Μεσαία Σερρών

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Συντεταγμένες: 41°23′15.11″N 23°16′28.67″E / 41.3875306°N 23.2746306°E / 41.3875306; 23.2746306

Μεσαία
Μεσαία is located in Greece
Μεσαία
Μεσαία
Διοίκηση
ΧώραΕλλάδα
ΠεριφέρειαΚεντρικής Μακεδονίας
Περιφερειακή ΕνότηταΣερρών
ΔήμοςΣιντικής
Δημοτική ΕνότηταΠετριτσίου
Γεωγραφία
Γεωγραφικό διαμέρισμαΜακεδονίας
ΝομόςΣερρών
Υψόμετρο335 μέτρα
Πληθυσμός
Πραγματικός295
Έτος απογραφής1940
Πληροφορίες
Παλαιά ονομασίαΟρτά Μαχαλά
Ορτά Μαχαλέ
Μαχαλάδες
Καλύβια
Ονομασία κατοίκωνΜαχαλιώτες
δεδομένα

Η Μεσαία, έως το 1927 γνωστή ως Ορτά Μαχαλά ή Ορτά Μαχαλέ, είναι εγκαταλελειμμένος οικισμός στον σημερινό Δήμο Σιντικής της Περιφερειακής Ενότητας Σερρών της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας. Βρισκόταν σε υψόμετρο 335 μέτρων στις βορειοανατολικές πλαγιές του όρους Μπέλλες, περίπου 12 χλμ. βόρεια από το Νέο Πετρίτσι Σερρών, σε πολύ μικρή απόσταση από τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα.[1][2]

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οθωμανική περίοδος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κατά την περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ανήκε διοικητικά στον Καζά του Πετριτσίου του Σαντζακίου των Σερρών του Βιλαετίου της Θεσσαλονίκης. Οι οικισμοί Ορτά Μαχαλέ, Δερέ Μαχαλέ και Ασαγιά Μαχαλέ, που ήταν σε κοντινή απόσταση μεταξύ τους, είναι γνωστοί και ως Γιουρουκλερί Μαχαλάδες ή απλά Μαχαλάδες.[3][4][5] Όπως μαρτυρά και η ονομασία τους, κατοικούνταν από Γιουρούκους εποίκους. Η ονομασία ορτά στην τουρκική γλώσσα σημαίνει μεσαίος, υποδηλώνοντας ότι ο οικισμός βρισκόταν μεταξύ των Δερέ Μαχαλέ και Ασαγιά Μαχαλέ. Από εκεί προερχόταν ο αρχηγός ένοπλου σώματος Αμπντουλάχ Τσαούς, ο οποίος, κατά την περίοδο του Μακεδονικού Αγώνα, έδρασε υπέρ του ελληνικού επαναστατικού δικτύου στον καζά Πετριτσίου.[6]

Στη στατιστική μελέτη του Βούλγαρου Βασίλ Κάντσωφ, «Μακεδονία, Εθνογραφία και Στατιστική», εκτιμάται ότι το 1900 ο οικισμός είχε 390 Τούρκους κατοίκους.[7] Σε υπολογισμούς που εξέδωσε το έτος 1919 η Επιτελική Υπηρεσία του Ελληνικού Στρατού, προ του 1912 αναφέρονται 480 μουσουλμάνοι κάτοικοι.[8]

Σύγχρονη ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Με το τέλος των Βαλκανικών Πολέμων και τον προσδιορισμό των ελληνοβουλγαρικών συνόρων με τη Συνθήκη του Βουκουρεστίου, ο οικισμός περιήλθε στην ελληνική επικράτεια και κατά την ελληνική απογραφή του 1913 είχε πληθυσμό 478 κατοίκων.[9] Το 1920 ορίστηκε έδρα της νεοσυσταθείσας κοινότητας Ορτά Μαχαλά της Υποδιοίκησης Σιδηροκάστρου του νομού Σερρών, μαζί με τα χωριά Ασαγιά Μαχαλέ (Κατώμερο), Δερέ Μαχαλέ (Ποταμοχώρι), Τοπολίντσα και Χάνδερε (Ξενόρρευμα).[10][11]

Με την Ελληνοτουρκική ανταλλαγή πληθυσμών του 1923 ο μουσουλμανικός πληθυσμός εκδιώχθηκε στην Τουρκία. Σύμφωνα με στοιχεία της Επιτροπής Αποκαταστάσεως Προσφύγων, τη δεκαετία του 1920 εγκαταστάθηκαν στους Μαχαλάδες τουλάχιστον 200 οικογένειες Ελλήνων προσφύγων του Πόντου.[12][13][14] Το 1927 ο οικισμός μετονομάστηκε σε Μεσαία.[15]

Ο πληθυσμός του οικισμού αυξήθηκε τις παραμονές του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, λόγω της έντονης στρατιωτικής παρουσίας στην οχυρωματική γραμμή Μεταξά, κατά μήκος των ελληνοβουλγαρικών συνόρων. Κατά την απογραφή του 1940 καταγράφηκαν 295 κάτοικοι, εκ των οποίων οι 210 ήταν άνδρες.[16]

