Β' Μακκαβαίων
Το Β' Μακκαβαίων είναι ένα από τα βιβλία του κανόνα της Παλαιάς Διαθήκης που αποδέχεται η Ορθόδοξη Εκκλησία.
Εισαγωγικά
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Τρία βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης ονομάζονται Μακκαβαίων στην ελληνική βίβλο των Ο' με τίτλους Α' Μακκαβαίων, Β' Μακκαβαίων, Γ' Μακκαβαίων. Ως Κανονικά θεωρούνται στην Ορθόδοξη Εκκλησία τα τρία αυτά βιβλία. Το συγκεκριμένο δευτεροκανονικό βιβλίο έχει χαρακτηρισθεί ως μακκαβαϊκό, διότι αφορά κυρίως στα γεγονότα επί Ιούδα του Μακκαβαίου. Ονομάζεται από τον Κλήμεντα τον Αλεξανδρέα «η των Μακκαβαίων επιτομή», διότι το ίδιο το βιβλίο μαρτυρεί ότι είναι επιτομή της πεντάτομης ιστορίας του Ιάσονα του Κυρηναίου (2,23). Περισσότερο προσφυής είναι η ονομασία «Ιούδα Μακκαβαίου πράξεων επιτομή».[1] Το Β' Μακκαβαίων δεν αποτελεί συνέχεια του προηγουμένου βιβλίου (Α' Μακκαβαίων), όπως θα θεωρούσε κάποιος λόγω του κοινού ονόματος. Αποτελεί παράλληλη διήγηση γεγονότων που συνέβησαν κατά το διάστημα 176-160 π.Χ. Μερικά από αυτά, με ορισμένες διαφοροποιήσεις, είναι επαναλήψεις ιστορηθέντων γεγονότων από το Α' Μακκαβαίων, ενώ άλλα είναι νέα τα οποία έχουν παραλειφθεί από το προηγούμενο βιβλίο.[2]
Συγγραφέας, Τόπος, Χρόνος
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το Β' Μακκαβαίων συντάχθηκε πρωτότυπα στην ελληνική γλώσσα από άγνωστο συγγραφέα, ελληνιστή, πατριώτη και πιστό στις παραδόσεις του ιουδαϊκού λαού, ο οποίος αναφέρεται πως έζησε στην Αλεξάνδρεια.[3] Για τον τόπο συγγραφής δεν έχουμε στοιχεία, ενώ η συγγραφή του χρονολογείται στα τέλη της 2ης εκατονταετηρίδος[1] ή από άλλες πηγές λέγεται ότι εγράφη περί το 125/124 π.Χ.[2]
Περιεχόμενο
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στο βιβλίο Β' Μακκαβαίων προέχει το θρησκευτικό στοιχείο και όχι το πολιτικό στοιχείο, όπως συμβαίνει στο Α' Μακκαβαίων. Εδώ εμφανίζονται τα πρόσωπα λιγότερο ηρωικά και συχνά η έκβαση των γεγονότων αποδίδεται στην επέμβαση του Θεού μέσω αγγέλου και θαυμάτων. Ως προς το περιεχόμενο αποτελείται από 15 κεφάλαια και γενικότερα αφορά την αντίσταση των Ιουδαίων έναντι του βίαιου εξελληνισμού των Σελευκιδών. Πιο συγκεκριμένα, μπορεί να διαιρεθεί ως εξής:[1]
α) κεφ. 1,1 - 2,32: Εισαγωγή. Δύο επιστολές των Ιουδαίων των Ιεροσολύμων προς τους Ιουδαίους της Αιγύπτου και πρόλογος του συγγραφέα.
β) κεφ. 3,1 - 7,42: Τα αίτια της μακκαβαϊκής εξέγερσης. Οι δολοπλοκίες για την αρχιερατεία και ο διωγμός των Ιουδαίων από τον Αντίοχο τον Επιφανή.
