Λευκορωσική λογοτεχνία

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Η λευκορωσική λογοτεχνία (λευκορωσικά: Беларуская лiтаратура‎‎) περιλαμβάνει την πεζογραφία και την ποίηση στην λευκορωσική γλώσσα.

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μέχρι τον 17ο αιώνα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η λευκορωσική λογοτεχνία δημιουργήθηκε από την λογοτεχνική παράδοση των Ρως του Κιέβου, η οποία έδωσε ώθηση επίσης στην ουκρανική και στη ρωσική λογοτεχνία. Η ξεχωριστή λογοτεχνική παράδοση της Λευκορωσίας έγινε εμφανής μεταξύ 14ου-15ου αιώνα. Η πρώιμη λευκορωσική λογοτεχνία γνώρισε τη χρυσή της εποχή τον 16ο-17ο αι., όταν η παλαιά λευκορωσική γλώσσα ήταν η επίσημη γλώσσα του Μεγάλου Δουκάτου της Λιθουανίας. Το ιδρυτικό κείμενο του Μεγάλου Δουκάτου των ετών 1529, 1566 και 1588, καθώς και η θρησκευτική λογοτεχνία δημοσιεύθηκαν όλα στην παλιά λευκορωσική γλώσσα. Από τις αρχές του 16ου αιώνα, άρχισαν να τυπώνονται λευκορωσικά λογοτεχνικά έργα. Το πρώτο τυπωμένο λευκορωσικό βιβλίο (σε έκδοση της παλαιάς λευκορωσικής) ήταν το Ψαλτήριο, το οποίο τυπώθηκε στην Πράγα από τον Φραγκίσκο Σκάρινα το 1517 (αυτό ήταν το πρώτο βιβλίο που εκτυπώθηκε σε ανατολική σλαβική γλώσσα). Κατά τη διάρκεια του 16ου και 17ου αιώνα, εμφανίστηκαν στη λευκορωσική λογοτεχνία η ποίηση και το δράμα υπό την επήρεια της πιο ανεπτυγμένης πολωνικής λογοτεχνίας.

18ος και 19ος αιώνας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Francišak Bahuševič

Λόγω της πολιτισμικής κυριαρχίας της πολωνικής γλώσσας στην Πολωνική-Λιθουανική Κοινοπολιτεία και της ρωσικής γλώσσας εντός της Ρωσικής Αυτοκρατορίας, η λευκορωσική γλώσσα χρησιμοποιήθηκε μόνο περιστασιακά στη λογοτεχνία του 18ου αιώνα, ιδίως από τους δραματουργούς Kajetan Moraszewski και Michal Ciecierski, οι οποίοι αναμείγνυαν τα πολωνικά και τα λευκορωσικά χαρακτήρες στις κωμωδίες τους. Η λευκορωσική λογοτεχνική αναγέννηση ξεκίνησε τον 19ο αιώνα. Κυκλοφόρησαν και τελικά δημοσιεύθηκαν τα ανώνυμα μπουρλέσκ ποιήματα Ανάποδη Αινειάδα (δεκαετία του 1820) και Τάρας επί Παρνασσού (περ. 1855). Αρκετά έργα συνεισέφεραν συγγραφείς της περιοχής που έγραφαν και στα πολωνικά (Jan Barszczewski, Jan Czeczot, Vincent Dunin-Marcinkievič, Alaksandar Rypinski). Το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα είδε την άνοδο του ρεαλισμού (Francišak Bahuševič, Adam Hurynovič, Janka Łučyna). Στο τελευταίο τέταρτο του αιώνα εμφανίστηκαν πολλές εκδόσεις της λευκορωσικής λαογραφίας, ιδίως η πολύτομη συλλογή του Jeŭdakim Ramanaŭ. Αυτήν την περίοδο, χρησιμοποιήθηκαν ενεργά τόσο το λευκορωσικό λατινικό αλφάβητο όσο και το κυριλλικό αλφάβητο.

Αρχές του 20ού αιώνα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μια νέα περίοδος ξεκίνησε μετά τη Ρωσική Επανάσταση του 1905, οπότε άνοιξαν οι πρώτες εφημερίδες της Λευκορωσίας στο Βίλνιους (Naša Dola και Naša Niva). Αυτά τα έντυπα συγκέντρωναν έναν κύκλο συγγραφέων που υποστήριζαν την ανάπτυξη της λευκορωσικής γλώσσας και λογοτεχνίας (συμπεριλαμβανομένων των Γιάνκα Κουπάλα, Μαξίμ Μπαχντάνοβιτς, Ζμίτροκ Μπιαντούλα, Μαξίμ Χαρέκι, Γιακούμπ Κόλας). Η λευκορωσική λογοτεχνία της εποχής συνδύαζε στοιχεία ρομαντισμού, ρεαλισμού και μοντερνισμού.

Α' Παγκόσμιος Πόλεμος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κατά τον Α΄Παγκόσμιο Πόλεμο και την ίδρυση της Λαϊκής Δημοκρατίας της Λευκορωσίας το 1918, τα βασικά θέματα της λογοτεχνίας της Λευκορωσίας ήταν ο πατριωτισμός και η συλλογική ζωή.

Μεσοπολεμική περίοδος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μετά την ίδρυση της Λευκορωσικής Σοβιετικής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας (BSSR) το 1919, η λογοτεχνική ζωή στη Λευκορωσία επικεντρώθηκε στα περιοδικά Maładniak (1923-1928) και Uzvyšša (1926-1931), τα οποία εκδίδονταν από μια ομάδα συγγραφέων της Λευκορωσίας. Εκτός από τους συγγραφείς των προηγούμενων περιόδων (Ζμίτροκ Μπιαντούλα, Γιακούμπ Κόλας), αυτή ήταν μια περίοδος ενεργού έργου των ποιητών Michaś Čarot, Uładzimier Duboŭka, Aleś Dudar και των συγγραφέων Μαξίμ Χαρέκι, Ciška Hartny και Kuźma Čorny. Εκτός της Λευκορωσίας, η λευκορωσική λογοτεχνία ανα πτύχθηκε επίσης στο Βίλνιους, στο Κάουνας και στην Πράγα (Michaś Mašara, Kazimier Svajak). Το 1934, ιδρύθηκε η Ένωση Συγγραφέων της BSSR στο Μινσκ. Η παράδοση του σοσιαλιστικού ρεαλισμού εμφανίστηκε κατά τη δεκαετία του 1930.

Μεταπολεμική περίοδος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μετά το τέλος του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου, τα βασικά θέματα της νέας λευκορωσικής λογοτεχνίας ήταν οι εμπειρίες του πολέμου, η ζωή των Λευκορώσων στη Σοβιετική Ένωση και η εθνική ιστορία (συγκεκριμένα, τα μυθιστορήματα των Ivan Mielež και Ivan Šamiakin). Από τη δεκαετία του 1960 το νέο θέμα εμφανίστηκε στη λευκορωσική πεζογραφία. Πολλοί συγγραφείς αγωνίζονται για την ελευθερία του λόγου (συγκεκριμένα, οι Vasil Bykaŭ και Uładzimier Karatkievič).

Υπάρχουν αρκετοί Λευκορώσοι συγγραφείς που έχουν εγκαταλείψει τη Λευκορωσία και τώρα εργάζονται στο εξωτερικό (για παράδειγμα, η Natalla Arsieńnieva και ο Aleś Sałaviej).

Κορυφαία λογοτεχνικά περιοδικά της Λευκορωσίας είναι το Litaratura i mastaсtva (από το 1932) και το Połymia (από το 1922).

Η Σβετλάνα Αλεξέιβιτς στην οποία απονεμήθηκε το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας το 2015.

Το 2015, απονεμήθηκε στη Λευκορωσίδα δημοσιογράφο και πεζογράφο Σβετλάνα Αλεξέιβιτς το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας "για τα πολυφωνικά γραπτά της, ένα μνημείο θάρρους στην εποχή μας". [1] [2]

Διάσημοι Λευκορώσοι συγγραφείς[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μεσοπολεμική περίοδος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μεταπολεμική περίοδος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σύγχρονοι συγγραφείς[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Λευκορώσοι και Πολωνοί συγγραφείς[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

16ος αιώνας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

19ος αιώνας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Jan Barszczewski
  • Jan Czeczot

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. Treijs, Erica (8 Οκτωβρίου 2015). «Nobelpriset i litteratur till Svetlana Aleksijevitj» [Nobel Prize in literature to Svetlana Aleksijevitj]. www.svd.se. Svenska Dagbladet. Ανακτήθηκε στις 8 Οκτωβρίου 2015. 

  2. Treijs, Erica. «Nobel Prize in literature to Svetlana Aleksijevitj». www.svd.se. 
  3. «Janka Bryl: βιογραφία, δημιουργικότητα, καριέρα, προσωπική ζωή». CULTURELL.COM. [νεκρός σύνδεσμος]