Αιγόκερως (αστερισμός)
 |
Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
Συντεταγμένες: 
21h 00m 00s, −20° 00′ 00″
| Αιγόκερως | |
|---|---|
 | |
| Συντομογραφία | Cap |
| Λατινικό όνομα | Capricornus |
| Γενική | Capricorni |
| Ορθή αναφορά | 20h 06m 46.4871s με 21h 59m 04.8693s[1]h |
| Απόκλιση | -8.4043999° {{{2}}}′ to -27.6914144° {{{2}}}′[1]° |
| Έκταση | 413,9 τετρ. μοίρες |
| Ποσοστό έκτασης | 1,003%, (40ός) |
| Λαμπρά άστρα | 81 (μέγεθος ≤ 6,5) |
| Λαμπρότερο άστρο | Ντενέμπ Αλτζέντι (δ Αιγόκερω) |
| Πλησιέστερο άστρο | , |
| Αντικείμενα Messier | 1 |
| Πλήρως ορατός σε γεωγραφικά πλάτη μεταξύ 62°Ν και 90°S | |
Με το όνομα Αιγόκερως (λατινικά, ονομαστική: Capricornus, γενική: Capricorni, αστρον. σύμβολο: Cap), αναφέρεται αστερισμός που σημειώθηκε πρώτη φορά στην αρχαιότητα από τον Πτολεμαίο και είναι ένας από τους 88 επίσημους αστερισμούς που αναγνώρισε η Διεθνής Αστρονομική Ένωση.
Είναι νότιος αστερισμός του Ζωδιακού Κύκλου, αμφιφανής στην Ελλάδα. Συνορεύει με τους αστερισμούς Τοξότη, Μικροσκόπιον, Νότιο Ιχθύ, Υδροχόο και Αετό. Το όνομά του σημαίνει «Αίγα (γίδα) με κέρατα» και οφείλεται στον Άρατο. Στους Ίωνες απαντά ως Αιγοκέρευς. Επιθυμούσαν όλοι να τον διακρίνουν έτσι από την Αίγα του Ηνιόχου, τον αστέρα που κυριαρχεί στον βόρειο χειμερινό ουρανό. Ο Ερατοσθένης τον γνώριζε με το όνομα Παν ή Αιγι-Παν, δηλαδή ο τραγοπόδαρος θεός Πάνας μεταμορφωμένος κατά το ήμισυ σε ψάρι από τη βουτιά του στον Νείλο, από όπου και η σημερινή συνηθισμένη αγγλική απόδοση του όρου. Αλλά ο Άρατος και ο Πτολεμαίος έβλεπαν στους αστέρες του μία απλή και πλήρη γίδα ή κάποιο πολύ παρόμοιο ζώο. Το ίδιο και άλλοι αρχαίοι λαοί: Ο Αιγόκερως ήταν γνωστός ως Bahi, Vahik, Goi και Nahi στην Περσία, Gadjo στη Συρία (όλα σημαίνουν γίδα) και Al Jady στην Αραβία (= ίβηξ, το είδος Capra beden), Mriga και Makara στην Ινδία (αντιλόπη). Ωστόσο, η σύνδεση με το υγρό στοιχείο ήταν ισχυρότατη, αφού ο Αιγόκερως ως ζώδιο φιλοξενούσε τον Ήλιο κατά τον χειμώνα, δηλαδή την υγρή και βροχερή εποχή στις μεσογειακές και άλλες εύκρατες χώρες. Εμφανίζονται λοιπόν στους Ρωμαίους, μετά τις αρχικές λατινικές ονομασίες του Caper (Αυσόνιος), Flexus Caper (Μανίλιος) και Hircus corniger (Βιργίλιος), και η aequoris Hircus («νερόγιδο»), μαζί με πολλά «υδάτινα» επίθετα στους ποιητές τους, π.χ. Neptuni proles (παιδί του Ποσειδώνος), Pelagi Procella (Θύελλα της Θάλασσας), Imbrifer (Βροχοφόρος), Signum hiemale (Σημείον Χειμώνος), καθώς και το παρόμοιο αρχαιοελληνικό Αθαλπής. Επεκράτησε έτσι βαθμιαία η απεικόνιση: κεφάλι και σώμα γίδας, ουρά ψαριού. Από το ασσυριακό Munaha («γιδόψαρο») μέχρι συριακή σφραγίδα του 187 π.Χ., και στα δυτικά μεσαιωνικά χειρόγραφα. Ακόμα και οι Κινέζοι το μετέτρεψαν από το δικό τους ζώδιο του Ταύρου σε Mo Ki («γιδόψαρο»). Σύμφωνα με τον Καίσιο (Caesius) ο αστερισμός αυτός παριστάνει τον Απόστολο Σίμωνα τον Ζηλωτή, μολονότι σε άλλη εργασία του, ο Caesius, όσο και ο Postellus, θεωρούν ότι ο Αιγόκερως αντιπροσωπεύει τον Αζαζήλ, τον αποδιοπομπαίο τράγο των Εβραίων.
Ως ζωδιακός αστερισμός, ο Αιγόκερως συνδέθηκε με την Αστρολογία, πολλές προλήψεις και θρύλους, ιδίως από την εποχή των προληπτικών Ρωμαίων. Οι Πλατωνικοί πίστευαν ότι οι ψυχές των ανθρώπων όταν ελευθερώνονταν από το σώμα ανέβαιναν στα ουράνια περνώντας ανάμεσα από τα άστρα του Αιγόκερω, και γι' αυτό ονομαζόταν «Πύλη των Θεών». Ο Σουετώνιος στη Ζωή του Αυγούστου γράφει ότι ο αυτοκράτορας αυτός έκοψε αργυρά νομίσματα με τη μορφή του Αιγόκερω, επειδή αυτό ήταν το ζώδιό του. Ο Σενέκας αναφέρει ότι ο Βηρωσσός είχε μάθει από τα παλιά βιβλία του Σαργών πως ο κόσμος θα καταστρεφόταν από μια μεγάλη φωτιά όταν όλοι οι πλανήτες θα συγκεντρώνονταν στον Αιγόκερω.
