Ιερά Μητρόπολις Αμασείας
Η Ιερά Μητρόπολις Αμασείας ήταν μια επαρχία (Μητρόπολη) του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Η επισκοπή υπήρχε από το 325 έως το 1922 με έδρα της την Αμάσεια και αργότερα την Αμισό ή Σαμψούντα (τουρκ. Samsun). Από το 2014, το Οικουμενικό Πατριαρχείο χρησιμοποιεί τον τίτλο του «Μητροπολίτη Αμασείας, Υπερτίμου και Εξάρχου παντός Ευξείνου Πόντου[1]».
Ιστορικά στοιχεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Αμάσεια ιδρύθηκε γύρω στο 300 π.Χ. από τον βασιλιά Μιθριδάτη Α΄ του Πόντου. Η Επισκοπή Αμασείας ιδρύθηκε το 325, αρχικά υπό το τιμητικό πρωτείο της Καισαρείας, και από το 451 άμεσα υπό το Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως. Τον 7ο αιώνα είχε 6 επισκοπές και τον 10ο αιώνα 7. Μετά την κυριαρχία των Σελτζούκων στην περιοχή, οι επισκοπές μειώθηκαν σταδιακά και τον 14ο αιώνα δεν έμεινε ούτε μία, και η έδρα της μετακινήθηκε βορειότερα, στην Αμισό. Η Αμισός ιδρύθηκε τον 7ο αιώνα π.Χ. από Έλληνες της Μιλήτου[1].
Μετά την ανταλλαγή πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας το 1923 δεν έμεινε καθόλου Ορθόδοξος πληθυσμός στα εδάφη της Μητρόπολης[2].
Η επισκοπή συνορεύει με την Μαύρη Θάλασσα στα βόρεια, την Νεοκαισάρεια στα ανατολικά, την Νεοκαισάρεια και την Καισάρεια στα νότια, και την Καισάρεια και την Νεοκαισάρεια (Γάγγρες) στα δυτικά. Άλλες σημαντικές πόλεις στην επισκοπή είναι η Σινώπη, τα Θεμίσκυρα (Çarşamba), οι Θέρμες (Terme), η Πάφρα (Bafra), η Νεοκλαυδιούπολη (Vezirköprü), Νουβάσιο (Boyabat), η Λαοδίκεια (Ladik), η Μερζιφούντα (Merzifon) και τα Ορβάνασα (Erbaa)[1]
Επισκοπικός κατάλογος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
| Όνομα | Έτη | Σχόλια |
|---|---|---|
| Νικήτιος | ||
| Φαίδημος | ~ 235 | |
| Αθηνόδωρος | ~ 275 | |
| Βασιλεύς | 314 – 320 | άγιος |
| Ευτυχιανός ή Ευτύχιος | ~ 325 | |
| Βασίλειος | 347 – 354 | |
| Ευλάλιος | 360 | |
| Μάρκελλος | ~ 378 | |
| Αστέριος | 399 – 401 | |
| Παλλάδιος | 431 | |
| Σέλευκος | πριν το 448 – μετά το 458 | συμμετείχε στη Δ΄ Οικουμενική Σύνοδο[3] |
| Μελέτιος | ||
| Στέφανος | ~ 553 | συμμετείχε στην Ε΄ Οικουμενική Σύνοδο |
| Ιωάννης | 680 – 692[4] | |
| Θεόδωρος Α΄ | 692[5] | |
| Αστέριος | ~ 783 | |
| Δανιήλ | ~ 787 | συμμετείχε στην Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδο[6] |
| Θεοφύλακτος | ~ 792[7] | |
| Νικηφόρος | ~ 869[8] | |
| Λέων Α΄ | 9ος αιώνας[9] | |
| Στέφανος | ; – 925[10] | μετέπειτα Οικουμενικός Πατριάρχης |
| Μαλακηνός | αρχές 10ου αιώνα[11] | |
| Μελέτιος Α΄ | 10ος αιώνας[12] | |
