Μετάβαση στο περιεχόμενο

Σοσιαλιστικές Δημοκρατίες της Σοβιετικής Ένωσης

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
(Ανακατεύθυνση από Σοβιετικές Δημοκρατίες)

Οι Σοβιετικές Σοσιαλιστικές Δημοκρατίες (ρωσικά: союзные республики‎‎, soyuznye respubliki) της Ε.Σ.Σ.Δ. ήταν εθνοτικά βασισμένα πρωτοκράτη που δημιουργήθηκαν μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση.[1]

Μια αίθουσα Σοβιετικής εποχής στο Μουσείο Λένιν του Μπισκέκ, η οποία είναι στολισμένη με σημαίες της Σοβιετικής Ένωσης
Αφίσα της ενότητας των σοβιετικών δημοκρατιών στα τέλη της δεκαετίας του 1930. Όλες οι δημοκρατίες, εκτός από τη Ρωσία, εμφανίζονται με τις αντίστοιχες εθνικές ενδυμασίες τους.
Αφίσα της ενότητας των σοβιετικών δημοκρατιών στα τέλη της δεκαετίας του 1940. Σημειώστε ότι ο χάρτης εμφανίζει επίσης την πρωτεύουσα της Καρελο-Φινλανδικής ΣΣΔ, το Πετροζαβόντσκ.

Σύμφωνα με το Άρθρο 76 του Συντάγματος της Σοβιετική Ένωσης, μια Ενωσιακή Δημοκρατία ήταν κυρίαρχη Σοβιετική σοσιαλιστική πολιτεία που είχε ενωθεί με τις άλλες Σοβιετικές Δημοκρατίες της Ένωσης Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών. Το άρθρο 81 του Συντάγματος ανέφερε ότι "τα κυριαρχικά δικαιώματα των Δημοκρατιών της Ένωσης πρέπει να προστατεύονται από την ΕΣΣΔ".[2]

Κατά τις τελευταίες δεκαετίες της ύπαρξής της, η Σοβιετική Ένωση αποτελούταν από 15 Σοβιετικές Σοσιαλιστικές Δημοκρατίας (ΣΣΔ). Όλες τους, εκτός από τη Ρωσική Ομοσπονδία (μέχρι το 1990), είχαν δικά τους τοπικά παραρτήματα του Πανενωσιακού Κομμουνιστικού Κόμματος.

Εκτός της επικράτειας της ρωσικής Ομοσπονδίας, οι υπόλοιπες δημοκρατίες αποτελούνταν κυρίως από εδάφη που παλαιότερα αποτελούσαν μέρη της Ρωσικής Αυτοκρατορίας, τα οποία είχαν αποκτηθεί ανάμεσα στην περίοδο του Μεγάλου Βόρειου Πόλεμου του 1700 και της Αγγλο-Ρωσικής Σύμβασης του 1907. 

Το 1944, οι τροποποιήσεις του Πανενωσιακού Συντάγματος επέτρεψαν τη δημιουργία ξεχωριστών παραρτημάτων του Κόκκινου Στρατού για κάθε Σοβιετική Δημοκρατία. Επίσης, επιτρεπόταν η δημιουργία κομισσαριάτων Δημοκρατικού επιπέδου για θέματα εξωτερικής πολιτικής και άμυνας, με αποτέλεσμα να αναγνωρίζονται ως de jure ανεξάρτητα κράτη στο διεθνές δίκαιο. Αυτό επιτράπηκε για δύο Σοβιετικές Δημοκρατίες, την Ουκρανία και τη Λευκορωσία. Έτσι, μαζί με την υπόλοιπη ΕΣΣΔ, εντάχθηκαν στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών ως ιδρυτικά μέλη το 1945.[3][4][5]

Όλες οι πρώην Δημοκρατίες της Ένωσης είναι ανεξάρτητα κράτη, ενώ έντεκα από αυτές (εκτός από τα κράτη της Βαλτικής, τη Γεωργία και Ουκρανία) είναι πολύ χαλαρά οργανωμένες κάτω από την ηγεσία της Κοινοπολιτείας Ανεξάρτητων Κρατών.

