Μνημείο του Ταντέους Κοστσιούσκο (Λοτζ)

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Συντεταγμένες: 51°46′36″N 19°27′18″E / 51.77667°N 19.45500°E / 51.77667; 19.45500

Μνημείο του Ταντέους Κοστσιούσκο (Λοτζ)
Χάρτης
Είδοςμνημείο
Γεωγραφικές συντεταγμένες51°46′36″N 19°27′17″E
Διοικητική υπαγωγήΚατεντράλνα
ΧώραΠολωνία
Ύψος17 μέτρα
Commons page Πολυμέσα
δεδομένα (π)

Το Μνημείο του Ταντέους Κοστσιούσκο στο Λοτζ της Πολωνίας (πολωνικά: Pomnik Tadeusza Kościuszki w Łodzi) είναι μνημείο που βρίσκεται στην Πλατεία Ελευθερίας (Plac Wolności), στο τέλος της οδού Πιοτρκόφσκα προς τα βόρεια.

Εμφάνιση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το μνημείο δείχνει τον Ταντέους Κοστσιούσκο να στέκεται, ακουμπισμένος σε ένα δέντρο που συμβολίζει το «Δέντρο της Δικαιοσύνης» και το άλλο του χέρι κρατά ένα τυλιγμένο έγγραφο (πιθανώς το κείμενο της Διακήρυξης του Ποουάνιετς). Ανάμεσα στα πόδια του βρίσκεται μια πανοπλία ιππότη και ένα μικρό κανόνι. Η στήλη βασίζεται σε μια οκταγωνική βάση πάνω στην οποία υψώνεται η υπερκατασκευή με τη μορφή κολοβωμένης πυραμίδας. Στην άνω επιφάνειά του, υπάρχει το άγαλμα[1] του Ταντέους Κοστσιούσκο.

Το βάθρο των δεκατριών μέτρων[1] έχει τέσσερα χάλκινα ανάγλυφα που απεικονίζουν σημαντικές σκηνές από τη ζωή του Ταντέους Κοστσιούσκο: ο όρκος στην Κεντρική Πλατεία της Κρακοβίας, ο Κοστσιούσκο με τον Τζορτζ Ουάσινγκτον, ο Κοστσιούσκο που στέκεται με τον Βόιτσεχ Μπάρτος Γκουοβάτσκι στο κανόνι και η υπογραφή της Διακήρυξης του Ποουάνιετς. Ολόκληρο το μνημείο έχει ύψος 17 μέτρα.

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αναφορά για την αποκάλυψη του μνημείου στην εφημερίδα Rozwój

Η απόφαση για την οικοδόμηση ενός μνημείου για τον Κοστσιούσκο ελήφθη στις 15 Οκτωβρίου 1917, κατά τη διάρκεια μιας εθιμοτυπικής συνεδρίασης του Δημοτικού Συμβουλίου του Λοτζ, με αφορμή την εκατονταετηρίδα του θανάτου του Κυβερνήτη. Παράλληλα, αποφασίστηκε η τοποθέτησή του, παράλληλα με την οδό Πιοτρκόφσκα και την λεωφόρο Ταντέους Κοστσιούσκο,[2] που εκείνη την εποχή ονομαζόταν Σπατσερόβα (Spacerowa) ή Προμενάντα (Promenada). Δημιουργήθηκε επίσης ένα ταμείο για την κατασκευή του μνημείου και προτάθηκε να ανεγερθεί στη συμβολή των λεωφόρου Κοστσιούσκο και οδού Άντζεϊ Στρουγκ. Αυτά τα σχέδια δεν εφαρμόστηκαν τότε.

