Βορειογερμανικό τάλερ
Το τάλερ της Βόρειας Γερμανίας, γερμ.: Norddeutscher τaler, ήταν ένα νόμισμα, που χρησιμοποιήθηκε από διάφορα κράτη της Βόρειας Γερμανίας από το 1690 έως το 1873, αρχικά υπό την Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και στη συνέχεια από τη Γερμανική Συνομοσπονδία. Αρχικά ίσο με το μεταλλικό αυτοκρατορικό τάλερ (reichsthaler) ή το αργυρό νόμισμα από το 1566 μέχρι την κρίση Eλλειπούς ζύγισης και Kιβδηλίας (Kipper und Wipper) του 1618, μία νομισματική μονάδα τάλερ αξίας μικρότερης από το μεταλλικό αυτοκρατορικό τάλερ ορίστηκε για πρώτη φορά το 1667 και χρησιμοποιήθηκε ευρέως μετά την υιοθέτηση του νομισματικού προτύπου της Λειψίας το 1690.
Μετά τη δεκαετία του 1840 τα διάφορα κράτη της Βόρειας Γερμανίας έκαναν τα τάλερ τους ίσα σε αξία με τα τάλερ της Πρωσίας. Αυτά τα τάλερ στη συνέχεια έγιναν ίσα με το τάλερ της ένωσης (vereinsthaler) το 1857. Τα διάφορα τάλερ της Βόρειας Γερμανίας και τάλερ της ένωσης αντικαταστάθηκαν όλα το 1873 από το Γερμανικό χρυσό μάρκο σε ισοτιμία 3 μάρκα ανά τάλερ. [1]
Πολλά παλαιά βιβλία χρησιμοποιούν με σύγχυση τον ίδιο όρο αυτοκρατορικό τάλερ για το μεταλλικό αργυρό νόμισμα καθώς και για τη νομισματική μονάδα. Αυτό αποσαφηνίζεται με την αναφορά στο νόμισμα πλήρους αξίας ως μεταλλικό αυτοκρατορικό τάλερ και στη νομισματική μονάδα χαμηλότερης αξίας ως τρέχων αυτοκρατορικό τάλερ (courant, kurant).
Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το μεταλλικό αυτοκρατορικό τάλερ[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το 1566 η Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία εισήγαγε για πρώτη φορά το μεταλλικό αυτοκρατορικό τάλερ ως πρότυπο αργυρό νόμισμα όλων των Γερμανικών πολιτειών, κομμένο 9 σε ένα μάρκο Κολωνίας από καθαρό άργυρο, ή 25,984 γραμ. [1] [2] Διαιρέθηκε σε 24 γκούτενγκρόσεν, (gutegroschen), με κάθε γκούτεγκροσεν να υποδιαιρείται σε 12 Πφένιχ (pfennig). Η αξία του έναντι της νομισματικής μονάδας, τού γκίλντερ, αυξήθηκε από 1,2 γκούλντεν [2] μετά το 1566 σε 1,5 γκούλντεν το 1618 λίγο πριν από τον Τριακονταετή Πόλεμο και η οικονομική κρίση Ελλειπούς ζύγισης και Κιβδηλίας (Kipper und Wipper) κατέστρεψε την αξία του γκούλντεν, καθώς και το χρηματοπιστωτικό σύστημα της Γερμανίας. [3]
Τάλερ χαμηλότερης αξίας μετά το 1630[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Μετά το 1630 τα διάφορα κράτη της Βόρειας Γερμανίας ανακατασκεύασαν τα νομισματικά τους συστήματα με ένα τάλερ αξίας 24 γκρόσεν ή 1 1/2 γκούλντεν, [1] [3] αλλά λίγα έχουν καταγραφεί σε σχέση με τα συστήματα νομισματοκοπείων μέχρι μετά το 1667. Έτσι, βρίσκονταο σε ένα de facto σύστημα νομισμάτων τάλερ με κάποια αβεβαιότητα ως προς την αξία του τάλερ έναντι του μεταλλικού αυτοκρατορικού τάλερ. Μία δοκιμή νομίσματος που έγινε το 1665 έδειξε χαμηλότερο επικρατούν (και ανεπίσημο) επιτόκιο 14 1/4 γκούλντεν ή 9 1/2 τάλερ σε ένα μάρκο Κολωνίας. [1] [4]