γ) κεφ. 8,1 - 10,9: Η μακκαβαϊκή εξέγερση. Οι πρώτες νίκες του Ιούδα Μακκαβαίου, ο θάνατος του Αντιόχου του Επιφανούς, ο καθαρμός του ναού και η θέσπιση της εορτής των Εγκαινίων.
δ) κεφ. 10,10 - 15,36: Οι εκστρατείες του Ιούδα Μακκαβαίου. Η πρώτη νίκη του Ιούδα Μακκαβαίου κατά του Λυσία, άλλες νίκες του Ιούδα Μακκαβαίου, η δεύτερη νίκη του Ιούδα Μακκαβαίου κατά του Λυσία και η νίκη του Ιούδα Μακκαβαίου κατά του Νικάνορα.
ε) κεφ. 15,37-39: Επίλογος του συγγραφέα.
Θεολογία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στο βιβλίο Μακκαβαίων Β' αξιοσημείωτη είναι η αναφορά πολλών και σπουδαίων θεολογικών θεμάτων. Βασικά θέματα που συναντώνται είναι: η διατήρηση του ναού χάριν της σωτηρίας του λαού (5,19 κ.εξ.), η ανάλογη τιμωρία προς την ενοχή (5,10. 13,8 κ.α.), πάθος ως εξιλαστήρια τιμωρία (7,18) και ως παιδαγωγία (6,12. 7,33 κ.α.) χάριν της αιώνιας ζωής (7,23 κ.α.), πάθος ως σημείο της χάριτος (6,12-16), μαρτύριο στην προσδοκία της ανάστασης από τους νεκρούς (7,11 κ.α.), δέηση και θυσία υπέρ αναστάσεως των νεκρών (12,43-45), μεσιτεία των νεκρών υπέρ των ζώντων (15,12-16). Εκτός των παραπάνω, στο Β΄ Μακ. περιέχεται για πρώτη φορά στην ισραηλιτική γραμματεία μια μεγάλη αλήθεια της Πίστης, δηλαδή η δημιουργία του κόσμου έγινε από το μηδέν - «εξ ουκ όντων». Παράλληλα, παρατηρείται η ιδιάζουσα θέση του Ισραήλ έναντι των εθνών, γεγονός που οφείλεται στην τήρηση του νόμου, όπως η τήρηση της εντολής του Σαββάτου (5,25. 8,25 κ.α.). Τέλος, τελευταίο θεολογικό θέμα που προσεγγίζεται είναι η αγγελολογία. Άγγελοι εμφανίζονται στο βιβλίο με πανοπλίες έτοιμοι να συνδράμουν στο έργο του Θεού για τη διάσωση των Ιουδαίων, ως αρωγοί του Θεού στο έργο Του.[4]
Κριτική των Προτεσταντών
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Οι Προτεστάντες, έχοντας απορρίψει πολλά βιβλία τής Αγίας Γραφής συκοφαντώντας τα ως "Απόκρυφα" προσπαθούν με παρερμηνείες και τεχνάσματα να μειώσουν την αξία τους και να αρνηθούν τις ιστορικές ή ακόμα και θεολογικές τους μαρτυρίες, που εκθέτουν τις κακοδοξίες τους. Όμως, αναιρείται μια τέτοια επίθεση κατά τού βιβλίου Β΄ Μακκαβαίων, το οποίο η Πενθέκτη Οικουμενική Σύνοδος έχει κατατάξει στα "Σεβάσμια" βιβλία τής Αγίας Γραφής.