Το χωριό εκκενώθηκε με στρατιωτική διαταγή στις 13 Μαρτίου 1941, λίγο πριν τη Γερμανική εισβολή στην Ελλάδα και ο πληθυσμός μετακινήθηκε σε άλλα χωριά, όπως Νέο Πετρίτσι, Αμμουδιά, Χείμαρρος, Γόνιμο ή και σε άλλα μέρη της Ελλάδας. Η περιοχή σφυροκοπήθηκε με σφοδρότητα από τους Γερμανούς κατά την ιστορική Μάχη των Οχυρών. Ακολούθησε η βουλγαρική κατοχή 1941-1944 και δύο ψυχροπολεμικές δεκαετίες στις σχέσεις Ελλάδας-Βουλγαρίας, γεγονότα που δεν επέτρεψαν την επιστροφή των Μαχαλιωτών. Κάτοψη του οικισμού, πριν την οριστική καταστροφή του, είναι ορατή σε αεροφωτογραφίες της Γεωγραφικής Υπηρεσίας Στρατού από την περίοδο 1945-1960.[17]

Τα μεταπολεμικά χρόνια ο οικισμός παρέμεινε απομονωμένος από τον υπόλοιπο νομό Σερρών, λόγω χαρακτηρισμού της ευρύτερης περιοχής ως στρατιωτικής απαγορευμένης ζώνης μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 1980. Με την κατάργηση της κοινότητας Μεσαίας το 1955, ο εγκαταλελειμμένος οικισμός προσαρτήθηκε διοικητικά στην κοινότητα Νέου Πετριτσίου.[18] Καταργήθηκε και τυπικά το 1961, καθώς έπαψε να καταγράφεται στις ελληνικές απογραφές. Την Πρωτομαγιά του 1990, επιτράπηκε για πρώτη φορά σε πρώην κατοίκους του χωριού, ηλικιωμένους ως επί το πλείστον τότε, να επισκεφθούν με βαθιά συγκίνηση τα χαλάσματα των σπιτιών τους.[19]

Σήμερα, στην τοποθεσία του εγκαταλελειμμένου οικισμού εντοπίζονται σε λιθοσωρούς τα ερείπια των πέτρινων σπιτιών που υπήρχαν κάποτε εκεί, τα οποία έχουν αφομοιωθεί στην ανεπτυγμένη δασική βλάστηση. Υπάρχουν, επίσης, τα ερείπια του δημοτικού σχολείου, όπου στέκουν ακόμη όρθια κάποια τμήματα της πέτρινης τοιχοποιίας του, καθώς και η εκκλησία του Αγίου Δημητρίου σε κακή κατάσταση, μετά την κατάρρευση της στέγης το καλοκαίρι του 2019.[20]

Πληθυσμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Απογραφή Ονομασία Κάτοικοι Αναφ.
Άνδρες Γυναίκες Σύνολο
1913 Ορτά Μαχαλέ 217 261 478 [9]
1915 Ορτά Μαχαλλέ 213 257 470 [8]
1920 Ορτά Μαχαλά 206 228 434 [21]
1928 Μεσαία (Ορτά-Μαχαλά) 106 121 227 [22]
1940 Μεσαία 210 85 295 [16]
1951 Μεσαία 0 0 0 [23]

Χάρτης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Χάρτης
Η θέση του εγκαταλελειμμένου οικισμού Μεσαία.