Τα εφάρμοσαν λίγο μετά την ανάκτηση της ανεξαρτησίας το 1918. Εκείνη την εποχή, αποφασίστηκε ότι η τοποθεσία του θα ήταν στην Πλατεία Ελευθερίας. Το 1921, προκηρύχθηκε διαγωνισμός για το σχεδιασμό του μνημείου, ο οποίος κρίθηκε ένα χρόνο αργότερα, αλλά κανένα από τα έργα που παρουσιάστηκαν εκείνη την εποχή δεν ήταν κατάλληλο για εκτέλεση. Ο δεύτερος διαγωνισμός προκηρύχθηκε δύο χρόνια αργότερα, υιοθετώντας ως τοποθεσία του μνημείου το Πάρκο Υγείας (Park na Zdrowiu), το οποίο επρόκειτο να μετονομαστεί σε Λαϊκό Πάρκο Ταντέους Κοστσιούσκο (Park Ludowy im. Tadeusz Kościuszko). Ωστόσο, το νικηφόρο έργο του Βουαντίσουαφ Τσαπλίνσκι δεν πραγματοποιήθηκε λόγω της αντίθεσης του αντιπροέδρου του Λοτζ, Βίκτορ Γκροσκόφσκι. Ως αποτέλεσμα ενός άλλου διαγωνισμού, που επιλύθηκε τον Ιανουάριο του 1926, επιλέχθηκε το σχέδιο του γλύπτη, Μιετσίσουαφ Λουμπέλσκι.[2] Ο ακρογωνιαίος λίθος για την κατασκευή του μνημείου τέθηκε στις 3 Μαΐου 1927 και οι εργασίες για τη δημιουργία του χρειάστηκαν περίπου 4 χρόνια για τον δημιουργό.

Τα εκμαγεία του αγάλματος του Αρχηγού και τα ανάγλυφα του βάθρου έγιναν στη Σχολή Βιοτεχνίας στο Παμπιανίτσε υπό την επίβλεψη του Βουαντίσουαφ Βάγκνερ, από υλικό που αγοράστηκε με κοινωνικές εισφορές. Ο πυρήνας κατασκευάστηκε από μια γνωστή κατασκευαστική εταιρεία στο Λοτζ, την «Ch. Izrael Tyller» στην οδό Σ. Ζερομσκιέγκο 23 και οι χάλκινες πλάκες, μαζί με τη συναρμολόγηση τους στο Ναυπηγείο του Γκντανσκ.

Αποκαλυπτήρια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η τελετουργική αποκάλυψη πραγματοποιήθηκε στις 14 Δεκεμβρίου 1930.[2] Πραγματοποιήθηκε παρουσία, μεταξύ άλλων, του Βουαντίσουαφ Γιάστσοουτ, βοεβόδα του Λοτζ, του Στρατηγού Στανίσουαφ Μαουαχόφσκι, του Στρατηγού Γιούζεφ Ολσίνα-Βιλτσίνσκι και του Προέδρου του Λοτζ, Μπρονίσουαφ Ζιεμιέντσκι. Το μουσικό σκηνικό παράχθηκε από μια ειδικά οργανωμένη χορωδία 800 ατόμων των ενωμένων τραγουδιστικών εταιρειών συνοδευόμενη από τις αντιπροσωπευτικές ορχήστρες του 28ου και 31ου Συντάγματος Τυφεκιοφόρων Κανιόφσκι. Η τελετή συγκέντρωσε περίπου 30 χιλιάδες κατοίκους της πόλης.[3]

Καταστροφή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κατά τη διάρκεια της τελετής ονομασίας του Λοτζ σε Λίτσμανστατ (Litzmannstadt), οι Ναζί τοποθέτησαν μια πλάκα στη θέση του κατεδαφισμένου μνημείου με την επιγραφή: «Με εντολή του Φύρερ, αυτή η πόλη ονομάζεται Λίτσμανστατ»

Το 1939, μετά τη γερμανική εισβολή στην Πολωνία και την προσάρτηση δυτικών επαρχιών (συμπεριλαμβανομένου του Λοτζ) από το Τρίτο Ράιχ, οι γερμανικές αρχές κατοχής γκρέμισαν το μνημείο.[4]

Σύμφωνα με έναν αυτόπτη μάρτυρα - τον Καζίμιες Μάι, τον επιστάτη ενός εκ των κατοικιών στην Πλατεία Ελευθερίας - η κατεδάφιση του μνημείου ξεκίνησε στις 11 Νοεμβρίου 1939.[5] Αρχικά, οι Γερμανοί σχεδίασαν να αφαιρέσουν γρήγορα τη μορφή του Κυβερνήτη πριονίζοντας τη βάση της και βάζοντας χαλύβδινα σχοινιά πάνω της, τα οποία στη συνέχεια στερεώθηκαν σε φορτηγά, τα οποία υποτίθεται ότι θα έριχναν το μνημείο. Αποδείχθηκε, ωστόσο, ότι ήταν δυνατό μόνο να το λυγίσουν σοβαρά στη βάση. Σε αυτή την κατάσταση, τοποθετήθηκαν εκρηκτικά στο βάθρο, τα οποία αποδείχθηκαν πολύ αδύναμα μετά την έκρηξη. Η επιχείρηση με εκρηκτικά επαναλήφθηκε αρκετές φορές. Η τελική καταστροφή του μνημείου με βαριά σφυριά πραγματοποιήθηκε από Εβραίους από το Λοτζ, αναγκασμένοι να κάνουν αυτό το έργο από τους Γερμανούς. Συνολικά, η πλήρης κατεδάφιση του μνημείου κράτησε μια εβδομάδα και στο τελικό στάδιο έγινε πίσω από μια κουρτίνα ενός ξύλινου φράχτη.