Ακολουθεί μία περίληψη της εξέλιξης των προτύπων του Bορειο-Γερμανικού τάλερ από το 1667 έως το 1873 σε γραμμάρια αργύρου, μαζί με το μεταλλικό αυτοκρατορικό τάλερ (ή το μεταλλικό συμβατικό τάλερ μετά το 1753), το γκούλντεν Αυστρο-Ουγγαρίας και το γκούλντεν Νότιας Γερμανίας. [1] [5]
| Έτος | μεταλλικό τάλερ | τάλερ Βορειοας Γερμανίας | γκούλντεν Βόρειας Γερανίας | γκούλντεν Νότιας Γερμανίας |
|---|---|---|---|---|
| 1667 | 22,272 | |||
| 1690 | 25,984 | 19,488 | 12,992 | 12,992 |
| 1741 | 1,2 γραμ. χρυσού | 0,8 γραμ. χρυσού | 0,68 γραμ. χρυσού | |
| 1753 | 23,3856 | 17,539 | 11,693 | 9,744 |
| 1840 | 16,704 | 11,693 | 9,545 | |
| 1857 | 16,667 | 11,111 | 9,524 |
Το πρότυπο της Τσίννα (Ζinnaische standard) του 1667[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το νομισματικό πρότυπο της Τσίννα (Ζinnasche) συμφωνήθηκε το 1667 από τη Σαξονία και το Βρανδεμβούργο στην πόλη Τσίννα (Zinna), [1] [4] ορίζοντας για πρώτη φορά de jure ένα νόμισμα τάλερ της Βόρειας Γερμανίας, που εκδόθηκε στα 10 1/2 προς 1 μάρκο Κολωνίας αργύρου, χαμηλότερο από το πρότυπο για το μεταλλικό αυτοκρατορικό τάλερ, που ήταν σε 9 προς 1 μάρκο. Ενώ αυτό το σύστημα εφαρμόστηκε από τα πιο ικανά στην οικονομία κράτη της Βόρειας Γερμανίας (κυρίως από το Αμβούργο, τη Λυβέκη και τη Δανία), δεν υιοθετήθηκε ευρέως μέχρι την εισαγωγή του προτύπου της Λειψίας το 1690.
Πρότυπο Λειψίας, 1690[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το πρότυπο της Λειψίας (Leipzig standard) υιοθετήθηκε για πρώτη φορά το 1690 από τη Σαξονία, το Βραδεμβούργο, το Μπράουνσβαϊχ και το Λύνεμπουργκ· και σε λίγα χρόνια αυτό το πρότυπο επικράτησε σε όλη την Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία με τη μορφή του Βορειο-Γερμανικού τάλερ και του γκούλντεν της Νότιας Γερμανίας. Καθόρισε τις νομισματικές μονάδες τάλερ και γκούλντεν σε σχέση με το μεταλλικό αυτοκρατορικό τάλερ ως εξής:
- Το μεταλλικό αυτοκρατορικό τάλερ εκδίδεται 9 προς 1 μάρκο Κολωνίας από καθαρό άργυρο, ή 25,984 γραμ.
- Το Βορειο-Γερμανικό τάλερ των 24 γκούτεγκρόσεν είναι τα 3/4 του μεταλλικού, ή 12 σε ένα μάρκο ή 19,488 γραμ. αργύρου και
- Το Νοτιο-Γερμανικό και Αυστριακό γκούλντεν των 60 κρόιτσερ είναι το 1/2 του μεταλλικού, ή 18 προς 1 μάρκο, ή 12,992 γραμ. αργύρου.
