Μάχη του Γκορνιτσόβου

Μάχη του Γκορνιτσόβου
	Μακεδονικό Μέτωπο του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου
	Χάρτης της μάχης
Χρονολογία	12-14 Σεπτεμβρίου 1916
Τόπος	Γκορνίτσοβο (Κέλλη), Μακεδονία
Έκβαση	Τακτική νίκη της Αντάντ
Αντιμαχόμενοι
Βουλγαρία	Σερβία ; Γαλλία ; Ρωσία
Ηγετικά πρόσωπα
Τόντορ Μίτοβ ; Στέφαν Τάσεβ	Βικτόρ Λουί Κορντοννιέρ ; Πάβλε Γιούρισιτς Στούρμ
Δυνάμεις
8027 τουφεκιοφόροι, 56 πυροβόλα	Άγνωστες
Απολογισμός
1693 άνδρες, 34 πυροβόλα καταστράφηκαν ή κυριεύτηκαν	Άγνωστες

Η Μάχη του Γκορνιτσόβου ή Μάχη της Κέλλας (βουλγάρικα Боят на Малка Нидже μάχη του Κάτω Βόρα) ήταν πολεμικό επεισόδιο του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου εντός Ελληνικού εδάφους, που συνέβαλε στην αρχή της επίθεσης στο Μοναστήρι. Η μάχη διήρκησε 3 μέρες και έληξε με νίκη των δυνάμεων της Αντάντ.

Υπόβαθρο

Τον Αύγουστο του 1916, η σύγκρουση στα Βαλκάνια άλλαξε ροή με την είσοδο της Ρουμανίας στον πόλεμο. Οι Βούλγαροι έπεισαν τους Γερμανούς πως ήσαν χρίσιμη μια επίδειξη ισχύος στο Μακεδονικό Μέτωπο με σκοπό να μειωθεί η γραμμή του μετώπου των Κεντρικών Δυνάμεων και να προβούν σε προληπτικό χτύπημα στη Θεσσαλονίκη κατά των Συμμάχων που ετοίμαζαν επίθεση για να βοηθήσουν τους Ρουμάνους. Στις 17 Αυγούστου, η 1η Βουλγαρική Στρατιά επιτέθηκε στην Τσέγανη (Άγιος Αθανάσιος) και κατέλαβε τη Φλώρινα, αλλά δεν κατάφερε να πετύχει τους σκοπούς της. Στις 27 Αυγούστου, η 1η Βουλγαρική Στρατιά υποχώρησε στη γραμμή μεταξύ της λίμνης Πετρών, της λίμνης Βεγορίτιδας και της κορυφής Μάλκα του Βόρα.

Πριν τη μάχη

Οι βουλγαρικές δυνάμεις στις κατεχόμενες περιοχές αποτελούσαν το δεξί άκρο της 1ης Βουλγαρικής Στρατιάς. Εκεί παρατάχθηκαν η 3η ταξιαρχία πεζικού της 6ης Μεραρχίας Πεζικού Μπντίν, η 3η ταξιαρχία ιππικού, η 8η Μεραρχία Πεζικού Τούντζα και η 1η ταξιαρχία πεζικού της 3ης Βαλκανικής Μεραρχίας Πεζικού. Συνολικά, οι Βούλγαροι είχαν στη διάθεση τους 36 τάγματα πεζικού, 30 πυροβολαρχίες, 74 πολυβόλα και 10 ίλες ιππικού. Η γραμμή του μετώπου είχε μήκος 79 χιλιόμετρα. Ο στρατός παρατάχθηκε σε ορεινή περιοχή και έλλειψη στο ορειβατικό πυροβολικό.

Οι δυνάμεις της Αντάντ συμπεριλάμβαναν την 3η Σερβική Στρατιά υπό τις διαταγές του Στρατηγού Πάβλε Γιούρισιτς Στούρμ με τις μεραρχίες πεζικού Βαρδάρη, Δούναβη και Δρίνα στην πρώτη γραμμή και την Μεραρχία Μοράβα στη δεύτερη γραμμή. Οι Σέρβοι θα επιχειρούσαν μια μεγάλη επίθεση στην κατεύθυνση Μάλκα - Γκορνίτσοβο. Απέναντι τους, σε μέτωπο 10 χιλιομέτρων, παρατάχθηκαν η 1η ταξιαρχία πεζικού (23ο Σύνταγμα Πεζικού και 30ο Σύνταγμα Πεζικού) και η 2η ταξιαρχία (10ο Σύνταγμα Πεζικού) της 8ης Μεραρχίας Τούντζα - 10.5 τάγματα πεζικού μαζί με 15 πυροβολαρχίες στην πρώτη γραμμή και μια εφεδρεία από 3 τάγματα (12ο Σύνταγμα Πεζικού) στη δεύτερη γραμμή.

Στη νοτιοδυτική πλευρά της λίμνης Βεγορίτιδας, οι δυνάμεις του Στρατηγού Βικτόρ Λουί Κορντοννιέρ (156η μεραρχία πεζικού, 57η μεραρχία πεζικού) ενώθηκαν με μια ρωσική ταξιαρχία πεζικού. Απέναντι τους, σε μέτωπο 20 χιλιομέτρων, παρατάχθηκαν 3 τάγματα, 3 πυροβολαρχίες και 6 ίλες ιππικού στην πρώτη γραμμή, ενώ στη δεύτερη γραμμή παρατάχθηκαν από άλλα 3.5 τάγματα και 5 πυροβολαρχίες. Επιπλέον, στην ανατολική μεριά της λίμνης Βεγορίτιδας, μεταξύ των δύο κύριων συμμαχικών δυνάμεων βρισκόταν η Σερβική Μεραρχία Ιππικού με 4 έφιππες ίλες και 12 πεζοπόρες ίλες.