Ο Αιγόκερως έχει την ιδιαίτερη διάκριση ότι ένας κύκλος της γήινης σφαίρας, ο Τροπικός του Αιγόκερω, φέρει το όνομά του. Αυτό οφείλεται στο ότι στα χρόνια του Πτολεμαίου το νοτιότερο σημείο που μπορεί να βρεθεί ο Ήλιος στον γήινο ουρανό βρισκόταν μέσα στα όρια του Αιγόκερω. Σε αυτό το σημείο βρίσκεται ο Ήλιος κάθε έτος κατά το Χειμερινό Ηλιοστάσιο, στις 21 Δεκεμβρίου, οπότε ο Ήλιος περνά από το ζενίθ το μεσημέρι στους τόπους που βρίσκονται πάνω στον Τροπικό του Αιγόκερω. Η μετάπτωση του άξονα της Γης όμως έχει αλλάξει το νοτιότερο αυτό σημείο πάνω στην ουράνια σφαίρα, και τώρα βρίσκεται νοτιοδυτικά του αστέρα μ Τοξότου στον ομώνυμο αστερισμό. Στην εποχή μας ο Ήλιος βρίσκεται μέσα στα όρια του Αιγόκερω από τις 21 Ιανουαρίου ως τις 16 Φεβρουαρίου, και οι ημερομηνίες αυτές συνεχίζουν να μετατίθενται προς τα εμπρός με ρυθμό 1 ημέρα ανά 71,1 έτη.
Μία άλλη «διάκριση» για τον Αιγόκερω είναι ότι σε αυτόν βρισκόταν ο πλανήτης Ποσειδώνας όταν ανακαλύφθηκε, στις 23 Σεπτεμβρίου 1846, από τον Galle (Αστεροσκοπείο Βερολίνου) μετά από υπόδειξη του Le Verrier (Αστεροσκοπείο Παρισίων).
Οι φωτεινότεροι αστέρες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Ο α (άλφα) Αιγόκερω, γνωστός και με το ιδιαίτερο όνομα Αλτζέντι, παραφθορά του αραβικού ονόματος του αστερισμού (βλ.παραπάνω), είναι οπτικά διπλός, και από τα μέλη του ο α1 είναι με τη σειρά του διπλός, ενώ ο α2 είναι τριπλός αστέρας.
- Ο β Αιγόκερω, γνωστός και με το ιδιαίτερο όνομα Νταμπίχ, είναι επίσης διπλός και σημειώνει το κεφάλι του ζώου.
- Ο γ Αιγόκερω, γνωστός και ως Νασίρα από το αραβικό Al Sa'd al Nashirah («ο Τυχερός»), σημειώνει την ουρά μαζί με τον δ Αιγόκερω, τον Ντενέμπ Αλτζέντι (από το αραβικό Al Dhanab al Jady, «η ουρά της γίδας»). Ο δ είναι ο φωτεινότερος αστέρας του αστερισμού.
- Οι ζ, η, θ και ι Αιγόκερω, αστέρες τέταρτου και πέμπτου μεγέθους στο σώμα του ζώου, ήταν στην Κίνα οι Yen, Chow, Tsin και Tae, ονόματα αρχαίων φεουδαρχικών κρατιδίων εκεί.
- Ο μ Αιγόκερω, φαινόμενου μεγέθους 5,08 στο άκρο της ουράς, ήταν γνωστός στην Κίνα ως Kuh, δηλαδή «αυτός που κλαίει».
- Ο ν Αιγόκερω, κοντά στον α, γνωστός και ως Al Shat (το Πρόβατο κατά τον Kazwini, αλλά πιο σωστά η θηλυκή καμήλα), έχει φαινόμενο μέγεθος 4,76 και χρώμα κατάλευκο (είναι φασματικού τύπου B9.5 V).
- Ο ψ, μεγέθους 4,14, ήταν γνωστός στην Κίνα ως Yue, δηλαδή «πολεμικός πέλεκυς».
- Τέλος, ο ω Αιγόκερω, ένας ερυθρός γίγαντας, δεν αναφέρεται με κάποιο ιδιαίτερο όνομα, βρίσκεται στο νοτιότατο άκρο της μορφής του αστερισμού και έχει μέγεθος 4,11.
Αξιοσημείωτα στον αστερισμό
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Εντυπωσιακό είναι το σφαιρωτό σμήνος M30, στα νοτιοανατολικά του αστερισμού, ορατό και με ισχυρά κιάλια σε σκοτεινές νύκτες.
- Ο γαλαξίας NGC 6903 βρίσκεται ακριβώς επάνω στην εκλειπτική! Το σμήνος γαλαξιών Abell 3744 χρειάζεται αρκετά μεγάλο ερασιτεχνικό τηλεσκόπιο για να παρατηρηθεί.
Δείτε επίσης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ 1,0 1,1 «Capricornus, constellation boundary». The Constellations (International Astronomical Union). https://www.iau.org/public/themes/constellations/#cap. Ανακτήθηκε στις 14 February 2014.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Capricornus (constellation) στο Wikimedia Commons
Λεξιλογικός ορισμός του Αιγόκερως στο Βικιλεξικό