Ταυτόχρονα με την εισαγωγή αυτού τού προτύπου, το χρυσό φλορίνι ή γκούλντεν τού Ρήνου [1] [6] των 2,5036 γραμ. προωθήθηκε σε τιμή 2 56/60 γκούλντεν ή 1 23/24 τάλερ, επομένως 1,2784 γραμ. καθαρού χρυσού ανά τάλερ και αναλογία χρυσού-αργύρου 1:15,2. Αυτό θα ήταν το νέο κυρίαρχο νομισματικό σύστημα της Γερμανίας μπαίνοντας ο 18ος αι.
Ανεπίσημο Χρυσό Πρότυπο, δεκαετία τού 1730[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το νομισματικό σύστημα της Λειψίας εισήλθε σε μία άλλη εποχή κρίσης και κατακερματισμού τον 18ο αι., λόγω του Πολέμου της Ισπανικής Διαδοχής του 1700-14 και του Πολέμου της Αυστριακής Διαδοχής του 1740-48. Το 1726 η Γαλλία υποτίμησε τη λίβρα Τουρ από 8,31 γραμ. σε 4,505 γραμ. αργύρου και η αναλογία χρυσού-αργύρου μειώθηκε από 1:15 σε 1;14,5.
Για τα ισχυρότερα κράτη της Βόρειας Γερμανίας και της Αυστρίας, αυτό σήμαινε την ευκαιρία να επανεκδώσουν τα νομίσματά τους τάλερ και γκούλντεν από άργυρο σε φθηνότερο χρυσό· ως εκ τούτου να δημιουργηθεί ένας ανεπίσημος κανόνας χρυσού. Μέχρι τη δεκαετία του 1730 το χρυσό φλορίνι των 2,5036 γραμ. αποτιμήθηκε σε 3 αυστριακά γκούλντεν [1] [6] ή 2 τάλερ Βόρειας Γερμανίας. Ως εκ τούτου, κάθε τάλερ άξιζε 1,2518 γραμ. καθαρού χρυσού ή 18,15 γραμ. καθαρού αργύρου στην αναλογία χρυσού της Γαλλίας 1:14,5 (έναντι 19,488 γραμ. αργύρου αρχικά). Το 1741 ο Φρειδερίκος Β΄ ο Μέγας της Πρωσίας εξέδωσε τη χρυσή πιστόλα ή Χρυσό του Φρειδερίκου (Friedrich d'or) των 6 γραμ., αξίας 5 τάλερ. [1] [7] Έκανε το τάλερ ακόμη φθηνότερο με 1,2 γραμ. χρυσού ή 17,4 γραμ. αργύρου, και πολλά κρατίδια της Βόρειας Γερμανίας δημιούργησαν επίσης τις δικές τους πιστόλες των 5 τάλερ.
Ωστόσο για τα κράτη της Νότιας Γερμανίας που γειτνιάζουν με τη Γαλλία, η ανάγκη να χαμηλώσουν ακόμη περισσότερο τα νομίσματά τους είχε γίνει πολύ πιο έντονη, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ένα γκούλντεν Νότιας Γερμανίας, χαμηλότερης αξίας από το γκούλντεν Αυστρο-Ουγγαρίας που επισημοποιήθηκε μετά το 1753.
Αυστριακό Συμβατικό Πρότυπο, 1753[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το πρότυπο νομίσματος της Αυστριακής Σύμβασης εισήχθη για πρώτη φορά το 1750 στα εδάφη της Αυστριακής Αυτοκρατορίας και το 1753 στην υπόλοιπη Γερμανία, χωρίς να ληφθούν μέτρα για την εξασφάλιση της συνεργασίας των άλλων κύκλων της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Αποκατέστησε την αργυρή βάση του αυτοκρατορικού τάλερ σε ποσοστό 10% χαμηλότερο από το πρότυπο της Λειψίας, ως εξής:
- Το νέο μεταλλικό συμβατικό τάλερ (conventionsthaler), που εκδόθηκε 10 σε 1 μάρκο Κολωνίας από καθαρό άργυρο, ως εκ τούτου 23,3856 γραμ.