Η επιχείρηση καταστροφής του μνημείου καταγράφηκε σε φωτογραφίες που τραβήχτηκαν τόσο από τους ίδιους τους Γερμανούς όσο και από έναν Πολωνό που ζούσε κρυμμένος στην λεγόμενη κατοικία «κάτω από το λιοντάρι» («pod lwem») στη γωνία της οδού Νοβομιέισκα και της Πλατείας Ελευθερίας.[6] Η ταινία με τις φωτογραφίες που τράβηξαν οι Γερμανοί παραδόθηκε σε ένα από τα στούντιο φωτογραφιών στο Λοτζ. Ο φωτογράφος που έκανε τις εκτυπώσεις έκανε αρκετά επιπλέον αντίγραφα και τα κράτησε μέχρι το τέλος της κατοχής.[7]

Το 1940, στη θέση του κατεδαφισμένου μνημείου του Ταντέους Κοστσιούσκο, οι Γερμανοί έστησαν έναν οβελίσκο διακοσμημένο με εικόνα μιας σβάστικας, πάνω από τον οποίο υπήρχε μια μορφή στυλιζαρισμένου αετού.

Υπό άγνωστες συνθήκες, τα ανάγλυφα βάθρου επιβίωσαν: «Κοστσιούσκο και Μπάρτος Γκουοβάτσκι», «Διακήρυξη του Ποουάνιετς» και ένα μέρος (μισό) του ανάγλυφου «Όρκος της Κρακοβίας» και του ανάγλυφου «Τ. Κοστσιούσκο και Τ. Ουάσινγκτον». Επιβίωσαν από την κατοχή στην αυλή των σημερινών Κρατικών Αρχείων στην πλ. Ελευθερίας. Πιθανώς την άνοιξη του 1945, υπάλληλοι του προπολεμικού τμήματος δημοτικών φυτειών τα μετέφεραν στην αποθήκη του τμήματος πρασίνου στην οδό Τούβιμ. Το 1956, οι πλάκες επέστρεψαν στην εσωτερική αυλή των Αρχείων (πιθανότατα λόγω του υπαλλήλου και του οδηγού από το Λοτζ και ενός ακτιβιστή της Εταιρείας Φίλων του Λοτζ, Ζντζίσουαφ Κονίτσκι),[8] αλλά δεν ενσωματώθηκαν στο Μνημείο του Αρχηγού, που ανοικοδομήθηκε το 1960.

Το 1970[9] μεταφέρθηκαν στην εσωτερική αυλή του τότε Μουσείου Ιστορίας του Εργατικού Κινήματος (ΜΙΕΚ) στην οδό Γκντάσκα 13. Το 1975, ένα ανάγλυφο - «Κοστσιούσκο και Μπάρτος Γκουοβάτσκι» - τοποθετήθηκε στη μόνιμη έκθεση μουσείων στην ισόγεια αίθουσα του μαυσωλείου Ραντόγκοστς (υποκατάστημα του ΜΙΕΚ), στο τμήμα αφιερωμένο στην περίοδο της γερμανικής κατοχής 1939-1945, το οποίο άνοιξε τον Ιανουάριο του 1976.

Πιθανώς στο πρώτο μισό της δεκαετίας του '90, όλες οι πλάκες τοποθετήθηκαν σε μια πλήρως ανακατασκευασμένη μόνιμη έκθεση στο κεντρικό κτίριο του σημερινού Μουσείου Παραδόσεων της Ανεξαρτησίας στην οδό Γκντάσκα 13.