| Νικήτας Α΄ | ~ 1000[13] | |
| Βασίλειος Β΄ | 11ος αιώνας[14] | |
| Ιωάννης Β΄ | 11ος αιώνας[15] | |
| Μιχαήλ Α΄ | πριν το 1029 – μετά το 1032[16] | |
| Θεόδωρος Β΄ | ~ 1079[17] | |
| Νικήτας Β΄ | ; – μετά τις 2 Μαρτίου 1166[18][19] | |
| Λέων Β΄ ή Λεόντιος | μετά τις 2 Μαρτίου 1166 – μετά το 1172[18][20] | |
| Μιχαήλ Β΄ | ~ 1174[21] | Φαίνεται ότι εξελέγη χωρίς να ενθρονιστεί και μετατέθηκε στην Μητρόπολη Αγκύρας |
| Στέφανος Β΄ | 1193 – 1197 | |
| Κάλλιστος | πριν το 1315[α] – μετά τον Ιούλιο 1317[23] | |
| Μιχαήλ Γ΄ | πριν το 1370 – μετά το 1387 | |
| Ιωάσαφ Α΄ | 1434 – 1439 | συμμετείχε στη Σύνοδο Φερράρας-Φλωρεντίας[24] |
| Δανιήλ | ~ 1450; | |
| Παχώμιος | 1441/2[25] – πριν το 1470[26] | |
| Σαββάτιος | πριν το 1546 – μετά το 1547 | |
| Γεννάδιος | 1561 ~ 1563 | |
| Ιωάσαφ Β΄ | πριν το 1572 – μετά το 1578 | |
| Αντώνιος | ~ 1583[27] | |
| Άνθιμος | ~ 1590 | |
| Ιωάσαφ Γ΄ | ~ 1591 | |
| Γρηγόριος | πριν το 1617 – 1623 | μετέπειτα Οικουμενικός Πατριάρχης |
| Μελέτιος | 15 Ιουνίου 1623[28] – Ιούλιος 1626 | καθαιρέθηκε[29] |
| Ζαχαρίας | Ιούλιος 1626 – 1633 | από Πρεσπών[29] |
| Ιεζεκιήλ | 13 Μαρτίου 1635 – 1641 | κατόπιν Ευρίπου |
| Μητροφάνης | 1641 – 1644 † | |
| Αρσένιος | 2 Φεβρουαρίου 1644[30] – 1652 † | |
| Κοσμάς | Μάρτιος 1652[31] – 1656 | α΄ θητεία, καθαιρέθηκε[32] |
| Γεράσιμος | Νοέμβριος 1656 – 1665 | α΄ θητεία |
| Κοσμάς | 1665 – 1668 | β΄ θητεία |
| Γεράσιμος | 1668 | β΄ θητεία |
| Ιωάσαφ Δ΄ | 1668 – 1671 | |
| Γεράσιμος | 1671 ~ 1676[33] | γ΄ θητεία |
| Ιωαννίκιος | ||
| Διονύσιος Α΄ | πριν το 1717 – μετά το 1724 | |
| Αγαπητός | πριν το 1721 – μετά το 1725 | |
| Καλλίνικος Α΄ | ~ 1732 | |
| Βενιαμίν | ~ 1756 | |
| Γαβριήλ | ; – 1766 | παραιτήθηκε, κατόπιν Ρασκοπρεσρένης |
| Διονύσιος Β΄ | πριν το 1771 – πριν τον Οκτώβριο 1780 | |
| Παΐσιος | πριν τον Οκτώβριο 1780[34] – 1809[35] † | |
| Νεόφυτος | Δεκέμβριος 1809[35] – Ιούλιος 1826 | α΄ θητεία, παραιτήθηκε |
| Διονύσιος Γ΄ (Κωτάκης) | Ιούλιος 1826 – Ιανουάριος 1827 | από Σηλυβρίας, α΄ θητεία, επαύθη |
| Νεόφυτος | Ιανουάριος 1827 – Αύγουστος 1828 | β΄ θητεία, παραιτήθηκε |
| Μελέτιος (Πάγκαλος) | Αύγουστος 1828 – Νοέμβριος 1830 | κατόπιν Θεσσαλονίκης, μετέπειτα Οικουμενικός Πατριάρχης |
| Διονύσιος Γ΄ (Κωτάκης) | Νοέμβριος 1830 – Σεπτέμβριος 1835 | β΄ θητεία, κατόπιν Νικομηδείας |
| Καλλίνικος Β΄ | Σεπτέμβριος 1835 – 5 Μαρτίου 1847 † | από Διδυμοτείχου |
| Κύριλλος | Μάρτιος 1847 – 21 Σεπτεμβρίου 1855 | από Αίνου, μετέπειτα Οικουμενικός Πατριάρχης |
