Ελεύθερη ζώνη (Γαλλία)

Η Ελεύθερη ζώνη (Γαλλικά: La zone libre) ήταν, κατά τη διάρκεια του Β 'Παγκοσμίου Πολέμου, μετά την υπογραφή της ανακωχής της 22ας Ιουνίου 1940, το τμήμα της γαλλικής επικράτειας που βρίσκεται νότια της γραμμής οριοθέτησης, ενώ η ζώνη που κατελήφθη από τον γερμανικό στρατό ήταν βόρεια αυτής της γραμμής.

Η ελεύθερη ζώνη, όπως και ολόκληρη η επικράτεια και οι Γαλλικές αποικίες, υπάγονταν στην εξουσία της κυβέρνησης του Βισύ με επικεφαλής τον στρατάρχη Φιλίπ Πεταίν, ο οποίος έφερε τον τίτλο του αρχηγού του γαλλικού κράτους. Στις 11 Νοεμβρίου 1942 - μετά την επιχείρηση Πυρσός (απόβαση των Συμμάχων στη Βόρεια Αφρική στις 8 Νοεμβρίου - η Ελεύθερη ζώνη κατελήφθη από τους Γερμανούς και τους Ιταλούς κατά τη διάρκεια της επιχείρησης Άντον. Η Ελεύθερη ζώνη ονομάστηκε «νότια ζώνη» και η Κατεχόμενη ζώνη «βόρεια ζώνη».

Δημιουργία της ελεύθερης ζώνης

Μετά τη μάχη της Γαλλίας και την ανακωχή της 22ας Ιουνίου 1940^[1], που υπογράφηκε στο δάσος της Κομπιένης μεταξύ του εκπροσώπου του γερμανικού Τρίτου Ράιχ στρατηγού Βίλχελμ Κάιτελ και της γαλλικής κυβέρνησης του στρατάρχη Φιλίπ Πεταίν που ένας από τους εκπροσώπους της, ο στρατηγός Σαρλ Εντζιζέρ δήλωσε σε άρθρο του:

«Προκειμένου να διαφυλαχθούν τα συμφέροντα του Γερμανικού Ράιχ, το γαλλικό έδαφος, που βρίσκεται στα βόρεια και δυτικά της γραμμής που επισυνάπτεται στο συνημμένο χάρτη, θα καταληφθεί από γερμανικά στρατεύματα».^[2]

Η γραμμή που χώρισε τη γαλλική επικράτεια σε δύο ζώνες ορίστηκε ως εξής:

«[...] αρχίζει, στα ανατολικά, στα γαλλο-ελβετικά σύνορα, κοντά στη Γενεύη, και στη συνέχεια προχωρά στις πόλεις Ντολ, Παραί-λε-Μονιάλ και Μπουρζ, έως περίπου είκοσι χιλιόμετρα ανατολικά της Τουρ. Από εκεί, περνά μια απόσταση είκοσι χιλιομέτρων ανατολικά της σιδηροδρομικής γραμμής Τουρ-Ανγκουλέμ-Λιμπούρν, καθώς επίσης, περαιτέρω, μέσω Μον-ντε-Μαρσάν και Ορτέζ, έως τα ισπανικά σύνορα».

Αυτή η γραμμή διαχωρισμού της περιοχής άρχισε να ισχύει από τις 25 Ιουνίου 1940. Στη συνέχεια θα ονομασθεί γραμμή οριοθέτησης.

Η γαλλική κυριαρχία ασκούνταν σε ολόκληρη την επικράτεια, συμπεριλαμβανομένης της κατεχόμενης ζώνης, της Αλσατίας και του νομού Μοζέλ, αλλά στην κατεχόμενη ζώνη, η συμφωνία ανακωχής, στο άρθρο 31, όριζε ότι η Γερμανία ασκεί δικαιώματα κατοχικής δύναμης:

«Στις κατεχόμενες περιοχές της Γαλλίας, το Γερμανικό Ράιχ ασκεί όλα τα κατοχικά δικαιώματα. Η γαλλική κυβέρνηση δεσμεύεται να διευκολύνει με κάθε τρόπο τους κανονισμούς που αφορούν την άσκηση αυτών των δικαιωμάτων και την επιβολή τους με τη βοήθεια της γαλλικής διοίκησης. Η γαλλική κυβέρνηση θα καλέσει αμέσως όλες τις γαλλικές αρχές και τις διοικητικές υπηρεσίες στο κατεχόμενο έδαφος να συμμορφωθούν με τους κανονισμούς των γερμανικών στρατιωτικών αρχών και να συνεργαστούν μαζί τους με τον σωστό τρόπο».^[2]

Η ελεύθερη ζώνη κάλυπτε έκταση 246.618 χμ² (δηλαδή το 45% της γαλλικής επικράτειας). Η γραμμή οριοθέτησης διέσχιζε δεκατρείς νομούς: Κάτω Πυρηναία (Ατλαντικά Πυρηναία από το 1969), Λαντ, Ζιρόντ, Δορδώνη, Σαράντ, Βιέν, Άντρ-ε-Λουάρ, Λουάρ-ε-Σερ, Σερ, Αλλιέ, Σον-ε-Λουάρ, Ζυρά και Αιν. Από συνολικά 90 νομούς, ο Γερμανικός Στρατός (η Βέρμαχτ) κατείχε πλήρως 45 και εν μέρει 13 νομούς. 32 νομοί δεν καταλήφθηκαν.^[3]

