Βαγιαζήτ (Ρακίνας)

Βαγιαζήτ

Ο Αμουράτ διατάζει τον θάνατο του Βαγιαζήτ
Συγγραφέας	Ρακίνας
Τίτλος	Bajazet
Γλώσσα	Γαλλικά
Ημερομηνία δημιουργίας	1672
Ημερομηνία δημοσίευσης	1672
Πολιτιστικό κίνημα	κλασικισμός
Μορφή	θεατρικό έργο drama in Alexandrine verse
Χαρακτήρες	d:Q24732100, d:Q24732099, d:Q24732097, d:Q24732095, d:Q24732092, d:Q24732091 και Bajazet
δεδομένα ()

Βαγιαζήτ (γαλλικός τίτλος: Bajazet) είναι τραγωδία του Γάλλου θεατρικού συγγραφέα Ρακίνα σε πέντε πράξεις και στίχους. Παρουσιάστηκε το 1672 στο θέατρο του Μεγάρου της Βουργουνδίας στο Παρίσι και δημοσιεύτηκε την ίδια χρονιά. Ο Ρακίνας, σ'αυτή την έκτη τραγωδία του εγκατέλειψε τα αρχαία και μυθολογικά θέματα και εμπνεύστηκε από ένα σύγχρονο ιστορικό γεγονός που είχε συμβεί στην Οθωμανική αυτοκρατορία περίπου 30 χρόνια νωρίτερα, όπως δήλωσε ο ίδιος στον πρόλογο.

Το 1635, ο σουλτάνος Μουράτ Δ΄(τον οποίο ο Ρακίνας αποκαλεί Αμουράτ) διέταξε την εκτέλεση των αδελφών του και πιθανών διεκδικητών του θρόνου, μεταξύ των οποίων και του Βαγιαζήτ. Με βάση αυτό το γεγονός ο συγγραφέας εστιάζει τη δράση στον χαρακτήρα του Βαγιαζήτ και σε ερωτικά πάθη και συνομωσίες στο σεράι.

Πρόσωπα

• Βαγιαζήτ, αδελφός του σουλτάνου Αμουράτ.
• Ρωξάνη, σουλτάνα, αγαπημένη του ​​Αμουράτ.
• Αταλίδα, Οθωμανή πριγκίπισσα.
• Ακομάτ, μεγάλος βεζίρης.
• Οσμίν, έμπιστος του μεγάλου βεζίρη.
• Ζατιμέ, σκλάβα της σουλτάνας.
• Ζαΐρα, σκλάβα της Αταλίδας.

Υπόθεση

Ο Βαγιαζήτ

Πρώτη πράξη.

Ο Όσμιν ανακοινώνει στον μέγα βεζίρη Ακομάτ ότι ο σουλτάνος ​​Αμουράτ, που βρίσκεται σε πόλεμο εναντίον των Περσών, φαίνεται ότι έχει ηττηθεί και ετοιμάζεται να εγκαταλείψει την πολιορκία της Βαβυλώνας. Ο Ακομάτ σκέφτεται να εκμεταλλευτεί αυτή την αποτυχία για να ενθαρρύνει τους γενίτσαρους να επαναστατήσουν και να ανατρέψει τον σουλτάνο με τον αδελφό του σουλτάνου, τον Βαγιαζήτ. Έχει ήδη αρνηθεί να υπακούσει σε εντολή που έστειλε ο Αμουράτ να εκτελέσει αυτόν τον αδελφό. Έχει σύμμαχο τη σουλτάνα και αγαπημένη του Αμουράτ, τη Ρωξάνη, που φεύγοντας ο σουλτάνος της παρέδωσε όλη την εξουσία στο παλάτι. Η Ρωξάνη έχει ερωτευτεί τον Βαγιαζήτ και πιστεύει ότι κι αυτός ανταποκρίνεται. Θέλει να τον φέρει στον θρόνο, αλλά ως απόδειξη της αγάπης του, απαιτεί από αυτόν να την παντρευτεί. Ωστόσο, ο Βαγιαζήτ είναι ερωτευμένος με την Αταλίδα και προσποιείται ότι ανταποκρίνεται στο πάθος της Ρωξάνης μόνο για να ανέλθει τον θρόνο. Η Αταλίδα φοβάται για τη ζωή του αγαπημένου της.

Δεύτερη πράξη.

