Διάρθρωση της Ορθόδοξης Εκκλησίας

Το παρόν λήμμα καλύπτει την οργάνωση των Ορθοδόξων Εκκλησιών και όχι τα δόγματα, τις παραδόσεις, τις πρακτικές, ή άλλες πτυχές της Ορθοδοξίας. Όπως και η Καθολική Εκκλησία, η Ορθόδοξη Εκκλησία ισχυρίζεται ότι είναι η Μία Αγία, Καθολική και Αποστολική Εκκλησία.

Ο όρος Δυτική Ορθοδοξία χρησιμοποιείται μερικές φορές για να εκφράσει αρχιερατικές περιφέρειες, οι οποίες ανήκουν στο Πατριαρχίο Αντιοχείας ή στη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία και έτσι αποτελούν τμήματα της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Ο όρος «Δυτική Ορθόδοξη Εκκλησία» δεν συνηθίζεται από τα μέλη των εν λόγω αρχιερατικών περιφερειών.

Κατά τον 5ο αιώνα, η Ασσυριακή Εκκλησία διαχωρίστηκε από τον Χαλκηδονιακό Χριστιανισμό (και διακρίνεται, επομένως, τόσο από την Ορθόδοξη, όσο και από την Ρωμαιοκαθολική εκκλησία), πολύ πριν από το Σχίσμα του 1054. Δεν πρέπει να συγχέεται με την Ορθοδοξία.

Ορθοδοξία

Η Ορθόδοξη Εκκλησία είναι μια κοινωνία η οποία περιλαμβάνει δεκαπέντε ξεχωριστά πατριαρχεία και αυτοκέφαλες ιεραρχικές εκκλησίες, που αναγνωρίζονται μεταξύ τους ως «κανονικές» χριστιανικές ορθόδοξες εκκλησίες. Υπάρχει μια ουσιαστικά πολιτική διαφωνία για το αυτοκέφαλο μιας από τις εκκλησίες, της Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Αμερική (OCA).

Δεν υπάρχει ενιαία κεφαλή επι της γής, όλων των Ορθοδόξων Εκκλησιών, συγκρίσιμη με τον Πάπα της Καθολικής Εκκλησίας. Ο πρώτος στην τάξη επίσκοπος των Ορθοδόξων Εκκλησιών είναι ο Οικουμενικός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, ο οποίος είναι επίσης αρχιεπίσκοπος. Ο τίτλος του είναι τιμητικός, ενώ χαρακτηρίζεται επισης «πρώτος μεταξύ ίσων». Οι κανονικές ορθόδοξες εκκλησίες είναι σε πλήρη κοινωνία μεταξύ τους, έτσι ώστε κάθε ιερέας οποιασδήποτε από αυτές τις εκκλησίες, μπορεί νομίμως να ασκεί το λειτούργημα του σε οποιοδήποτε μέλος οποιασδήποτε από αυτές, και κανένα μέλος οποιασδήποτε εκκλησίας δεν εξαιρείται από οποιαδήποτε μορφή της λατρείας σε οποιαδήποτε από αυτές, συμπεριλαμβανομένης της υποδοχής στη Θεία Ευχαριστία. Κάθε τοπική ή εθνική Ορθόδοξη Εκκλησία αποτελεί μέρος της Ορθοδόξου Εκκλησίας στο σύνολό της.

Στις αρχές του Μεσαίωνα, η Μία Αγία Καθολική και Αποστολική Εκκλησία διοικούνταν από πέντε πατριάρχες: τους επισκόπους Ρώμης, Κωνσταντινουπόλεως, Αλεξανδρείας, Αντιοχείας και Ιεροσολύμων, οι οποίοι αναφέρονται συλλογικά ως Πενταρχία. Κάθε πατριάρχης είχε δικαιοδοσία επί των επισκόπων σε μια καθορισμένη γεωγραφική περιοχή. Αυτό συνεχίστηκε μέχρι το 927, όταν η αυτόνομη Βουλγαρική Αρχιεπισκοπή έγινε το πρώτο νεοπαγές Πατριαρχείο που εντάχθηκε στην αρχική πεντάδα.

Ο Πατριάρχης Ρώμης κατείχε την «πρώτη τιμητική θέση» μεταξύ των πέντε πατριαρχών. Η διαφωνία σχετικά με τα όρια της εξουσίας του ήταν μία από τις αιτίες του Μεγάλου Σχίσματος, που συμβατικά χρονολογείται από το έτος 1054, κατά την οποία η εκκλησία χωρίζεται στην Καθολική Εκκλησία στη Δύση, με επικεφαλής τον Επίσκοπο της Ρώμης, και την Ορθόδοξη Εκκλησία, με επικεφαλής τους υπόλοιπους τέσσερις Πατριάρχες. Μετά το σχίσμα, το τιμητικό πρωτείο μετατοπίζεται προς τον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως, ο οποίος προηγουμένως κατείχε τη δεύτερη θέση στην τάξη της Πρώτης Συνόδου της Κωνσταντινούπολης.