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ( 20ος ΑΙΩΝΑΣ )» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 11 Φεβρουαρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 15 Ιανουαρίου 2012. 
  32. ↑ «Ο Άγιος Πανάρετος (1η Μαΐου)». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Νοεμβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 13 Φεβρουαρίου 2012. 
  33. ↑ Άγιος Πανάρετος - Ιερά Μητρόπολις Πάφου
  34. ↑ Πυργά - Παναγία Στάζουσα[νεκρός σύνδεσμος]

Πηγές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Ιερά Μονή Σταυροβουνίου, Έκδοση Ιεράς Μονής Σταυροβουνίου, 1998, Λευκωσία, Κύπρος. ISBN 9963-615-02-3.
  • Ο Γέρων Γερμανός Σταυροβουνιώτης 1906-1982, Έκδοση Ιεράς Μονής Σταυροβουνίου, 2000, Λευκωσία, Κύπρος. ISBN 9963-615-05-8.
  • Βίος των Αγίων Ισαποστόλων Κωνσταντίνου και Ελένης και το σημείο του Σταυρού, Έκδοση Ιεράς Μονής Σταυροβουνίου, 2008, Λευκωσία, Κύπρος. ISBN 978-9963-9510-0-0.
  • Ο Ζωοποιός Σταυρός, Περιοδική Έκδοση Ιεράς Μονής Σταυροβουνίου, Λευκωσία, Κύπρος. ISSN 1026-4841.
  • Οσίων Μορφών Αναμνήσεις, Έκδοση Ιεράς Βασιλικής και Πατριαρχικής Μεγίστης Μονής του Βατοπαιδίου Αγίου Όρους, 2003, Ελλάς. ISBN 23300.
  • Κυπριακά Μοναστήρια - Τ' αγκωνάρια της πίστης μας, Κώστας Παπαγεωργίου, Εκδόσεις CAN Publish, Αθήναι 2007. ISBN 9953670008.

Σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Μονή_Σταυροβουνίου&oldid=10753204"