Σύμφωνα με το σύνταγμα, η Σοβιετική Ένωση ήταν μια ομοσπονδία. Σύμφωνα με διατάξεις του Συντάγματος (οι εκδόσεις του συντάγματος υιοθετήθηκαν το 1924, το 1936 και το 1977), κάθε δημοκρατία είχε το δικαίωμα απόσχισης από την ΕΣΣΔ. Σε όλο τον Ψυχρό Πόλεμο, θεωρούταν ότι το συγκεκριμένο νόημα δεν είχε καθόλου νόημα. Ωστόσο το αντίστοιχο Άρθρο 72 του Συντάγματος του 1977 χρησιμοποιήθηκε τον Δεκέμβριο του 1991 για να διαλύσει αποτελεσματικά την ΕΣΣΔ, όταν η Ρωσία, η Ουκρανία και η Λευκορωσία, αποσχίστηκαν από την Ένωση.

Στην πράξη, η ΕΣΣΔ ήταν μια ιδιαίτερα συγκεντρωτική οντότητα από την ίδρυσή της το 1922 μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1980, καθώς οι μεταρρυθμίσεις που πραγματοποιήθηκαν από τον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, είχε ως αποτέλεσμα τη χαλάρωση του κεντρικού ελέγχου και την τελική της διάλυση. Σύμφωνα με το σύνταγμα που υιοθετήθηκε το 1936 και τροποποιήθηκε στην ενδιάμεση περίοδο μέχρι τον Οκτώβριο του 1977, το πολιτικό ίδρυμα της Σοβιετικής Ένωσης απαρτιζόταν από τα Σοβιέτ (Συμβούλια) των Αντιπροσώπων του Λαού. Αυτά υπήρχαν σε όλα τα επίπεδα της διοικητικής ιεραρχίας, με τη Σοβιετική Ένωση ως σύνολο κάτω από το ονομαστικό έλεγχο του Ανωτάτου Σοβιέτ της ΕΣΣΔ, που βρίσκεται στη Μόσχα εντός της ρωσικής Ομοσπονδίας.

Μαζί με την κρατική διοικητική ιεραρχία, υπήρχε παράλληλη δομή των πολιτικών οργανώσεων, που επέτρεψαν στο πολιτικό γραφείο να ασκεί μεγάλες ποσότητες στην εξουσία των δημοκρατιών. Τα κρατικά διοικητικά όργανα είχαν σημαντικό ρόλο στην εξουσία, καθώς οι διορισμοί όλων των κομματικών και κρατικών αξιωματούχων απαιτούσαν έγκριση από τα κεντρικά όργανα του κόμματος.

Κάθε δημοκρατία είχε εθνικά σύμβολα: μια σημαία, ένα εθνόσημο και με την εξαίρεση της Ρωσίας μέχρι το 1990, ένα ύμνο. Κάθε δημοκρατία της Σοβιετικής Ένωσης είχε τιμηθεί με το παράσημο του Λένιν.

Ενωσιακές Δημοκρατίες της Σοβιετικής Ένωσης

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο αριθμός των δημοκρατιών της ΕΣΣΔ ποίκιλε από 4 έως 16. Στην πλειοψηφία των ετών και στις αργότερες δεκαετίες της ύπαρξής της, η Σοβιετική Ένωση αποτελούνταν από 15 Σοβιετικές Σοσιαλιστικές Δημοκρατίες. Αντί να απαριθμούνται με αλφαβητική σειρά, οι δημοκρατίες απαριθμούνταν με συνταγματική σειρά, η οποία, ιδιαίτερα κατά τις τελευταίες δεκαετίες της Σοβιετικής Ένωσης, δεν αντιστοιχούσε στη σειρά οικονομικής δύναμης ή πληθυσμού.