Φωτογραφίες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ «Gov.gr - Θέαση». gov.gr. Ανακτήθηκε στις 1 Απριλίου 2024. 
  2. ↑ Greece 1:100k Topographic Maps - Serrai (στα Αγγλικά). London: Great Britain. War Office. General Staff. Geographical Section. 1944. Ανακτήθηκε στις 2 Απριλίου 2024. 
  3. ↑ Φύλλο χάρτη «41° 41° Θεσσαλονίκη». Αθήνα: Λιθογραφείο Γ. Κοντογόνη. 1910. Γιουρουκλερή Μαχαλέδες 
  4. ↑ 3rd Military Mapping Survey of Austria-Hungary (στα Ουγγρικά). 1910. σελ. Sheet 41-41. Ανακτήθηκε στις 2 Απριλίου 2024. 
  5. ↑ Μαυρίδης, Δημήτριος (2023). Η εθνολογική σύσταση του σαντζακίου Σερρών (1890-1912): Ο πόλεμος των στατιστικών (διπλωματική εργασία) (PDF). Θεσσαλονίκη. Ανακτήθηκε στις 2 Απριλίου 2024. 
  6. ↑ Λαούρδας, Βασίλειος· Πέννας, Πέτρος (1963). Αρχείον Μακεδονικού Αγώνος Αλέξανδρου Δαγκλή: σημειώσεις και οδηγίαι Δημοσθένους Φλωριά. Σέρρες: Περιοδικό Σερραϊκά Χρονικά. σελ. 8, 11-12. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2024. 
  7. ↑ Κάντσωφ, Βασίλ (1900). Македония. Етнография и статистика. Σόφια: Βουλγαρική Ακαδημία Επιστημών. 47. Срѣдня Махала 
  8. ↑ 8,0 8,1 Στατιστικοί πίνακες του πληθυσμού κατ' εθνικότητας των νομών Σερρών και Δράμας. Αθήνα: Επιτελική Υπηρεσία του Ελληνικού Στρατού. 1919. σελ. 9. 34. Ορτά Μαχαλλέ 
  9. ↑ 9,0 9,1 Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας - Διεύθυνση Στατιστικής (1915). Απαρίθμησις των Κατοίκων των Νέων Επαρχιών της Ελλάδος του Έτους 1913 (PDF). Αθήνα: Εθνικό Τυπογραφείο. σελ. 49. 
  10. ↑ Φύλλο της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως (ΦΕΚ) 2Α΄/4-1-1920. Αθήνα: Εθνικό Τυπογραφείο. σελ. 7. 
  11. ↑ «Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών - Ορτά - Μαχαλά (Σερρών)». Ελληνική Εταιρεία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης (ΕΕΤΑΑ). Ανακτήθηκε στις 1 Απριλίου 2024. 
  12. ↑ Ονομαστικόν Ευρετήριον Αγροτών Προσφύγων - Τόμος 1ος. Αθήνα: Επιτροπή Αποκαταστάσεως Προσφύγων. 1928. σελ. ΧΧXI. Αύξων αριθ. υπεύθ. δηλώσεων 111221 - 111420: Μαχαλάδες 
  13. ↑ Επιτροπής Αποκαταστάσεως Προσφύγων (Ε.Α.Π.) - Γενική Διεύθυνσις Εποικισμού Μακεδονίας - Τμήμα Στατιστικής. Εποικιστικός Χάρτης Μακεδονίας (Κλίματα 1:400.000). Σχεδιαστής: Μ. Μηλιαρέσης, Χαράκτης: Λάζαρος Αρχοντόπουλος (Ψηφιακή Βιβλιοθήκη του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών - United Nations Library & Archives at Geneva έκδοση). Θεσσαλονίκη: Γραφικαί Τέχναι Ασπιώτη Ε.Λ.Κ.Α. Α.Ε. 
  14. ↑ Γενική Διεύθυνσις Εποικισμού Μακεδονίας - Τμήμα Στατιστικής (1926). Εποικιστικός Χάρτης Μακεδονίας. Χαράκτης: Λάζαρος Αρχοντόπουλος (Ψηφιακή Βιβλιοθήκη του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών - United Nations Library & Archives at Geneva έκδοση). Θεσσαλονίκη: Λιθογραφείον - Τυπογραφείον Δ. Γκατένιο. 
  15. ↑ Φύλλο της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως (ΦΕΚ) 7Α΄/14-1-1927. Αθήνα: Εθνικό Τυπογραφείο. σελ. 46. 
  16. ↑ 16,0 16,1 Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας - Γενική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος (1950). Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 16 Οκτωβρίου 1940 - Πραγματικός πληθυσμός (PDF). Αθήνα: Εθνικό Τυπογραφείο. σελ. 353. 
  17. ↑ «Gov.gr - Θέαση (υπόβαθρο 1945-1960)». gov.gr. Ανακτήθηκε στις 1 Απριλίου 2024. 
  18. ↑ Φύλλο της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως (ΦΕΚ) 222Α΄/20-8-1955. Αθήνα: Εθνικό Τυπογραφείο. σελ. 1824. 
  19. ↑ Κετσετζίδης, Ανέστης (1 Σεπτεμβρίου 2013). «Τι ξέρετε για τη Μεσαία Σερρών;». Το Γόνιμο Σερρών Χθες Και Σήμερα (ιστολόγιο). Ανακτήθηκε στις 2 Απριλίου 2024. 
  20. ↑ Εφαρμογή Google Earth, ιστορικά υπόβαθρα Ιουνίου 2019 και Αυγούστου 2019.
  21. ↑ Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας - Διεύθυνση Στατιστικής (1921). Πληθυσμός του Βασιλείου της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 19 Δεκεμβρίου 1920 - Πραγματικός πληθυσμός (PDF). Αθήνα: Εθνικό Τυπογραφείο. σελ. 282. 
  22. ↑ Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας - Διεύθυνση Στατιστικής (1935). Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 15-16 Μαΐου 1928 - Πραγματικός πληθυσμός (PDF). Αθήνα: Εθνικό Τυπογραφείο. σελ. 318. 
  23. ↑ Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος (1955). Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 7ης Απριλίου 1951 - Πραγματικός πληθυσμός (PDF). Αθήνα: Εθνικό Τυπογραφείο. σελ. 168. 
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Μεσαία_Σερρών&oldid=10520834"