Ανοικοδόμηση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, το 1946, προκηρύχθηκε διαγωνισμός για την ανοικοδόμηση του μνημείου. Το σχέδιο του Έντβαρντ Νοβίτσκι, που απεικονίζει τη μορφή του Κοστσιούσκο σε άλογο, δεν εγκρίθηκε από τις τότε αρχές της πόλης. Υπήρξαν επίσης διαφωνίες για τον χώρο του μνημείου. Τον Δεκέμβριο του 1948, ο γραμματέας του παραρτήματος του Λοτζ του Συνδέσμου Πολωνών Αρχιτεκτόνων, Στανίσουαφ Κοβάκσκι, πρότεινε την τοποθέτησή του σε μια πράσινη ζώνη στη μέση της λεωφόρου Τ. Κοστσιούσκο, μεταξύ των οδών Στρούγκα και της σημερινής Σιέρπνια 6 (η γραμμή του τραμ εδώ χτίστηκε το 1950),[10] υποστηρίζοντας ότι ο τότε η τοποθέτησή του στην πλ. Ελευθερίας δεν είναι το καλύτερο μέρος.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1950, μαζί με την προοδευτική σταλινοποίηση της κοινωνικής ζωής στην Πολωνία, το θέμα της ανακατασκευής του μνημείου αναβλήθηκε.

Επέστρεψε στο κύμα των κοινωνικών συναισθημάτων υπό την επίδραση του λεγόμενου Ιούνη του 1956 στο Πόζναν, λόγω της δημοσίευσης στο τεύχος Νοεμβρίου της εφημερίδας του κόμματος (Κομμουνιστικό Κόμμα) «Φωνή του Εργάτη» του Χένρικ Ρουντνίτσκι. Η Επιτροπή Ανασυγκρότησης του Μνημείου του Ταντέους Κοστσιούσκο ιδρύθηκε και ο Ρουντνίτσκι (γνωστός από πολλές άλλες κοινωνικές εκστρατείες που ξεκίνησαν στο Λοτζ) έγινε το «πρόσωπό» της, η κύρια κινητήρια δύναμη και ο εκπρόσωπος Τύπου. Αυτός, μεταξύ άλλων ξεκίνησε έρανο για μη σιδηρούχα μέταλλα για το σκοπό αυτό. Η καμπάνια πραγματοποιήθηκε με το σύνθημα «Ξαναχτίστε! Ανακατασκευάστε το άγαλμα του Ταντέους Κοστσιούσκο στη μορφή στο οποίο καταστράφηκε από τον θανάσιμο εχθρό του πολωνικού έθνους!», το οποίο εκείνη την εποχή παρέσυρε ελαφρώς τα κοινωνικά συναισθήματα από τα τρέχοντα εσωτερικά προβλήματα, κατευθύνοντάς τα στην ιστορική πολιτική του τελευταίου πολέμου. Παρ΄ όλα αυτά, το ζήτημα της μορφής του σχήματος του Κυβερνήτη επέστρεψε, προβάλλοντας τον χρόνο υλοποίησης αυτής της ιδέας.[11] Τελικά, αποφασίστηκε η αποκατάσταση του μνημείου στην προπολεμική, πεζή μορφή του.[12] Για το σκοπό αυτό, χάρη στην αποφασιστική βοήθεια της τότε Πρώτης Γραμματέα της Επιτροπής του Λοτζ του Πολωνικού Κόμματος Ενωμένων Εργατών, Μιχαλίνα Ταταρκούβνα-Μαϊκόφσκα, ο προπολεμικός δημιουργός του, Μιετσίσουαφ Λουμπέλσκι, ο οποίος εκείνη την εποχή διέμενε μόνιμα στη Μεγάλη Βρετανία, κλήθηκε να κάνει ένα αντίγραφο. Λόγω των γηρατειών του, υποστηρίχθηκε σε αυτό το έργο από γλύπτες από το Λοτζ, τον Αντόνι Μπίουας (ανάγλυφα) και τους Ελβίρα και Γέζι Μαζούρτσικ (το σχήμα του κεφαλιού).