Χάρτης των δημοκρατιών της Ένωσης από το 1956 έως το 1991
Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία Έμβ­λημα Ση­μαία Ήπειρος Πρωτε­ύουσα Κύρια εθνικό­τητα Μέλος από Ημέρα ανεξαρτη­τοποίησης Υιοθέτηση νέου συντάγ­ματος Πληθ­υσμός
(1989)
Ποσοστό του πληθυσμού σε σύγκριση με τον συνολικό πληθυσμό της ΕΣΣΔ
(%)
Έκταση (km²)
(1991)
Ποσοστό της έκτασης σε σύγκ­ριση με την έκταση της ΕΣΣΔ
(%)
Πρώην Σοβιε­τική Δημοκ­ρατία Αριθ­μός
Ρωσική Σοβιετική Ομοσπονδιακή Σοσιαλιστική Δημοκρατία
(Российская Советская Федеративная Социалистическая Республика)
Flag of Russian SFSR Ευρώπη / Ασία Μόσχα Ρώσοι 1922 12 Δεκεμβρίου 1991 12 Δεκεμβρίου 1991 147.386.000 5.140 17.075.400 7.662 Ρωσία 11
Ουκρανική ΣΣΔ
(Украї́на) Ουκρανική Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία
(Украї́нська Радя́нська Соціалісти́чна Респу́бліка)
Flag of Ukrainian SSR Ευρώπη Κίεβο
(Χάρκοβο πριν το 1934)
Ουκρανοί 1922 24 Αυγούστου 1991 28 Ιουνίου 1996 51.706.746 1.803 603.700 271 Ουκρανία 14
Λευκορωσική ΣΣΔ
(Беларусь) Λευκορωσική Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατίας
(Белару́ская Саве́цкая Сацыялісты́чная Рэспу́бліка)
Flag of Belarusian SSR Ευρώπη Μινσκ Λευκορώσοι 1922 25 Αυγούστου 1991 15 Μαρτίου 1994 10.151.806 354 207.600 093 Λευκορωσία 3
Ουζμπεκική ΣΣΔ
(Ўзбекистон)
(O'zbekiston) Ουζμπεκική Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία
(Ўзбекистон Совет Социалистик Республикаси)
(Oʻzbekiston Sovet Sotsialistik Respublikasi')
Flag of Uzbekistan SSR Ασία Τασκένδη
(Σαμαρκάνδη πριν το 1930)
Ουζμπέκοι 1924 31 Αυγούστου 1991 8 Δεκεμβρίου 1992 19.906.000 694 447.400 201 Ουζμπεκιστάν 15
Καζακική ΣΣΔ
(Қазақстан) Καζακική Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία
(Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы)
Flag of Kazakhstan SSR Ευρώπη / Ασία Άλμα-Άτα Καζάκοι 1936 10 Δεκεμβρίου 1991 28 Ιανουαρίου 1993 16.711.900 583 2.717.300 1.224 Καζακστάν 6
Γεωργιανή ΣΣΔ
(საქართველო) Γεωργιανή Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία
(საქართველოს საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა)
Flag of Georgian SSR Ευρώπη / Ασία Τιφλίδα Γεωργιανοί 1922 9 Απριλίου 1991 24 Αυγούστου 1995 5.400.841 188 69.700 031 Γεωργία
Αμπχαζία
Νότια Οσσετία
5
Αζερική ΣΣΔ
(Азәрбајҹан)
(Azərbaycan) Αζερική Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία
(Азәрбајҹан Совет Сосиалист Республикасы
(Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası)