- Το τάλερ της Βόρειας Γερμανίας των 24 γκούτεγκροσεν = 3/4 του συμβατικού τάλερ, επομένως 13 1/3 σε 1 μάρκο, ή 17,5392 γραμ.
- Το γκούλντεν Αυστρο-Ουγγαρίας των 60 κρόιτσερ = 1/2 του συμβατικού τάλερ ως εκ τούτου 20 σε 1 μάρκο, ή 11,6928 γραμ.
Ωστόσο αρκετά άλλα κράτη δεν συμμορφώθηκαν με αυτόν τον κανόνα. Οι πολιτείες της Νότιας Γερμανίας κατέληξαν σε ένα γκούλντεν Νότιας Γερμανίας χαμηλότερης αξίας 24 προς 1 μάρκο της Κολωνίας από καθαρό άργυρο ή 9,744 γραμ. Το τάλερ Πρωσίας ήταν επίσης χαμηλότερο στα 14 προς 1 μάρκο Κολωνίας ή 16,704 γραμ.
Τα περισσότερα από τα τάλερ της Βόρειας Γερμανίας διαιρέθηκαν σε 24 γκούτεγκρόσεν, με το καθένα γκούτεγκροσεν ίσο με 12 πφένιχ. Τα αργυρά νομίσματα που κόβοντο για κυκλοφορία, περιλάμβαναν το συμβατικό τάλερ αξίας 32 γκούτεγκροσεν ή 1 1/3 τάλερ· γκούλντενς αξίας 16 γκούτεγκροσεν ή 2/3 τάλερ και μικρότερα νομίσματα αξίας 8, 4, 2 και 1 γκούτεγκροσεν. Η πιστόλα των 6 γραμ. καθαρού χρυσού, μαζί με νομίσματα διπλής και μισής πιστόλας, έγινε (μαζί με το δουκάτο) το προτιμώμενο νόμισμα χρυσού στη Βόρεια Γερμανία, με κάθε πιστόλα να διαπραγματεύεται σε 5 τάλερ συν ένα μεταβλητό ασφάλιστρο (agio), όταν οι τιμές χρυσού ανέκαμψαν το δεύτερο μισό του 18ου αι.
Πρωσικό τάλερ και τάλερ της ένωσης μετά το 1840[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το τελευταίο έργο της νομισματικής ενοποίησης στη Γερμανία ολοκληρώθηκε από την Πρωσία μεταξύ 1837-73 μετά τους Ναπολεόντειους Πολέμους. Η Tελωνειακή ένωση (Zollverein) του 1834 εξαπέλυσε μία πιο δυναμική υιοθέτηση του τάλερ της Πρωσίας των 14 προς 1 μάρκο Κολωνίας (16.704 γραμ. καθαρού αργύρου). Το 1837 τα Νότια Γερμανικά κρατίδια καθόρισαν το γκούλντεν Νότιας Γερμανίας στο 1 3/4 γκούλντεν προς 1 τάλερ Πρωσίας ή 24,5 γκούλντεν σε 1 μάρκο. Μετά τη δεκαετία του 1840 τα διάφορα κρατίδια της Βόρειας Γερμανίας καθόρισαν τα αντίστοιχα τάλερ τους στο ίδιο επίπεδο με το τάλερ της Πρωσίας επίσης στο 14 προς 1 μάρκο.
Ταυτόχρονα με αυτή τη μετάβαση, γίνεται μία αλλαγή στις υποδιαιρέσεις νομισμάτων, με το τάλερ να διαιρείται πλέον σε 30 αργυρά γκρόσεν (silbergroschen). Κυκλοφόρησαν νέα αργυρά νομίσματα αξίας 10 αργυρών γκρόσεν αξίας 1/3 τάλερ, καθώς και μικρότερα νομίσματα για 5, 2 1/2 και 1 αργυρού γκρόσεν.
