Ανδρόνικος Κοντοστέφανος

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Ανδρόνικος Κοντοστέφανος
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση1132 (περίπου)
Χώρα πολιτογράφησηςΒυζαντινή Αυτοκρατορία
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταπολιτικός
στρατιωτικός[1]
Οικογένεια
ΓονείςΣτέφανος Κοντοστέφανος και Άννα Κομνηνή
ΑδέλφιαΙωάννης Κοντοστέφανος
Αλέξιος Κοντοστέφανος
ΟικογένειαΟικογένεια Κοντοστέφανων
Στρατιωτική σταδιοδρομία
Βαθμός/στρατόςναύαρχος
Πόλεμοι/μάχεςΜάχη του Σίρμιου και Μάχη του Μυριοκέφαλου

Ο Ανδρόνικος (γιος του Στεφάνου) (π. 1132/33 - μετά το 1183) από την Οικογένεια Κοντοστέφανων ήταν μία μεγάλη μορφή της Ρωμανίας κατά τη βασιλεία του θείου του Μανουήλ Α΄ Κομνηνού. Έγινε στρατηγός, μέγας δούκας (ναύαρχος), πολιτικός και ηγετικός αριστοκράτης.

Η καταγωγή του[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ήταν ο τρίτος γιος τού Στεφάνου πανυπερσεβάστου & μεγάλου δούκα (ναυάρχου) και της Άννας Κομνηνής, κόρης τού Ιωάννη Β΄ Αυτοκράτορα των Ρωμαίων. Αδελφός της Άννας ήταν ο Μανουήλ Α΄. Αδέλφια τού Ανδρονίκου ήταν ο Ιωάννης, ο Αλέξιος και η Ειρήνη. Οι Κοντοστέφανοι ήταν μία αρχοντική οικογένεια, που κατά τη βασιλεία του Ιωάννη Β΄ ανήλθαν και κατέλαβαν προέχουσα θέση στην καρδιά της Ρωμαϊκής πολιτικής, αποκτώντας δύναμη με επιγαμίες στον Αυτοκρατορικό Οίκο των Κομνηνών.

Στρατιωτική σταδιοδρομία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ήταν η διακεκριμένη στρατιωτική μορφή κατά τη βασιλεία του θείου του Μανουήλ Α΄. Όπως και ο πατέρας του, ορίστηκε μέγας δούκας (ναύαρχος) και κυβερνήτης των θεμάτων Ελλάδος, Πελοποννήσου και Κρήτης. Πάντως η μέγιστη επιτυχία του ήταν ως στρατηγού μάλλον, παρά ως ναυάρχου. Κάποια στιγμή διορίστηκε διοικητής της Φρουράς των Βαράγγων.

Αναφέρεται πρώτα κατά την πολιορκία της Κέρκυρας το χειμώνα των ετών 1148/49. Το Ρωμαϊκό στράτευμα, υπό τον πατέρα του Στέφανο, προσπαθούσε να εκδιώξει τους Νορμανδούς από τη Σικελία, που είχαν έλθει και καταλάβει την πόλη της Κέρκυρας. Στις αρχές του 1149 ο πατέρας του σκοτώθηκε κατά την πολιορκία, στα χέρια του Ανδρονίκου. Ο Ανδρόνικος Κοντοστέφανος, που αναφέρεται από τον Γάλλο λόγιο Ροντόλφ Γκυγιάν, ότι είχε τη διοίκηση μέρους του στρατού στην Κιλικία εναντίον του Ραϋμόνδου του Πουατιέ το 1144/45, είναι ο ομώνυμος θείος του Ανδρόνικος Κοντοστέφανος (γιος του Ισαάκιου), όπως ορθά αναφέρει ο Βέλγος ιστορικός Ανρί Γκρεγκουάρ.