| Σωφρόνιος (Μεϊδαντζόγλου) | 27 Σεπτεμβρίου 1855 – 20 Σεπτεμβρίου 1863 | από Χίου, μετέπειτα Οικουμενικός Πατριάρχης |
| Σωφρόνιος (Σωτηράκης) | 17 Ιανουαρίου 1864 – 28 Ιουνίου 1887 † | από Άρτης |
| Άνθιμος (Αλεξούδης) | 22 Ιουλίου 1887 – 5 Φεβρουαρίου 1908 | από Βελιγραδίου, επαύθη |
| Γερμανός (Καραβαγγέλης) | 5 Φεβρουαρίου 1908 – 27 Οκτωβρίου 1922 | από Καστορίας, κατόπιν Ιωαννίνων |
| Σπυρίδων (Βλάχος) | 27 Οκτωβρίου 1922 – 15 Απριλίου 1924 | από Ιωαννίνων, μετέπειτα Αρχιεπίσκοπος Αθηνών |
| Γερμανός (Καραβαγγέλης) | 12 Αυγούστου 1924 – 10 Φεβρουαρίου 1935 † | από Ιωαννίνων |
| Απόστολος (Τρύφωνος) | 25 Οκτωβρίου 1951 – 29 Νοεμβρίου 1957 † | από Ρόδου[2] |
| Παύλος (Μενεβίσογλου) | 5 Μαΐου 2014 – 4 Ιουνίου 2014 | από Σουηδίας, δεν αποδέχτηκε την εκλογή, παρέμεινε «τέως Αμασείας»[36] |
Υποσημειώσεις και παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Υποσημειώσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Συνυπογράφει συνοδική απόφαση επί Πατριάρχου Ιωάννου ΙΓ'[22]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Kiminas 2009, σελ. 96.
- ↑ 2,0 2,1 Kiminas 2009, σελ. 97.
- ↑ Λέων, Πάπας Ρώμης (1846). Sancti Leonis Magni, romani pontificis, Opera omnia. J.-P. Migne. σελ. 1252. Ανακτήθηκε στις 13 Φεβρουαρίου 2024.
- ↑ Ioannes, PmbZ nº 2729.
- ↑ Theodoros, PmbZ nº 7323.
- ↑ Jean Darrouzès, Listes épiscopales du concile de Nicée (787), στο Revue des études byzantines, 33 (1975), σελ. 13.
- ↑ Theophylaktos, PmbZ nº 8314.
- ↑ Nikephoros, PmbZ nº 25538.
- ↑ Catalogue of Byzantine Seals at Dumbarton Oaks and in the Fogg Museum of Art, τόμ. IV, 2001, σελ. 73.
- ↑ Stephanos II, PmbZ nº 27245.
- ↑ Malacenus, PmbZ nº 24838.
- ↑ Meletios, PmbZ nº 25038.
- ↑ Niketas, PmbZ nº 25790.
- ↑ Basileios, metropolitan of Amaseia, PBW 20161.
- ↑ Ioannes, metropolitan of Amaseia, PBW 20474.
- ↑ Michael, metropolitan of Amaseia, PBW 205.
- ↑ Theodoros, metropolitan of Amaseia, PBW 175.
- ↑ 18,0 18,1 Venance Grumel, Léon métropolite d'Amasée (XIIe siècle), στο «Études byzantines», 3 (1945), σελ. 168-178.
- ↑ Niketas, metropolitan of Amaseia, PBW 170.
- ↑ Leon, metropolitan of Amaseia, PBW 217.
- ↑ Michael, metropolitan-elect of Amaseia, PBW 302.
- ↑ Καλέκα, Μανουήλ (1865). Τα ευρισκόμενα πάντα. Παρίσι: Jacques-Paul Migne. σελ. 1138.
- ↑ von Miklosich, Franz Ritter· Müller, Joseph (1860). Acta patriarchatus Constantinopolitani 1315-1402 e codibus manu scriptis bibliothecae Palatinae Vindobonensis. Βιέννη: Gerold. σελ. 69.
- ↑ Η Αγία και Οικουμενική εν Φλωρεντία Σύνοδος. σελ. 19.