Flag of Azerbaijan SSR Ευρώπη / Ασία Μπακού Αζέροι 1922 18 Οκτωβρίου 1991 12 Νοεμβρίου 1995 7.037.900 245 86.600 039 Αζερμπαϊτζάν
Δημοκρατία του Ναγκόρνο-Καραμπάχ
2
Λιθουανική ΣΣΔα
(Lietuva) Λιθουανική Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία
(Lietuvos Tarybų Socialistinė Respublika)
Flag of Lithuanian SSR Ευρώπη Βίλνιους Λιθουανοί 1940 11 Μαρτίου 1990 25 Οκτωβρίου 1992 3.689.779 129 65.200 029 Λιθουανία 9
Μολδαβική ΣΣΔ
(Молдова)
(Moldova) Μολδαβική Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία
(Република Советикэ Сочиалистэ Молдовеняскэ)
(Republica Sovietică Socialistă Moldovenească)
Flag of Moldovan SSR Ευρώπη Κίσινεφ Μολδαβοί 1940 27 Αυγούστου 1991 29 Ιουλίου 1994 4.337.600 151 33.843 015 Μολδαβία
Υπερδνειστερία
10
Λετονική ΣΣΔα
(Latvija) Λετονική Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία
(Latvijas Padomju Sociālistiskā Republika)
Flag of Latvian SSR Ευρώπη Ρίγα Λετονοί 1940 21 Αυγούστου 1991 6 Ιουλίου 1993
(Επαναφορά του Συντάγματος του 1922)
2.666.567 093 64.589 029 Λετονία 8
Κιργιζική ΣΣΔ
(Кыргызстан) Κιργιζική Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία
(Кыргыз Советтик Социалисттик Республикасы)
Flag of Kyrgyzstan SSR Ασία Φρούνζε Κιργίζιοι 1936 31 Αυγούστου 1991 5 Μαΐου 1993 4.257.800 148 198.500 089 Κιργιστάν 7
Τατζικική ΣΣΔ
(Тоҷикистон) Τατζικική Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία
(Республикаи Советии Социалистии Тоҷикистон)
Flag of Tajikistan SSR Ασία Ντουσανμπέ Τατζίκοι 1929 9 Σεπτεμβρίου 1991 6 Νοεμβρίου 1994 5.112.000 178 143.100 064 Τατζικιστάν 12
Αρμενική ΣΣΔ
(Հայաստան) Αρμενική Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία
(Հայկական Սովետական Սոցիալիստական Հանրապետություն)
Flag of Armenian SSR Ευρώπη / Ασία Γερεβάν Αρμένιοι 1922 21 Σεπτεμβρίου 1991 5 Ιουλίου 1995 3.287.700 115 29.800 013 Αρμενία 1
Τουρκμενική ΣΣΔ
(Түркменистан)
(Türkmenistan) Τουρκμενική Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία
(Түркменистан Совет Социалистик Республикасы)
(Türkmenistan Sowet Sotsialistik Respublikasy)
Flag of Turkmenistan SSR Ασία Ασχαμπάτ Τουρκμένοι 1924 27 Οκτωβρίου 1991 18 Μαΐου 1992 3.522.700 123 488.100 219 Τουρκμενιστάν 13
Εσθονική ΣΣΔα
(Eesti) Εσθονική Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία
(Eesti Nõukogude Sotsialistlik Vabariik)
Flag of Estonian SSR Ευρώπη Τάλιν Εσθονοί 1940 20 Αυγούστου 1991 28 Ιουνίου 1992 1.565.662 055 45.226 020 Εσθονία 4