Ο Βαγιαζήτ αντιστέκεται στην πρόταση γάμου της Ρωξάνης, παρά την απειλή που αισθάνεται. Ο μεγάλος βεζίρης Ακομάτ προσπαθεί να τον πείσει να δεχτεί, μάταια. Στη συνέχεια ζητά από την πριγκίπισσα Αταλίδα, ερωτευμένη με τον Βαγιαζήτ από παιδί, να τον ενθαρρύνει να δεχτεί. Η τελευταία φαίνεται να έχει αποδεχθεί να αφήσει τον Βαγιαζήτ στη Ρωξάνη για να ζήσει, και ως εκ τούτου τον παρακαλεί να προσποιηθεί ότι αγαπά τη σουλτάνα και να την παντρευτεί. Ο Βαγιαζήτ, ακόμη διστακτικός, μπαίνει στον πειρασμό.

Η Αταλίδα λιποθυμά, από εικονογράφηση του 1851

Τρίτη πράξη.

Ο Βαγιαζήτ συμφιλιώνεται με τη Ρωξάνη. Η Αταλίδα σκέφτεται να αυτοκτονήσει, έχοντας σώσει τον άντρα που αγαπά. Αρχίζει να φοβάται ότι η προσποιητή αγάπη του Βαγιαζήτ για τη Ρωξάνη είναι πραγματική και ταυτόχρονα την προσεγγίζει ο βεζίρης Ακομάτ, ο οποίος της υπενθυμίζει ότι έλαβε την υπόσχεσή της να τον παντρευτεί ως ανταμοιβή για τη βοήθειά της. Ωστόσο, ο Βαγιαζήτ της εξηγεί ότι έχει δώσει μόνο αόριστες υποσχέσεις στη Ρωξάνη. Λόγω της ψυχρότητας του Βαγιαζήτ, η Ρωξάνη αρχίζει να μαντεύει τη σχέση του με την Αταλίδα. Μαθαίνοντας την άφιξη του τρομερού Ορκάν, του απεσταλμένου του Αμουράτ που είναι επιφορτισμένος με την εξάλειψη του Βαγιαζήτ, η Ρωξάνη καταλαβαίνει ότι πρέπει να αποφασίσει γρήγορα.

Τέταρτη πράξη. Ο απεσταλμένος του σουλτάνου Ορκάν ανακοινώνει ότι, αντίθετα με τις προσδοκίες, ο Αμουράτ έχει καταλάβει τη Βαβυλώνα. Η Ρωξάνη, αποφασισμένη να ξεκαθαρίσει την αλήθεια, υποβάλει σε δοκιμασία την Αταλίδα αναφέροντας τη νίκη του Αμουράτ και τον επερχόμενο θάνατο του Βαγιαζήτ. Η Αταλίδα λιποθυμά και η σκλάβα Ζατιμέ αποκαλύπτει το ειδύλλιο των δύο εραστών φέρνοντάς της ένα ερωτικό γράμμα του Βαγιαζήτ. Διαβάζοντάς το η Ρωξάνη καταλαβαίνει ότι την έχουν προδώσει. Τα συντριπτικά στοιχεία που μόλις απέκτησε την κάνουν να αποφασίσει την εκτέλεση του Βαγιαζήτ. Ο βεζίρης Ακομάτ αποφασίζει να ενεργήσει από εκείνη τη στιγμή χωρίς να υπολογίζει κανέναν.

Ο Βαγιαζήτ νεκρός

Πέμπτη πράξη. Η Αταλίδα δεν βρίσκει το γράμμα του αγαπημένου της και καταλαβαίνει ότι η σουλτάνα το διάβασε. Κατά τη διάρκεια μιας τελευταίας συνάντησης της Ρωξάνης με τον Βαγιαζήτ, ο πρίγκιπας ομολογεί ότι αγαπά την Αταλίδα, αλλά η Ρωξάνη του δίνει μια τελευταία ευκαιρία: του ζητά να την παντρευτεί την ίδια μέρα και να παραστεί στην εκτέλεση της Αταλίδας. Ο πρίγκιπας αρνείται και ζητά από τη Ρωξάνη να λυπηθεί την αθώα αγαπημένη του. Η Ρωξάνη τον διώχνει. Η Αταλίδα προσφέρεται να θυσιαστεί για να ζήσει ο Βαγιαζήτ.

Στο μεταξύ καταφθάνει ο Ακομάτ με στρατιώτες και αναζητά τον Βαγιαζήτ για να τον ανεβάσουν στον θρόνο αλλά η συνωμοσία του αποτυγχάνει και ο Βαγιαζήτ σκοτώνεται σε μάχη, μετά από ηρωική αντίσταση. Μαθαίνουμε ότι η Ρωξάνη δολοφονήθηκε από τον Ορκάν κατόπιν εντολής του Αμουράτ που είχε ​​ενημερωθεί για την προδοσία της.

Ο Ακομάτ προτείνει στην Αταλίδα να φύγουν για «κάποια άλλη χώρα», αλλά η πριγκίπισσα, μέσα στην απόγνωση και τη θλίψη της, αυτοκτονεί στη σκηνή.