Όλα τα έργα από την καλλιτεχνική πλευρά επιβλέπονταν από την Καλλιτεχνική Επιτροπή του Υπουργείου Πολιτισμού και Τέχνης, μέλη της οποίας ήταν οι γλύπτες: Κονιούσιν, Στάφαν Λισόφσκι και Άνταμ Πρότσκι, και η οποία στις 2 Ιουνίου 1959, εξέδωσε άδεια για να ξεκινήσει το εκμαγείο.[13]

Η τελετή αποκάλυψης του μνημείου πραγματοποιήθηκε στις 21 Ιουλίου 1960, την παραμονή της εθνικής εορτής της Λαϊκής Δημοκρατίας της Πολωνίας.[14]

Σημερινή εποχή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το μνημείο είναι ένα από τα πιο χαρακτηριστικά σύμβολα της Πολωνίας, μαζί με τη Γοργόνα της Βαρσοβίας και το Μνημείο του Άνταμ Μιτσκιέβιτς στην Κρακοβία. Κάτω από αυτό τοποθετούνται λουλούδια κατά τη διάρκεια των επίσημων αργιών.

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ 1,0 1,1 Sztuka.net – pomnik Kościuszki w Łodzi Αρχειοθετήθηκε 2017-09-17 στο Wayback Machine..
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Kościuszko była kobietą. 11 Δεκεμβρίου 2015, σελ. 10. ISSN 0860-908x. 
  3. ↑ Łódź w hołdzie bohaterowi spod Racławic. Odsłonięcie pomnika Tadeusza Kościuszki. Tysięczne rzesze wzięły udział w uroczystości; [w:] „Hasło Łódzkie”, nr 342, 15 XII 1930, σελ. 2.
  4. ↑ Kosciuszko–Denkmal abgebrochen [Pomnik Kościuszki zburzony]; [w:] „Lodzer Zeitung”, 12 XI 1939, σελ. 3.
  5. ↑ Musi być, ale nie na pl. Wolności mówi architekt. Jak Kościuszko uległ przemocy – relacja naocznego świadka; [w:] „Dziennik Łódzki”, 10 XII 1948, nr 340, σελ. 3.
  6. ↑ Fotokopia w zbiorach Dz. Okupacji Μουσείο Παραδόσεων Ανεξαρτησίας του Λοτζ, sygn. Mt-109/1.
  7. ↑ „Expresss Ilustrowany”, 10 II 1946, nr 25, σελ. 6).
  8. ↑ Ζντζίσουαφ Κονίτσκι, W marcu 1794 roku...; [w:] „Dziennik Łódzki”, 13 XII 1993, σελ. 23.
  9. ↑ Według informacji ze scenariusza Tad. Czaplińskiego ekspozycji stałej w oddziale „Radogoszcz” MHRR; [w:] maszynopis w Dziale Okupacji MTN-Łódź.
  10. ↑ „Dziennik Łódzki”, 10 XII 1948, nr 340, σελ. 3.
  11. ↑ Dlaczego towarzysz Kościuszko nie mógł dosiadać konia; [w:] Chróścielewski Tadeusz, To i owo, a już historia; Łódź 1997, σελ. 106–110.
  12. ↑ Χένρικ Ρουντνίτσκι, Pohańbienie i odrodzenie Naczelnika [felieton w cyklu „ze Środy na Piątek”]; w „Głos Robotniczy”, wyd. A, 24 IX 1974; przedruk w: Henryk Rudnicki” – „Hendryk”. Pod Red. Ryszarda Poradowskiego, Łódź 1985, σελ. 79–80 (oraz σελ. 109–111 ze zdjęciami dotyczącymi odbudowy pomnika T. Kościuszki).
  13. ↑ Komisja Ministerstwa Kultury i sztuki zaakceptowała modele rzeźb pomnika Tadeusza Kościuszki; [w:] „Głos Robotniczy”, Wyd. A, 3 VI 1959, nr 131, σελ. 4.
  14. ↑ Dziś o godz. 13.00 odsłonięcie pomnika Tadeusza Kościuszki. W wiecu weźmie udział min. obrony narodowej – gen. Marian Spychalski; [w:] „Głos Robotniczy:, wyd. A, 21 VII 1960, nr 172, σελ. 1.

Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Pomnik Tadeusza Kościuszki na pl. Wolności [εκδ.:] Γιαβόρσκα-Ματσκόβιακ Τσελίνα, Ματσκόβιακ Ταντέους, Pomniki łódzkie. Historia w brązie i kamieniu. [Εκδ. 1.], Λοτζ 2008, σελ. 28-29.
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Μνημείο_του_Ταντέους_Κοστσιούσκο_(Λοτζ)&oldid=9245252"