Η προσάρτηση των Βαλτικών δημοκρατιών το 1940 θεωρείται παράνομη κατοχή από τις τρέχουσες Βαλτικές κυβερνήσεις και από πολλές Δυτικές χώρες, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης.[6][7][8] Η Σοβιετική Ένωση θεωρούσε την αρχική προσάρτηση ως νόμιμη, αλλά αναγνώρισε επίσημα την ανεξαρτησία τους στις 6 Σεπτεμβρίου του 1991, τρεις μήνες πριν από την οριστική διάλυσή της.

Βραχύβιες Δημοκρατίες της Σοβιετικής Ένωσης

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Χάρτης Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία Έμβ­λη­μα Ση­μαία Ήπει­ρος Πρωτε­ύουσα Κύρια εθνι­κότητα Περίο­δος Πληθ­υσμός Έκ­ταση (km²) Μετασο­βιετική δημοκ­ρατία
Καρελο-Φινλανδική Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία
(Карело-Финская Советская Социалистическая Республика)(Karjalais-suomalainen sosialistinen neuvostotasavalta)
Ευρώπη Πετροζα­βόντσκ Καρελιανοί 1940–1956 651,300
(1959)
172,400 Ρωσία
Υπερκαυκασιανή Σοσιαλιστική Ομοσπονδιακή Σοβιετική Δημοκρατία
(Անդրկովկասի Խորհրդային Սոցիալիստական Դաշնային (Ֆեդերատիվ) Հանրապետություն)(Zaqafqaziya Sosialist Federativ Sovet Respublikası)(ამიერკავკასიის საბჭოთა ფედერაციული სოციალისტური რესპუბლიკა)(Закавказская Социалистическая Федеративная Советская Республика)
Ευρώπη/ Ασία Τιφλίδα Αζέροι, Αρμένιοι, Γεωργιανοί 1922–1936 5,861.6
(1926)
186,100 Γεωργία
Αρμενία
Αζερμπαϊτζάν
Λαϊκή Σοβιετική Δημοκρατία της Μπουχάρα
(Buxoro Xalq Shoʻro Jumhuriyati)(Бухарская Народная Советская Республика)
Ασία Μπουχάρα Ουζμπέκοι
Τατζίκοι
Τουρκμένιοι
1920–1925 2,000,000 182,193 Ουζμπεκιστάν
Τατζικιστάν
Τουρκμενιστάν
Λαϊκή Σοβιετική Δημοκρατία του Χορέζμ
(Xorazm Xalq Sho'ro Jumhuriyati)(Хорезмская Народная Советская Республика)
Ασία Χίβα Ουζμπέκοι
Τουρκμένοι
1920–1925 800,000 62,200 Ουζμπεκιστάν
Τουρκμενιστάν

Άλλες Σοβιετικές δημοκρατίες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Σοβιετική Ομοσπονδιακή Δημοκρατία του Τουρκεστάν ανακηρύχθηκε το 1918, αλλά δεν επιβίωσε μέχρι την ίδρυση της ΕΣΣΔ, ενώ μετά μετατράπηκε στη βραχύβια Αυτόνομη Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία του Τουρκεστάν της ΡΣΟΣΔ. Η Κριμαϊκή Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία (Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Ταυρίδας) ανακηρύχθηκε το 1918, αλλά δεν έγινε ενωσιακή δημοκρατία και μετατράπηκε σε αυτόνομη δημοκρατία της ΡΣΟΣΔ, παρόλο που σύμφωνα με απογραφές οιΤάταροι της Κριμαίας είχαν σχετική πλειοψηφία μέχρι τη δεκαετία του 1930 ή του 1940. Όταν η Λαϊκή Δημοκρατία της Τιβά έγινε μέλος της Σοβιετικής Ένωσης το 1944, δεν έγινε ενωσιακή δημοκρατία, αλλά επανιδρύθηκε ως αυτόνομη δημοκρατία εντός της ΡΣΟΣΔ.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1960 ο ηγέτης της λαϊκής Δημοκρατίας της Βουλγαρίας, Τοντόρ Ζίβκοφ, πρότεινε η χώρα του να γίνει ενωσιακή δημοκρατία, αλλά η προσφορά απορρίφθηκε.[9][10][11] Κατά τη διάρκεια του Σοβιετικο–Αφγανικού Πόλεμου, η Σοβιετική Ένωση πρότεινε την προσάρτηση του Βόρειου Αφγανιστάν ως η 16η ενωσιακή δημοκρατία, με το όνομα Αφγανική Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία.[12]

