Τοιχιό Καστοριάς

Τοιχιό
[[File:[img]http://oi60.tinypic.com/28lc740.jpg[/img]|250px|upright=1]]
Τοιχιό 40°34′57″N 21°18′13″E
Χώρα	Ελλάδα
Περιφέρεια	Δυτικής Μακεδονίας
Νομός	Καστοριάς
Δήμος	Καστοριάς
Διοικητική υπαγωγή	Δήμος Καστοριάς
Υψόμετρο	665
Πληθυσμός	758
Ταχ. κωδ.	52059
Σχετικά πολυμέσα

To Τοιχιό είναι ορεινός οικισμός του Νομού Καστοριάς και έδρα του Δήμου Βιτσίου. Βρίσκεται 9,5 χιλιόμετρα βορειο-ανατολικά της πόλης της Καστοριάς, στους πρόποδες του όρους Βιτσίου.

Βυζαντινή εποχή / Κάστρο του Λογγά

Το Τοιχιό έχει μακραίωνη ιστορία και πριν διαμορφωθεί έτσι όπως το γνωρίζουμε σήμερα, πέρασε απο διάφορες φάσεις. Οι πρώτες ιστορικές αναφορές μας γυρνούν στην Βυζαντινή Εποχή.

Περίπου 3 χιλιόμετρα νοτιο-δυτικά του σημερινού Τοιχιού, υπήρχε το περίφημο Κάστρο του Λογγά. Εκείνη την εποχή, ο αυτοκράτορας Βασίλειος Β' (Βουλγαροκτόνος) έκανε συνεχείς εκστρατείες εναντίον των Βουλγάρων. Χαρακτηριστική είναι η περιγραφή των εκστρατειών αυτών από τον βυζαντινό χρονογράφο Ιωάννη Σκυλίτζη : «φρούριον το λεγόμενον Λογγά είλε την πολιορκία». Ο αυτοκράτορας το 1017 συνέχισε τον πόλεμο εναντίον του Βούλγαρου Σαμουήλ στη Δυτική Μακεδονία και κατέλαβε ένα ένα όλα τα βυζαντινά κάστρα που έπεσαν στα χέρια του. Φτάνοντας στην περιοχή που προαναφέρθηκε, 3 χιλιόμετρα νοτιο-δυτικά του σημερινού Τοιχιού, ανακαταλαμβάνει σχετικά εύκολα το κάστρο του Λογγά και κινείται προς την Καστοριά, μη μπορώντας όμως να καταλύσει την άμυνα των Βουλγάρων που την κατείχαν από το 990. Ο Λογγάς τότε καταστρέφεται ολοσχερώς και οι κάτοικοί του διασκορπίζονται στις γύρω περιοχές.

Επόμενη μαρτυρία, που κατα πάσα πιθανότητα αναφέρεται σε αυτή την τοποθεσία αποτελεί αυτή του Γεώργιου Ακροπολίτη, που περιγράφει τις συμπλοκές μεταξύ των στρατών της Αυτοκρατορίας της Νίκαιας και του εξεγερμένου Δεσπότη της Ηπείρου Μιχαήλ Β' Κομνηνού Δούκα, που συνασπίστηκε με τους κατακτητές Νορμανδούς στα μέσα του 13ου αιώνα. Τελικά, ο Μιχαήλ υποχωρεί και το 1259 δίνεται μια καθοριστική μάχη μεταξύ του βυζαντινού και του νορμανδικού στρατού στη θέση Βορίλλα Λόγγος, γνωστή ως μάχη της Πελαγονίας (1259). Αν και η ονομασία Πελαγονία αναφέρεται στην περιοχή της Φλώρινας, το σύνολο των ερευνητών τοποθετεί τη θέση της μάχης πολύ κοντά στην Καστοριά, προς βορράν. Έτσι, ορισμένοι ιστορικοί την χαρακτηρίζουν ως μάχη της Καστοριάς, η οποία μάλλον διεξήχθη στην μικρή κοιλάδα βόρεια της λίμνης, κοντά στο παλιό κάστρο του Λογγά.

Λάκκα

Στο τέλος της Βυζαντινής Εποχής και τις αρχές της Τουρκοκρατίας, δημιουργήθηκε στη ρίζα του λόφου οπου βρισκόταν το κάστρο του Λογγά, πιθανώς από απογόνους των κατοίκων του κάστρου, ο οικισμός της Λάκκας, 3 χιλιόμετρα νοτιο-δυτικά του σημερινού Τοιχιού. Εξαιτίας όμως των συχνών λεηλασιών απο Τουρκαλβανούς που διέρχονταν απο το πέρασμα και σε συνδυασμό με μια μεγάλη πλημμύρα του χειμάρρου που κατεβαίνει από την Βυσσινιά, η οποία προκάλεσε μεγάλες κατολισθήσεις και καταστροφές, ο οικισμός εγκαταλείφθηκε σταδιακά μέχρι το 1880 και οι κάτοικοι διασκορπίστηκαν στις γύρω περιοχές. Πιο συγκεκριμένα στο Κεφαλάρι, στο Σιδηροχώρι αλλα κυρίως στο Τοιχιό, λόγω του οτι η τοποθεσία του είναι φυσικά οχυρή, καθώς βρίσκεται σε μια ελαφρώς αμφιθεατρική και περιμετρικά προστατευόμενη εσοχή στους πρόποδες του όρους Βιτσίου και προσέφερε ασφάλεια στου κατοίκους.

Νεότερη εξέλιξη

Το 1918, συγκροτήθηκε αρχικά μαζί με το γειτονικό χωριό Μεταμόρφωση η Κοινότητα Τειχολίστης. Το 1926 μετονομάστηκε σε Κοινότητα Τειχιού και μετά τον Εμφύλιο Πόλεμο σε Κοινότητα Τοιχιού. Το 1993 δημιουργήθηκε ο Δήμος Βιτσίου με έδρα το Τοιχιό, ο οποίος το 2011 συγχωνεύθηκε με τον καλλικρατικό Δήμο Καστοριάς.

Σημερινή ασχολία κατοίκων

Το Τοιχιό αποτελούσε ανέκαθεν αμιγώς αγροτικό οικισμό, χάρη στις μεγάλες αγροτικές εκτάσεις που διαθέτει. Τα τελευταία χρόνια οι κάτοικοι στράφηκαν κυρίως στην καλλιέργεια μήλων, παράγοντας μια μεγάλη ποσότητα μήλων ετησίως, καθιστώντας το Τοιχιό ως έναν απο τους πλέον σημαντικούς εμπορικούς προορισμούς στην κατηγορία των ελληνικών μήλων.

Πληθυσμός

Το Τοιχιό είναι ένας απο τους πλέον μεγάλους οικισμούς του Νομού Καστοριάς. Σύμφωνα με την πιο πρόσφατη επίσημη απογραφή (2011), ο πληθυσμός του ανέρχεται στους 758 κατοίκους.