Πιο συγκεκριμένα, ο συγγραφέας τού Προτεσταντικού βιβλίου: "Δευτεροκανονικά και Απόκρυφα" επιχείρησε να ακυρώσει και το Βιβλίο Β΄ Μακκαβαίων αλλά και την ιστορική του μαρτυρία υπέρ των μνημοσύνων και των πρεσβειών των αγίων προφητών στην Παλαιά Διαθήκη. Το βιβλίο Β΄ Μακκαβαίων είναι "απαγορευτικό" για τους Προτεστάντες, όχι μόνο επειδή το έχουν απορρίψει από την Αγία Γραφή, αν και η αρχαία Εκκλησία το δεχόταν, αλλά και επειδή περιέχει ιστορική Αγιογραφική μαρτυρία για την πρακτική των μνημοσύνων, αλλά και για τις πρεσβείες των αγίων, στην αρχαία Εκκλησία τού Ισραήλ, όταν ακόμα ο Ισραήλ ήταν ο εκλεκτός λαός τού Θεού, που είχε στόχο τη γέννηση τού Μεσσία. Αν οι Προτεστάντες δέχονταν αυτό το βιβλίο, θα έπρεπε να αποδεχθούν και τα μνημόσυνα, αλλά και τις προσευχές των κεκοιμημένων αγίων για τους ζώντες, εφ' όσον εκεί μαρτυρούνται σαφέστατα οι πρακτικές αυτές τού τότε λαού τού Θεού. Μάλιστα ακόμα και αν κάποιος επικαλεσθεί το ότι η Εκκλησία δεν περιλαμβάνει το βιβλίο αυτό ούτε στα Θεόπνευστα, ούτε στα Θεία βιβλία τής Αγίας Γραφής, η μαρτυρία του για το τι συνήθιζε να κάνει τότε η Εκκλησία τού Ισραήλ, είναι καταλυτική και συντριπτικό τεκμήριο υπέρ των Ορθοδόξων θέσεων. Έτσι λοιπόν, ο συγγραφέας του ανωτέρω διαστρεβλωτικού της αληθείας βιβλίου, αφ' ενός κατατάσσει το βιβλίο αυτό αυθαίρετα στα "Απόκρυφα", αφ' ετέρου επικαλείται το τεκμήριο της δήθεν "αποστασίας", το οποίο διαρκώς αναφέρουν οι Προτεστάντες, κάθε φορά που θέλουν να δικαιολογήσουν το γιατί απορρίπτουν παραδοσιακές πρακτικές τής Εκκλησίας.[5]
Δείτε επίσης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ 1,0 1,1 1,2 Π. Χαστούπης, Αθανάσιος. Εισαγωγή στην Παλαιά Διαθήκη. Αθήνα: 'Εννοια. σελ. 343-344.
- ↑ 2,0 2,1 Κολιτσάρας, Ιωάννης Θ. Η Παλαιά Διαθήκη. Αθήνα: Αδελφότης Θεολόγων η «ΖΩΗ». σελ. 293-294.
- ↑ Καλαντζάκης, Σ. Εισαγωγή στην Παλαιά Διαθήκη. Θεσσαλονίκη 2006: Πουρνάρας. σελ. 541.
- ↑ Κανάκης, Αρχιμ. Ιάκωβος. Μαθαίνω από την / και για την Παλαιά Διαθήκη. Αθήνα: Γρηγόρης. σελ. 78-79.
- ↑ «Ορθόδοξη Ομάδα Δογματικής Έρευνας».
Βιβλιογραφικές πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Κολιτσάρας, Ιωάννης Θ. Η Παλαιά Διαθήκη. Αθήνα: Αδελφότης Θεολόγων η «ΖΩΗ». σελ. 293-294
- Π. Χαστούπης, Αθανάσιος. Εισαγωγή στην Παλαιά Διαθήκη. Αθήνα: 'Εννοια. σελ. 343-344
- Καλαντζάκης, Σ. Εισαγωγή στην Παλαιά Διαθήκη. Θεσσαλονίκη: Πουρνάρας. σελ. 541
- Κανάκης, Αρχιμ. Ιάκωβος. Μαθαίνω από την / και για την Παλαιά Διαθήκη. Αθήνα: Γρηγόρης. σελ. 78-79
- Hanhart, R. λ. Makkabaerbucher, στο BHH II (1964), σελ. 1128 κ.εξ.