Πόλεμοι με την Ουγγαρία και η μάχη στο Σίρμιον[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Ανδρόνικος μετά εμφανίζεται μαζί με τον αδελφό του Αλέξιο στις προσπάθειες του Μανουήλ Α΄ να ελέγξει τη διαδοχή της Ουγγαρίας. Η Ρωμανία είχε δεινοπαθήσει από τους βασιλείς της Ουγγαρίας και το 1161 που απεβίωσε ο Γκέζα Β΄ της Ουγγαρίας ο προνοητικός Μανουήλ Α΄ ήθελε να διευθετηθεί η διαδοχή ευνοϊκά για την Αυτοκρατορία. Υποστήριξε τους μικρότερους αδελφούς τού αποβιώσαντος, τον Λαδίσλαο Β΄ και μετά τον Στέφανο Δ΄. Και η δύο είχαν ζήσει ως εξόριστοι στην Αυλή της Κωνσταντινούπολης, μάλιστα το Στέφανος Δ΄ είχε νυμφευτεί την Μαρία Κομνηνή, ανιψιά του Μανουήλ Α΄ (και εξαδέλφη του Ανδρονίκου Κοντοστεφάνου). Όμως σε αυτό αντέδρασε ο γιος του αποβιώσαντος, ο Στέφανος Γ΄ της Ουγγαρίας, που το 1162 εξόρισε τον Στέφανο Δ΄ από τη χώρα. Έτσι ξεκίνησε μία παρατεταμένη σύγκρουση μεταξύ της Ουγγαρίας και της Ρωμανίας, στην οποία προστέθηκε η αμφισβήτηση των ενδιάμεσων περιοχών του Συρμίου και της Δαλματίας. Το 1164 ο Στέφανος Δ΄ εισέβαλε στην Ουγγαρία, αλλά σώθηκε χάρη στην επέμβαση του Ανδρονίκου. Τελικά ο Στέφανος Δ΄ δηλητηριάστηκε από πράκτορες τού ανιψιού του Στεφάνου Γ΄.

Αυτό μετέτρεψε τις ψυχρές σχέσεις σε Ρωμαιο-Ουγγρικό πόλεμο για το Σύρμιον και τη Δαλματία, περιοχές που είχε καταλάβει οι Ουγγαρία το 1166 μετά από μεγάλες προσπάθειες και τώρα διεκδικούσε ο Αυτοκράτορας. Ο Μανουήλ Α΄ προετοίμασε μία αντεπίθεση το 1167: έθεσε τον Ανδρόνικο, που μήνες πριν είχε διοριστεί μέγας δούκας, αρχηγό της εκστρατείας και του έδωσε λεπτομερείς οδηγίες. Ο αντίπαλος στρατός υπό τον Ντένις/Διονύσιο παλατινό κόμη της Ουγγαρίας συνάντησε το Ρωμαϊκό στράτευμα στο Ζέμουν (πλησίον του Βελιγραδίου) την ημέρα του Αγ. Προκοπίου (8 Ιουλίου 1167). Ο Νικήτας Χωνιάτης αναφέρει, ότι ο Ανδρόνικος έλαβε ένα σημείωμα από τον Μανουήλ Α΄, που ζητούσε την αναβολή σε άλλη ημέρα, διότι αυτή δεν ήταν αστρολογικά ευνοϊκή· ο Ανδρόνικος το αγνόησε, κρύβοντας το μήνυμα από τους άλλους. Η ακόλουθη μάχη έγινε "η πιο θεαματική νίκη της βασιλείας του Μανουήλ Α΄", όπως αναφέρει ο Πωλ Μαγκνταλίνο και αυτό οφείλεται στην κρίσιμη επινόηση των επικουρικών στρατευμάτων, που προήλασαν υπό τον ίδιο τον Ανδρόνικο.

Η νίκη επισφράγισε τον Ρωμαϊκό έλεγχο της περιοχής περί το Σίρμιον, τη Δαλματία, τη Βοσνία και την περιοχή νότια του ποταμού Κρκα (στην Κροατία). Ακολούθησε θριαμβευτική είσοδος στην Κωνσταντινούπολη τού Μανουήλ Α΄ με τον Ανδρόνικο να ιππεύει στο πλάι του.