Το 1857 όλα τα Γερμανικά κρατίδια και η Αυστρία συμφώνησαν να κόψουν το τάλερ της ένωσης (vereinsthaler) στα 16 2/3 γραμ. καθαρού αργύρου, τού οριακά μικρότερου βάρος από το τάλερ της Πρωσίας των 16,704 γραμ., αλλά ακόμη αποδεκτό στο ίδιο επίπεδο με το Βορειο-Γερμανικό τάλερ. Η Αυστρία μείωσε επίσης το γκούλντεν της σε 2/3 του τάλερ της ένωσης ή σε 11 1/9 γραμ.
Χρυσός κανόνας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Όλα τα τάλερ της Βόρειας Γερμανίας και τάλερ της ένωσης είχαν αποσυρθεί μετά το 1873 υπέρ του Γερμανικού χρυσού μάρκου, με το κάθε μάρκο να περιέχει 100/279 γραμ. καθαρού χρυσού, σε αναλογία 1 τάλερ = 3 μάρκα, ή αναλογία χρυσού 1;15,5. Ενώ τα νέα αργυρά νομίσματα που εκδόθηκαν υπό το μάρκο αποτελούσαν περιορισμένη νόμιμη προσφορά για πληρωμές κάτω των 20 μάρκων, το τάλερ της ένωσης διατήρησε το καθεστώς πλήρους, απεριόριστου νόμιμου χρήματος, έως ότου απονομιμοποιήθηκε το 1908 [1] [8].
Άλλα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τα νομίσματα τάλερ που είναι πανομοιότυπα με το τάλερ της Βόρειας Γερμανίας περιλαμβάνουν το τάλερ της Έσσης-Κάσσελ, το τάλερ της Σαξονίας και το τάλερ τού Στόλμπεργκ, αν και δεν μπορούν όλα να χωριστούν σε 24 γκούτεγκροσεν.
Τα νομίσματα πανομοιότυπα με το τάλερ της ένωσης και όλα χωρισμένα σε 30 αργυρά γκρόσεν, περιλαμβάνουν το τάλερ της ένωσης της Πρωσίας, το τάλερ της ένωσης του Αννοβέρου, το τάλερ της ένωσης της Έσσης-Κάσσελ και το τάλερ της ένωσης του Μεκλεμβούργου.
Ορισμένα κράτη της Βόρειας Γερμανίας ακολούθησαν τόσο το πρότυπο της Λειψίας μετά το 1690, όσο και τον ανεπίσημο κανόνα χρυσού μετά το 1730, αλλά δεν ακολούθησαν το πρότυπο της Αυστριακής Σύμβασης του 13 1/3 προς 1 μάρκο Κολωνίας (ή 17,539 γραμ. καθαρού αργύρου) μετά το 1753. Τα πιο αξιοσημείωτα από τα τάλερ που έκοψαν είναι τα εξής:
- Το τάλερ της Πρωσίας υιοθέτησε τη βάση του γκράουμαν (Graumannscher Fuß του 1/14 στο 1 μάρκο Κολωνίας ή 16,704 γραμ. καθαρού αργύρου. Μετά το 1840 ωστόσο αρκετές πολιτείες της Βόρειας Γερμανίας κατέβασαν τα τάλερ τους για να ταιριάσουν με αυτό το πρότυπο.
- Το τάλερ της Βρέμης διατήρησε τον κανόνα του χρυσού μέχρι την ενοποίηση της Γερμανίας το 1871, με πέντε τάλερ σε μία χρυσή πιστόλα ή Χρυσό του Φρειδερίκου, περίπου 1,2 γραμ. καθαρού χρυσού ανά τάλερ. [7] Χωρίστηκε επίσης διαφορετικά, σε 72 grote. Μετά το 1857 αυτό το πρότυπο ορίστηκε με μεγαλύτερη ακρίβεια σε 8,4 τάλερ ανά 10 γραμμάρια καθαρού χρυσού, ή 1 3/21 γραμ. χρυσού ανά τάλερ.
