Μιχαήλ Μονομάχος
| Μιχαήλ Μονομάχος | |
|---|---|
| Γενικές πληροφορίες | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | Μιχαὴλ Σεναχηρείμ Μονομάχος (Ελληνικά) |
| Θάνατος | 1343 Κωνσταντινούπολη |
| Χώρα πολιτογράφησης | Βυζαντινή Αυτοκρατορία |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | στρατιωτικός ηγέτης |
| Οικογένεια | |
| Οικογένεια | d:Q4301840 |
| Στρατιωτική σταδιοδρομία | |
| Πόλεμοι/μάχες | Βυζαντινός εμφύλιος πόλεμος 1321-1328 |
Ο Μιχαήλ Σεναχηρείμ Μονομάχος (άκμασε 1315-1343/46) ήταν υψηλόβαθμος αξιωματούχος της Ρωμανίας, που υπηρέτησε ως κυβερνήτης της Θεσσαλονίκης και μετά της Θεσσαλίας. Έφθασε τον βαθμό του μεγάλου Δομεστίκου.
Βιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Μιχαήλ και ο αδελφός του Γεώργιος Ατουήμης Μονομάχος ήταν απόγονοι της Οικογένειας Μονομάχου, με αριστοκρατική καταγωγή από τον 10 αι. Η ακριβής σχέση του με άλλα μέλη του Οίκου του των αρχών του 13ου αι. δεν είναι γνωστή. Είναι τα τελευταία μέλη του Οίκου, που αναφέρονται από τις πηγές της Ρωμαϊκής περιόδου.[1]
Αναφέρεται για πρώτη φορά το 1315, όταν υπηρέτησε ως κεφαλή (κυβερνήτης) της Θεσσαλονίκης.[2] Ήταν ακόμη στη θέση αυτή, όταν το 1321 καταγράφεται ως τατάς της Αυλής και το 1327 ως έπαρχος της Κωνσταντινούπολης.[2] Στον πρώτο εμφύλιο πόλεμο (1321-28) υποστήριξε τον Ανδρόνικο Β΄ Παλαιολόγο εναντίον του εγγονού του Ανδρονίκου Γ΄ Παλαιολόγου.[2]
Ο Μονομάχος έμεινε στη Θεσσαλονίκη ως το 1332/33. Το έτος αυτό ο Στέφανος Γαβριηλόπουλος ημι-ανεξάρτητος άρχοντας της δυτικής Θεσσαλίας και περιοχών της νοτιοδυτικής Μακεδονίας, υποτελής των Ρωμαίων, απεβίωσε. Τότε ο Ιωάννης Β΄ Ορσίνι δεσπότης της Ηπείρου κινήθηκε γρήγορα να καταλάβει την επικράτεια τού Στεφάνου. Ο Ανδρόνικος Γ΄ διέταξε τον Μονομάχο να κινηθεί από τη Θεσσαλία, ώσπου να έλθει και ο ίδιος με στρατό από την Κωνσταντινούπολη.[3] Οι Ρωμαίοι σύντομα απέκτησαν τον έλεγχο του μεγαλύτερου μέρους της περιοχής. Ο Ιωάννης ΣΤ΄ Καντακουζηνός στην Ιστορία του αναφέρει ότι ο στρατός της Ηπείρου εκδιώχθηκε πλήρως, αλλά ο ιστορικός Μπόζινταρ Φέργιαντσιτς παρατηρεί ότι δεν υπάρχουν Αυτοκρατορικά έγγραφα στη δυτική Θεσσαλία πριν το 1336, έτσι ισχυρίζεται ότι το 1332/33 οι Ρωμαίοι ανέκτησαν το ανατολικό μόνο μέρος της Θεσσαλίας. Ο Ανδρόνικος Γ΄ πέρασε τον χειμώνα εκεί και άφησε τον Μονομάχο ως κυβερνήτη της περιοχής με τον τίτλο του σεβαστού.[2][4] Το αργότερο ως την αποβίωση τού Ιωάννη Β΄ το 1335, ο Μονομάχος και ο Ανδρόνικος Γ΄ επέκτειναν τον Ρωμαϊκό έλεγχο στη δυτική Θεσσαλία και προωθήθηκαν στην Ήπειρο, όπου κατέλαβαν τα Ιωάννινα.[5]