Η ελεύθερη ζώνη και η Ιταλία

Μια ιταλική ζώνη κατοχής δημιουργήθηκε από την ανακωχή της 24ης Ιουνίου 1940 που υπεγράφη στην πόλη Ολτζάτα, κοντά στη Ρώμη, μεταξύ των εκπροσώπων της Γαλλίας και της Ιταλίας. Αυτή η νέα ανακωχή υπογράφηκε λίγο μετά την ανακωχή της 22ας Ιουνίου 1940 μεταξύ Γαλλίας και Γερμανίας.

Αυτή η ιταλική ζώνη κατοχής αφορούσε μερικές παραμεθόριες περιοχές που κατακτήθηκαν από ιταλικά στρατεύματα, συμπεριλαμβανομένου του Μαντόν. Αυτή η περιοχή ήταν μικρή: 800 χμ² με 28.000 κατοίκους, αλλά διαδραμάτισε ουσιαστικό ρόλο στην προστασία των Εβραίων και στη σχετική προστασία που προσέφερε στους αγωνιστές της Γαλλικής αντίστασης. Περιλάμβανε τμήματα από τέσσερις γαλλικούς νομούς: Αλπ-Μαρτίμ, Κάτω-Άλπεις (Αλπ-ντε-Ωτ-Προβάνς από το 1970), Άνω-Άλπεις και Σαβοΐα.^[4]

Επιπλέον, μια αποστρατικοποιημένη ζώνη δημιουργήθηκε στη γαλλική επικράτεια σε πλάτος 50 χιλιομέτρων κατ'ευθεία γραμμή από την ιταλική ζώνη κατοχής στη Γαλλία.

Η Κορσική δεν καταλήφθηκε ούτε αποστρατικοποιήθηκε κατά τη διάρκεια αυτής της ανακωχής.

Το τέλος της ελεύθερης ζώνης

Η ελεύθερη ζώνη κατελήφθη στις 11 Νοεμβρίου 1942 (Επιχείρηση Άντον) από τους Γερμανούς και τους Ιταλούς μετά την απόβαση των Συμμάχων στη Βόρεια Αφρική στις 8, και πήρε το όνομα της «νότιας ζώνης» που μοιράστηκε μεταξύ των δύο εισβολέων. Έτσι, μια περιοχή που καλύπτει σχεδόν ολόκληρη την περιοχή στα ανατολικά του ποταμού Ροδανού καθώς και η Κορσική, αποδόθηκε στους Ιταλούς.

Μετά τη συνθηκολόγηση της φασιστικής Ιταλίας στις 8 Σεπτεμβρίου 1943 (ανακωχή του Κασσίμπιλε^[5]), τα ιταλικά στρατεύματα αποσύρθηκαν από τη νότια ζώνη και αντικαταστάθηκαν αμέσως από τους Γερμανούς. Ωστόσο, η παρουσία της Βέρμαχτ στην Κορσική ήταν βραχύβια, δεδομένου ότι αναγκάστηκε να εκκενώσει το νησί στις 5 Οκτωβρίου 1943 λόγω των συνδυασμένων ενεργειών των τοπικών αντιστασιακών ομάδων, του γαλλικού στρατού και των ιταλικών μονάδων που άλλαξαν στρατόπεδο.

Παραπομπές

↑ . «rizospastis.gr/story./1940: Η ταπεινωτική συνθηκολόγηση της Γαλλίας».
↑ ^2,0 ^2,1 . «Université de Perpignan/Convention d'armistice».
↑ Éric Alary, La Ligne de démarcation (1940-1944), PUF, collection Que sais-je?, no.3045, 1995, p4.
↑ Jacques Delperrié de Bayac, Le royaume du maréchal – Histoire de la zone libre, Éditions Robert Laffont, 1975, p. 14.
↑ . «ptisidiastima.com/3 Σεπτεμβρίου 1943: Cassibile, η Ιταλία αλλάζει στρατόπεδο». ^{[νεκρός σύνδεσμος]}

[1] . «rizospastis.gr/story./1940: Η ταπεινωτική συνθηκολόγηση της Γαλλίας».

[:0-2] 2,0 ^2,1 . «Université de Perpignan/Convention d'armistice».

[3] Éric Alary, La Ligne de démarcation (1940-1944), PUF, collection Que sais-je?, no.3045, 1995, p4.

[4] Jacques Delperrié de Bayac, Le royaume du maréchal – Histoire de la zone libre, Éditions Robert Laffont, 1975, p. 14.

[5] . «ptisidiastima.com/3 Σεπτεμβρίου 1943: Cassibile, η Ιταλία αλλάζει στρατόπεδο». ^{[νεκρός σύνδεσμος]}

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]