Εισβολή στην Αίγυπτο και πόλεμος με τη Βενετία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η μάχη στο Μυριοκέφαλον και η δεύτερη εκστρατεία εναντίον της Αιγύπτου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Μανουήλ Α΄ επιτέθηκε στο Σελτζουκικό σουλτανάτο του Ρουμ το 1176 με την πρόθεση να καταλάβει την πρωτεύουσά του, το Ικόνιο. Τις δύο περιοχές χώριζε οροσειρά και όταν ο Αυτοκράτορας προσπάθησε να διέλθει από το πέρασμα Τιβρίτσε κοντά στο Μυριοκέφαλον με τον εντυπωσιακά μεγάλο στρατό του, τον πρόσβαλε ο Κιλίτζ Αρσλάν Β΄ και τον κατέκοψε άσχημα. Ωστόσο ο Ανδρόνικος κατάφερε να περάσει με το τμήμα του και να φέρει τον οπισθοφυλακή πίσω, δια μέσου του περάσματος, με μικρές απώλειες. Ο Μανουήλ Α΄ έχασε την αυτοπεποίθησή του και ήθελε να επιστρέψει στην Κωνσταντινούπολη, αφήνοντας το στράτευμα. Όμως ο Ανδρόνικος έπεισε τον θείο του Αυτοκράτορα να μείνει μετά την ήττα και ήταν επιδέξιος στο να διευκολύνει την ειρηνική απόσυρση του Ρωμαϊκού στρατεύματος.

Το επόμενο έτος οδήγησε ένα στόλο 150 πλοίων σε μία δεύτερη απόπειρα εναντίον της Αιγύπτου. Ο στρατός βγήκε στην Άκρα, αλλά ο Φίλιππος κόμης της Φλάνδρας (του Οίκου της Λωρραίνης) και άλλοι ευγενείς της Ιερουσαλήμ αρνήθηκαν να συνεργαστούν ειρηνικά με τη Ρωμαϊκή δύναμη. Αποθάρρυναν τον Ανδρόνικο από το να συνεχίσει και έτσι επέστρεψε το 1177.

Πολιτικές δολοπλοκίες και μία άτυχη μοίρα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

ΤΟ 1180 απεβίωσε ο Μανουήλ Α΄ και τον διαδέχθηκε ο 11ετής γιος του Αλέξιος Β΄. Αντιβασίλισσα ανέλαβε η Μαρία της Αντιόχειας, αλλά η διακυβέρνησή της ήταν αντιδημοφιλής, ιδιαίτερα από τους αριστοκράτες που δεν συμπαθούσαν τη λατινική καταγωγή της. Τότε ο εξάδελφος του Μανουήλ Α΄, ο Ανδρόνικος Α΄ Κομνηνός προσπάθησε να γίνει συμμέτοχος της εξουσίας το 1182, στέλνοντας επιστολές. Ο ναύαρχος Ανδρόνικος Κοντοστέφανος και ο στρατηγός Ανδρόνικος Άγγελος έπεξαν κρίσιμο ρόλο: άφησαν τον στρατό του Ανδρονίκου Α΄ από το Σκούταρι να διαπλεύσει τον Βόσπορο και να εισέλθει στην Κωνσταντινούπολη. Αυτός, μόλις ανέλαβε την αρχή, έδειξε τον τυραννικό χαρακτήρα του και είχε έντονη επιθυμία να σπάσει τη δύναμη και την επιρροή των ισχυρών Οίκων. Ο Κοντοστέφανος και ο Άγγελος αντέδρασαν, σχεδιάζοντας την ανατροπή του. Η συνωμοσία αποκαλύφθηκε· ο Κοντοστέφανος συνελήφθη και τυφλώθηκε μαζί με τέσσερις από τους γιους του, ενώ ο Άγγελος διέφυγε. Η μετέπειτα ζωή του δεν είναι γνωστή.

Οικογένεια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Θεωρείται ότι νυμφεύτηκε π. το 1150 μία κόρη από τον Οίκο των Δουκών και είχε τέκνα:

  • τουλάχιστον πέντε γιούς, οι τέσσερις τυφλώθηκαν το 1183 από τον Ανδρόνικο Α΄.
  • μάλλον κόρες.

Αναφορές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. Ανακτήθηκε στις 20  Ιουνίου 2019.

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]