Το 1338 ο Ανδρόνικος Γ΄ με την κατάκτηση της Άρτας συμπλήρωσε την κατάκτηση της Ηπείρου, προσαρτώντας την στην Αυτοκρατορία. Ο τοπικός πληθυσμός αντέδρασε σε αυτό και εξεγέρθηκε το επόμενο έτος. Συγκεντρώθηκε γύρω από τον νεαρό γιο τού Ιωάννη Β΄, τον Νικηφόρο Β΄ Ορσίνι, που δραπέτευσε από τη Ρωμαϊκή συνοδεία του και επέστρεψε στην Ήπειρο. Με στρατό από τους Καπέετίδες-Ανζού της Νάπολης, οι στασιαστές κατέλαβαν την Άρτα και αιχμαλώτισαν τον Ρωμαίο κυβερνήτη Θεόδωρο Συνδηνό.[6] Αυτό είχε ως συνέπεια, στα τέλη του 1339 ή αρχές του 1340, Ρωμαϊκός στρατός υπό τον Μονομάχο και τον Ιωάννη Άγγελο σεβαστοκράτορα να προωθηθεί εναντίον τους· ακολούθησε και ο ίδιος ο Αυτοκράτορας. Ως το τέλος τού έτους τα διάφορα οχυρά των εξεγερθέντων είχαν καταληφθεί. Στον Νικηφόρο Β΄ δόθηκε ο τίτλος τού πανυπερσεβάστου και εστάλη στη Θεσσαλονίκη, όπου ζούσαν ήδη η μητέρα του και η αδελφή του· έτσι στην Ήπειρο αποκαταστάθηκε ο Ρωμαϊκός έλεγχος με κυβερνήτη τον Ιωάννη Άγγελο.[7]
Δεύτερος εμφύλιος ξεκίνησε το 1341 μεταξύ τού Καντακουζηνού και της αντιβασιλείας τού νέου Αυτοκράτορα Ιωάννη Ε΄ (γιου του Ανδρονίκου Γ΄). Ο Μονομάχος προσπάθησε να μείνει ουδέτερος, αφήνοντας την παράταξη της αντιβασιλείας να τού κατάσχουν τα κτήματά του στο χωρίο Χάνδαξ, πλησίον του Στρυμώνος ποταμού.[2] Το 1342 άφησε (ή εκδιώχθηκε από τη μερίδα του Καντακουζηνού) τη Θεσσαλία και μετέβη στις Σέρρες, όπου προσχώρησε στην μερίδα της αντιβασιλείας, που κατείχε την πόλη.[2][8] Ονομάστηκε μέγας κονόσταυλος και τότε περίπου απεβίωσε, μεταξύ των ετών 1343 και 1346.[2]
Αναφορές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Ferjančić, Božidar (1974). Тесалија у XIII и XIV веку [Thessaly in the 13th and 14th Centuries] (in Serbian). Belgrade: Византолошког институт САНУ.
- Fine, John Van Antwerp (1994). The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest. Ann Arbor: University of Michigan Press. ISBN 978-0-472-08260-5.
- Kazhdan, Alexander (1991). "Monomachos". In Kazhdan, Alexander. The Oxford Dictionary of Byzantium. Oxford and New York: Oxford University Press. p. 1398. ISBN 0-19-504652-8.
- Trapp, Erich; Beyer, Hans-Veit; Walther, Rainer; Sturm-Schnabl, Katja; Kislinger, Ewald; Leontiadis, Ioannis; Kaplaneres, Sokrates (1976–1996). Prosopographisches Lexikon der Palaiologenzeit (in German). Vienna: Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften. ISBN 3-7001-3003-1.