Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων

Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων
Ιδρύθηκε	1959 (αρχικά) 1998 (μόνιμα)
Χώρα	47 κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης
Τοποθεσία	Στρασβούργο, Γαλλία
Εξουσιοδότηση	Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου
Προσφυγές κατά αποφάσεων	Τμήμα Μείζονος Συνθέσεως του ΕΔΑΔ
Αριθμός θέσεων	47 δικαστές. Ένας από κάθε κράτος μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης
Ιστοσελίδα	echr.coe.int
Πρόεδρος
Κάτοχος	Ντιν Σπίλμαν
Από	2012
Λήξη θητείας δικαστή	2015

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ, γνωστό και ώς Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, ΕΔΔΑ, συχνά αναφέρεται ανεπίσημα και ως Δικαστήριο του Στρασβούργου), ιδρύθηκε με σκοπό να συστηματοποιήσει την εξέταση προσφυγών που αφορούν τα ανθρώπινα δικαιώματα κατά των κρατών μελών βάσει της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, η οποία υιοθετήθηκε από το Συμβούλιο της Ευρώπης το 1950. Έργο του Δικαστηρίου είναι ο έλεγχος της εφαρμογής της Σύμβασης, εκδικάζοντας προσφυγές πολιτών κατά παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων οι οποίες διαπράχθηκαν από κράτη μέλη.

Πρόκειται για τον πρώτο σε διεθνές επίπεδο δικαστικό μηχανισμό προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Παρέχει τη δυνατότητα τόσο διακρατικής όσο και ατομικής προσφυγής, μετά την εξάντληση των εσωτερικών ένδικων μέσων. Η Επιτροπή Υπουργών επιμελείται της πιστής εφαρμογής και εκτέλεσης των αποφάσεων του ΕΔΑΔ εκ μέρους των κρατών μελών.

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων εδρεύει στο Στρασβούργο. Κάθε κράτος μέλος της Σύμβασης διαθέτει σε αυτό έναν δικαστή. Από ελληνικής πλευράς, μετέχει ο Ιωάννης Κτιστάκις με θητεία 9 χρόνων (2021-2030).

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων δεν πρέπει να συγχέεται με το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το οποίο είναι όργανο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εδρεύει στο Λουξεμβούργο και μεριμνά για την ορθή εφαρμογή του Ευρωπαϊκού δικαίου.

Δυνατότητα ατομικής προσφυγής

Δυνατότητα προσφυγής στο ΕΔΑΔ έχει κάθε πολίτης ατομικά καθώς και κάθε μη κυβερνητική οργάνωση. Δεν μπορεί να προσφύγει σε αυτό δημόσια υπηρεσία ή Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου. Η προσφυγή στρέφεται κατά κράτους και ποτέ κατά ιδιώτη. Για να γίνει η προσφυγή αρκεί μια επιστολή στη Γραμματεία της Διεύθυνσης του Δικαστηρίου —ακόμη και με το ταχυδρομείο— στη μητρική γλώσσα του προσφεύγοντος.

Δύο είναι οι προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούνται για την άσκηση προσφυγής:

α) να έχει παραβιάσει ένα κράτος-μέλος της ΕΣΔΑ κάποια από τις διατάξεις της και

β) ο πολίτης να έχει εξαντλήσει τα εσωτερικά (εθνικά) ένδικα μέσα κατά της προσβολής αυτής.

Επίσημος εκπρόσωπος του ελληνικού κράτους στο Δικαστήριο είναι το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους και τις υποθέσεις χειρίζονται τα στελέχη του υπό τις οδηγίες και κατευθυντήριες γραμμές του Υπουργείου Εξωτερικών.

Απόφαση επί της προσφυγής

Αίθουσα του δικαστηρίου

Το ΕΔΑΔ αποφαίνεται επί της προσφυγής διαπιστώνοντας αν η συγκεκριμένη πράξη ή παράλειψη του κράτους έχει παραβιάσει τα δικαιώματα του προσφεύγοντος με δυνατότητα να επιδικάσει και αποζημίωση για έξοδα και ηθική βλάβη. Οι αποφάσεις είναι δεσμευτικές για τα κράτη, όμως δεν υπάρχει μηχανισμός αναγκαστικής επιβολής τους. Σε περίπτωση που έχει διαπιστωθεί παραβίαση, η οποία παρά την απόφαση δεν αίρεται, το Δικαστήριο έχει τη δυνατότητα να επιδικάσει επιπλέον χρηματική αποζημίωση στον πολίτη. Εάν η πράξη παραβίασης είναι νομοθετικό μέτρο, το Δικαστήριο δεν έχει την εξουσία να το ακυρώσει, παρά μόνο να το κρίνει αντίθετο με την ΕΣΔΑ και να επιδικάσει αποζημίωση σε όσους θιγέντες προσφύγουν σε αυτό. Η αρνητική δημοσιότητα που προκαλούν οι αποφάσεις του, καθώς και η βεβαιότητα ότι, αν δικαιώθηκε ένας, θα δικαιωθούν και άλλοι που θα προσφύγουν στο μέλλον, αρκούν συνήθως, ώστε το κράτος να τροποποιήσει τη σχετική νομοθεσία και να παύσει την προσβολή.

Δείτε επίσης

• Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου

Βιβλιογραφία

• Συμβούλιο της Ευρώπης: Αρχειοθετήθηκε 2007-05-20 στο Wayback Machine. Ιστότοπος του Ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων: επίσημος ιστότοπος

• Σύμβαση για την Προστασία των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Θεμελιωδών Ελευθεριών (pdf) (σε όλες τις ευρωπαϊκές γλώσσες)

• Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο: επίσημος ιστότοπος

• Ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (pdf) (html)

• Η δικτυακή πύλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης

• Ανθρώπινα δικαιώματα: Δραστηριότητες της Ευρωπαϊκής Ένωσης
• Get Europa: Αναζήτηση Η δικτυακή πύλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης

• ΟΗΕ: Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (html) (pdf)
• Πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα ανθρώπινα δικαιώματα
• Κανονισμός του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την ίδρυση Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (αριθ. 168/2007, της 15/2/2007) (pdf)
• Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία για τη Δημοκρατία και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (European Initiative for Democracy and Human Rights, EIDHR) (Αγγλικά)