Κάρμινε Κρόκκο

Καρμίνε Κρόκκο
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση	5  Ιουνίου 1830 Ριονέρο ιν Βουλτούρε
Θάνατος	18  Ιουνίου 1905 ή 8ιουλ. / 21  Ιουνίου 1905γρηγ. Πορτοφερράιο
Ψευδώνυμο	Donatelli και Donatello
Χώρα πολιτογράφησης	Βασίλειο της Ιταλίας (1861–1905) Βασίλειο των Δύο Σικελιών (1830–1861)
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	Ιταλικά
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	στρατιωτικός ληστοσυμμορίτης στρατιώτης
Περίοδος ακμής	1852
Σχετικά πολυμέσα

Ο Κάρμινε Κρόκκο, γνωστός ως Ντονατέλλο ή ορισμένες φορές ως Ντονατέλλι (5 Ιουνίου 1830-18 Ιουνίου 1905), ήταν Ιταλός ληστής. Αρχικά στρατιώτης της πόλης Μπουρμπόν, αργότερα πολέμησε υπό τις υπηρεσίες του Τζουζέπε Γκαριμπάλντι. Λίγο μετά την ιταλική ενοποίηση δημιούργησε έναν στρατό από δύο χιλιάδες άνδρες, με αποτέλεσμα να ηγείται της πιο συνεκτικής και επίφοβης ομάδας στη νότια Ιταλία και να γίνεται ο τρομερότερος ηγέτης από την πλευρά της Μπουρμπόν. Ήταν γνωστός για τις ανταρτοπολεμικές τεχνικές του, όπως η διακοπή της παροχής νερού, η καταστροφή αλευρόμυλων, το κόψιμο των καλωδίων του τηλέγραφου και τον θάνατο λιποτακτών.

Παρά το γεγονός ότι ορισμένοι συγγραφείς του 19ου και των αρχών του 20ου αιώνα τον θεωρούσαν ως "πονηρό κλέφτη ή δολοφόνο" ή ως "άγριο κλέφτη, χυδαίο φονιά", από το δεύτερο μισό του 20ου αιώνα οι συγγραφείς (κυρίως οι υποστηρικτές του ρεβιζιονισμού του Ριζοργκιμέντο) ξεκίνησαν να τον βλέπουν υπό νέα οπτική, σαν μια "κινητήρια δύναμη της επανάστασης των αγροτών" και σαν "αντικρουόμενο μακριά από τη λογοτεχνία, μια από τις πιο λαμπρές στρατιωτικές μεγαλοφυΐες που είχε η Ιταλία".

Σήμερα πολλοί άνθρωποι της νότιας Ιταλίας, και κυρίως της περιοχής της καταγωγής του της Μπασιλικάτα, τον θεωρούν έναν λαϊκό ήρωα.

Βιογραφικό

Πρώτα χρόνια

Ο Κρόκκο γεννήθηκε σε μια οικογένεια από πέντε παιδιά στην πόλη Ριονέρο του Vulture, που εκείνη την περίοδο ανήκε στο Βασίλειο των Δύο Σικελιών. Ο πατέρας του, Φραντσέσκο Κρόκκο, ήταν υπάλληλος της αρχοντικής οικογένειας Σαντάντζελο από τη Βενόζα και η μητέρα του, Μαρία Γκεράρντα Σαντομάουρο, ήταν νοικοκυρά. Ο θείος του Μαρτίνος ήταν βετεράνος του στρατού του Ναπολέοντα και πολέμησε στην Ισπανία κατά τη διάρκεια του πολέμου της Χερσονήσου, χάνοντας ένα πόδι, πιθανότατα στην πολιορκία της Σαραγόσα. Ο Κρόκκο μεγάλωσε με τις ιστορίες του θείου του, από τον οποίο έμαθε να διαβάζει και να γράφει. Σαν παιδί ξεκίνησε να αναπτύσσει μια αποστροφή προς την ανώτερη τάξη μετά τον θάνατο του αδερφού του από τον Δον Βιτσέντζο, έναν νεαρό άρχοντα, για τη δολοφονία ενός σκύλου που είχε επιτεθεί σε μια κότα της οικογένειας Κρόκκο. Η μητέρα του, έγκυος εκείνη την περίοδο, προσπάθησε να υπερασπιστεί τον γιο της αλλά ο άρχοντας την κλώτσησε στην κοιλιά αναγκάζοντάς την να διακόψει την κύηση. Ο πατέρας του αργότερα κατηγορήθηκε για την απόπειρα δολοφονίας του Ντον Βιτσέντζο και φυλακίστηκε χωρίς επαρκείς αποδείξεις.

Κατά την εφηβεία ο Κρόκκο μετακόμισε στην Απουλία για να εργαστεί σαν βοσκός, μαζί με τον αδερφό του Ντονάτο. Το 1845 ο Κρόκκο έσωσε τη ζωή του Ντον Τζοβάνι Ακουϊλεκία, άρχοντα της Ατέλλα, ο οποίος είχε προσπαθήσει να διασχίσει τα μαινόμενα νερά του ποταμού Οφάντο. Ο Ακουϊλεκία τον αντάμειψε με 50 δουκάτα, επιτρέποντας στον Κρόκκο να επιστρέψει τελικά στη γενέτειρά του από την Απουλία και να βρει μια καινούρια δουλειά. Ο Κρόκκο είχε την ευκαιρία να συναντήσει τον Δον Πιέτρο Τζινιστρέλλι, τον κουνιάδο του Ακουϊλεκία, ο οποίος ήταν σε θέση να εξασφαλίσει την απελευθέρωση του πατέρα του από τη φυλακή.

Ωστόσο, τη στιγμή που βγήκε από τη φυλακή ο Φραντσέσκο Κρόκκο ήταν ηλικιωμένος και άρρωστος και αυτό οδήγησε τον Κρόκκο να ενεργεί ως επικεφαλής της οικογένειάς του, δουλεύοντας ως αγρότης στο Ριονέρο. Εκεί συνάντησε τον Ντον Φερντινάντο, τον γιο του Ντον Βιτσέντζο, ο οποίος ένιωσε τύψεις για τη συμπεριφορά του πατέρα του εναντίον της οικογένειας Κρόκκο. Ο Ντον Φερντινάντο του πρόσφερε δουλειά ως αγρότης στα κτήματά του αλλά ο Κρόκκο προτίμησε αντιθέτως να λάβει τα χρήματα, τα οποία χρησιμοποίησε για να αποφύγει τη στρατιωτική θητεία στο Βασίλειο των Δύο Σικελιών, μια θητεία που μπορούσε να αποφευχθεί με πληρωμή. Ο ευγενής δέχτηκε τη συναλλαγή αλλά σκοτώθηκε στις 15 Μαΐου 1848 στη Νάπολη από ελβετικά στρατεύματα. Έτσι ο Κρόκκο αναγκάστηκε να ενταχθεί στον στρατό του Φερδινάνδου ΙΙ αλλά εγκατέλειψε αφού πρώτα δολοφόνησε έναν σύντροφο σε μια φιλονικία. Κατά την απουσία του, η αδερφή του Ροζίνα έπρεπε να αναλάβει τη φροντίδα της οικογένειας.

Εγκληματίας

Κατά τη διάρκεια της απουσίας του Κρόκκο, η αδερφή του Ροζίνα, τότε όχι ακόμα 18 ετών, δέχτηκε το φλερτ ενός άρχοντα, του Δον Πεππίνο. Η Ροζίνα δεν ενδιαφερόταν για αυτόν και τον απέρριψε. Ενοχλημένος από την άρνησή της, ο Πεππίνο προχώρησε στη δυσφήμισή της.

Όταν ο Κρόκκο ενημερώθηκε για αυτά τα γεγονότα θύμωσε και αποφάσισε να εκδικηθεί για την αδερφή του. Γνωρίζοντας τις συνήθειες του Πεππίνο, ο οποίος επισκεπτόταν ένα συγκεκριμένο κλαμπ για να παίξει κατά τις απογευματινές ώρες, ο Κρόκκο ανέμενε την επιστροφή του στο σπίτι του Πεππίνο. Όταν ο Δον Πεππίνο επέστρεψε, ο Κρόκκο τον ανέκρινε αλλά η συζήτηση κατέληξε σε μάχη, μόλις ο Πεππίνο χτύπησε τον Κρόκκο με ένα μαστίγιο.

Τυφλωμένος από οργή, ο Κρόκκο έβγαλε ένα μαχαίρι, σκότωσε τον Πεππίνο και έπειτα κατέφυγε στο δάσος Φορέντζα. Ωστόσο αυτό το περιστατικό είναι αμφιλεγόμενο επειδή ο καπετάνιος Ευγκένιο Μάσσα, ο οποίος συνεργάστηκε στην αυτοβιογραφία του Κρόκκο, πραγματοποίησε μια λεπτομερή έρευνα στο σημείο και δεν μπορούσε να επιβεβαιώσει ότι μια δολοφονία είχε λάβει χώρα εκεί πέρα υπό τις συνθήκες που περιγράφονται από τον Κρόκκο.

Ενόσω κρυβόταν, ο Κρόκκο συνάντησε και άλλους εγκληματίες και μαζί δημιούργησαν μια ομάδα η οποία ζούσε από τους εκβιασμούς και τις ληστείες. Ο Κρόκκο επέστρεψε στο Ριόνερο αλλά συνελήφθη στις 13 Οκτωβρίου 1855. Δραπέτευσε κατά τη νύχτα της 13ης προς 14ης Δεκεμβρίου 1859 και κρύφτηκε στο δάσος μεταξύ του Μοντίκιο και του Λαγκοπεσόλε.

Εκστρατεία των Χιλίων

Την ίδια περίοδο ο Τζουζέπε Γκαριμπάλντι ξεκίνησε την Εκστρατεία των Χιλίων και το Βασίλειο των Δύο Σικελιών ήταν σύντομα στα πρόθυρα της κατάρρευσης, απαιτώντας από όλες τις δυνάμεις να παραμείνουν υπό τις εντολές του για να αντιμετωπίσει τον Γκαριμπάλντι. Ο Γκαριμπάλντι κατάφερε να τους νικήσει, να αποκτήσει τον έλεγχο της Σικελίας και να περάσει στην ηπειρωτική χώρα, όπου κινήθηκε γρήγορα προς τα βόρεια και τη Νάπολη.

Ο Γκαριμπάλντι υποσχέθηκε να συγχωρέσει τους λιποτάκτες με αντάλλαγμα τη στρατιωτική θητεία και ο Κρόκκο εντάχθηκε στον στρατό του Γκαριμπάλντι, ελπίζοντας για απονομή χάριτος και άλλες ανταμοιβές. Ο Κρόκκο συνόδευσε τον Γκαριμπάλντι προς τη Νάπολη και συμμετείχε στην περίφημη Μάχη του Βολτούρνους. Αν και επέδειξε θάρρος στη μάχη, ο Κρόκκο δεν έλαβε κανένα μετάλλιο ή άλλη τιμητική διάκριση παρά συνελήφθη.

Οδηγήθηκε στη φυλακή της Κερινιόλα αλλά με τη βοήθεια της οικογένειας ευγενών Φορτουνάτο (συγγενείς του πολιτικού Τζουστίνο) κατάφερε να δραπετεύσει. Απογοητευμένος από τα ψέμματα της νέας ιταλικής κυβέρνησης, ο Κρόκκο πείστηκε από τους ευγενείς που συνδέονταν με τους Βουρβόνους και τους τοπικούς κληρικούς να ενταχθεί στη νόμιμη πλευρά.

Στο μεταξύ, ο πληθυσμός της Μπαζιλικάτα άρχισε να αυξάνεται ενάντια στη νέα κυβέρνηση επειδή δεν έλαβε κανένα όφελος από την πολιτική αλλαγή και έγινε ακόμα φτωχότερη από ότι πριν ενώ η αστική τάξη (πιστή στους Βουρβόνους κατά το παρελθόν) διατήρησε τα προνόμιά της, αφού υποστήριξε ευκαιριακά την τακτική της ιταλικής ενοποίησης. Με τον πόλεμο και τη χρηματική υποστήριξη από τους νομιμόφρονες, στρατολόγησε 2000 άνδρες, ξεκινώντας την αντίσταση κάτω από τη σημαία του Βασιλείου των Δύο Σικελιών.

Στις υπηρεσίες του Φραγκίσκου ΙΙ

Σε δέκα μέρες ο Κρόκκο και ο στρατός του κατέλαβαν όλη την περιοχή Vulture, όπου διέταξε τα εμβλήματα και τα στολίδια του βασιλιά Φραγκίσκου ΙΙ να εμφανιστούν πάλι. Οι επιδρομές ήταν αιματηρές και πολλοί άνθρωποι (κυρίως φιλελεύθεροι πολιτικοί και πλούσιοι γαιοκτήμονες) απήχθησαν, εκβιάστηκαν ή σκοτώθηκαν βάναυσα από τον ίδιο τον Κρόκκο ή τα μέλη του αλλά, στις περισσότερες περιπτώσεις, οι άνθρωποι των κατώτερων τάξεων τον έβλεπαν ως "απελευθερωτή" και υποστήριξαν τις ομάδες του.

Στις 7 Απριλίου του 1861 ο Κρόκκο κατέλαβε το Λαγκοπεσόλε και την επόμενη μέρα τη Ριπακαντίντα, όπου νίκησε το τοπικό τμήμα της Ιταλικής Εθνοφρουράς. Στις 10 Απριλίου 1861 ο στρατός του μπήκε στη Βενόσα και τη λεηλάτησε. Κατά την πολιορκία της Βενόσα, οι άνδρες του Κρόκκο σκότωσαν τον Φραντσέσκο Νίτι, φυσικός και πρώην μέλος των Καρμπονάρων αλλά και παππούς του πολιτικού Φραντσέσκο Σαβέριο Νίτι. Στη συνέχεια εισέβαλλε στο Λαβέλλο, όπου ίδρυσε ένα δικαστήριο το οποίο ανέκρινε 27 φιλελεύθερους και άδειασε τα δημοτικά ταμεία από τα 7000 δουκάτα, 6500 από τα οποία διανεμήθηκαν στον λαό, και έπειτα στο Μέλφι. Ο στρατός του Κρόκκο κατέλαβε επίσης τμήματα της Καμπανίας και της Απουλίας.

Εντυπωσιασμένη από τις νίκες του η εξορισμένη κυβέρνηση του Μπουρμπόν έστειλε τον Ισπανό στρατηγό Χόρχε Μπόρχες στην Μπαζιλικάτα για να ενισχύσει και να πειθαρχήσει τις ζώνες αλλά και να προειδοποιήσει τον επικεφαλής για μια επικείμενη ενίσχυση των στρατιωτών. Ο στόχος του Μπόρχες ήταν η συνθηκολόγηση της Ποτέντζα, του καλύτερα υπερασπισμένου προπύργιου του ιταλικού στρατού στη Βασιλικάτα. Ο Κρόκκο από την αρχή δεν εμπιστεύτηκε τον Μπόρχες και ανησυχούσε ότι θα έχανε την ηγεσία του αλλά δέχτηκε τη συμμαχία. Στο μεταξύ, ένας άλλος αρχηγός έφτασε : ο Αυγουστίνος ντε Λανγκλαί από τη Γαλλία, μια διφορούμενη προσωπικότητα για την οποία λίγα είναι γνωστά αναφορικά με τη ζωή του, συμπεριλαμβανομένου του λόγου για την παρουσία του μεταξύ των ληστών.

Ο Κρόκκο, με την υποστήριξη του Μπόρχες και του Ντε Λανγκλαί, κατέκτησε νέες πόλεις σε μια πρόσπάθεια αναζήτησης νέων προσλήψεων, συμπεριλαμβανομένων των Τριβίγκνο, Καλσιάνο, Γκαραγκούσο, Κράκο και Αλιάνο. Ο στρατός του Κρόκκο οδηγήθηκε στην Ποτέντζα, καταλαμβάνοντας γειτονικές πόλεις όπως την Γκάρντια Περτικάρα, τον Σαν Κίρικο Ραπάρο και το Βάγκλιο αλλά η αποστολή προς την κύρια πόλη απέτυχε εξαιτίας μιας σύγκρουσης μεταξύ του Κρόκκο και του Μπόρχες αναφορικά με τη στρατιωτική εκστρατεία.

Μετά από άλλες μάχες και υποχωρώντας προς το Μοντίκιο, ένα από τα κεντρικά σημεία του, ο Κρόκκο έσπασε τη συμμαχία με τον Μπόρχες επειδή δεν ήθελε να υπηρετεί έναν ξένο και δεν πίστευε την υπόσχεση της κυβέρνησης του Μπούρμπον σχετικά με την παροχή ενισχύσεων. Απογοητευμένος ο Μπόρχες σχεδίαζε να πάει στη Ρώμη για να ενημερώσει τον βασιλιά Φραγκίσκο ΙΙ αλλά κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, συνελήφθη στο Ταγκλιακόζο και πυροβολήθηκε από στρατιώτες του Πεδεμοντίου, με επικεφαλής τον Ενρίκο Φραντσίνι.

Τελευταίες μέρες

Χωρίς εξωτερική υποστήριξη, ο Κρόκκο οδηγήθηκε στη λεηλασία και τους εκβιασμούς για να μαζέψει κεφάλαια, σε συνεργασία με τους ομοϊδεάτες συμμάχους του και κάνοντας επιδρομές μεταξύ του Μόλιζε και της Απουλίας. Ο Βεσπασιάνο ντε Λούκα, διευθυντής της δημόσιας ασφάλειας του Ριονέρο, τον κάλεσε να υπογράψει μια συνθήκη υποταγής αλλά ο Κρόκκο αρνήθηκε. Ακόμα και χωρίς τη βοήθεια των Βουρβόνων, ο Κρόκκο, ειδικευμένος στον ανταρτοπόλεμο, ήταν σε θέση να παρενοχλεί τους στρατιώτες του Πεδεμοντίου. Αντιμέτωπη με το προφανές αήττητο του στρατού του Κρόκκο, η Ουγγρική λεγεώνα (η οποία βοήθησε τον Γκαριμπάλντι κατά την Εκστρατεία της Χιλιάδας) παρενέβη υπέρ του ιταλικού συνασπισμού.

Ξαφνικά ο Κρόκκο προδόθηκε από τον Τζουζέπε Καρούσο, ένας από τους υπασπιστές του. Ο Καρούσο πήγε στις αρχές του Πεδεμοντίου και αποκάλυψε την τοποθεσία και τις κρυψώνες του Κρόκκο. Υπό τη διοίκηση του στρατηγού Εμίλιο Παλαβιτσίνι (που είναι γνωστός ότι σταμάτησε την εκστρατεία του Γκαριμπάλντι εναντίον της Ρώμης στα βουνά της Καλαβρίας), ο επιλεγμένος βασιλικός στρατός νίκησε τον Κρόκκο. Η ομάδα του υπέστη πολλές απώλειες και κάποιοι από τους υπασπιστές του συνελήφθησαν και εκτελέστηκαν από το εκτελεστικό απόσπασμα, αφήνοντας τον Κρόκκο να αποσυρθεί από την περιοχή Οφάντο. Έχοντας χάσει την τελευταία μάχη, αναγκάστηκε να φύγει από το παπικό κράτος, ελπίζοντας σε μια βοήθεια από τον Πίο ΙΧ, για τον οποίο γνώριζε ότι προηγούμενως είχε υποστηρίξει την αντιπολίτευση του νότου.

Κατά την άφιξή του, ο Κρόκκο συνελήφθη από τα παπικά στρατεύματα στο Βερόλι και φυλακίστηκε στη Ρώμη. Έπειτα μεταφέρθηκε στην ιταλικές αρχές και καταδικάστηκε σε θάνατο στις 11 Σεπτεμβρίυο 1872 στη Ποτέντζα αλλά η ποινή μετατράπηκε σε σκληρή εργασία εφόρου ζωής. Φυλακίστηκε στο νησί του Αγίου Στεφάνου, όπου άρχισε να γράφει τα απομνημονεύματά του, με τη βοήθεια του Ευγκένιο Μάσσα, καπετάνιου του βασιλικού στρατού, ο οποίος τα δημοσίευσε το 1903 με το όνομα "Οι τελευταίοι ληστές της Βασιλικάτας". Το χειρόγραφο αναδημοσιεύτηκε μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο από άλλους συγγραφείς όπως ο Τομάσσο Πεντίο (1963), Μάριο Πρότο (1994) και ο Βαλεντίνο Ρομάνο (1997). Ο Κρόκκο μεταφέρθηκε αργότερα στη φυλακή του Πορτοφερραίο, όπου και πέθανε στις 18 Ιουνίου 1905.

Πηγές

• David Hilton Wheeler, Brigandage in south Italy, Volume 2, S. Low, son, and Marston, 1864.
• Marc Monnier, Brigand life in Italy: a history of Bourbonist reaction, Volume 2, Hurst and Blackett, 1865.
• John Ellis, A short history of guerrilla warfare, Allan, 1975.
• Eric J. Hobsbawm, Bandits, Penguin, 1985.
• Tommaso Pedio, Storia della Basilicata raccontata ai ragazzi, Congedo, 1994.
• Antonio De Leo, Carmine Cròcco Donatelli: un brigante guerrigliero, Pellegrini, 1983.
• Denis Mack Smith, Italy: a modern history, University of Michigan Press, 1969.
• Indro Montanelli, L'Italia dei notabili (1861-1900), Rizzoli, 1973.
• Basilide Del Zio, Il brigante Crocco e la sua autobiografia, Tipografia G. Grieco, 1903.
• Francesco Barbagallo, Francesco Saverio Nitti, UTET, 1984.
• Nicholas Atkin, Frank Tallet, Priests, prelates and people: a history of European Catholicism since 1750, I.B.Tauris, 2003.
• Renzo Del Carria, Proletari senza rivoluzione, Savelli, 1975.
• Aldo De Jaco, Il brigantaggio meridionale, Editori riuniti, 2005.
• Benedetto Croce, Uomini e cose della vecchia Italia, Laterza, 1927.
• Mario Monti, I briganti italiani, vol.2, Longanesi, 1967.
• Sergio Romano, Storia d'Italia dal Risorgimento ai nostri giorni, Longanesi, 1998.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Carmine Crocco στο Wikimedia Commons