Και για τις δύο κατευθύνσεις της συμμαχικής προώθησης, οι Βούλγαροι μπορούσαν να υπολογίζουν σε εφεδρεία από 4.5 τάγματα και σε μια πυροβολαρχία στην τρίτη γραμμή.

Μάχη

Νωρίς το πρωϊ της 12ης Σεπτεμβρίου 1916, στην περιοχή της κορυφής Μάλκα Βόρα, το συμμαχικό πυροβολικό ξεκίνησε τον κανονιοβολισμό των θέσεων δύο βουλγαρικών ταξιαρχίων, ο οποίος συνεχίστηκε μέχρι το τέλος της ημέρας. Το σερβικό πεζικό επιτέθηκε στο δεξί άκρο της βουλγαρικής παράταξης και είχε μικρή επιτυχία στο κέντρο, καθώς το βουλγαρικό πυροβολικό δεν τους επέτρεψε να προωθηθούν περαιτέρω. Οι Βούλγαροι προχώρησαν το απόγευμα σε αντεπίθεση, με αποτέλεσμα να αποκαταστήσουν προσωρινά τις βουλγαρικές θέσεις, αλλά το συμμαχικό πυροβολικό τους ανάγκασε να υποχωρήσουν με βαριές απώλειες (περ. 400 νεκροί, τραυματίες ή αγνοούμενοι).

Ταυτόχρονα με τη σερβική επίθεση στο Γκορνίτσοβο, οι Γάλλοι και οι Ρώσοι κατέλαβαν την πρώτη γραμμή άμυνας των Βουλγάρων και τους ανάγκασαν να υποχωρήσουν στην κύρια αμυντική γραμμή στην κορυφογραμμή Μαλαρέκα.

Στις 13 Σεπτεμβρίου, το συμμαχικό πυροβολικό συνέχισε τον κανονιοβολισμό και οι Σέρβοι έφθασαν πιο κοντά στις βουλγαρικές θέσεις. Μέχρι το τέλος της ημέρας, οι Βούλγαροι στρατιώτες αποσύρθηκαν προς την κύρια αμυντική γραμμή στην κορυφή Μάλκα του Βόρα.

Στις 14 Σεπτεμβρίου, το συμμαχικό πυροβολικό προκάλεσε σοβαρές ζημιές στις πυροβολαρχίες των Βουλγάρων με αποτέλεσμα να μειωθεί η ικανότητα του βουλγαρικού πυροβολικού να βοηθήσει το βουλγαρικό πεζικό. Το σερβικό πεζικό ξεκίνησε την επίθεση περίπου στις 10:00 και επιχείρησε να εισέλθει σε ένα μέρος της γραμμής του μετώπου μήκους 800 μέτρων, στο σημείο μεταξύ του 23ου Συντάγματος Πεζικού και του 30ου Συντάγματος Πεζικού που δεν ήταν οχυρωμένο. Οι βουλγαρικές μονάδες που προσπάθησαν να καλύψουν το κενό δεν κατάφεραν να αναχαιτίσουν τους Σέρβους και υποχώρησαν με τις υπόλοιπες δυνάμεις που βρίσκονταν στην περιοχή. Το προσωπικό των πυροβολαρχίων των Βουλγάρων αναγκάστηκε να υποχωρήσει, αλλά κατάφερε να καταστρέψει τα πυροβόλα πριν τα καταλάβουν οι Σέρβοι. Μέχρι το απόγευμα, οι Βούλγαροι υποχώρησαν απ' όλη τη γραμμή του μετώπου στην κατεύθυνση της Μπάνιτσα και συντάχθηκαν γύρω από την εφεδρεία της μεραρχίας (12ο Σύνταγμα Πεζικού).

Εν τω μεταξύ, στα νοτιοδυτικά, οι Γάλλοι και οι Ρώσοι δεν είχαν πετύχει ένα σοβαρό ρήγμα και αναχαιτίστηκαν προσωρινά από το βουλγαρικό πυροβολικό. Η επιτυχία των Σέρβων απειλούσε το άκρο των βουλγαρικών δυνάμεων στην κορυφογραμμή Μαλαρέκα και τους ανάγκασε να αποσυρθούν.

Επακόλουθα

Κατά τη διάρκεια της μάχης, η 1η ταξιαρχία πεζικού και η 2η ταξιαρχία πεζικού της 8ης Μεραρχίας Πεζικού Τούντζα υπέστησαν απώλειες που ανέρχονται στο 21% των δυνάμεων τους και έχασαν μεγάλο αριθμό πυροβόλων, αν και κατάφεραν να υποχωρήσουν σε νέες θέσεις στη Φλώρινα. Η ήττα τους ανάγκασε τις δυνάμεις στα δυτικά του δεξιού άκρου της 1ης Βουλγαρικής Στρατιάς να υποχωρήσουν και έδωσε ευκαιρία στους Συμμάχους να προχωρήσουν σε νέες επιθέσεις (βλ. Επίθεση στο Μοναστήρι).

Σημείωση

Οι αριθμοί που αφορούν τις βουλγαρικές δυνάμεις δείχνουν την πραγματική δύναμη της 1ης ταξιαρχίας πεζικού και της 2ης ταξιαρχίας πεζικού της 8ης μεραρχίας που παρατάχθηκε στην κορυφή Μάλκα του Βόρα κατά των Σέρβων. Το ίδιο ισχύει και για τις απώλειες. Η εφεδρεία της μεραρχίας (12ο Σύνταγμα Πεζικού) που δεν έλαβε μέρος στη μάχη παρά μετά την υποχώρηση δεν συμπεριλαμβάνεται.

Πηγές