Ιερός Ναός Αγίου Παντελεήμονος (Νερέζι)

Πρόσοψη του Ιερού Ναού του Αγίου Παντελεήμονος στο Νερέζι, ΠΓΔΜ.

«Επιτάφιος θρήνος», τοιχογραφία στο εσωτερικό του ναού.

Ο Ιερός Ναός του Αγίου Παντελεήμονος, αποτελεί μικρή βυζαντινή εκκλησία, εντός ενός μοναστηριακού συγκροτήματος 8 χλμ. από το κέντρο του χωριού Νερέζι της Π.Γ.Δ.Μ.

Χτίστηκε το 1164 από τον Αλέξιο Άγγελο Κομνηνό, γιό του Κωνσταντίνου Αγγέλου. Καταστράφηκε από σεισμό το 16ο αιώνα, οπότε και χρειάστηκε αναστήλωση. Στην είσοδο υπάρχει η εξής επιγραφή: «Εκαλλιεργήθη ο Ναός του Αγίου και Ενδόξου Μεγαλομάρτυρος Παντελεήμονος εκ Συνδρομής Κύρου Αλεξίου Κομνηνού και Υιού της Πορφυρογέννητης Κυράς Θεοδώρας Μηνί Σεπτεμβρίω του Ετους… (1164) Ηγουμένου Ιωαννικίου».

Οι νωπογραφίες της εκκλησίας είναι εξαιρετικά δείγματα της βυζαντινής τέχνης της Κομνήνειας Περιόδου και είναι παρόμοιες με τις νωπογραφίες στη Μονή Λατόμου (Όσιος Δαβίδ) στη Θεσσαλονίκη. Χαρακτηριστικό της περιόδου αυτής είναι οι ζωηρές χειρονομίες και κινήσεις και η απόδοση του πάθους, της έντασης και της οδύνης στα πρόσωπα. Πιο γνωστή είναι η τοιχογραφία που απεικονίζει τον «Επιτάφιο Θρήνο». Κατά τη διάρκεια διαφόρων προσπαθειών αποκατάστασης το μεγαλύτερο μέρος των τοιχογραφιών ξαναζωγραφίστηκε με τρόπο εσφαλμένο. Τελικά, το 1923, κατά τη διάρκεια νέων εργασιών καθαρισμού και συντήρησης των τοιχογραφιών της εκκλησίας, αποκαταστάθηκαν ορισμένες από τις αυθεντικές τοιχογραφίες του 12ου αιώνα.