- ↑ Preiser-Kapeller 2008, σελ. XXXIV.
- ↑ Ζαχαριάδου 1996, σελ. 133.
- ↑ Πάρδος, Αντώνης (1998). Ἀθωνικὰ Σύμμεικτα 5. Ἀρχεῖο τῆς Ἱ. Μ. Παντοκράτορος. Ἐπιτομὲς ἐγγράφων. Αθήνα: Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών. σελ. 122. ISBN 960-90911-0-5.
- ↑ Αποστολόπουλος 1987, σελ. 257.
- ↑ 29,0 29,1 Αποστολόπουλος 1987, σελ. 399.
- ↑ Αποστολόπουλος 1987, σελ. 174.
- ↑ Αποστολόπουλος 1987, σελ. 315.
- ↑ Αποστολόπουλος 1987, σελ. 170.
- ↑ Δελιάλης, Ν. (2017). «Δύο Πατριαρχικά Σιγίλλια Διονυσίου του Δ' και Γρηγορίου του Ε'». Μακεδονικά (1): 112. doi:.
- ↑ «Πατριαρχικαί πινακίδες». Εκκλησιαστική Αλήθεια Β (ΙΣΤ): 251. 1882. https://books.google.de/books?id=7EkWAAAAYAAJ&hl=el&pg=PA251#v=onepage&q&f=false. Ανακτήθηκε στις 16 Νοεμβρίου 2022.
- ↑ 35,0 35,1 Μητροπολίτης από Μ.Πρωτοσυγκέλλων, Αθηναγόρας (1932). «Ο θεσμός των συγκέλλων εν τω Οικουμενικώ Πατριαρχείω». Επετηρίς Εταιρείας Βυζαντινών Σπουδών: 277. https://ir.lib.uth.gr/xmlui/bitstream/handle/11615/19053/article.pdf?sequence=1&isAllowed=y. Ανακτήθηκε στις 5 Αυγούστου 2022.
- ↑ Μάρκου, Μάρκος. «Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης πρώην Αμασείας κύριος Παύλος. (γεν. 1935)». Ανακτήθηκε στις 16 Φεβρουαρίου 2022.
Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Michel Le Quien, Oriens christianus in quatuor Patriarchatus digestus, Παρίσι 1740, τόμ. I, σελ. 521-532 (Λατινικά)
- Pius Bonifacius Gams, Series episcoporum Ecclesiae Catholicae, Λειψία 1931, σελ. 442 (Λατινικά)
- Konrad Eubel, Hierarchia Catholica Medii Aevi, τόμ. 4, σελ. 80, τόμ. 5, σελ. 80, τόμ. 6, σελ. 79, τόμ. 7, σελ. 69, τόμ. 8, σελ. 92 (Λατινικά)
- v. Amasia, Catholic Encyclopedia, τόμ. I, Νέα Υόρκη 1907 (Αγγλικά)
- Siméon Vailhé, v. Amasea, στο «Dictionnaire d'Histoire et de Géographie ecclésiastiques», τόμ. II, Παρίσι 1914, σελ. 964-970 (Γαλλικά)
- Kiminas, Demetrius (31 Μαρτίου 2009). The Ecumenical Patriarchate: A History of Its Metropolitanates with Annotated Hierarch Catalogs. Wildside Press LLC. ISBN 978-1434458766. Ανακτήθηκε στις 18 Αυγούστου 2014.
- Jean Darrouzès, Notitiae episcopatuum Ecclesiae Constantinopolitanae. Texte critique, introduction et notes, Παρίσι 1981 (Γαλλικά)
- Prosopographie der mittelbyzantinischen Zeit, 1998-2013 (PmbZ) (Γερμανικά)
- Prosopography of the Byzantine World, 2016 (PBW) (Αγγλικά)
- Ζαχαριάδου, Ελισάβετ Α. (1996). Δέκα τουρκικά έγγραφα για την Μεγάλη Εκκλησία (1483-1567) (PDF). Αθήνα: Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Ινστιτούτο Βυζαντινών Ερευνών. ISBN 960-7094-69-7.
- Αποστολόπουλος, Δημήτρης Γ. (1987). Η Νομική Συναγωγή Του Δοσιθέου. Μία Πηγή Και Ένα Τεκμήριο. Αθήνα: Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών.