Διακήρυξη του Ποουάνιετς
Η Διακήρυξη του Ποουάνιετς (επίσης γνωστή ως Μανιφέστο του Ποουάνιετς, πολωνικά: Uniwersał Połaniecki), που εκδόθηκε στις 7 Μαΐου 1794 από τον Ταντέους Κοστσιούσκο κοντά στην πόλη Ποουάνιετς, ήταν ένα από τα πιο αξιοσημείωτα γεγονότα της Εξέγερσης του Κοστσιούσκο στην Πολωνική-Λιθουανική Κοινοπολιτεία και η πιο διάσημη νομική πράξη της εξέγερσης. Κατάργησε εν μέρει την δουλοπαροικία στην Πολωνία,[1] παρέχοντας ουσιαστικές πολιτικές ελευθερίες σε όλους τους χωρικούς. Τα κίνητρα πίσω από τη Διακήρυξη του Ποουάνιετς ήταν διπλά: πρώτον, ο Κοστσιούσκο, φιλελεύθερος και μεταρρυθμιστής, πίστευε ότι η δουλοπαροικία ήταν ένα άδικο σύστημα και έπρεπε να τερματιστεί και δεύτερον, η εξέγερση χρειαζόταν απεγνωσμένα νεοσύλλεκτους και η απελευθέρωση των χωρικών θα ωθούσε πολλούς να στρατολογηθούν.
Η διακήρυξη παρείχε στους χωρικούς την προσωπική ελευθερία, δικαίωμα για βοήθεια από το κράτος ενάντια στις καταχρήσεις της πολωνικής αριστοκρατίας (σλάχτα) και τους έδωσε συγκεκριμένα δικαιώματα ιδιοκτησίας[2] στη γη που καλλιεργούσαν. Αν και αυτός ο νέος νόμος δεν τέθηκε ποτέ πλήρως σε εφαρμογή και δέχτηκε μποϊκοτάζ από μεγάλο μέρος της σλάχτα, προσέλκυσε επίσης πολλούς χωρικούς στις τάξεις των επαναστατών, με αποτέλεσμα τον σχηματισμό του διάσημου πεζικού των χωρικών kosynierzy (δρεπανοφόροι),[3] όπου ο πιο διάσημος από αυτούς, ο Βόιτσεχ Μπάρτος Γκουοβάτσκι, έγινε ένας από τους ήρωες της εξέγερσης. Ήταν η πρώτη φορά στην ιστορία της Πολωνίας που οι αγρότες θεωρούνταν επίσημα ως μέρος του έθνους, με τη λέξη να είναι προηγουμένως ίση με το σλάχτα.
Αυτή ήταν η δεύτερη νομική πράξη που εκδόθηκε από το μεταρρυθμισμένο πολωνικό κράτος (το πρώτο ήταν το Σύνταγμα της 3ης Μαΐου 1791, που θεωρείται το δεύτερο παλαιότερο σύνταγμα στον κόσμο και ήταν η επέκταση της 4ης πράξης αυτού του συντάγματος. Ήταν επίσης η τελευταία νομική πράξη της Κοινοπολιτείας, και ακριβώς όπως το σύνταγμα που το κατέστησε δυνατό, είχε σύντομη διάρκεια ζωής και αμελητέο αντίκτυπο στους περισσότερους πολίτες της Κοινοπολιτείας. Σε πολλά μέρη όπου οι επαναστατικές δυνάμεις δεν μπορούσαν να το επιβάλουν, η τοπική σλάχτα απλώς αγνοούσε τη διακήρυξη.[4] Ωστόσο, τα νέα της διακήρυξης εξαπλώθηκαν μεταξύ των χωρικών και διατηρήθηκαν ζωντανά από τους επαναστάτες και πατριώτες Πολωνούς. Τις επόμενες δεκαετίες, αφού οι διαμελισμοί της Πολωνίας τερμάτισαν την ύπαρξη της Πολωνίας ως ξεχωριστού κράτους, έγινε ένα από τα σύμβολα της πολωνικής ιστορίας.
Η διακήρυξη παραχωρούσε στους χωρικούς τα εξής:
- περιορισμένη προσωπική ελευθερία
- μείωση της δουλοπαροικίας κατά τη διάρκεια της τρέχουσας κρίσης και υπόσχεση περαιτέρω μείωσης μετά το τέλος των εχθροπραξιών
- απελευθέρωση από την δουλοπαροικία όλων των χωρικών που στρατολογούνται στο στρατό
- δικαίωμα να μην απομακρυνθούν από τη γη τους
- περιορισμένο δικαίωμα προσφυγής στα δικαστήρια του κράτους
- εισαγωγή του γραφείου dozorca (ντοζόρτσα), ο πρώτος κυβερνητικός αξιωματούχος που εκπροσωπεί τη βούληση των χωρικών στην κυβέρνηση. Ο ντοζόρτσα εκπροσωπούσε περίπου 1000 οικογένειες και υποτίθεται ότι θα επέβαλε τη διακήρυξη
Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη, μια παρόμοια πράξη[2] Αρχειοθετήθηκε 2021-01-26 στο Wayback Machine.
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ «Paritions of Poland». Victorian.fortunecity.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Φεβρουαρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 23 Ιανουαρίου 2012.
- ↑ «The Unusual Story of Thaddeus Kosciusko». Lituanus.org. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Ιανουαρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 23 Ιανουαρίου 2012.
- ↑ [1][νεκρός σύνδεσμος]
- ↑ Γέζι Λουκόφσκι· Χούμπερτ Ζαβάντζκι (20 Σεπτεμβρίου 2001). A concise history of Poland. Cambridge University Press. σελ. 104. ISBN 978-0-521-55917-1. Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2012.
Περαιτέρω ανάγνωση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Τζέιμς Σ. Πούλα, Thaddeus Kosciuszko: The Purest Son of Liberty, Hippocrene Books, 1998, (ISBN 0-7818-0576-7) - περιέχει τη μετάφραση της διακήρυξης στα αγγλικά