Μη πραγματοποιηθέντα Σοβιετική Κράτη

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Η Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Βεσσαραβίας
  • Η Προσωρινή Πολωνική Επαναστατική Επιτροπή 

Κομμούνες των εργαζομένων

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Κομμούνα των Εργαζομένων των Γερμανών του Βόλγα
  • Κομμούνα των Εργαζομένων της Έστλαντ (Εσθονίας)
  • Κομμούνα των Εργαζομένων της Καρελίας
  • Κομμούνα των Εργαζομένων του Πέτρογκραντ, αργότερα γνωστή ως Ένωση των Κομμούνων των Βόρειων Περιφερειών

Αυτόνομες δημοκρατίες της Σοβιετικής Ένωσης

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αρκετές από τις ενωσιακές δημοκρατίες, ιδίως η Ρωσία, διαιρούταν περαιτέρω σε Αυτόνομες Σοβιετικές Σοσιαλιστικές Δημοκρατίες (ΑΣΣΔ). Οι ΑΣΣΔ ήταν διοικητικά μέρος των αντίστοιχης Ενωσιακές Δημοκρατίες, και ιδρύονταν βασισμένες σε εθνικές/πολιτιστικές γραμμές.

Χάρτης Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία Έμβ­λημα Σημαία Ηπείρου Πρωτε­ύουσα Κύρια εθνικό­τητα Περίοδος στην οποία αποτε­λούσε μέρος της ΕΣΣΔ Πληθ­υσμός Έκταση (km2) Μετασο­βιετική δημοκ­ρατία
Αυτόνομη Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία των Γερμανών του Βόλγα
(Автономная Советская Социалистическая Республика Немцев Поволжья)(Αυτόνομη Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία των Γερμανών του Βόλγα)
Ευρώπη Ποκρόβσκ Σοβιετικοί Γερμανοί 1940-1956 606,532
(1939)
27,400 Ρωσία
  1. Hough, Jerry F (1997). Democratization and revolution in the USSR, 1985-1991. Brookings Institution Press. ISBN 0-8157-3749-1. 
  2. Federalism and the Dictatorship of Power in Russia By Mikhail Stoliarov. Taylor & Francis. 2014. σελ. 56. ISBN 0-415-30153-X. Ανακτήθηκε στις 18 Φεβρουαρίου 2014. 
  3. «Walter Duranty Explains Changes In Soviet Constitution,». Miami News. News.google.com. 6 Φεβρουαρίου 1944. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Σεπτεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 18 Φεβρουαρίου 2014. 
  4. «League of Nations Timeline - Chronology 1944». Indiana.edu. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Ιουνίου 2013. Ανακτήθηκε στις 18 Φεβρουαρίου 2014. 
  5. «United Nations - Founding Members». Un.org. Ανακτήθηκε στις 18 Φεβρουαρίου 2014. 
  6. European parliament: Resolution on the situation in Estonia, Latvia and Lithuania (No C 42/78) (1983). Official Journal of the European Communities. European Parliament. 
  7. Aust, Anthony (2005). Handbook of International Law. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-53034-7. 
  8. Ziemele, Ineta (2005). State Continuity and Nationality: The Baltic States and Russia. Martinus Nijhoff Publishers. ISBN 90-04-14295-9. 
  9. Elster, Jon (1996). The roundtable talks and the breakdown of communism. University of Chicago Press. σελ. 179. ISBN 0-226-20628-9. 
  10. Held, Joseph (1994). Dictionary of East European history since 1945. Greenwood Press. σελ. 84. ISBN 0-313-26519-4. 
  11. Gökay, Bülent (2001). Eastern Europe since 1970. Longman. σελ. 19. ISBN 0-582-32858-6. 
  12. Soviets may be poised to annex the Afghan North Αρχειοθετήθηκε 2016-12-20 στο Wayback Machine. - Chicago Tribune.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]