- Το τάλερ του Αννοβέρου επανήλθε στο πρότυπο της Λειψίας του 1/12 στο 1 μάρκο Κολωνίας μετά την αύξηση των τιμών του χρυσού κατά το δεύτερο μισό του 18ου αι. Επίσης χωρίστηκε διαφορετικά σε 36 mariengroschen. Το 1834 το Αννόβερο κατάργησε σταδιακά αυτό το ισχυρότερο πρότυπο, υπέρ του τάλερ της Πρωσίας.
- Τα νομίσματα ίδιας αξίας με το τάλερ του Αννοβέρου περιλαμβάνουν το τάλερ του Μεκλεμβούργου και το τάλερ της Βεστφαλίας.
Τα νομίσματα των οποίων τα πρότυπα διέφεραν από το Βορειο-Γερμανικό τάλερ μετά το 1690 περιλαμβάνουν:
- Το μάρκο του Αμβούργου και το μάρκο της Λυβέκης.
- Το πλούσιο τάλερ Δανίας (rigsdaler), tο πλούσιο τάλερ Νορβηγίας (rigsdaler) και το πλούσιο τάλερ της Σουηδίας (riksdaler). Κυκλοφόρησαν επίσης σε πολλαπλές εκδόσεις με τον προσδιορισμό του μεταλλικού ή του τρέχοντος.
- Όλα τα εσκούδα (écus) και τα τάλερς που εκδόθηκαν στην Ελβετία, παρατίθενται εδώ: Ελβετικό φράγκο#Πριν από την Ελβετική Συνομοσπονδία.
Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- αυτοκρατορικό τάλερ
- συμβατικό τάλερ
- γκούλντεν Αυστρο-Ουγγαρίας
- γκούλντεν Νότιας Γερμανίας
- τάλερ Πρωσίας
- τάλερ της ένωσης
Βιβλιογραφικές αναφορές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 William Arthur Shaw (1896). The History of Currency, 1252-1894: Being an Account of the Gold and Silver Moneys and Monetary Standards of Europe and America, Together with an Examination of the Effects of Currency and Exchange Phenonmena on Commercial and National Progress and Well-being. Putnam. σελίδες 360–393. Ανακτήθηκε στις 22 Ιουνίου 2021.
- ↑ 2,0 2,1 MAIN p 367: The Reichstag at Augsburg authorised the thaler, 8 to the mark, 14 loth 4 grs. fine = (14+4/18)/16 = 8/9, Mark fine = 9 thaler. p 368, in 1568: Mark fine = 10 florin 43.16 kreuzer = 10.72 fl, hence thaler ~ 1.19 fl or 72 kreuzer.
- ↑ 3,0 3,1 MAIN p 103: thaler = 1 florin 30 kreuzer = 1.5G in 1618 & after Kipper und Wipper 1623.
- ↑ 4,0 4,1 MAIN p365. 1665: Mark=14 florin 15 kr = 14.25 fl = 9.5 thaler. 1667, Zinnaische: Mark=10.5 thalers=15.75 kr
- ↑ MAIN p 386: #2 Zinnaische 1667, #3 Leipzig 1690, Gold std 1741 p388, #5 Convention 1753, #4 Prussian 1840, p382 1857 Vereinsthaler 500g/30=16.7g.
- ↑ 6,0 6,1 MAIN p392: gold florin 2 fl 56 kr in 1690; 3 fl in 1736.
- ↑ 7,0 7,1 MAIN p388. 5 thalers = Pistole, Mark/35, 21.5 karat ~6 g. In Bremen this was legal currency.
- ↑ MAIN p 215-216: 1255.5 marks = pound or 500g *0.9 fine, so 2.79 mark = 1g fine. Thalers that still exist are legal tender to any amount for 3 marks.